17
帖撒羅尼迦的騷動
1保羅和西拉經過暗妃坡里、亞波羅尼亞，來到帖撒羅尼迦，在那裏有猶太人的會堂。
2保羅照他素常的規矩進去，一連三個安息日，根據聖經與他們辯論，
3講解和說明基督必須受害，從死人中復活；又說：「我所傳給你們的這位耶穌就是基督。」
4他們中間有些人聽了勸，就跟從保羅和西拉，還有許多虔敬的希臘人，尊貴的婦女也不少。
5但不信的猶太人心裏嫉妒，聚集了些市井流氓，搭夥成羣，煽動全城的人闖進耶孫的家，要把保羅和西拉帶到民眾那裏。
6那些人找不着他們，就把耶孫和幾個弟兄拉到地方官那裏，喊叫着：「這些攪亂天下的人也到這裏來了，
7耶孫竟收留他們。這些人都違背凱撒的命令，說另有一個王耶穌。」
8眾人和地方官聽見這些話，就惶恐了，
9於是收了耶孫和其餘的人的保證金後，釋放了他們。
使徒們在庇哩亞傳道
10當夜，弟兄們立刻送保羅和西拉往庇哩亞去；二人到了，就進入猶太人的會堂。
11這地方的猶太人比帖撒羅尼迦的人開明，熱心領受這道，天天查考聖經，要知道這道是否真實。
12所以，他們中間有許多信了，又有希臘的尊貴婦人，男人也不少。
13但帖撒羅尼迦的猶太人知道保羅又在庇哩亞傳上帝的道，就往那裏去，煽動挑撥羣眾。
14於是，弟兄們立刻送保羅到海邊去，西拉和提摩太卻仍留在庇哩亞。
15護送保羅的人帶他到了雅典，他們領了保羅的命令，叫西拉和提摩太趕快到他那裏來，然後回去了。
保羅在雅典
16保羅在雅典等候他們的時候，看見滿城都是偶像，就心裏非常難過。
17於是他在會堂裏與猶太人和虔敬的人，以及每日在市場上所遇見的人辯論。
18還有伊壁鳩魯和斯多亞兩派的哲學家也與他爭辯。有的說：「這胡言亂語的要說甚麼？」有的說：「他似乎是宣傳外邦鬼神的。」這是因保羅傳講耶穌與復活的福音。
19他們就把他帶到亞略巴古，說：「你所講的這新學說，我們也可以知道嗎？
20因為你有些奇怪的事傳到我們耳中，我們想知道這些事是甚麼意思。」
21原來所有的雅典人和居住在那裏的外國人都無暇管別的事，只是談談或聽聽新聞。
22保羅站在亞略巴古當中，說：「諸位雅典人！我看你們凡事很敬畏鬼神。
23我到處走走的時候，仔細觀察你們所敬拜的，發現一座壇，上面寫着『獻給未識之神明』。你們所不認識而敬拜的，我現在向你們宣告：
24他是創造宇宙和其中萬物的上帝；他既是天地的主，就不住在人手所造的殿宇裏，
25也不用人手去服侍，好像缺少甚麼似的；自己倒將生命、氣息、萬物賜給萬人。
26他從一人⚓造出萬族，居住在全地面上，並且預先定準他們的年限和所住的疆界，
27為要使他們尋求上帝，或者可以揣摩而找到他，其實他離我們各人不遠。
28我們生活、行動、存在都在於他。就如你們的詩人也有人說：『我們也是他所生的。』
29既然我們是上帝所生的，就不應該以為上帝的神性像人用手藝和心思所雕刻的金、銀、石像一般。
30世人蒙昧無知的時候，上帝並不追究，如今卻吩咐各處的人都要悔改。
31因為他已經定了日子，要藉着他所設立的人按公義審判天下，並且使他從死人中復活，給萬人作可信的憑據。」
32眾人聽見死人復活的話，就有人譏誚他；又有人說：「我們會再聽你講這事。」
33於是保羅從他們當中出去了。
34但有幾個人依附他，信了主，其中有亞略巴古的議員丟尼修，和一個名叫大馬哩的婦人，還有幾個與他們一起的人。
17
Phau-lô Cớp Si-la Tâng Vil Tê-salô-naca
1Tữ Phau-lô cớp Si-la pỡq luat vil Amphi-bulit cớp vil Ablô-ni, chơ alới mut vil Tê-salô-naca ễn. Tâng vil ki bữn muoi lám dống sang tỗp I-sarel.
2Cu Tangái Rlu, Phau-lô cơi mut tâng dống sang. Ngkíq yuaq án mut tâng dống sang vil ki. Tâng pái Tangái Rlu Phau-lô atỡng níc tễ tâm saráq Yiang Sursĩ yỗn máh cũai rôm ki.
3Án atỡng yỗn alới dáng Crĩt, án ca Yiang Sursĩ rưoh dŏq chuai amoong cũai, cóq chĩuq sa‑ữi túh coat cớp chĩuq cuchĩt; ma Crĩt lứq tamoong loah. Cớp án atỡng alới neq: “Yê-su, án ca cứq atỡng yỗn anhia dáng, án toâp la Crĩt.”
4Bữn cũai tễ tỗp I-sarel noap parnai ki, chơ alới puai ngê Phau-lô cớp Si-la. Bữn clứng cũai Créc yám noap Yiang Sursĩ, alới sa‑âm Yê-su tê. Cớp bữn sa‑ữi náq mansễm ca noau yám tâng vil ki mut sa‑âm tê.
5Ma cũai I-sarel ca tỡ ễq sa‑âm, alới sâng ũan lứq. Ngkíq alới pỡq chuaq cũai loâi cớp cũai pampla, yỗn cũai ki sasrúc tâng vil ki. Alới mut toâp tâng dống Yasôn, chuaq Phau-lô cớp Si-la, yuaq alới yoc ễ cỗp bar náq ki dững chu cũai clứng.
6Ma tữ alới tỡ ramóh Phau-lô cớp Si-la tâng dống ki, alới cỗp Yasôn cớp máh cũai tễ tỗp puai Yê-su ễn. Alới âc aloŏh máh cũai puai Yê-su yỗn ỡt tayứng yáng moat cũai sốt vil ki. Chơ alới cauq Phau-lô cớp Si-la neq: “Bar náq cũai ki mut cruang aléq, alới táq choac tâng cruang ki. Sanua alới mut tâng vil hái ễn.
7Cớp Yasôn yỗn bar náq ki ỡt tâng dống án. Alới ki khoiq táh phễp rit puo hái, cớp alới pai lứq bữn puo canŏ́h ễn cỡt sốt cruang. Ramứh puo nâi la Yê-su.”
8Toâq máh cũai proai cớp cũai sốt sâng ŏ́c alới cauq, nheq tữh alới táq choac lứq ễn.
9Chơ noau ớn Yasôn cớp cũai tễ tỗp puai Yê-su cóq yỗn práq pỡ cũai sốt, dŏq pruam alới tỡ bữn táq choac noâng. Moâm ki noau acláh yỗn alới chu.
Phau-lô Cớp Yớu Án Ỡt Tâng Vil Bê-rê
10Toâq sadâu ki, tỗp puai Yê-su ớn Phau-lô cớp Si-la pỡq chu vil Bê-rê ễn. Tữ alới toâq vil Bê-rê, alới mut tâng dống sang tỗp I-sarel vil ki.
11Cũai I-sarel tâng vil ki bữn mứt lamên hỡn tễ cũai tâng vil Tê-salô-naca. Alới tamứng, cớp alới yoc ễ dáng samoât lứq tễ parnai Yiang Sursĩ. Ngkíq alới rien tâm saráq Yiang Sursĩ cu rangái cỗ yoc ễ dáng santoiq Phau-lô atỡng pĩeiq lứq tễ parnai Yiang Sursĩ, ma tỡ bữn.
12Sa‑ữi náq cũai I-sarel tâng vil ki sa‑âm Yê-su Crĩt; cớp bữn cũai Créc hỡ sa‑âm tê, dếh samiang cớp mansễm ca noau yám noap tâng vil ki.
13Ma tữ tỗp I-sarel tâng vil Tê-salô-naca sâng Phau-lô atỡng parnai Yiang Sursĩ tâng vil Bê-rê ễn, alới pỡq tapun pỡ vil ki, cớp sasrúc máh cũai vil ki hỡ.
14Ngkíq tỗp puai Yê-su tâng vil ki yỗn Phau-lô loŏh toâp, cớp pỡq chu tor dỡq mưt. Ma Si-la cớp Ti-muthê noâng ỡt tâng vil Bê-rê.
15Bữn cũai pỡq asuoi Phau-lô toâq pỡ vil Athên. Tữ alới ễ píh chu, Phau-lô patâp alới yỗn atỡng Si-la cớp Ti-muthê yỗn toâq toâp pỡ án khân têq.
Phau-lô Atỡng Tâng Vil Athên
16Bo Phau-lô ỡt acoan alới bar náq Si-la cớp Ti-muthê tâng vil Athên, án hữm cũai tâng vil ki sang sa‑ữi lứq rup yiang. Chơ mứt pahỡm án sâng ngua lứq.
17Ngkíq Phau-lô atỡng níc tâng dống sang tỗp I-sarel. Án atỡng cũai I-sarel cớp máh cũai ca yám noap Yiang Sursĩ. Cu rangái Phau-lô atỡng tâng dỗng, ễq máh cũai proai ki sâng.
18Chơ bữn cũai tễ tỗp Ep-curien cớp tỗp Satuoc toâq rasuon cớp án. Bar tỗp ki rien tễ máh ngê rangoaiq tâng dỡi nâi. Alới pai tễ Phau-lô neq: “Án nâi la cũai sacũl. Án atỡng tỡ cỡt ŏ́c.”
Ma bữn cũai canŏ́h pai neq: “Cŏh lơ án atỡng tễ yiang ca hái tỡ yũah dáng.”
Alới pai ngkíq cỗ Phau-lô atỡng tễ Yê-su, cớp án pai Yê-su cuchĩt tamoong loah.
19Cũai ki dững asuoi Phau-lô toâq muoi ntốq cũai sốt dốq ễ sarhống. Ntốq nâi ỡt tâng cóh Arêu-ba. Alới pai chóq Phau-lô neq: “Hếq yoc ễ dáng samoât samơi ramứh tamái ca mới atỡng la ntrớu?
20Hếq sâng liaq lứq tễ ŏ́c mới atỡng ki; chơ hếq yoc ễ dáng nheq máh ramứh tễ ŏ́c mới atỡng ki.”
21(Máh cũai Athên, cớp máh cũai canŏ́h tâng vil ki, tữ alới sâng ranáq tamái, alới ễr áiq lứq ễ sarhống tễ ranáq ki. Alới tỡ ễq táq noâng ranáq canŏ́h.)
22Phau-lô tayứng tâng ntốq alới rôm tâng cóh Arêu-ba cớp atỡng alới neq: “Cũai tâng vil Athên nâi ơi! Cứq khoiq dáng chơ anhia sang toam yiang anhia samoât samơi.
23Tữ cứq pỡq tâng vil anhia, cứq hữm sa‑ữi lứq prông anhia sang sa‑ữi thữ yiang. Cớp cứq hữm muoi lám prông noau chĩc chữq tâng ki neq: ‘Prông nâi la prông yiang ca tỡ yũah dáng ramứh.’ Ngkíq anhia yoc ễ sang yiang nâi, ma anhia tỡ yũah dáng. Ramứh yiang nâi cứq ễ atỡng anhia.
24Yiang nâi la Yiang Sursĩ. Án toâp tễng paloŏng, cớp tễng dũ ramứh tâng pưn paloŏng cutrúq nâi. Án sốt nheq máh ramứh tâng pỡng paloŏng cớp tâng pưn paloŏng. Lứq án tỡ bữn ỡt tâng prông atĩ cũai táq.
25Hái tỡ têq táq ntrớu chuai yỗn Yiang Sursĩ, yuaq án tỡ bữn ŏ́q muoi ramứh ntrớu. Lứq Yiang Sursĩ toâp yỗn cũai tamoong, cớp yỗn cũai cỡt bán rêng. Cớp án tễng dũ ramứh canŏ́h yỗn cũai hỡ.
26Yiang Sursĩ tễng dũ thữ cũai la cỡt tễ manoaq. Cớp Yiang Sursĩ yỗn máh tỗp cũai nâi ỡt dũ cruang chũop cốc cutễq nâi. Ống Yiang Sursĩ toâp anoat dũ thữ cũai, tangái alới toâq cớp ntốq alới ỡt, tễ nhũang tỡ yũah bữn cũai ki.
27Yiang Sursĩ táq ngkíq, la yỗn nheq tữh cũai têq chuaq án cớp têq ramóh án. Ma Yiang Sursĩ lứq tỡ bữn ỡt yơng tễ hái.
28Yiang Sursĩ toâp chuai hái yỗn têq tamoong, têq pupỡq, cớp têq tutáq. Ŏ́c nâi la samoât cũai tễ tỗp anhia khoiq chĩc chơ neq: ‘Yuaq Yiang tễng hái, ngkíq hái cỡt con án.’
29Khân hái lứq con Yiang Sursĩ, hái chỗi chanchớm Yiang Sursĩ la samoât rup noau táq toâq yễng, práq, tỡ la tamáu. Nheq ramứh ki cũai chống táq ĩn alới chanchớm tễ mứt alới bữm.
30Ma tễ nhũang Yiang Sursĩ nhêng sâng cũai táq ranáq ngkíq, yuaq alới tỡ yũah dáng. Ma sanua Yiang Sursĩ atỡng yỗn nheq tữh cũai dáng cóq alới ngin lôih lêq cỡt mứt tamái ễn.
31Yuaq Yiang Sursĩ khoiq anoat tangái chumát án ễ yỗn manoaq ca án khoiq rưoh toâq, án rasữq tanoang tapứng yỗn nheq tữh cũai tâng cốc cutễq nâi. Yiang Sursĩ khoiq yỗn Yê-su tamoong loah dŏq táq tếc yỗn noau dáng samoât lứq án rưoh Yê-su dŏq rasữq nheq tữh cũai.”
32Tữ noau sâng parnai Phau-lô pai cũai cuchĩt têq tamoong loah, bữn cũai ayê ra‑ac Phau-lô. Ma bữn cũai pai neq: “Ntun hếq yoc ễ tamứng sĩa tễ ŏ́c mới atỡng nâi.”
33Moâm ki Phau-lô loŏh tễ ntốq ki.
34Ma bữn cũai tễ tỗp ki noap cớp sa‑âm, cớp alới pỡq nứng Phau-lô hỡ. Manoaq tễ cũai ki ramứh Dê-ni. Án la tễ cũai sốt dốq sarhống tâng cóh Arêu-ba. Cớp bữn manoaq mansễm hỡ sa‑âm tê. Ramứh án la Da-mari. Cớp bữn cũai canŏ́h hỡ sa‑âm Yê-su.