1

The Beginning of Knowledge

¹The ⚓proverbs of Solomon the son of David, king of Israel:
²To know wisdom and instruction,
To perceive the words of understanding,
³To receive the instruction of wisdom,
Justice, judgment, and equity;
⁴To give prudence to the ⚓simple,
To the young man knowledge and discretion—
⁵⚓A wise man will hear and increase learning,
And a man of understanding will attain wise counsel,
⁶To understand a proverb and an enigma,
The words of the wise and their ⚓riddles.
⁷⚓The fear of the Lordis the beginning of knowledge,
But fools despise wisdom and instruction.

Shun Evil Counsel

⁸⚓My son, hear the instruction of your father,
And do not forsake the law of your mother;
⁹For they will be a ⚓graceful ornament on your head,
And chains about your neck.
¹⁰My son, if sinners entice you,
⚓Do not consent.
¹¹If they say, “Come with us,
Let us ⚓lie in wait to shed blood;
Let us lurk secretly for the innocent without cause;
¹²Let us swallow them alive like Sheol,
And whole, ⚓like those who go down to the Pit;
¹³We shall find all kinds of precious possessions,
We shall fill our houses with spoil;
¹⁴Cast in your lot among us,
Let us all have one purse”—
¹⁵My son, ⚓do not walk in the way with them,
⚓Keep your foot from their path;
¹⁶⚓For their feet run to evil,
And they make haste to shed blood.
¹⁷Surely, in vain the net is spread
In the sight of any bird;
¹⁸But they lie in wait for their own blood,
They lurk secretly for their own lives.
¹⁹⚓So are the ways of everyone who is greedy for gain;
It takes away the life of its owners.

The Call of Wisdom

²⁰⚓Wisdom calls aloud outside;
She raises her voice in the open squares.
²¹She cries out in the chief concourses,
At the openings of the gates in the city
She speaks her words:
²²“How long, you simple ones, will you love simplicity?
For scorners delight in their scorning,
And fools hate knowledge.
²³Turn at my rebuke;
Surely ⚓I will pour out my spirit on you;
I will make my words known to you.
²⁴⚓Because I have called and you refused,
I have stretched out my hand and no one regarded,
²⁵Because you ⚓disdained all my counsel,
And would have none of my rebuke,
²⁶⚓I also will laugh at your calamity;
I will mock when your terror comes,
²⁷When ⚓your terror comes like a storm,
And your destruction comes like a whirlwind,
When distress and anguish come upon you.
²⁸“Then⚓ they will call on me, but I will not answer;
They will seek me diligently, but they will not find me.
²⁹Because they ⚓hated knowledge
And did not ⚓choose the fear of the Lord,
³⁰⚓They would have none of my counsel
And despised my every rebuke.
³¹Therefore ⚓they shall eat the fruit of their own way,
And be filled to the full with their own fancies.
³²For the turning away of the simple will slay them,
And the complacency of fools will destroy them;
³³But whoever listens to me will dwell ⚓safely,
And ⚓will be secure, without fear of evil.”

1

Mở đầu: Mục Ðích và Chủ Ðề

¹Châm ngôn của Sa-lô-môn,
Con của Ða-vít, vua I-sơ-ra-ên,
²Ðể giúp người ta biết lẽ khôn ngoan và lời giáo huấn,
Cùng hiểu được những lời lẽ uyên thâm,
³Ðể họ lãnh hội những lời chỉ dạy hầu biết cư xử khôn ngoan,
Sống ngay lành, thực thi công lý, và thể hiện sự bình đẳng,
⁴Ðể ban khôn ngoan cho người ngây thơ khờ khạo,
Ban kiến thức và sáng suốt cho người trẻ tuổi,
⁵Ðể người khôn ngoan lắng nghe và gia thêm tri thức,
Còn người thông sáng có lời hướng dẫn khôn ngoan,
⁶Ðể người ta hiểu thấu những câu châm ngôn và ẩn dụ,
Cùng lời nói và câu đố của những người khôn ngoan.

⁷Kính sợ CHÚA là khởi đầu của tri thức,
Chỉ kẻ dại mới khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.

Hãy Nghe Lời Khuyên Dạy của Cha Mẹ

⁸Con ơi, hãy lắng nghe lời khuyên dạy của cha con;
Chớ lìa bỏ những lời răn bảo của mẹ con.
⁹Chúng sẽ như vòng hoa tươi đẹp trên đầu con,
Như dây chuyền đẹp đẽ nơi cổ con.

Hãy Tránh Xa Kẻ Xấu

¹⁰Con ơi, nếu những kẻ xấu xa tội lỗi dụ dỗ con,
Con chớ nghe theo chúng.
¹¹Nếu chúng nói, “Hãy theo chúng tôi,
Chúng ta sẽ nằm đây rình làm đổ máu người ta;
Chúng ta sẽ phục kích và giết hại những người vô tội;
¹²Chúng ta sẽ nuốt sống họ giống như âm phủ nuốt người;
Nuốt nguyên vẹn như huyệt mả nuốt người chết.
¹³Rồi chúng ta sẽ chiếm đoạt những vật có giá trị;
Nhà chúng ta sẽ chứa đầy những đồ cướp được đem về.
¹⁴Chúng ta sẽ chia nhau những của cướp đó,
Rồi hết thảy chúng ta sẽ cùng xài chung một túi tiền.”
¹⁵Con ơi, đừng nghe theo lời chúng nói,
Ðừng đặt chân con vào những lối chúng đi;
¹⁶Vì chân chúng vội vàng đi vào tội lỗi,
Chúng nhanh chân đi làm đổ máu người ta.
¹⁷Giăng lưới bắt chim đang khi chim nhìn thấy quả là uổng công.
¹⁸Nhưng bọn đó mai phục để làm đổ máu chính mình;
Chúng phục kích để giết hại chính mạng sống của chúng.
¹⁹Sự cuối cùng của kẻ tham lợi bất nghĩa là như thế;
Thứ lợi ấy sẽ giết hại chính người chiếm được nó.

Sự Khôn Ngoan Mời Gọi

²⁰Sự khôn ngoan reo lên ngoài đường phố,
Nàng hô vang giữa các quảng trường;
²¹Nàng rướn cổ kêu to nơi đầu đường náo nhiệt;
Nơi cổng thành nàng trỗi tiếng kêu vang:
²²“Hỡi những kẻ khờ dại!
Các ngươi cứ yêu mến sự khờ khạo cho đến bao giờ?
Sao những kẻ ưa nhạo báng cứ đam mê nhạo báng?
Sao những kẻ điên rồ cứ mãi ghét khôn ngoan?
²³Nếu các ngươi trở lại khi nghe Ta quở trách,
Nầy, Thần Ta ắt sẽ đổ xuống trên các ngươi;
Ta sẽ làm cho các ngươi hiểu biết lời Ta.
²⁴Nhưng vì Ta mời gọi mà các ngươi từ chối;
Ta dang tay đón mời nhưng các ngươi cứ phớt tỉnh làm ngơ.
²⁵Vì các ngươi không màng đến lời Ta khuyên bảo,
Không muốn nghe những lời khuyến cáo của Ta,
²⁶Nên Ta sẽ cười khi các ngươi lâm nạn;
Ta sẽ làm ngơ khi cơn khủng hoảng giáng xuống các ngươi,
²⁷Khi nỗi kinh hoàng của các ngươi ập đến như bão tố,
Khi tai ương của các ngươi dồn dập tợ cuồng phong,
Khi khổ đau và hoạn nạn ập đến trên các ngươi tới tấp.
²⁸Bấy giờ họ sẽ kêu cầu Ta, nhưng Ta chẳng đáp lời;
Họ sẽ chăm chỉ tìm Ta, nhưng họ chẳng tìm được Ta;
²⁹Bởi vì họ đã ghét tri thức,
Và chẳng chọn sự kính sợ CHÚA.
³⁰Bởi vì họ chẳng chấp nhận lời Ta khuyên bảo;
Họ chê bai mọi lời khuyến cáo của Ta,
³¹Vì thế họ phải chuốc lấy hậu quả của đường lối mình;
Họ sẽ được no nê bằng hậu quả của các mưu đồ mình.
³²Vì sự ương ngạnh của những kẻ dại sẽ giết hại chúng,
Sự tự mãn của những kẻ ngốc sẽ tiêu diệt chúng.
³³Nhưng ai nghe lời Ta sẽ được sống bình an vô sự,
Người ấy sẽ sống an lành, chẳng sợ tai họa hiểm nguy.”