41

Giô-sép bàn mộng của Pha-ra-ôn

¹ Cách hai năm sau, Pha-ra-ôn nằm chiêm bao thấy mình đứng bên bờ sông.⚓ ² Nầy đâu dưới sông đi lên bảy con bò mập và tốt, ăn cỏ trong bưng. ³ Rồi nầy, bảy con bò khác, xấu dạng, gầy guộc, ở dưới sông đi theo lên sau, đến đứng gần các con bò trước trên bờ sông. ⁴ Bảy con bò xấu dạng, gầy guộc, nuốt bảy con bò mập tốt. Pha-ra-ôn bèn thức giấc.
⁵ Vua nằm ngủ lại, chiêm bao lần thứ nhì, thấy bảy gié lúa chắc, tốt tươi, mọc chung trên một cộng rạ. ⁶ Kế đó, bảy gié lúa khác lép và bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia. ⁷ Bảy gié lúa lép nuốt bảy gié lúa chắc. Pha-ra-ôn bèn thức giấc; và nầy, thành ra một điềm chiêm bao.
⁸ Sáng mai, tâm thần người bất định, truyền đòi các pháp sư và các tay bác sĩ xứ Ê-díp-tô đến, thuật lại điềm chiêm bao mình cho họ nghe; nhưng chẳng có ai bàn được điềm chiêm bao đó cho vua hết.⚓
⁹ Quan tửu chánh bèn tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Bây giờ, tôi nhớ đến lỗi của tôi. ¹⁰ Ngày trước, bệ hạ nổi giận cùng quần thần, có cầm ngục quan thượng thiện và tôi nơi dinh quan thị vệ. ¹¹ Trong lúc đó, cùng một đêm kia, chúng tôi có thấy điềm chiêm bao, chiêm bao mỗi người đều có ý nghĩa riêng rõ ràng. ¹² Tại đó, cùng chung ngục, có một người Hê-bơ-rơ, còn trẻ, kẻ gia đinh của quan thị vệ; chúng tôi thuật lại cho chàng nghe điềm chiêm bao của mình; chàng bàn rõ ra cho ai mỗi chiêm bao nấy. ¹³ Rồi ra, công việc xảy đến y như lời chàng bàn: Bệ-hạ phục chức tôi lại, và xử treo quan kia.
¹⁴ Pha-ra-ôn bèn sai đi đòi Giô-sép; họ lập tức tha người ra khỏi ngục, cạo mặt mày cho, biểu thay đổi áo xống, rồi vào chầu Pha-ra-ôn. ¹⁵ Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Trẫm có thấy một điềm chiêm bao mà chẳng ai bàn ra. Vậy, trẫm nghe rằng khi người ta thuật điềm chiêm bao lại cho, thì ngươi bàn được. ¹⁶ Giô-sép tâu rằng: Đó chẳng phải tôi, nhưng ấy là Đức Chúa Trời đem sự bình an đáp cho bệ hạ vậy. ¹⁷ Pha-ra-ôn phán rằng: Nầy, trong điềm chiêm bao trẫm đương đứng bên bờ sông. ¹⁸ Nầy đâu bảy con bò mập và tốt dưới sông đi lên, đến ăn cỏ trong bưng. ¹⁹ Rồi bảy con bò khác xấu dạng gầy guộc đi theo lên sau; thật trẫm chẳng thấy trong xứ Ê-díp-tô nầy có bò xấu dạng như vậy bao giờ. ²⁰ Bảy con bò xấu dạng gầy guộc đó nuốt bảy con bò mập tốt trước kia, ²¹ nuốt vào bụng, mà dường như không có nuốt, vì các con bò đó vẫn xấu dạng như xưa. ²² Trẫm bèn thức giấc; rồi lại thấy điềm chiêm bao khác, là bảy gié lúa chắc tốt tươi mọc chung trên một cọng rạ. ²³ Kế đó, bảy gié lúa khác, khô, lép, bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia; ²⁴ và bảy gié lúa lép đó lại nuốt bảy gié lúa chắc. Trẫm đã thuật điềm chiêm bao nầy cho các pháp sư, nhưng không ai giải nghĩa ra được.
²⁵ Giô-sép tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Hai điềm chiêm bao của bệ hạ thấy đó đồng một nghĩa mà thôi; Đức Chúa Trời mách cho bệ hạ biết trước những việc Ngài sẽ làm. ²⁶ Bảy con bò mập tốt đó, tức là bảy năm; bảy gié lúa chắc đó cũng là bảy năm. Ấy chỉ đồng một điềm chiêm bao vậy. ²⁷ Bảy con bò xấu dạng gầy guộc lên theo sau bảy con bò kia, tức là bảy năm; và bảy gié lúa lép bị gió đông thổi háp đó, tức là bảy năm đói kém. ²⁸ Ấy là điều tôi đã tâu cùng bệ hạ rồi: Đức Chúa Trời có cho bệ hạ thấy những việc Ngài sẽ làm. ²⁹ Nầy, trong khắp xứ Ê-díp-tô sẽ có bảy năm được mùa dư dật. ³⁰ Nhưng bảy năm đó lại liền tiếp bảy năm đói kém; dân bổn xứ đều sẽ quên sự dư dật đó, và ách đói kém sẽ làm cho toàn xứ hao mòn. ³¹ Và vì sự đói kém liên tiếp nầy lớn quá, nên thiên hạ chẳng còn thấy chi về sự dư dật đó nữa. ³² Nếu điềm chiêm bao đến hai lần cho bệ hạ, ấy bởi Đức Chúa Trời đã quyết định điều đó rồi, và Ngài mau mau lo làm cho thành vậy. ³³ Bây giờ bệ hạ khá chọn một người thông minh trí huệ, lập người lên làm đầu trong xứ Ê-díp-tô, ³⁴ cùng lập các ủy viên trong xứ, để góp một phần năm của số thâu vào trong bảy năm được mùa dư dật đó. ³⁵ Họ hãy thâu góp hết thảy mùa màng trong bảy năm được mùa dư dật sẽ đến sau nầy, cùng thâu nhập lúa mì sẵn dành cho Pha-ra-ôn, dùng làm lương để dành trong các thành, và họ hãy giữ gìn lấy. ³⁶ Các lương thực nầy phải để dành cho bảy năm đói kém sẽ đến trong xứ Ê-díp-tô, hầu cho xứ nầy khỏi bị diệt bởi sự đói kém đó.

Giô-sép được nhắc lên cao

³⁷ Các lời nầy đẹp ý Pha-ra-ôn và quần thần. ³⁸ Pha-ra-ôn phán cùng quần thần rằng: Chúng ta há dễ tìm một người như người nầy, có thần minh của Đức Chúa Trời được sao? ³⁹ Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Vì Đức Chúa Trời xui cho ngươi biết mọi việc nầy, thì chẳng còn ai được thông minh trí huệ như ngươi nữa. ⁴⁰ Vậy, ngươi sẽ lên cai trị nhà trẫm; hết thảy dân sự của trẫm đều sẽ vâng theo lời ngươi. Trẫm lớn hơn ngươi chỉ vì ngự ngôi vua mà thôi.⚓ ⁴¹ Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép rằng: Hãy xem! Trẫm lập ngươi cầm quyền trên cả xứ Ê-díp-tô. ⁴² Vua liền cởi chiếc nhẫn trong tay mình, đeo vào tay Giô-sép, truyền mặc áo vải gai mịn, và đeo vòng vàng vào cổ người;⚓ ⁴³ rồi, truyền cho lên ngồi xe sau xe vua, có người đi trước hô rằng: Hãy quì xuống! Ấy, Giô-sép được lập lên cầm quyền cả xứ Ê-díp-tô là vậy. ⁴⁴ Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép: Ta là Pha-ra-ôn, nhưng nếu chẳng có ngươi, thì trong cả xứ Ê-díp-tô không có ai giơ tay đưa chân lên được.
⁴⁵ Pha-ra-ôn đặt tên Giô-sép là Xa-phơ-nát-Pha-nê-ách,⚓ đưa nàng Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn,⚓ cho người làm vợ. Người thường tuần hành trong xứ Ê-díp-tô. ⁴⁶ Vả, khi Giô-sép ra mắt Pha-ra-ôn, vua Ê-díp-tô, thì người đã ba mươi tuổi. Vậy, người từ tạ Pha-ra-ôn mà đi tuần khắp xứ Ê-díp-tô.
⁴⁷ Trong bảy năm được mùa dư dật, đất sanh sản ra đầy dẫy. ⁴⁸ Giô-sép bèn thâu góp hết thảy lương thực của bảy năm đó trong xứ Ê-díp-tô, và chứa lương thực nầy khắp các thành; trong mỗi thành, đều dành chứa hoa lợi của các ruộng ở chung quanh thành đó. ⁴⁹ Vậy, Giô-sép thâu góp lúa mì rất nhiều, như cát nơi bờ biển, cho đến đỗi người ta đếm không được, vì đầy dẫy vô số.

Giô-sép sanh Ma-na-se và Ép-ra-im

⁵⁰ Trước khi đến năm đói kém, thì Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn, sanh cho Giô-sép hai con trai. ⁵¹ Giô-sép đặt tên đứa đầu lòng là Ma-na-se,⚓ vì nói rằng: Đức Chúa Trời đã làm cho ta quên điều cực nhọc, và cả nhà cha ta. ⁵² Người đặt tên đứa thứ nhì là Ép-ra-im,⚓ vì nói rằng: Đức Chúa Trời làm cho ta được hưng vượng trong xứ mà ta bị khốn khổ.

Sự đói kém khởi sự

⁵³ Bảy năm được mùa dư dật trong xứ Ê-díp-tô bèn qua, ⁵⁴ thì bảy năm đói kém khởi đến, y như lời Giô-sép đã bàn trước. Khắp các xứ khác cũng đều bị đói, nhưng trong cả xứ Ê-díp-tô lại có bánh.⚓ ⁵⁵ Đoạn, cả xứ Ê-díp-tô đều bị đói, dân chúng đến kêu cầu Pha-ra-ôn, xin lương. Pha-ra-ôn phán cùng bổn dân rằng: Hãy đi đến Giô-sép, rồi làm theo lời người sẽ chỉ bảo cho.⚓ ⁵⁶ Khi khắp xứ bị đói kém, thì Giô-sép mở mọi kho lúa mà bán cho dân Ê-díp-tô. ⁵⁷ Xứ càng đói nhiều nữa; vả, vì khắp thế gian đều bị đói quá, nên đâu đâu cũng đổ đến Ê-díp-tô mua lúa nơi Giô-sép bán.

41

Y-Yôsep Mblang Klei Pharaôn Êpei

¹Leh êgao dua thŭn liăp, Pharaôn êpei kơ ñu dôk dơ̆ng ti hang êa krông Nil. ²Nĕ anei, mâo kjuh drei êmô siam leh anăn êmŏng kbiă mơ̆ng êa krông leh anăn ƀơ̆ng rơ̆k hlăm čuôr. ³Leh anăn nĕ anei, êdei kơ anăn lŏ mâo kjuh drei êmô mkăn amâo siam ôh leh anăn êwang kbiă mơ̆ng êa krông dôk giăm êmô tal êlâo ti hang êa krông Nil. ⁴Kjuh drei êmô amâo siam ôh leh anăn êwang lun ƀơ̆ng hĕ kjuh drei êmô siam leh anăn êmŏng. Leh anăn Pharaôn mdih. ⁵Ñu lŏ pĭt leh anăn lŏ êpei tal dua. Nĕ anei, mâo kjuh amung mdiê bi asăr lu snăk leh anăn siam bluh mơ̆ng sa kuôt. ⁶Leh anăn nĕ anei, kjuh amung mdiê êwang leh anăn krô kyua angĭn mơ̆ng ngŏ čuh, bluh êdei kơ amung mdiê tal êlâo. ⁷Kjuh amung êwang lun hĕ kjuh amung bi asăr lu leh anăn jăk. Pharaôn mdih, nĕ anei klei anăn jing klei êpei. ⁸ Truh aguah leh, mngăt ñu rŭng răng. Ñu brei arăng iêu jih jang phung mdian leh anăn jih jang phung knhâo hlăm čar Êjip; leh anăn Pharaôn yăl dliê kơ digơ̆ klei ñu êpei, ƀiădah amâo mâo sa čô dưi mblang ôh klei êpei anăn kơ Pharaôn.
⁹Hlăk anăn khua djă kčok kơ Pharaôn lač, “Kâo hdơr hruê anei klei kâo soh. ¹⁰Tơdah Pharaôn ngêñ kơ phung dĭng buăl ñu, ñu brei arăng krư̆ kâo leh anăn khua ngă kpŭng hlăm sang khua kahan phung gak. ¹¹Hmei mâo klei êpei hlăm sa mlam, kâo wăt ñu, jih dua hmei mâo klei êpei mblang mdê mdê. ¹²Mâo tinăn mbĭt hŏng hmei sa čô hlăk ai Hêbrơ, dĭng buăl khua kahan phung gak. Hmei yăl dliê kơ ñu klei hmei êpei, leh anăn ñu mblang brei kơ hmei tui si klei hmei êpei. ¹³Mâo klei truh sĭt msĕ si ñu mblang leh kơ hmei. Arăng brei kâo lŏ wĭt kơ bruă kâo, leh anăn arăng ruôt kkuê pô ngă kpŭng.”
¹⁴Snăn Pharaôn tiŏ nao brei arăng iêu Y-Yôsep, leh anăn arăng brei ñu kbiă mtam mơ̆ng war mnă. Leh ñu kuêh mlâo mŭñ kang ñu, bi mlih čhiăm ao, ñu nao ti anăp Pharaôn. ¹⁵Pharaôn lač kơ Y-Yôsep, “Kâo mâo klei êpei leh. Amâo mâo sa čô mnuih dưi mblang ôh. Kâo hmư̆ arăng lač ih dưi mblang klei êpei tơdah ih hmư̆ klei anăn.” ¹⁶Y-Yôsep lŏ wĭt lač kơ Pharaôn, “Amâo djŏ kâo ôh, ƀiădah Aê Diê srăng brei kơ Pharaôn klei lŏ wĭt lač djŏ.” ¹⁷Pharaôn lač kơ Y-Yôsep, “Hlăm klei kâo êpei kâo dôk dơ̆ng ti hang êa krông Nil, ¹⁸leh anăn mâo kjuh drei êmô êmŏng leh anăn siam kbiă mơ̆ng êa krông Nil leh anăn dôk ƀơ̆ng rơ̆k hlăm čuôr. ¹⁹Êdei kơ kjuh drei êmô anăn, lŏ mâo kjuh drei êmô mkăn amâo siam ôh leh anăn êwang snăk, jhat hĭn kơ kâo tuôm ƀuh hlăm jih čar Êjip. ²⁰Êmô êwang leh anăn amâo siam lun ƀơ̆ng hĕ kjuh drei êmô êmŏng tal êlâo. ²¹Ƀiădah leh êmô êwang lun ƀơ̆ng digơ̆ jih, arăng amâo mĭn ôh diñu lun ƀơ̆ng digơ̆ leh, kyuadah diñu ăt jing êwang msĕ si êlâo. Leh anăn kâo mdih. ²²Msĕ mơh kâo lŏ pĭt tal dua, kâo ƀuh hlăm klei êpei kjuh amung mdiê bi asăr lu leh anăn siam bluh mơ̆ng sa kuôt. ²³Leh anăn mâo kjuh amung mdiê êwang krô kyua angĭn mơ̆ng ngŏ čuh, bluh êdei kơ amung mdiê tal êlâo. ²⁴Amung êwang lun hĕ kjuh amung siam. Kâo yăl dliê leh klei anăn kơ phung mdian, ƀiădah amâo mâo sa čô diñu dưi mblang kơ kâo ôh.”
²⁵Y-Yôsep lač kơ Pharaôn, “Klei Pharaôn êpei jing sa: Aê Diê bi êdah leh kơ Pharaôn si klei ñu srăng ngă. ²⁶Kjuh drei êmô siam jing kjuh thŭn, leh anăn kjuh amung mdiê jăk jing kjuh thŭn. Klei êpei anăn jing sa. ²⁷Kjuh drei êmô êwang leh anăn amâo siam ôh kbiă êdei kơ kjuh drei êmô êlâo jing kjuh thŭn. Msĕ mơh kjuh amung mdiê krô kyua angĭn mơ̆ng ngŏ čuh jing kjuh thŭn mâo klei ư̆ êpa. ²⁸Djŏ tui si kâo lač leh kơ Pharaôn, Aê Diê bi êdah leh kơ Pharaôn si klei ñu srăng ngă. ²⁹Srăng mâo kjuh thŭn mdiê lu snăk hlăm jih čar Êjip. ³⁰Êdei tinăn srăng mâo kjuh thŭn klei ư̆ êpa. Arăng srăng wơr bĭt hĕ jih klei trei bŏ anăn hlăm čar Êjip, leh anăn klei ư̆ êpa srăng bi rai lăn čar. ³¹Arăng amâo srăng lŏ hdơr ôh kơ klei trei bŏ anăn hlăm čar kyua klei ư̆ êpa êdei srăng jing knap snăk. ³²Klei êpei bi êdah dua bliư̆ kơ Pharaôn, kyua Aê Diê čuăn leh klei anăn, leh anăn Aê Diê srăng brei ñu truh djăl. ³³Snăn ară anei brei Pharaôn duah sa čô mnuih thâo mĭn leh anăn knhâo, leh anăn brei ñu kiă čar Êjip. ³⁴Brei Pharaôn mdưm phung khua hlăm čar Êjip, mă sa kdrêč hlăm êma mdiê čar Êjip êjai kjuh thŭn mâo trei bŏ. ³⁵Brei diñu mkăm pioh jih jang mnơ̆ng ƀơ̆ng huă srăng mâo êjai kjuh thŭn jăk, brei diñu mkăm mdiê tui si mtao Pharaôn mtă pioh hlăm ƀuôn jing mnơ̆ng ƀơ̆ng huă, leh anăn brei diñu gak mnơ̆ng anăn. ³⁶Mnơ̆ng ƀơ̆ng huă anăn srăng pioh kơ čar čiăng yua êjai kjuh thŭn ư̆ êpa srăng truh hlăm čar Êjip, čiăng kơ čar amâo srăng rai ôh kyua klei ư̆ êpa.”

Arăng Brei Y-Yôsep Jing Khua Čar Êjip

³⁷Pharaôn leh anăn jih jang phung dĭng buăl ñu mơak tŭ hdră anăn. ³⁸Pharaôn lač kơ phung dĭng buăl ñu, “Dưi mơ̆ drei duah sa čô mnuih mkăn msĕ si pô anei, sa čô mâo mngăt myang Aê Diê dôk hlăm ñu?” ³⁹Snăn Pharaôn lač kơ Y-Yôsep, “Kyuadah Aê Diê bi êdah leh kơ ih klei anei, amâo mâo ôh sa čô thâo mĭn leh anăn knhâo msĕ si ih. ⁴⁰ Ih srăng kiă sang kâo, leh anăn jih jang mnuih ƀuôn sang kâo srăng ngă tui si klei ih mtă. Knŏng kâo srăng jing prŏng hĭn kơ ih kyua kâo jing mtao.” ⁴¹Pharaôn lač kơ Y-Yôsep, “Nĕ anei, kâo brei ih kiă jih čar Êjip.” ⁴² Pharaôn toh krah kđăm ñu mơ̆ng kngan leh anăn bi čŭt ti kngan Y-Yôsep. Ñu bi hơô Y-Yôsep ao kbuă điêt aruăt, leh anăn bi băk ti kkuê gơ̆ sa aruăt klei mah. ⁴³Ñu brei Y-Yôsep đĭ ti êdeh aseh tal dua ñu; leh anăn arăng ur ti anăp gơ̆, “Čuôn kơŭt!” Snăn ñu brei gơ̆ kiă kriê jih čar Êjip. ⁴⁴Pharaôn lač kơ Y-Yôsep, “Kâo jing Pharaôn. Tơdah ih amâo brei ôh, amâo srăng mâo sa čô mnuih yơr kngan amâodah jơ̆ng hlăm jih čar Êjip.” ⁴⁵Pharaôn bi anăn Y-Yôsep Y-Sapênat-Panêah; leh anăn ñu brei kơ Y-Yôsep H'Asênat anak mniê Y-Pôtipêra khua ngă yang ƀuôn Ôn jing mô̆ ñu. Snăn Y-Yôsep mâo klei dưi kiă kriê jih čar Êjip.
⁴⁶Y-Yôsep mâo tlâo pluh thŭn tơdah ñu dơ̆ng mă bruă kơ Pharaôn mtao Êjip. Y-Yôsep kbiă mơ̆ng anăp Pharaôn čiăng nao tar čar Êjip. ⁴⁷Êjai kjuh thŭn trei bŏ, lăn jing êdimi. ⁴⁸Y-Yôsep mkăm pioh jih jang mnơ̆ng ƀơ̆ng huă êjai kjuh thŭn trei bŏ anăn hlăm čar Êjip, leh anăn mkăm mnơ̆ng ƀơ̆ng huă hlăm lu boh ƀuôn. Ñu mkăm ti grăp boh ƀuôn mnơ̆ng ƀơ̆ng huă mơ̆ng hma jŭm dar ƀuôn anăn. ⁴⁹Y-Yôsep mkăm pioh mdiê lu êdimi msĕ si čuah hlăm êa ksĭ tơl ñu amâo dưi lŏ yap ôh.
⁵⁰Êlâo truh thŭn mâo klei ư̆ êpa, mô̆ Y-Yôsep, H'Asênat anak mniê Y-Pôtipêra khua ngă yang ƀuôn Ôn, kkiêng kơ ñu dua čô anak êkei. ⁵¹Y-Yôsep bi anăn anak kkiêng tal êlâo Y-Manasê, kyuadah ñu lač, “Aê Diê brei kâo wơr bĭt hĕ jih klei suăi kâo leh anăn jih phung sang ama kâo.” ⁵²Ñu bi anăn anak tal dua Y-Êphraim, kyuadah ñu lač, “Aê Diê brei kâo mâo anak hlăm čar klei knap kâo.”
⁵³Kjuh thŭn trei bŏ hlăm čar Êjip ruê̆ leh. ⁵⁴ Kjuh thŭn mâo klei ư̆ êpa dơ̆ng truh tui si Y-Yôsep lač leh. Mâo klei ư̆ êpa hlăm jih jang čar; ƀiădah hlăm jih čar Êjip mâo mnơ̆ng ƀơ̆ng huă. ⁵⁵ Tơdah jih čar Êjip mâo klei ư̆ êpa, phung mnuih ƀuôn sang ur kơ Pharaôn čiăng mâo mnơ̆ng ƀơ̆ng huă. Pharaôn lač kơ jih jang phung Êjip, “Nao bĕ kơ Y-Yôsep. Brei diih ngă tui si klei ñu lač.” ⁵⁶Snăn tơdah mâo klei ư̆ êpa tar ƀar čar, Y-Yôsep pŏk jih jang hjiê, leh anăn čhĭ mdiê kơ phung Êjip, kyuadah klei ư̆ êpa knap snăk hlăm čar Êjip. ⁵⁷Jih jang čar nao kơ čar Êjip čiăng blei mdiê mơ̆ng Y-Yôsep, kyuadah klei ư̆ êpa jing knap tar ƀar lăn ala.