30

1When Rachel saw that she was not bearing Jacob any children, she became jealous of her sister. So she said to Jacob, “Give me children, or I’ll die!”
2Jacob became angry with her and said, “Am I in the place of God, who has kept you from having children?”
3Then she said, “Here is Bilhah, my servant. Sleep with her so that she can bear children for me and I too can build a family through her.”
4So she gave him her servant Bilhah as a wife. Jacob slept with her, 5and she became pregnant and bore him a son. 6Then Rachel said, “God has vindicated me; he has listened to my plea and given me a son.” Because of this she named him Dan.
7Rachel’s servant Bilhah conceived again and bore Jacob a second son. 8Then Rachel said, “I have had a great struggle with my sister, and I have won.” So she named him Naphtali.
9When Leah saw that she had stopped having children, she took her servant Zilpah and gave her to Jacob as a wife. 10Leah’s servant Zilpah bore Jacob a son. 11Then Leah said, “What good fortune!” So she named him Gad.
12Leah’s servant Zilpah bore Jacob a second son. 13Then Leah said, “How happy I am! The women will call me happy.” So she named him Asher.
14During wheat harvest, Reuben went out into the fields and found some mandrake plants, which he brought to his mother Leah. Rachel said to Leah, “Please give me some of your son’s mandrakes.”
15But she said to her, “Wasn’t it enough that you took away my husband? Will you take my son’s mandrakes too?”
 “Very well,” Rachel said, “he can sleep with you tonight in return for your son’s mandrakes.”
16So when Jacob came in from the fields that evening, Leah went out to meet him. “You must sleep with me,” she said. “I have hired you with my son’s mandrakes.” So he slept with her that night.
17God listened to Leah, and she became pregnant and bore Jacob a fifth son. 18Then Leah said, “God has rewarded me for giving my servant to my husband.” So she named him Issachar.
19Leah conceived again and bore Jacob a sixth son. 20Then Leah said, “God has presented me with a precious gift. This time my husband will treat me with honor, because I have borne him six sons.” So she named him Zebulun.
21Some time later she gave birth to a daughter and named her Dinah.
22Then God remembered Rachel; he listened to her and enabled her to conceive. 23She became pregnant and gave birth to a son and said, “God has taken away my disgrace.” 24She named him Joseph, and said, “May the Lord add to me another son.”

Jacob’s Flocks Increase

25After Rachel gave birth to Joseph, Jacob said to Laban, “Send me on my way so I can go back to my own homeland. 26Give me my wives and children, for whom I have served you, and I will be on my way. You know how much work I’ve done for you.”
27But Laban said to him, “If I have found favor in your eyes, please stay. I have learned by divination that the Lord has blessed me because of you.” 28He added, “Name your wages, and I will pay them.”
29Jacob said to him, “You know how I have worked for you and how your livestock has fared under my care. 30The little you had before I came has increased greatly, and the Lord has blessed you wherever I have been. But now, when may I do something for my own household?”
31“What shall I give you?” he asked.
 “Don’t give me anything,” Jacob replied. “But if you will do this one thing for me, I will go on tending your flocks and watching over them:
32Let me go through all your flocks today and remove from them every speckled or spotted sheep, every dark-colored lamb and every spotted or speckled goat. They will be my wages. 33And my honesty will testify for me in the future, whenever you check on the wages you have paid me. Any goat in my possession that is not speckled or spotted, or any lamb that is not dark-colored, will be considered stolen.”
34“Agreed,” said Laban. “Let it be as you have said.” 35That same day he removed all the male goats that were streaked or spotted, and all the speckled or spotted female goats (all that had white on them) and all the dark-colored lambs, and he placed them in the care of his sons. 36Then he put a three-day journey between himself and Jacob, while Jacob continued to tend the rest of Laban’s flocks.
37Jacob, however, took fresh-cut branches from poplar, almond and plane trees and made white stripes on them by peeling the bark and exposing the white inner wood of the branches. 38Then he placed the peeled branches in all the watering troughs, so that they would be directly in front of the flocks when they came to drink. When the flocks were in heat and came to drink, 39they mated in front of the branches. And they bore young that were streaked or speckled or spotted. 40Jacob set apart the young of the flock by themselves, but made the rest face the streaked and dark-colored animals that belonged to Laban. Thus he made separate flocks for himself and did not put them with Laban’s animals. 41Whenever the stronger females were in heat, Jacob would place the branches in the troughs in front of the animals so they would mate near the branches, 42but if the animals were weak, he would not place them there. So the weak animals went to Laban and the strong ones to Jacob. 43In this way the man grew exceedingly prosperous and came to own large flocks, and female and male servants, and camels and donkeys.

30

1Tơdang HʼRačel ƀuh ñu ƀu hơmâo rai ană kơ Yakôb ôh, ñu pơiăng hăng amai ñu. Tui anŭn, ñu laĭ kơ Yakôb, “Tơdah ih ƀu brơi ôh kơ kâo ană bă, kâo či djai yơh anai!” 2Yakôb hil kơ gơ̆ hăng laĭ, “Kâo jing Ơi Adai hă, jing Pô khă kơ̆ng hĭ ih mơ̆ng tơlơi hơmâo ană hă?” 3Giŏng anŭn, HʼRačel laĭ, “Anai jing HʼBilhah, hlŭn đah kơmơi kâo. Dŏ hrŏm hăng ñu bĕ, tui anŭn ñu či hơmâo rai ană bă kơ kâo laih anŭn mơ̆ng ñu yơh kâo ăt hơmâo sang anŏ mơ̆n.”
4Tui anŭn, ñu jao brơi hlŭn ñu HʼBilhah kơ Yakôb jing sa čô bơnai. Yakôb dŏ hrŏm hăng gơ̆, 5gơ̆ pi kian hăng hơmâo rai sa čô ană đah rơkơi. 6Giŏng anŭn, HʼRačel laĭ, “Ơi Adai pơrơđah tơlơi hiam kơ kâo; Ñu hơmâo hơmư̆ laih tơlơi kâo kwưh kiăng hăng brơi kơ kâo sa čô ană đah rơkơi.” Yuakơ tơlơi anai yơh ñu pơanăn gơ̆ Dan.
7Pô hlŭn HʼRačel pi kian dơ̆ng laih anŭn hơmâo rai kơ Yakôb ană đah rơkơi tal dua. 8Giŏng anŭn, HʼRačel laĭ, “Kâo hơmâo pơkơtư̆ laih hăng amai kâo kơtang biă mă laih anŭn kâo dưi hĭ laih.” Tui anŭn, ñu pơanăn ană nge anŭn Naptali.
9Tơdang HʼLeah ƀuh ñu ƀu hơmâo ană tah, ñu iâu hlŭn ñu HʼZilpah rai hăng jao gơ̆ kơ Yakôb jing sa čô bơnai. 10Pô hlŭn anŭn hơmâo rai kơ Yakôb sa čô ană đah rơkơi. 11Giŏng anŭn, HʼLeah laĭ, “Kâo hơmâo bưng mơyŭn biă mă!” Tui anŭn, ñu pơanăn ană anŭn Gad. 12Pô hlŭn HʼZilpah hơmâo rai ană tal dua dơ̆ng kơ Yakôb. 13Giŏng anŭn, HʼLeah laĭ, “Kâo mơak biă mă! Ƀing đah kơmơi či iâu kâo ‘mơak mơai.’ ” Tui anŭn, ñu pơanăn ană anŭn Aser.
14Tơdang bơyan hơpuă pơdai kơtor, Reuben tơbiă nao pơ đang hơma hăng ƀuh phŭn trŏng plao jing boh čroh djru arăng dưi hơmâo ană bă; tui anŭn ñu ba glaĭ kơ amĭ ñu HʼLeah. HʼRačel laĭ kơ HʼLeah, “Pha kơ kâo ƀiă trŏng plao ană ih hơmâo anŭn đa?” 15Samơ̆ HʼLeah laĭ glaĭ kơ ñu, “Aka djŏp ôh hă ih hơmâo mă pơđuaĭ hĭ laih rơkơi kâo? Ih ăt či kiăng mă pơđuaĭ hĭ trŏng plao ană kâo mơ̆n hă?” HʼRačel laĭ glaĭ, “Tơdah tui anŭn, Yakôb dưi dŏ hrŏm hăng ih mlam anai kiăng kơ kla glaĭ trŏng plao ană ih anŭn.”
16Tui anŭn yơh, tơdang Yakôb glaĭ mơ̆ng hơma klăm anŭn, HʼLeah tơbiă čơkă ñu hăng laĭ, “Mlam anai ih khŏm dŏ hrŏm hăng kâo yuakơ kâo hơmâo apăh mưn laih kơ ih hăng trŏng plao ană kâo.” Tui anŭn, Yakôb dŏ hrŏm hăng gơ̆ mlam anŭn.
17Ơi Adai hơmư̆ kơ tơlơi HʼLeah iâu laĭ, tui anŭn Ñu brơi kơ gơ̆ pi kian laih anŭn tơkeng kơ Yakôb ană đah rơkơi tal rơma. 18Giŏng anŭn, HʼLeah laĭ, “Ơi Adai hơmâo bơni laih kơ kâo yuakơ kâo brơi hlŭn đah kơmơi kâo kơ rơkơi kâo.” Tui anŭn, ñu pơanăn ană anŭn Issakhar. 19Tơdơi kơ anŭn HʼLeah pi kian dơ̆ng hăng hơmâo rai kơ Yakôb ană đah rơkơi tal năm. 20Giŏng anŭn, HʼLeah laĭ, “Ơi Adai hơmâo brơi kơ kâo gơnam brơi pơyơr yom. Tal anai rơkơi kâo či pơpŭ kơ kâo yơh, yuakơ kâo hơmâo rai kơ ñu năm čô ană.” Tui anŭn, ñu pơanăn ană nge anŭn Zebulun. 21Tơdơi ƀiă kơ anŭn, ñu tơkeng rai sa čô ană đah kơmơi laih anŭn ñu pơanăn gơ̆ HʼDinah.
22Giŏng anŭn, Ơi Adai pap kơ HʼRačel; Ñu hơmư̆ tơlơi gơ̆ iâu laĭ hăng brơi kơ gơ̆ hơmâo ană bă. 23Gơ̆ pi kian hăng hơmâo rai sa čô ană đah rơkơi; tui anŭn gơ̆ laĭ, “Ơi Adai hơmâo mă pơđuaĭ hĭ laih tơlơi mlâo kâo.” 24Tui anŭn, ñu pơanăn ană nge anŭn Yôsêp, hăng laĭ, “Rơkâo kơ Yahweh brơi thim kơ kâo sa čô ană đah rơkơi dơ̆ng.”

Yakôb Pơjing Tơlơi Tŭ Ư Hăng Laban Laih Anŭn Jing Pơdrŏng

25Tơdơi kơ HʼRačel hơmâo tơkeng rai Yôsêp, Yakôb laĭ kơ Laban, “Brơi kâo tơbiă bĕ, tui anŭn kâo dưi wơ̆t glaĭ kơ anih lŏn kâo pô. 26Brơi bĕ kơ kâo ƀing bơnai kâo laih anŭn ƀing ană bă kâo yuakơ ƀing anai yơh kâo hơmâo mă bruă laih kơ ih amăng pluh-pă̱ thŭn; tui anŭn ƀing gơmơi či tơbiă nao yơh. Ih thâo laih kâo mă bruă tŭ yua lu biă mă kơ ih.” 27Samơ̆ Laban laĭ kơ ñu, “Tơdah ih hơmâo tơlơi mơak hăng kâo, dŏ glaĭ bĕ. Kâo thâo krăn mơ̆ng pơjâo tui anai, Yahweh hơmâo bơni hiam laih kơ kâo yuakơ ih mă bruă kơ kâo.” 28Ñu laĭ dơ̆ng, “Rơkâo bĕ kơ nua apăh ih, kâo či kla brơi yơh.” 29Yakôb laĭ kơ ñu, “Ih thâo laih hiư̆m pă kâo hơmâo mă bruă kơ ih laih anŭn hiư̆m pă tơpul hlô mơnơ̆ng ih lar lu amăng tơlơi kâo wai lăng. 30Ih hơmâo hlâo adih kơnơ̆ng ƀiă đôč, samơ̆ ră anai čơdơ̆ng mơ̆ng kâo rai jing hĭ lu biă mă, laih anŭn Yahweh hơmâo bơni hiam laih kơ ih yuakơ kâo dŏ hăng ih. Samơ̆ ră anai, hơbĭn kâo dưi pơjing kơ sang anŏ kâo pô lĕ?” 31Laban tơña, “Hơget tơlơi kâo či pha brơi kơ ih lĕ?” Yakôb laĭ glaĭ, “Anăm brơi kơ kâo hơget gĕt ôh. Samơ̆ kâo či wai lăng hăng răk rong tơpul hlô mơnơ̆ng ih dơ̆ng tơdah ih ngă brơi kơ kâo sa tơlơi anai; 32brơi kâo găn nao amăng tơpul bơbe ih hăng pơđuaĭ hĭ abih triu brung ƀôdah ƀlŭk ƀlăk, rĭm ană triu jŭ̱ laih anŭn abih bơbe brung ƀlak; hơjăn hlô mơnơ̆ng brung, ƀlŭk ƀlăk anŭn yơh jing hơdôm nua apăh kơ kâo. 33Tui anŭn, tơdah hơbĭn ih kơsem ƀơi hơdôm nua apăh ih hơmâo kla laih kơ kâo, ih dưi thâo krăn yơh kâo ngă tơlơi tơpă ƀôdah ƀu tơpă. Triu pă, bơbe pă amăng tơpul kâo ƀu djơ̆ brung ƀôdah ƀlŭk ƀlăk ôh, ƀôdah ană triu pă ƀu hơmâo ia jŭ̱ ôh, sĭt ih dưi laĭ tơpul anŭn jing klĕ mơ̆ng ih yơh.” 34Laban laĭ, “Kâo tŭ ư yơh. Brơi tơlơi anŭn jing hrup hăng tơlơi ih laĭ anŭn bĕ.”
35Amăng hrơi anŭn mơ̆n, Laban mă pơđuaĭ hĭ abih bang tơpul bơbe tơno hăng ania brung laih anŭn ƀlŭk ƀlăk, wơ̆t hăng abih bang bơbe hơmâo ia kô̱̆ ƀơi gơñu, laih anŭn ñu mă pơđuaĭ hĭ abih bang triu ia jŭ̱ hăng jao abih bang tơpul anai kơ ƀing ană đah rơkơi ñu wai. 36Giŏng anŭn, ñu nao dŏ ataih amăng klâo hrơi rơbat tŏng krah ñu hăng Yakôb, samơ̆ ñu jao brơi kơ Yakôb răk wai tơpul hlô mơnơ̆ng ñu dŏ glaĭ anŭn.
37Wơ̆t tơdah tui anŭn, Yakôb mă than kơyâo mơtah mơ̆ng kơyâo libneh, kơyâo luz, kơyâo armon laih anŭn lo̱k hĭ hơmok kơyâo ƀơi than kơyâo anŭn sa bơnăh kiăng kơ pơrơđah aliăng kơyâo kô̱̆ gah lăm khul than kơyâo anŭn. 38Giŏng anŭn, ñu pioh khul aliăng than kơyâo anŭn amăng abih bang atong ia, tui anŭn khul than kơyâo anai či klă̱ anăp hăng tơpul bơbe tơdang gơñu rai kiăng kơ mơñum ia. Ñu pioh khul than pơ anŭn yuakơ kiăng tơpul hlô mơnơ̆ng pơhlôm tơdruă gơñu yơh tơdang gơñu rai kiăng kơ mơñum ia. 39Gơñu pơhlôm ƀơi anăp khul than kơyâo anŭn. Tui anŭn, gơñu pơtơbiă rai ană hơmâo brung ƀôdah ƀlŭk ƀlăk yơh.
40Yakôb pioh hơjăn gơñu tơpul triu ania mơ̆ng tơpul bơbe anŭn, samơ̆ tơdang triu ania kiăng kơ pơhlôm, ñu brơi hơdôm triu ania anai lăng anăp nao pơ hlô mơnơ̆ng brung, ƀlŭk ƀlăk laih anŭn jŭ̱, jing hlô mơnơ̆ng Laban anŭn. Tui anŭn yơh, ñu pơƀut glaĭ kơ ñu pô tơpul hlô mơnơ̆ng anŭn laih anŭn ƀu pioh hrŏm hăng tơpul hlô mơnơ̆ng rong Laban ôh.
41Ƀơi mông hlô mơnơ̆ng kơtang pơhlôm tơdruă gơñu, Yakôb pioh khul than kơyâo anŭn amăng atong ia ƀơi anăp tơpul hlô mơnơ̆ng, tui anŭn yơh gơñu pơhlôm tơdruă gơñu jĕ khul than kơyâo anŭn, 42samơ̆ tơdah hlô mơnơ̆ng pă tơdu, ñu ƀu pioh khul than kơyâo pơ anŭn ôh. Tui anŭn, tơpul hlô mơnơ̆ng tơdu či lŏm kơ Laban, samơ̆ hlô mơnơ̆ng kơtang či jing hĭ hlô mơnơ̆ng kơ ñu pô yơh. 43Amăng hơdră anai yơh, Yakôb hơmâo đĭ kơyar, pơlar lu tơpul hlô mơnơ̆ng kơ ñu pô; ñu ăt hơmâo ƀing hlŭn đah rơkơi đah kơmơi, tơpul aseh samô laih anŭn tơpul aseh glai mơ̆n.