18

Ê-li và các tiên tri của thần Ba-anh

¹ Cách lâu ngày, trong năm thứ ba, có lời của Đức Giê-hô-va phán dạy Ê-li rằng: Hãy đi, ra mắt A-háp; ta sẽ khiến mưa sa xuống đất. ² Vậy, Ê-li đi ra mắt A-háp.
Vả, tại Sa-ma-ri có cơn đói kém quá đỗi. ³ A-háp sai gọi Áp-đia, là quan gia tể mình. (Áp-đia rất kính sợ Đức Giê-hô-va. ⁴ Xảy ra khi Giê-sa-bên diệt hết các đấng tiên tri của Đức Giê-hô-va, thì Áp-đia có đem một trăm đấng tiên tri đi giấu trong hai hang đá, mỗi hang năm mươi người, dùng bánh và nước mà nuôi họ.)
⁵ A-háp nói với Áp-đia rằng: Hãy đi khắp xứ, xem hết thảy các suối và khe, có lẽ chúng ta sẽ tìm được cỏ, và cứu cho ngựa và la còn sống, không phải diệt hết các súc vật ta chăng? ⁶ Vậy, hai người chia xứ đặng đi tuần. A-háp đi một mình con đường nầy, và Áp-đia đi một mình con đường kia. ⁷ Áp-đia đương đi đường, thì gặp Ê-li ra đón mình. Áp-đia nhìn biết người, sấp mình xuống đất, mà thưa rằng: Hỡi Ê-li chúa tôi! Có phải ông chăng? ⁸ Người đáp. Ừ phải ta. Ngươi hãy đi nói với chủ ngươi rằng: Ê-li ở đây. ⁹ Áp-đia tiếp rằng: Tôi có phạm tội gì, mà ông muốn phó kẻ tôi tớ ông vào tay A-háp, hầu cho người giết tôi đi? ¹⁰ Tôi chỉ Giê-hô-va Đức Chúa Trời hằng sống của ông mà thề, chẳng dân nào nước nào mà chủ tôi không sai đến tìm ông; và khi người ta đáp rằng: Ê-li không có đây, thì người bắt nước bắt dân ấy thề rằng không ai gặp ông. ¹¹ Mà bây giờ, ông lại nói với tôi tớ rằng: Hãy đi nói với chủ ngươi: Ê-li ở đây. ¹² Rồi khi tôi lìa khỏi ông, sẽ có thần của Đức Giê-hô-va đem ông đi nơi nào tôi chẳng biết; vậy, khi tôi đi thuật lại cùng A-háp, mà người không thấy ông, ắt sẽ giết tôi đi. Vả, kẻ tôi tớ ông kính sợ Đức Giê-hô-va từ khi thơ ấu. ¹³ Khi Giê-sa-bên giết các tiên tri của Đức Giê-hô-va, thì tôi có giấu một trăm tiên tri của Đức Giê-hô-va trong hai hang đá, mỗi hang năm mươi người, dùng bánh và nước mà nuôi họ; người ta há không có thuật điều đó cho chúa tôi hay sao?
¹⁴ Và bây giờ, ông biểu tôi: Hãy đi nói với chủ ngươi rằng: Ê-li ở đây. Người ắt sẽ giết tôi đi. ¹⁵ Ê-li đáp rằng: Ta chỉ sanh mạng Đức Giê-hô-va vạn quân, là Đấng ta phục sự, mà thề rằng: Chính ngày nay ta sẽ ra mắt A-háp.
¹⁶ Vậy, Áp-đia đi đón A-háp, và thuật lại cho người. A-háp bèn đi đón Ê-li. ¹⁷ Vừa khi A-háp thấy Ê-li, thì nói rằng: Có phải ngươi, là kẻ làm rối loạn Y-sơ-ra-ên chăng? ¹⁸ Ê-li đáp rằng: Chẳng phải tôi làm rối loạn Y-sơ-ra-ên đâu; bèn là vua và nhà cha vua, bởi vì vua đã bỏ điều răn của Đức Giê-hô-va, và đã tin theo thần Ba-anh. ¹⁹ Vậy bây giờ vua hãy sai người đi nhóm cả Y-sơ-ra-ên, với bốn trăm năm mươi tiên tri của Ba-anh, và bốn trăm tiên tri của Át-tạt-tê, ăn tại bàn Giê-sa-bên, khiến họ đến cùng tôi trên núi Cạt-mên.
²⁰ Vậy, A-háp sai người đi nhóm cả dân Y-sơ-ra-ên và những tiên tri đến núi Cạt-mên. ²¹ Đoạn Ê-li đến trước mặt dân sự mà nói rằng: Các ngươi đi giẹo hai bên cho đến chừng nào? Nếu Giê-hô-va là Đức Chúa Trời, khá theo Ngài; nếu Ba-anh là Đức Chúa Trời, hãy theo hắn. Song dân sự không đáp một lời. ²² Bấy giờ, Ê-li nói với dân sự rằng: Trong vòng những tiên tri của Đức Giê-hô-va, chỉ một mình ta còn lại; còn các tiên tri Ba-anh số là bốn trăm năm mươi người. ²³ Vậy, hãy cho chúng ta hai con bò đực; họ phải chọn một con cho mình, sả ra từng miếng, sắp để trên củi, nhưng chớ châm lửa. Còn ta, ta sẽ làm con bò kia, để nó trên củi, nhưng không châm lửa. ²⁴ Đoạn, hãy kêu cầu danh của thần các ngươi, còn ta, ta sẽ kêu cầu danh của Đức Giê-hô-va. Thần đáp lời bằng lửa, ấy quả là Đức Chúa Trời. Cả dân sự đều đáp rằng: Lời nói rất phải.
²⁵ Ê-li bèn nói với những tiên tri Ba-anh rằng: Hãy chọn một con bò đực, làm nó trước đi, vì các ngươi đông; rồi hãy cầu khẩn danh của thần các ngươi; nhưng chớ châm lửa. ²⁶ Vậy, chúng bắt con bò mà người ta đã ban cho mà làm nó; rồi từ sớm mai đến trưa, chúng cầu khẩn danh của Ba-anh, và rằng: Hỡi Ba-anh! Xin đáp lời chúng tôi. Nhưng chẳng có tiếng gì, cũng chẳng ai đáp lời; chúng đều nhảy chung quanh bàn thờ mình đã dựng lên.
²⁷ Khi đã đến trưa, Ê-li nhạo chúng mà rằng: Khá la lớn lên đi, vì người là thần: Hoặc người đương suy gẫm, hoặc ở đâu xa, hoặc đương đi đường; hay là có lẽ người ngủ, và sẽ thức dậy. ²⁸ Vậy, chúng kêu lớn tiếng; và theo thói lệ họ, lấy gươm giáo gạch vào mình cho đến chừng máu chảy ra.
²⁹ Khi quá trưa rồi, họ cứ nói tiên tri như vậy cho đến giờ dâng của lễ chay ban chiều; nhưng vẫn không có tiếng gì, chẳng ai đáp lời, cũng không cố ý đến. ³⁰ Bấy giờ, Ê-li nói với cả dân sự rằng: Hãy đến gần ta. Dân sự bèn đến gần người. Đoạn, Ê-li sửa lại cái bàn thờ của Đức Giê-hô-va bị phá hủy. ³¹ Người lấy mười hai hòn đá, theo số mười hai chi phái của các con trai Gia-cốp, là người mà lời của Đức Giê-hô-va đã phán cho rằng: Y-sơ-ra-ên sẽ là tên ngươi.⚓ ³² Người dùng mười hai hòn đá ấy mà dựng lên một cái bàn thờ nhân danh Đức Giê-hô-va; chung quanh bàn thờ, người đào một cái mương đựng được hai đấu hột giống; ³³ rồi chất củi, sả bò tơ ra từng miếng, và sắp nó lên trên củi. Kế người nói: ³⁴ Hãy múc đầy bốn bình nước, và đem đổ trên của lễ thiêu và củi. Người lại nói: Hãy làm lần thứ nhì; thì người ta làm lần thứ nhì. Người tiếp: Hãy làm lần thứ ba, và họ làm lần thứ ba, ³⁵ cho đến đỗi nước chảy chung quanh bàn thờ, và đầy cái mương nữa,
³⁶ Đến giờ dâng của lễ chay ban chiều, tiên tri Ê-li đến gần và nguyện rằng: Lạy Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, của Y-sác, và của Y-sơ-ra-ên, ngày nay xin hãy tỏ cho người ta biết rằng Ngài là Đức Chúa Trời trong Y-sơ-ra-ên, rằng tôi là kẻ tôi tớ Ngài, và tôi vâng lời Ngài mà làm mọi sự nầy. ³⁷ Đức Giê-hô-va ôi! Xin nhậm lời tôi, xin đáp lời tôi, hầu cho dân sự nầy nhìn biết rằng Giê-hô-va là Đức Chúa Trời, và Ngài khiến cho lòng họ trở lại.
³⁸ Lửa của Đức Giê-hô-va bèn giáng xuống, thiêu đốt của lễ thiêu, củi, đá, bụi, và rút nước trong mương. ³⁹ Thấy vậy, cả dân sự sấp mình xuống đất, và la rằng: Giê-hô-va là Đức Chúa Trời! Giê-hô-va là Đức Chúa Trời! ⁴⁰ Ê-li nói với chúng rằng: Hãy bắt các tiên tri của Ba-anh, chớ cho thoát một người nào. Chúng bèn bắt họ, Ê-li đem họ xuống dưới khe Ki-sôn, và giết họ tại đó.
⁴¹ Đoạn Ê-li nói cùng A-háp rằng: Hãy đi lên, ăn và uống, vì tôi đã nghe tiếng mưa lớn. ⁴² Vậy, A-háp trở lên đặng ăn uống. Nhưng Ê-li leo lên chót núi Cạt-mên, cúi xuống đất và úp mặt mình giữa hai đầu gối.⚓ ⁴³ Đoạn, người nói với kẻ tôi tớ mình rằng: Xin hãy đi lên, ngó về phía biển. Kẻ tôi tớ đi lên xem, nhưng nói rằng: Không có chi hết. Ê-li lại nói: Hãy trở lên bảy lần. ⁴⁴ Lần thứ bảy, kẻ tôi tớ đáp rằng: Tôi thấy ở phía biển lên một cụm mây nhỏ như lòng bàn tay. Ê-li bèn tiếp: Hãy đi nói với A-háp rằng: Hãy thắng xe và đi xuống, kẻo mưa cầm vua lại chăng. ⁴⁵ Trong một lúc, trời bị mây che đen, gió nổi dậy, và có cơn mưa rất lớn. A-háp bèn lên xe mình, đi đến Gít-rê-ên. ⁴⁶ Tay Đức Giê-hô-va giáng trên Ê-li; người thắt lưng, chạy trước A-háp cho đến khi tới Gít-rê-ên.

18

E^li^yaa Mingh Buangh Aa^hapc

¹Jiex daaih lauh nyei, taux lungh haanz nyei da'faam hnyangx, Ziouv gorngv mbuox ⟨E^li^yaa,⟩ “Mingh buangh Aa^hapc Hungh aqv. Yie ziouc bun lungh duih mbiungc njiec ndau-beih.” ²E^li^yaa ziouc mingh buangh Aa^hapc.
Wuov zanc Saa^maa^lie zuqc domh huaang domh ngorc. ³Aa^hapc heuc goux ninh nyei hungh dinc wuov dauh O^mbaa^ndi daaih. (O^mbaa^ndi za'gengh taaih Ziouv, ⁴Ye^se^mben daix Ziouv nyei douc waac mienh wuov zanc, O^mbaa^ndi dorh yietc baeqv dauh douc waac mienh bingx jienv i norm mbaengx-kuotv, yietc norm mbaengx-kuotv hmz ziepc dauh. Ninh yaac dorh njuov caux wuom mingh juang ninh mbuo.) ⁵Aa^hapc gorngv mbuox O^mbaa^ndi, “Oix zuqc saau gormx naaiv norm deic-bung maaih wuom-zingv nyei dorngx caux norm-norm horngz mangc gaax. Nziex haih lorz duqv deix miev yungz lorh maaz, njoux lorh maaz nyei maengc, bun maiv zuqc daic.” ⁶Ninh mbuo ziouc bun nqoi yietc dauh mingh yietc bung ndau. Aa^hapc ganh mingh bung, O^mbaa^ndi mingh bung.
⁷O^mbaa^ndi yangh jauv mingh wuov zanc, E^li^yaa buangh zuqc ninh. O^mbaa^ndi zieqv duqv ninh ziouc mbaapv njiec ndau gorngv, “Yie nyei ziouv, E^li^yaa aah! Za'gengh dongh meih fai?”
⁸E^li^yaa dau, “Zeiz nyei, dongh yie. Mingh mbuox meih nyei ziouv, ‘E^li^yaa yiem naaiv.’+”
⁹O^mbaa^ndi gorngv, “Yie zoux dorngc haaix nyungc meih cingx zorqv yie, meih nyei bou, jiu bun Aa^hapc Hungh daix yie? ¹⁰Yie ziangv jienv yietc liuz ziangh nyei Ziouv, maiv maaih haaix fingx mienh fai haaix norm guoqv yie nyei ziouv maiv paaiv mienh mingh lorz meih. Haaix fingx mienh fai haaix norm guoqv nyei mienh gorngv meih maiv yiem naaic, hungh diex bun ninh mbuo houv waac gorngv ninh mbuo za'gengh lorz maiv buatc meih. ¹¹Ih zanc meih heuc yie mingh lorz yie nyei ziouv gorngv, ‘E^li^yaa yiem naaiv.’ ¹²Yie yietv leih nqoi meih, Ziouv nyei Singx Lingh oix dorh meih mingh haaix norm dorngx yie maiv hiuv. Se gorngv yie mingh mbuox Aa^hapc, ninh yaac lorz maiv buatc meih, ninh ziouc daix yie aqv, maiv gunv yiem yie, meih nyei bou, lunx nyei ziangh hoc taux ih zanc yie taaih Ziouv. ¹³Yie nyei ziouv aac, maiv maaih haaix dauh mbuox meih, Ye^se^mben daix Ziouv nyei douc waac mienh wuov zanc yie hnangv haaix nor zoux? Yie dorh yietc baeqv dauh Ziouv nyei douc waac mienh bingx i norm mbaengx-kuotv. Yietc norm kuotv hmz ziepc dauh. Yie yaac dorh njuov caux wuom mingh juang ninh mbuo. ¹⁴Ih zanc meih mbuox yie mingh lorz yie nyei ziouv, gorngv, ‘E^li^yaa yiem naaiv.’ Ninh zungv oix daix yie.”
¹⁵E^li^yaa gorngv, “Yie ziangv jienv yietc liuz ziangh nyei Ziouv, se Nernh Jiex nyei Ziouv, dongh yie fu-sux wuov dauh, laengz waac, ih hnoi yie ndongc haaix zungv oix mingh buangh Aa^hapc.”

E^li^yaa Buangh Aa^hapc

¹⁶O^mbaa^ndi ziouc mingh buangh Aa^hapc yaac mbuox ninh. Aa^hapc ziouc mingh buangh E^li^yaa. ¹⁷Ninh buatc E^li^yaa wuov zanc ninh gorngv, “Se dongh meih, dongh bun I^saa^laa^en Mienh zuqc kouv wuov dauh fai?”
¹⁸E^li^yaa dau, “Se maiv zeiz yie bun I^saa^laa^en Mienh zuqc kouv. Se meih caux meih nyei die nyei douh zong, weic zuqc meih guangc Ziouv nyei leiz-latc mingh zaangc ⟨Mbaa^an zienh.⟩ ¹⁹Ih zanc meih oix zuqc heuc I^saa^laa^en nyei zuangx mienh gapv zunv yiem Kaanmen Mbong buangh yie. Yaac oix zuqc dorh Mbaa^an zienh nyei feix baeqv hmz ziepc dauh douc waac mienh caux ⟨Mbaa^an zienh.⟩ zienh nyeiz nyei feix baeqv dauh, dongh juangc Ye^se^mben Hungh Maac nyei dieh nyanc wuov deix douc waac mienh.”

E^li^yaa Yiem Kaanmen Mbong

²⁰Aa^hapc bun waac mingh taux I^saa^laa^en nyei zuangx mienh yaac bun yietc zungv douc waac mienh gapv zunv yiem Kaanmen Mbong. ²¹E^li^yaa mingh nitv fatv zuangx mienh, dorng jienv ninh mbuo gorngv, “Meih mbuo nyei hnyouv oix mbungh mbienv naaiv deix i diuc jauv taux haaix zanc? Se gorngv Ziouv se Tin-Hungh, gan ninh maah! Mv baac se gorngv Mbaa^an se Tin-Hungh, gunv gan ninh aqv.”
Zuangx baeqc fingx maiv dau yietc joux.
²²E^li^yaa gorngv mbuox mienh, “Zoux Ziouv nyei douc waac mienh kungx zengc yie ganh nduqc dauh hnangv. Mv baac maaih Mbaa^an nyei douc waac mienh feix baeqv hmz ziepc dauh. ²³Tov dorh i dauh ngongh gouv daaih bun yie mbuo. Bun Mbaa^an nyei douc waac mienh ginv dauh yaac hngaqv benx yietc nqanx yietc nqanx, an jienv zaangh gu'nguaaic mv baac maiv dungx diemv douz. Yie yaac liuc leiz yietc dauh an jienv zaangh gu'nguaaic mv baac maiv diemv douz. ²⁴Meih mbuo heuc meih mbuo nyei zienh nyei mbuox, yie yaac heuc Ziouv nyei mbuox. Haaix dauh longc douz dau, wuov dauh se Tin-Hungh aqv.”
Zuangx baeqc fingx dau, “Hnangv naaiv gorngv se longx nyei.”
²⁵E^li^yaa gorngv mbuox Mbaa^an nyei douc waac mienh, “Meih mbuo ginv dauh ngongh liuc leiz ziangx ndaangc weic zuqc meih mbuo mienh camv. Gunv heuc meih mbuo nyei zienh nyei mbuox, mv baac maiv dungx diemv douz.” ²⁶Ninh mbuo ziouc zorqv yietc dauh, dongh dorh daaih bun ninh mbuo nyei ngongh gouv, liuc leiz ziangx nzengc.
Yiem lungh ndorm ninh mbuo heuc Mbaa^an nyei mbuox taux lungh aanx. Ninh mbuo heuc, “O Mbaa^an aah! Dau yie mbuo maah!” Mv baac maiv maaih haaix nyungc qiex. Maiv maaih haaix dauh dau. Ninh mbuo yaac huing jienv ninh mbuo nyei ziec-dorngh cangx heix.
²⁷Ziangx lungh aanx, E^li^yaa jiez gorn huotv ninh mbuo. Ninh gorngv, “Aengx heuc gauh hlo deix maah! Ninh benx yietc dauh zienh, nziex ninh nyei hnyouv hnamv jienv ganh diuc jauv fai la'nyauv haaix nyungc, fai cuotv jauv mingh haaix ndau. Nziex ninh bueix m'njormh, oix zuqc heuc ninh nyie.” ²⁸Ninh mbuo ziouc heuc gauh mbui deix. Ninh mbuo yaac ei jienv ninh mbuo nyei leiz longc nzuqc caux cang-nangv guetv ninh mbuo nyei sin bun nziaamv liouc cuotv. ²⁹Njiec aanx ninh mbuo njoh njoh njaaiz-njaaiz nyei heuc jienv mingh taux lungh maanz-hmuangx, ziec nyei ziangh hoc. Mv baac maiv maaih haaix nyungc qiex mbui, maiv maaih haaix dauh dau, yaac maiv maaih haaix dauh muangx.
³⁰E^li^yaa gorngv mbuox baeqc fingx, “Daaih yie naaiv maah!” Ninh mbuo ziouc mingh ninh wuov. E^li^yaa ziouc zorc Ziouv nyei ziec-dorngh weic zuqc ziec-dorngh mbaang mi'aqv. ³¹E^li^yaa zorqv ziepc nyeic norm la'bieiv ziux Yaakopv nyei dorn bun njiec nyei fingx. Se dongh Ziouv gorngv mbuox naaiv dauh Yaakopv, “Meih nyei mbuox oix zuqc heuc I^saa^laa^en.”⚓ ³²E^li^yaa longc naaiv deix la'bieiv weic Ziouv nyei mengh ceix norm ziec-dorngh. Ninh aengx wetv zuonx huing gormx ziec-dorngh gaux an ziepc hmz gorngc wuom.⚓ ³³Ninh zorqv zaangh an jienv ziec-dorngh gu'nguaaic, zorqv ngongh hngaqv benx yietc nqanx yietc nqanx, an jienv zaangh gu'nguaaic. Ninh ziouc gorngv mbuox mienh, “Zaangh biei tongv wuom daaih dox ziec nyei ga'naaiv caux zaangh gu'nguaaic.”
³⁴Ninh yaac gorngv, “Aengx dox nzunc.”
Ninh aengx gorngv, “Aengx dox da'faam nzunc.” ³⁵Wuom ziouc liouc njiec ziec-dorngh. Liemh zuonx maaih wuom buangv nzengc.
³⁶Taux lungh maanz-hmuangx ziec nyei ziangh hoc, douc waac mienh, E^li^yaa, mingh nitv ziec-dorngh fatv daux gaux gorngv, “O Ziouv, Apc^laa^ham, I^sakc, caux Yaakopv nyei Tin-Hungh aac, tov meih biux mengh meih se I^saa^laa^en nyei Tin-Hungh, yaac biux mengh yie zoux meih nyei bou yaac ei jienv meih paaiv nyei waac zoux naaiv deix yietc zungv sic. ³⁷Tov meih dau yie. O Ziouv aah! Tov dau yie weic bun naaiv deix mienh hiuv duqv meih, Ziouv, se Tin-Hungh. Meih yaac bun ninh mbuo goiv hnyouv nzuonx daaih.”
³⁸Ziouv ziouc bun douz njiec daaih⚓ buov ziec nyei ga'naaiv caux zaangh caux la'bieiv caux nie qui nzengc, yaac buov yiem zuonx nyei wuom nqaai.
³⁹Zuangx baeqc fingx buatc liuz naaiv deix sic, ninh mbuo puoqv njiec ndau gorngv, “Ziouv se Tin-Hungh. Ziouv se Tin-Hungh.”
⁴⁰E^li^yaa mbuox ninh mbuo, “Zorqv Mbaa^an nyei douc waac mienh aqv. Maiv dungx bun yietc dauh biaux ndutv.” Zuangx mienh ziouc zorqv ninh mbuo. E^li^yaa dorh ninh mbuo mingh taux Kison Ndoqv, yiem wuov daix nzengc ninh mbuo.

E^li^yaa Daux Gaux Tov Mbiungc

⁴¹E^li^yaa gorngv mbuox Aa^hapc, “Gunv mingh nyanc mingh hopv aqv, weic zuqc ih zanc maaih domh mbiungc nyei qiex.” ⁴²Aa^hapc ziouc mingh nyanc, mingh hopv. Mv baac E^li^yaa faaux wuov jiex Kaanmen Mbong-ningv mingh gueic njiec ndau, hmien yiem i bung cingh mborqc mbu'ndongx.⚓
⁴³Ninh mbuox ninh nyei bou, “Meih mingh hungx jienv koiv wuov bung mangc.”
Ninh nyei bou mingh mangc yaac nzuonx daaih gorngv, “Maiv maaih haaix nyungc.”
E^li^yaa aengx gorngv siec nzunc, “Aengx mingh mangc maah!”
⁴⁴Da'cietv nzunc wuov nzunc ninh nyei bou gorngv, “Maaih dorv mbuonx faix nyei, lomh mienh nyei buoz-zaangv yiem koiv faaux.”
E^li^yaa ziouc gorngv, “Mingh mbuox Aa^hapc, ‘Liuc leiz maaz-cie njiec mingh aqv. Nziex mbiungc haih dangv jienv meih.’+”
⁴⁵Aav deix dangh hnangv lungh hmuangx, maaih mbuonx-jieqv, maaih domh mbiungc-nziaaux. Aa^hapc ziouc zueiz cie mingh Yitv^le^en. ⁴⁶Ziouv nyei qaqv⚓ njiec E^li^yaa. Ninh ziouc baeng domh lui faaux fapv jienv houx-hlaang, tiux njiec ndaangc Aa^hapc taux Yitv^le^en.