27

¹ Chớ khoe khoang về ngày mai;
Vì con chẳng biết ngày mai sẽ sanh ra điều gì.⚓
² Hãy để cho kẻ khác khen ngợi con, miệng con chẳng nên làm;
Để cho một người ngoài tán mỹ con, môi con đừng làm.
³ Đá thì nặng, cát cũng nặng;
Nhưng cơn tức giận của kẻ ngu dại còn nặng hơn cả hai.
⁴ Sự căm gan vốn hung dữ, và cơn giận như nước tràn ra;
Nhưng ai đứng nổi trước sự ghen ghét?
⁵ Một lời quở trách tỏ tường
Hơn là thương yêu giấu kín.
⁶ Bạn hữu làm cho thương tích, ấy bởi lòng thành tín;
Còn sự hôn hít của kẻ ghen ghét lấy làm giả ngụy.
⁷ Kẻ no nê giày đạp tàng mật dưới chân mình;
Song điều gì đắng cũng lấy làm ngọt cho kẻ đói khát.
⁸ Kẻ lưu lạc xa cách nơi ở của mình,
Giống như chim bay đây đó khỏi ổ nó vậy.
⁹ Dầu và thuốc thơm làm khoan khoái linh hồn;
Lời khuyên do lòng bạn hữu ra cũng êm dịu dường ấy.
¹⁰ Chớ lìa bạn mình, hay là bạn của cha mình;
Trong ngày hoạn nạn chớ đi đến nhà anh em mình:
Một người xóm giềng gần còn hơn anh em xa.
¹¹ Hỡi con, khá khôn ngoan, và làm vui lòng cha,
Để cha có thế đáp lại cùng kẻ nào sỉ nhục cha.
¹² Người khôn khéo thấy trước sự tai hại, bèn lo ẩn núp mình;
Còn kẻ ngu muội cứ đi qua, và phải mang lấy tai vạ.
¹³ Hãy lấy áo của người, vì người đã bảo lãnh cho kẻ lạ;
Khá buộc người một của cầm, vì người đã đáp thế cho người dâm phụ.
¹⁴ Kẻ nào chỗi dậy sớm chúc phước lớn tiếng cho bạn hữu mình,
Người ta sẽ kể điều đó là sự rủa sả.
¹⁵ Một máng xối dột luôn luôn trong ngày mưa lớn,
Và một người đàn bà hay tranh cạnh, cả hai đều y như nhau.
¹⁶ Ai muốn ngăn giữ nàng, khác nào ngăn giữ gió,
Và như tay hữu cầm lấy dầu vậy.
¹⁷ Sắt mài nhọn sắt.
Cũng vậy người bổ dưỡng diện mạo bạn hữu mình.
¹⁸ Ai săn sóc cây vả, sẽ ăn trái nó;
Và kẻ nào hầu chủ mình ắt được tôn trọng.
¹⁹ Mặt dọi mặt trong nước thế nào,
Lòng người đối với người cũng thế ấy.
²⁰ Con mắt loài người chẳng hề chán,
Cũng như Âm phủ và vực sâu không hề đầy vậy.
²¹ Lò thử bạc, dót thử vàng;
Còn sự khen ngợi thử loài người.
²² Dầu con dùng chầy giã mà giã kẻ ngu dại trong cối
Chung lộn với gạo,
Thì sự điên dại nó cũng không lìa khỏi nó.

²³ Hãy ráng biết cảnh trạng bầy chiên con,
Và lo săn sóc các đàn bò của con;
²⁴ Vì sự giàu có không lưu tồn mãi mãi,
Và mũ triều thiên há còn đến đời đời sao?
²⁵ Cỏ khô đã mất đi, cỏ non bèn mọc ra,
Và người ta thâu nhập rau cỏ núi.
²⁶ Lông chiên con dùng làm áo xống cho con,
Giá dê đực dùng mua đồng ruộng.
²⁷ Sữa dê có đủ làm đồ ăn cho con,
Cho người nhà con, và đặng nuôi lấy các con đòi của con.

27

¹Chớ khoe khoang về ngày mai,
Vì con không biết ngày mai sẽ ra thể nào.
²Hãy để người khác khen ngợi con, miệng con chẳng nên làm,
Hãy dành việc đó cho người lạ, môi con đừng làm điều ấy.
³Ðá thì nặng, cát cũng nặng,
Nhưng sự khiêu khích của kẻ dại còn nặng hơn cả hai.
⁴Cơn thịnh nộ quả là tàn bạo, và cơn giận cũng thật dữ dằn,
Nhưng so với cơn ghen, ai dám đương đầu với nó chăng?
⁵Thà rằng quở trách công khai,
Hơn là thương ai thầm kín.
⁶Dù bạn ta làm cho ta bị thương, ấy cũng do lòng thành mà ra,
Nhưng nụ hôn của kẻ thù mới đúng là tăng thêm sự giả ngụy.
⁷Ðối với người đang no, mật ong chẳng có gì hấp dẫn,
Nhưng đối với người đang đói, vật đắng cũng ngọt ngon.
⁸Như con chim bay lòng vòng quanh tổ nó thể nào,
Con người đi lẩn quẩn quanh nhà mình cũng thể ấy.
⁹Dầu thơm và hương thơm làm khoan khoái tâm hồn thể nào,
Lời khuyên chân thành từ lòng bạn tốt cũng ngọt ngào thể ấy.
¹⁰Ðừng quên bạn của con và bạn của cha con;
Trong ngày hoạn nạn con đừng tính đến nhà anh chị em con,
Người láng giềng ở gần tốt hơn anh chị em ruột ở xa.
¹¹Hãy khôn ngoan, con ơi, hãy làm cho cha vui mừng,
Ðể cha có thể đối đáp với những kẻ muốn làm nhục cha.
¹²Người khôn ngoan thấy hiểm nguy liền ẩn tránh,
Kẻ dại dột bươn càn nên gánh vạ vào thân.
¹³Hãy giữ lại chiếc áo choàng của kẻ đem cầm nó để bảo đảm cho người lạ,
Nhất là khi nó dùng để bảo đảm cho một phụ nữ lăng loàn.
¹⁴Ai dậy sớm để lớn tiếng chúc phước cho người lân cận,
Thiên hạ sẽ nghĩ người ấy dậy sớm để nguyền rủa người ta.
¹⁵Một người vợ hay tranh cãi,
Giống như một máng xối cứ nhỏ nước mãi trong ngày mưa.
¹⁶Ngăn giữ nàng cũng như ngăn giữ gió,
Kiềm giữ nàng như giữ dầu lại bằng tay.
¹⁷Như sắt làm cho sắt bén nhọn thể nào,
Người làm cho người bén nhọn cũng thể ấy.
¹⁸Người nào chăm sóc cây vả mình sẽ được ăn trái nó,
Ai chăm chỉ phục vụ chủ mình ắt sẽ được tôn trọng.
¹⁹Như nước phản chiếu gương mặt thể nào,
Lòng người phản ánh bản chất của mình cũng thể ấy.
²⁰Âm phủ và hỏa ngục không bao giờ cảm thấy đủ,
Con mắt của loài người cũng không bao giờ thấy thỏa mãn.
²¹Dót để luyện bạc, lò để luyện vàng,
Còn con người được thử luyện bằng lời khen mình nhận được.
²²Dù con dùng chày mà giã kẻ dại hoặc dùng cối mà xay nó,
Con cũng không thể tách sự dại dột ra khỏi nó đâu.

²³Hãy biết rõ tình cảnh đàn chiên của con,
Hãy chăm sóc cẩn thận đàn bò của con,
²⁴Vì sự giàu có sẽ không trường tồn mãi mãi,
Ngay cả vương quyền cũng không truyền lại muôn đời.
²⁵Khi cỏ già được cắt đi, cỏ non sẽ mọc lên,
Cỏ xanh trên đồi sẽ được mang về,
²⁶Bấy giờ bầy chiên sẽ cung cấp tiền mua quần áo,
Và bầy dê sẽ trở thành tiền mua ruộng đất;
²⁷Con sẽ có đủ sữa dê để nuôi con,
Gia đình con, và những người giúp việc trong nhà của con.