1 Cách hai năm sau, Pha-ra-ôn nằm chiêm bao thấy mình đứng bên bờ sông.⚓2 Nầy đâu dưới sông đi lên bảy con bò mập và tốt, ăn cỏ trong bưng. 3 Rồi nầy, bảy con bò khác, xấu dạng, gầy guộc, ở dưới sông đi theo lên sau, đến đứng gần các con bò trước trên bờ sông. 4 Bảy con bò xấu dạng, gầy guộc, nuốt bảy con bò mập tốt. Pha-ra-ôn bèn thức giấc. 5 Vua nằm ngủ lại, chiêm bao lần thứ nhì, thấy bảy gié lúa chắc, tốt tươi, mọc chung trên một cộng rạ. 6 Kế đó, bảy gié lúa khác lép và bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia. 7 Bảy gié lúa lép nuốt bảy gié lúa chắc. Pha-ra-ôn bèn thức giấc; và nầy, thành ra một điềm chiêm bao. 8 Sáng mai, tâm thần người bất định, truyền đòi các pháp sư và các tay bác sĩ xứ Ê-díp-tô đến, thuật lại điềm chiêm bao mình cho họ nghe; nhưng chẳng có ai bàn được điềm chiêm bao đó cho vua hết.⚓ 9 Quan tửu chánh bèn tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Bây giờ, tôi nhớ đến lỗi của tôi. 10 Ngày trước, bệ hạ nổi giận cùng quần thần, có cầm ngục quan thượng thiện và tôi nơi dinh quan thị vệ. 11 Trong lúc đó, cùng một đêm kia, chúng tôi có thấy điềm chiêm bao, chiêm bao mỗi người đều có ý nghĩa riêng rõ ràng. 12 Tại đó, cùng chung ngục, có một người Hê-bơ-rơ, còn trẻ, kẻ gia đinh của quan thị vệ; chúng tôi thuật lại cho chàng nghe điềm chiêm bao của mình; chàng bàn rõ ra cho ai mỗi chiêm bao nấy. 13 Rồi ra, công việc xảy đến y như lời chàng bàn: Bệ-hạ phục chức tôi lại, và xử treo quan kia. 14 Pha-ra-ôn bèn sai đi đòi Giô-sép; họ lập tức tha người ra khỏi ngục, cạo mặt mày cho, biểu thay đổi áo xống, rồi vào chầu Pha-ra-ôn. 15 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Trẫm có thấy một điềm chiêm bao mà chẳng ai bàn ra. Vậy, trẫm nghe rằng khi người ta thuật điềm chiêm bao lại cho, thì ngươi bàn được. 16 Giô-sép tâu rằng: Đó chẳng phải tôi, nhưng ấy là Đức Chúa Trời đem sự bình an đáp cho bệ hạ vậy. 17 Pha-ra-ôn phán rằng: Nầy, trong điềm chiêm bao trẫm đương đứng bên bờ sông. 18 Nầy đâu bảy con bò mập và tốt dưới sông đi lên, đến ăn cỏ trong bưng. 19 Rồi bảy con bò khác xấu dạng gầy guộc đi theo lên sau; thật trẫm chẳng thấy trong xứ Ê-díp-tô nầy có bò xấu dạng như vậy bao giờ. 20 Bảy con bò xấu dạng gầy guộc đó nuốt bảy con bò mập tốt trước kia, 21 nuốt vào bụng, mà dường như không có nuốt, vì các con bò đó vẫn xấu dạng như xưa. 22 Trẫm bèn thức giấc; rồi lại thấy điềm chiêm bao khác, là bảy gié lúa chắc tốt tươi mọc chung trên một cọng rạ. 23 Kế đó, bảy gié lúa khác, khô, lép, bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia; 24 và bảy gié lúa lép đó lại nuốt bảy gié lúa chắc. Trẫm đã thuật điềm chiêm bao nầy cho các pháp sư, nhưng không ai giải nghĩa ra được. 25 Giô-sép tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Hai điềm chiêm bao của bệ hạ thấy đó đồng một nghĩa mà thôi; Đức Chúa Trời mách cho bệ hạ biết trước những việc Ngài sẽ làm. 26 Bảy con bò mập tốt đó, tức là bảy năm; bảy gié lúa chắc đó cũng là bảy năm. Ấy chỉ đồng một điềm chiêm bao vậy. 27 Bảy con bò xấu dạng gầy guộc lên theo sau bảy con bò kia, tức là bảy năm; và bảy gié lúa lép bị gió đông thổi háp đó, tức là bảy năm đói kém. 28 Ấy là điều tôi đã tâu cùng bệ hạ rồi: Đức Chúa Trời có cho bệ hạ thấy những việc Ngài sẽ làm. 29 Nầy, trong khắp xứ Ê-díp-tô sẽ có bảy năm được mùa dư dật. 30 Nhưng bảy năm đó lại liền tiếp bảy năm đói kém; dân bổn xứ đều sẽ quên sự dư dật đó, và ách đói kém sẽ làm cho toàn xứ hao mòn. 31 Và vì sự đói kém liên tiếp nầy lớn quá, nên thiên hạ chẳng còn thấy chi về sự dư dật đó nữa. 32 Nếu điềm chiêm bao đến hai lần cho bệ hạ, ấy bởi Đức Chúa Trời đã quyết định điều đó rồi, và Ngài mau mau lo làm cho thành vậy. 33 Bây giờ bệ hạ khá chọn một người thông minh trí huệ, lập người lên làm đầu trong xứ Ê-díp-tô, 34 cùng lập các ủy viên trong xứ, để góp một phần năm của số thâu vào trong bảy năm được mùa dư dật đó. 35 Họ hãy thâu góp hết thảy mùa màng trong bảy năm được mùa dư dật sẽ đến sau nầy, cùng thâu nhập lúa mì sẵn dành cho Pha-ra-ôn, dùng làm lương để dành trong các thành, và họ hãy giữ gìn lấy. 36 Các lương thực nầy phải để dành cho bảy năm đói kém sẽ đến trong xứ Ê-díp-tô, hầu cho xứ nầy khỏi bị diệt bởi sự đói kém đó.
Giô-sép được nhắc lên cao
37 Các lời nầy đẹp ý Pha-ra-ôn và quần thần. 38 Pha-ra-ôn phán cùng quần thần rằng: Chúng ta há dễ tìm một người như người nầy, có thần minh của Đức Chúa Trời được sao? 39 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Vì Đức Chúa Trời xui cho ngươi biết mọi việc nầy, thì chẳng còn ai được thông minh trí huệ như ngươi nữa. 40 Vậy, ngươi sẽ lên cai trị nhà trẫm; hết thảy dân sự của trẫm đều sẽ vâng theo lời ngươi. Trẫm lớn hơn ngươi chỉ vì ngự ngôi vua mà thôi.⚓41 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép rằng: Hãy xem! Trẫm lập ngươi cầm quyền trên cả xứ Ê-díp-tô. 42 Vua liền cởi chiếc nhẫn trong tay mình, đeo vào tay Giô-sép, truyền mặc áo vải gai mịn, và đeo vòng vàng vào cổ người;⚓43 rồi, truyền cho lên ngồi xe sau xe vua, có người đi trước hô rằng: Hãy quì xuống! Ấy, Giô-sép được lập lên cầm quyền cả xứ Ê-díp-tô là vậy. 44 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép: Ta là Pha-ra-ôn, nhưng nếu chẳng có ngươi, thì trong cả xứ Ê-díp-tô không có ai giơ tay đưa chân lên được. 45 Pha-ra-ôn đặt tên Giô-sép là Xa-phơ-nát-Pha-nê-ách,⚓ đưa nàng Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn,⚓ cho người làm vợ. Người thường tuần hành trong xứ Ê-díp-tô. 46 Vả, khi Giô-sép ra mắt Pha-ra-ôn, vua Ê-díp-tô, thì người đã ba mươi tuổi. Vậy, người từ tạ Pha-ra-ôn mà đi tuần khắp xứ Ê-díp-tô. 47 Trong bảy năm được mùa dư dật, đất sanh sản ra đầy dẫy. 48 Giô-sép bèn thâu góp hết thảy lương thực của bảy năm đó trong xứ Ê-díp-tô, và chứa lương thực nầy khắp các thành; trong mỗi thành, đều dành chứa hoa lợi của các ruộng ở chung quanh thành đó. 49 Vậy, Giô-sép thâu góp lúa mì rất nhiều, như cát nơi bờ biển, cho đến đỗi người ta đếm không được, vì đầy dẫy vô số.
Giô-sép sanh Ma-na-se và Ép-ra-im
50 Trước khi đến năm đói kém, thì Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn, sanh cho Giô-sép hai con trai. 51 Giô-sép đặt tên đứa đầu lòng là Ma-na-se,⚓ vì nói rằng: Đức Chúa Trời đã làm cho ta quên điều cực nhọc, và cả nhà cha ta. 52 Người đặt tên đứa thứ nhì là Ép-ra-im,⚓ vì nói rằng: Đức Chúa Trời làm cho ta được hưng vượng trong xứ mà ta bị khốn khổ.
Sự đói kém khởi sự
53 Bảy năm được mùa dư dật trong xứ Ê-díp-tô bèn qua, 54 thì bảy năm đói kém khởi đến, y như lời Giô-sép đã bàn trước. Khắp các xứ khác cũng đều bị đói, nhưng trong cả xứ Ê-díp-tô lại có bánh.⚓55 Đoạn, cả xứ Ê-díp-tô đều bị đói, dân chúng đến kêu cầu Pha-ra-ôn, xin lương. Pha-ra-ôn phán cùng bổn dân rằng: Hãy đi đến Giô-sép, rồi làm theo lời người sẽ chỉ bảo cho.⚓56 Khi khắp xứ bị đói kém, thì Giô-sép mở mọi kho lúa mà bán cho dân Ê-díp-tô. 57 Xứ càng đói nhiều nữa; vả, vì khắp thế gian đều bị đói quá, nên đâu đâu cũng đổ đến Ê-díp-tô mua lúa nơi Giô-sép bán.
41
Yauxej txhais Falau zaj npau suav
1Dhau ntawd los tau ob xyoos Falau txawm ua npau suav tias nws sawv ntawm ntug dej Nai, 2ciav txawm muaj xya tus maum nyuj rog rog zoo zoo nkauj tawm hauv tus dej Nai los noj tej nplooj tauj deg. 3Ces txawm muaj dua xya tus maum nyuj yuag yuag tshuav pob txha xwb tawm hauv tus dej Nai raws qab los, los sawv ntawm cov maum nyuj uas rog rog ntawm ntug dej Nai. 4Cov maum nyuj uas yuag yuag tshuav pob txha txawm muab xya tus maum nyuj rog rog zoo nkauj ntawd noj tag. Ces Falau txawm tsim dheev los. 5Nws rov tsaug zog ua dua ib zaj npau suav pom ib tsob nplej⚓ muaj xya hnab zoo thiab puv heev. 6Ces txawm muaj xya hnab nplej npluag thiab qhuav qhawv tawm raws qab tuaj vim yog raug cua sab hnub tuaj. 7Tej hnab nplej npluag ntawd txawm muab xya hnab nplej uas puv zoo nqos huvsi lawm thiab. Ces Falau txawm tsim dheev, thiab paub tias yog ua npau suav. 8Thaum kaj ntug nws txhawj heev, nws txawm hais kom hu cov txiv neeb txiv yaig huvsi thiab cov uas txawj ntse huvsi hauv Iyi tebchaws tuaj cuag nws, mas Falau piav nws tej npau suav rau lawv mloog, tiamsis tsis muaj leejtwg txhais tau tej npau suav ntawd rau Falau li. 9Thaum ntawd tus thawj uas thiab cawv txiv hmab thiaj hais rau Falau tias, “Hnub no kuv nco dheev txog kuv tej kev txhaum. 10Falau, thaum koj chim rau koj cov tub qhe es muab kuv thiab tus thawj uas ci ncuav kaw rau hauv tus thawj rog uas zov vajntxwv lub tsev, 11muaj ib hmos wb ob leeg ua npau suav, kuv thiab nws nyias ua nyias ib zaj npau suav thiab nyias muaj nyias lub ntsiab. 12Muaj ib tug hluas Henplais, yog tus thawj rog uas zov vajntxwv tus qhev, raug kaw ua ke. Thaum wb ob leeg piav npau suav rau nws mloog, nws kuj txhais tau wb li npau suav lub ntsiab, raws li nyias ua nyias zaj npau suav. 13Nws txhais wb ob leeg tej npau suav li cas kuj muaj tseeb li ntawd. Kuv thiaj raug tsa rov ua tes haujlwm qub, tiamsis tus uas ci ncuav raug muab dai tuag lawm.” 14Falau thiaj hais kom hu Yauxej los, mas lawv thiaj maj nroos mus coj Yauxej tawm hauv lub nkuaj av los. Thaum Yauxej chais hwj txwv thiab hloov ris tsho lawm, nws txawm los cuag Falau. 15Falau hais rau Yauxej tias, “Kuv ua npau suav tsis muaj leejtwg txhais tau li. Kuv hnov tias thaum koj hnov zaj npau suav lawm, koj kuj txhais tau.” 16Yauxej teb Falau tias, “Qhov uas txhais npau suav tsis yog nyob ntawm kuv. Tiamsis Vajtswv yog tus uas yuav txhais lub ntsiab zoo rau Falau.” 17Falau thiaj hais rau Yauxej tias, “Hauv kuv zaj npau suav ntawd kuv sawv ntawm ntug dej Nai, 18mas pom xya tus maum nyuj rog rog zoo nkauj tawm hauv tus dej Nai los noj nplooj tauj deg. 19Ces txawm muaj dua xya tus maum nyuj yuag yuag tshuav pob txha tawm tom qab los, thoob Iyi tebchaws kuv tsis tau pom dua nyuj yuag li no. 20Cov maum nyuj yuag yuag tshuav pob txha ntawd txawm muab xya tus maum nyuj rog rog noj tag. 21Thaum noj tag lawm tsis muaj leejtwg yuav paub tias muab noj tag lawm rau qhov tseem yuag yuag li qub. Ces kuv txawm tsim dheev los. 22Kuv rov ua dua ib zaj npau suav pom ib tsob nplej muaj xya hnab zoo thiab puv zoo. 23Thiab muaj dua xya hnab nplej npluag qhuav qhawv nkig nkuav tawm raws qab tuaj vim yog raug cua sab hnub tuaj. 24Cov hnab nplej npluag ntawd txawm muab xya hnab nplej puv zoo ntawd nqos tag lawm. Kuv piav tej npau suav no rau cov txiv neeb txiv yaig mloog, tiamsis tsis muaj leejtwg txhais tau.” 25Yauxej txawm hais rau Falau tias, “Koj ob zaj npau suav yog tib zaj. Twb yog Vajtswv qhia rau Falau paub txog tej uas Vajtswv yuav ua. 26Xya tus maum nyuj uas zoo ntawd yog xya xyoo, thiab xya hnab nplej puv zoo ntawd kuj yog xya xyoo. Yeej yog tib zaj npau suav xwb. 27Xya tus maum nyuj yuag yuag tshuav pob txha uas tawm raws qab tuaj ntawd kuj yog xya xyoo, thiab xya hnab nplej npluag uas raug cua sab hnub tuaj ntsawj qhuav qhawv kuj yog xya xyoo uas raug kev tshaib nqhis. 28“Muaj tseeb raws li kuv hais rau Falau no, yog Vajtswv qhia rau Falau paub txog tej uas Vajtswv yuav ua. 29Yuav muaj mov noj nplua mias thoob plaws Iyi tebchaws xya xyoo. 30Dhau ntawd yuav raug kev tshaib nqhis xya xyoo, ua kom tsis nco tias txeev muaj noj nplua mias hauv Iyi tebchaws. Txojkev tshaib nqhis ntawd yuav rhuav tshem lub tebchaws, 31yuav tsis paub tej kev noj nplua mias vim tias tej kev tshaib nqhis uas yuav tshwm tuaj no yuav txom nyem kawg nkaus. 32Qhov uas Falau ua ob zaj npau suav no lub ntsiab txhais hais tias Vajtswv twb npaj tej no cia lawm, Vajtswv yuav ua kom tshwm los sai sai no. 33“Vim li no cia Falau xaiv ib tug uas txawj xav thiab muaj tswvyim, muab tsa ua tus saib xyuas tag nrho Iyi tebchaws. 34Cia Falau npaj ib co neeg ua tub teg tub taws saib thoob plaws lub tebchaws thiab sau tej qoob loo hauv Iyi tebchaws ib feem hauv tsib feem rau ncua sijhawm xya xyoo uas qoob loo zoo ntau nplua mias no cia. 35Mas cia cov neeg ntawd sau tej qoob loo hauv xya xyoo zoo zoo uas tabtom yuav los ntawd cia, thiab muab tej qoob loo ntawd khaws cia hauv Falau lub hwjchim rau hauv tej moos thiab muab ceev cia. 36Tej qoob loo no yuav muab khaws cia faj seeb rau xya xyoo uas yuav muaj kev tshaib nqhis tshwm los rau Iyi tebchaws. Ua li no mas lub tebchaws thiaj tsis raug kev tshaib nqhis puam tsuaj tag.”
Tsa Yauxej saib xyuas tag nrho Iyi tebchaws
37Falau thiab nws cov tub teg tub taws sawvdaws pom zoo li uas Yauxej hais. 38Falau thiaj hais rau nws cov tub teg tub taws tias, “Peb yuav nrhiav ib tug uas muaj Vajtswv tus Ntsuj Plig nrog nraim nws ib yam li tus no tau thiab lov?” 39Falau thiaj hais rau Yauxej tias, “Vim Vajtswv qhia zaj xwm txheej no huvsi rau koj, mas tsis muaj ib tug uas txawj xav thiab muaj tswvyim zoo li koj. 40Koj yuav saib xyuas tag nrho kuv lub vaj tse thiab kuv tej pejxeem sawvdaws yuav tsum ua raws li koj hais kom lawv ua. Yog hais txog kuv lub zwm txwv kuv thiaj ua loj dua koj xwb.” 41Falau hais rau Yauxej tias, “Kuv tsa koj ua tus uas kav tag nrho Iyi tebchaws.” 42Falau thiaj hle nws lub nplhaib ntaus cim ntawm nws txhais tes rau Yauxej coj thiab muab ris tsho ntaub mag zoo zoo rau Yauxej hnav thiab muab saw kub rau Yauxej coj ntawm caj dab. 43Thiab kom Yauxej caij vajntxwv lub tsheb uas ob. Muaj neeg qw ua nws ntej hais tias, “Cia li txhos caug.” Falau twb tsa nws kav tag nrho Iyi tebchaws li no. 44Tsis tag li ntawd xwb Falau kuj hais rau Yauxej tias, “Kuv yog Falau, tag nrho Iyi tebchaws yuav tsis muaj ib tug twg tsa tes tsa taw tau, yuav tsum yog koj tso ncauj tso.” 45Falau thiaj muab Yauxej tis npe hu ua Xafena Pane‑a, thiab nws muab tus pov thawj Pautifela hauv lub moos Oo tus ntxhais Axena rau Yauxej yuav ua pojniam. Yauxej thiaj tawm mus saib thoob plaws Iyi tebchaws. 46Thaum Yauxej pib ua haujlwm rau Falau uas ua vajntxwv hauv Iyi tebchaws ntawd nws hnub nyoog muaj peb caug xyoo. Yauxej txawm tawm ntawm Falau xubntiag mus mus los los thoob plaws Iyi tebchaws. 47Xya xyoo uas qoob zoo zoo ntawd tej teb tau qoob loo ntau nplua mias. 48Xya xyoo ntawd Yauxej sau tej qoob loo huvsi ntau nplua mias thoob plaws Iyi tebchaws, thiab muab khaws cia rau hauv tej moos. Tej qoob loo uas tau ntawm lub moos twg kuj muab khaws cia rau hauv lub moos ntawd. 49Yauxej sau tau qoob loo ntau nplua mias yam li tej xuab zeb ntawm ntug hiavtxwv, ntau heev thiaj tseg tsis suav lawm vim yog suav tsis txheeb. 50Thaum tsis tau txog xyoo uas tshaib nqhis, tus pov thawj Pautifela hauv lub moos Oo tus ntxhais Axena yug ob tug tub rau Yauxej. 51Yauxej tis npe rau tus hlob hu ua Manaxe⚓ rau qhov nws hais tias, “Vajtswv ua rau kuv tsis nco qab tej kev txom nyem huvsi thiab tsis nco qab kuv txiv tsev neeg sawvdaws.” 52Nws tis npe rau tus tub yau hu ua Efa‑i.⚓ “Vim Vajtswv pub kuv muaj tub ki huaj vam coob rau hauv lub tebchaws uas kuv raug txom nyem nyuaj siab.” 53Xya xyoo uas qoob loo zoo ntau nplua mias hauv Iyi tebchaws kuj dhau lawm. 54Xya xyoo uas muaj kev tshaib nqhis txawm pib tshwm los raws li Yauxej tau hais tseg lawm. Tej kev tshaib nqhis ntawd muaj thoob plaws rau hauv txhua lub tebchaws, tiamsis hauv Iyi tebchaws tseem muaj mov noj. 55Thaum Iyi tebchaws sawvdaws tshaib plab, tej pejxeem kuj qw hu rau Falau thov mov noj, mas Falau hais rau cov neeg Iyi sawvdaws tias, “Cia li mus cuag Yauxej, nws hais li cas, nej ua li ntawd.” 56Thaum kev tshaib nqhis muaj thoob plaws tebchaws, Yauxej txawm qheb txhua lub txhab muag qoob rau cov Iyi, vim muaj kev tshaib nqhis loj heev rau hauv Iyi tebchaws. 57Tsis yog li ntawd xwb, tag nrho lub ntiajteb kuj tuaj cuag Yauxej hauv Iyi tebchaws thiaj yuav tau qoob, rau qhov muaj kev tshaib nqhis loj heev thoob plaws lub ntiajteb.