41

Giô-sép bàn mộng của Pha-ra-ôn

1 Cách hai năm sau, Pha-ra-ôn nằm chiêm bao thấy mình đứng bên bờ sông. 2 Nầy đâu dưới sông đi lên bảy con bò mập và tốt, ăn cỏ trong bưng. 3 Rồi nầy, bảy con bò khác, xấu dạng, gầy guộc, ở dưới sông đi theo lên sau, đến đứng gần các con bò trước trên bờ sông. 4 Bảy con bò xấu dạng, gầy guộc, nuốt bảy con bò mập tốt. Pha-ra-ôn bèn thức giấc.
5 Vua nằm ngủ lại, chiêm bao lần thứ nhì, thấy bảy gié lúa chắc, tốt tươi, mọc chung trên một cộng rạ. 6 Kế đó, bảy gié lúa khác lép và bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia. 7 Bảy gié lúa lép nuốt bảy gié lúa chắc. Pha-ra-ôn bèn thức giấc; và nầy, thành ra một điềm chiêm bao.
8 Sáng mai, tâm thần người bất định, truyền đòi các pháp sư và các tay bác sĩ xứ Ê-díp-tô đến, thuật lại điềm chiêm bao mình cho họ nghe; nhưng chẳng có ai bàn được điềm chiêm bao đó cho vua hết.
9 Quan tửu chánh bèn tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Bây giờ, tôi nhớ đến lỗi của tôi. 10 Ngày trước, bệ hạ nổi giận cùng quần thần, có cầm ngục quan thượng thiện và tôi nơi dinh quan thị vệ. 11 Trong lúc đó, cùng một đêm kia, chúng tôi có thấy điềm chiêm bao, chiêm bao mỗi người đều có ý nghĩa riêng rõ ràng. 12 Tại đó, cùng chung ngục, có một người Hê-bơ-rơ, còn trẻ, kẻ gia đinh của quan thị vệ; chúng tôi thuật lại cho chàng nghe điềm chiêm bao của mình; chàng bàn rõ ra cho ai mỗi chiêm bao nấy. 13 Rồi ra, công việc xảy đến y như lời chàng bàn: Bệ-hạ phục chức tôi lại, và xử treo quan kia.
14 Pha-ra-ôn bèn sai đi đòi Giô-sép; họ lập tức tha người ra khỏi ngục, cạo mặt mày cho, biểu thay đổi áo xống, rồi vào chầu Pha-ra-ôn. 15 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Trẫm có thấy một điềm chiêm bao mà chẳng ai bàn ra. Vậy, trẫm nghe rằng khi người ta thuật điềm chiêm bao lại cho, thì ngươi bàn được. 16 Giô-sép tâu rằng: Đó chẳng phải tôi, nhưng ấy là Đức Chúa Trời đem sự bình an đáp cho bệ hạ vậy. 17 Pha-ra-ôn phán rằng: Nầy, trong điềm chiêm bao trẫm đương đứng bên bờ sông. 18 Nầy đâu bảy con bò mập và tốt dưới sông đi lên, đến ăn cỏ trong bưng. 19 Rồi bảy con bò khác xấu dạng gầy guộc đi theo lên sau; thật trẫm chẳng thấy trong xứ Ê-díp-tô nầy có bò xấu dạng như vậy bao giờ. 20 Bảy con bò xấu dạng gầy guộc đó nuốt bảy con bò mập tốt trước kia, 21 nuốt vào bụng, mà dường như không có nuốt, vì các con bò đó vẫn xấu dạng như xưa. 22 Trẫm bèn thức giấc; rồi lại thấy điềm chiêm bao khác, là bảy gié lúa chắc tốt tươi mọc chung trên một cọng rạ. 23 Kế đó, bảy gié lúa khác, khô, lép, bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia; 24 và bảy gié lúa lép đó lại nuốt bảy gié lúa chắc. Trẫm đã thuật điềm chiêm bao nầy cho các pháp sư, nhưng không ai giải nghĩa ra được.
25 Giô-sép tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Hai điềm chiêm bao của bệ hạ thấy đó đồng một nghĩa mà thôi; Đức Chúa Trời mách cho bệ hạ biết trước những việc Ngài sẽ làm. 26 Bảy con bò mập tốt đó, tức là bảy năm; bảy gié lúa chắc đó cũng là bảy năm. Ấy chỉ đồng một điềm chiêm bao vậy. 27 Bảy con bò xấu dạng gầy guộc lên theo sau bảy con bò kia, tức là bảy năm; và bảy gié lúa lép bị gió đông thổi háp đó, tức là bảy năm đói kém. 28 Ấy là điều tôi đã tâu cùng bệ hạ rồi: Đức Chúa Trời có cho bệ hạ thấy những việc Ngài sẽ làm. 29 Nầy, trong khắp xứ Ê-díp-tô sẽ có bảy năm được mùa dư dật. 30 Nhưng bảy năm đó lại liền tiếp bảy năm đói kém; dân bổn xứ đều sẽ quên sự dư dật đó, và ách đói kém sẽ làm cho toàn xứ hao mòn. 31 Và vì sự đói kém liên tiếp nầy lớn quá, nên thiên hạ chẳng còn thấy chi về sự dư dật đó nữa. 32 Nếu điềm chiêm bao đến hai lần cho bệ hạ, ấy bởi Đức Chúa Trời đã quyết định điều đó rồi, và Ngài mau mau lo làm cho thành vậy. 33 Bây giờ bệ hạ khá chọn một người thông minh trí huệ, lập người lên làm đầu trong xứ Ê-díp-tô, 34 cùng lập các ủy viên trong xứ, để góp một phần năm của số thâu vào trong bảy năm được mùa dư dật đó. 35 Họ hãy thâu góp hết thảy mùa màng trong bảy năm được mùa dư dật sẽ đến sau nầy, cùng thâu nhập lúa mì sẵn dành cho Pha-ra-ôn, dùng làm lương để dành trong các thành, và họ hãy giữ gìn lấy. 36 Các lương thực nầy phải để dành cho bảy năm đói kém sẽ đến trong xứ Ê-díp-tô, hầu cho xứ nầy khỏi bị diệt bởi sự đói kém đó.

Giô-sép được nhắc lên cao

37 Các lời nầy đẹp ý Pha-ra-ôn và quần thần. 38 Pha-ra-ôn phán cùng quần thần rằng: Chúng ta há dễ tìm một người như người nầy, có thần minh của Đức Chúa Trời được sao? 39 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Vì Đức Chúa Trời xui cho ngươi biết mọi việc nầy, thì chẳng còn ai được thông minh trí huệ như ngươi nữa. 40 Vậy, ngươi sẽ lên cai trị nhà trẫm; hết thảy dân sự của trẫm đều sẽ vâng theo lời ngươi. Trẫm lớn hơn ngươi chỉ vì ngự ngôi vua mà thôi. 41 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép rằng: Hãy xem! Trẫm lập ngươi cầm quyền trên cả xứ Ê-díp-tô. 42 Vua liền cởi chiếc nhẫn trong tay mình, đeo vào tay Giô-sép, truyền mặc áo vải gai mịn, và đeo vòng vàng vào cổ người; 43 rồi, truyền cho lên ngồi xe sau xe vua, có người đi trước hô rằng: Hãy quì xuống! Ấy, Giô-sép được lập lên cầm quyền cả xứ Ê-díp-tô là vậy. 44 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép: Ta là Pha-ra-ôn, nhưng nếu chẳng có ngươi, thì trong cả xứ Ê-díp-tô không có ai giơ tay đưa chân lên được.
45 Pha-ra-ôn đặt tên Giô-sép là Xa-phơ-nát-Pha-nê-ách, đưa nàng Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn, cho người làm vợ. Người thường tuần hành trong xứ Ê-díp-tô. 46 Vả, khi Giô-sép ra mắt Pha-ra-ôn, vua Ê-díp-tô, thì người đã ba mươi tuổi. Vậy, người từ tạ Pha-ra-ôn mà đi tuần khắp xứ Ê-díp-tô.
47 Trong bảy năm được mùa dư dật, đất sanh sản ra đầy dẫy. 48 Giô-sép bèn thâu góp hết thảy lương thực của bảy năm đó trong xứ Ê-díp-tô, và chứa lương thực nầy khắp các thành; trong mỗi thành, đều dành chứa hoa lợi của các ruộng ở chung quanh thành đó. 49 Vậy, Giô-sép thâu góp lúa mì rất nhiều, như cát nơi bờ biển, cho đến đỗi người ta đếm không được, vì đầy dẫy vô số.

Giô-sép sanh Ma-na-se và Ép-ra-im

50 Trước khi đến năm đói kém, thì Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn, sanh cho Giô-sép hai con trai. 51 Giô-sép đặt tên đứa đầu lòng là Ma-na-se, vì nói rằng: Đức Chúa Trời đã làm cho ta quên điều cực nhọc, và cả nhà cha ta. 52 Người đặt tên đứa thứ nhì là Ép-ra-im, vì nói rằng: Đức Chúa Trời làm cho ta được hưng vượng trong xứ mà ta bị khốn khổ.

Sự đói kém khởi sự

53 Bảy năm được mùa dư dật trong xứ Ê-díp-tô bèn qua, 54 thì bảy năm đói kém khởi đến, y như lời Giô-sép đã bàn trước. Khắp các xứ khác cũng đều bị đói, nhưng trong cả xứ Ê-díp-tô lại có bánh. 55 Đoạn, cả xứ Ê-díp-tô đều bị đói, dân chúng đến kêu cầu Pha-ra-ôn, xin lương. Pha-ra-ôn phán cùng bổn dân rằng: Hãy đi đến Giô-sép, rồi làm theo lời người sẽ chỉ bảo cho. 56 Khi khắp xứ bị đói kém, thì Giô-sép mở mọi kho lúa mà bán cho dân Ê-díp-tô. 57 Xứ càng đói nhiều nữa; vả, vì khắp thế gian đều bị đói quá, nên đâu đâu cũng đổ đến Ê-díp-tô mua lúa nơi Giô-sép bán.

41

Yosepv Porv Hungh Diex Nyei Mbeix

1Jiex daaih buangv i hnyangx, Faalo Hungh mbeix norm mbeix, mbeix buatc ninh ganh souv jienv Nai^aa Ndaaih hlen. 2Maaih siec dauh yangh ngongh nyeiz nzueic nyei, junc nyei, yiem ndaaih cuotv daaih yiem wuov nyanc luoqc diqc normh. 3Aengx maaih siec dauh yangh ngongh nyeiz korng jaic nyei, aqc mangc nyei, yiem Nai^aa Ndaaih cuotv daaih souv jienv junc wuov deix ngongh nyeiz nyei ga'hlen. 4Ngongh jaic ziouc nyanc nzengc wuov deix siec dauh ngongh junc. Mbeix liuz, hungh diex ziouc nyie daaih aqv.
5Hungh diex aengx m'njormh mingh, mbeix da'nyeic norm mbeix. Mbeix buatc maaih zungh mbiauh cuotv siec dorv, yietc zungv jauh nyei, yangh nyei. 6Nqa'haav aengx cuotv siec dorv mbiauh maux, jieqv nyei, laaix zuqc dong bung maengx nyei nziaaux buonc. 7Mbiauh maux naqv nzengc wuov deix siec dorv jauh nyei, yangh nyei mbiauh mi'aqv. Faalo Hungh ziouc nyie daaih, hiuv duqv ninh mbeix buatc.
8Da'nyeic ndorm ninh haiz hnyouv maiv henh ziouc heuc I^yipv Deic-Bung nyei mangc sou porv mbeix nyei fin-saeng caux guai-gorqv fin-saeng yietc zungv daaih. Faalo ziouc gorngv ninh nyei mbeix bun ninh mbuo muangx. Mv baac maiv maaih haaix dauh haih porv duqv mbeix cuotv.
9Wuov zanc tengx Faalo Hungh bouh diuv wuov dauh domh jien gorngv mbuox hungh diex, “Ih hnoi yie jangx zuqc yie zoux dorngc nyei sic aqv. 10Maaih nzunc hungh diex qiex jiez ninh nyei bou, ziouc zorqv yie caux zoux njuov nyei domh jien mingh wuonx jienv yiem goux hungh dinc nyei domh baeng-bieiv nyei biauv wuov norm loh. 11Maaih muonz nor, yie mbuo i dauh zungv mbeix mbeix. Yietc dauh nyei mbeix maaih yietc nyungc eix leiz. 12Maaih dauh Hipv^lu mienh lunx mienh yaac caux yie mbuo zuqc wuonx jienv loh. Ninh zoux goux hungh dinc nyei domh baeng-bieiv nyei nouh. Yie mbuo gorngv yie mbuo nyei mbeix bun ninh muangx, ninh ziouc ziux gorqv-mienh nyei mbeix porv mbeix nyei eix leiz. 13Nqa'haav za'gengh doix-diuc nzengc ninh porv nyei eix leiz. Yie duqv zoux gong hnangv zinh ndaangc nor, mv baac zoux njuov wuov dauh zuqc dorh mingh ndiux jienv ndiangx daix guangc.”
14Faalo Hungh ziouc paaiv mienh mingh heuc Yosepv daaih. Ninh mbuo ziouc siepv-siepv nyei mingh dorh ninh cuotv. Yosepv teix siaam, japv mba'bieiv, yienc nqoi lui-houx, mingh taux Faalo Hungh nyei nza'hmien.
15Hungh diex gorngv mbuox ninh, “Yie mbeix norm mbeix yaac maiv maaih haaix dauh haih porv duqv cuotv. Yie haiz mienh gorngv meih haiz liuz mbeix ziouc haih porv mbeix nyei.”
16Yosepv dau Faalo Hungh, “Se maiv zeiz yie haih porv mbeix. Tin-Hungh ganh oix porv duqv horpc mbuox Faalo.”
17Faalo Hungh ziouc gorngv mbuox Yosepv, “Yie mbeix buatc yie ganh souv jienv Nai^aa Ndaaih hlen. 18Maaih siec dauh yangh ngongh nyeiz nzueic nyei, junc nyei, yiem wuov ndaaih cuotv daaih yiem wuov nyanc luoqc diqc normh. 19Nqa'haav aengx maaih siec dauh yangh ngongh nyeiz korng jaic nyei, aqc mangc nyei, cuotv daaih. Yiem I^yipv Deic-Bung yie maiv gaengh buatc jiex yangh ngongh ndongc naaic aqc mangc. 20Wuov deix ngongh jaic nyanc nzengc cuotv ndaangc wuov deix siec dauh ngongh junc. 21Nyanc liuz mv baac maiv maaih haaix dauh zieqv duqv ninh mbuo nyanc wuov deix ngongh junc. Ninh mbuo corc hnangv zinh ndaangc nor, aqc mangc. Yie ziouc nyie daaih aqv.
22“Yie aengx mbeix buatc maaih zungh mbiauh cuotv siec dorv jauh nyei, yangh nyei. 23Nqa'haav aengx cuotv siec dorv mbiauh maux, nyaux nzengc, jieqv nzengc, laaix zuqc dong bung nyei nziaaux buonc. 24Wuov deix mbiauh maux naqv nzengc wuov deix siec dorv mbiauh jauh mi'aqv. Yie gorngv yie nyei mbeix bun mangc sou porv mbeix nyei fin-saeng muangx yaac maiv maaih yietc dauh haih porv duqv cuotv.”
25Yosepv ziouc gorngv mbuox Faalo Hungh, “I norm mbeix nyei eix leiz zungv fih hnangv nyei. Tin-Hungh jaa-ndaangc bun meih hiuv duqv ninh oix hnangv haaix nor zoux. 26Wuov deix siec dauh yangh ngongh junc beiv siec hnyangx. Wuov deix siec dorv mbiauh jauh yaac beiv siec hnyangx. I norm mbeix nyei eix leiz se fih hnangv nyei. 27Nqa'haav cuotv wuov deix siec dauh yangh ngongh jaic nyei, aqc mangc nyei, caux wuov deix siec dorv mbiauh maux zuqc dong bung maengx nyei nziaaux buonc jieqv mingh, se beiv siec hnyangx domh huaang domh ngorc.
28“Naaiv za'gengh hnangv yie mbuox liuz hungh diex wuov nor. Tin-Hungh oix bun meih hiuv duqv ninh oix hnangv haaix nor zoux. 29Yiem naaiv mingh siec hnyangx gu'nyuoz, gormx I^yipv Deic-Bung bungx-zuoqc longx. 30Nqa'haav aengx maaih siec hnyangx domh huaang domh ngorc. Laaix ngorc hnaangx, mienh zungv oix la'kuqv bungx-zuoqc longx nyei hnyangx. Deic-bung yaac oix waaic nzengc. 31Taux ngorc nyei ziangh hoc ba'laqc ngorc duqv kouv haic, mienh ziouc la'kuqv nzengc bungx-zuoqc longx nyei ziangh hoc. 32Hungh diex mbeix naaiv deix i norm mbeix biux mengh Tin-Hungh dingc ziangx hnangv naaiv nor zoux yaac oix siepv-siepv nyei zoux.
33“Hnangv naaiv, tov hungh diex ginv dauh guai nyei, maaih cong-mengh nyei mienh, orn ninh gunv I^yipv Deic-Bung. 34Aengx orn deix jien gunv gormx deic-bung. Naaiv deix bungx-zuoqc longx nyei siec hnyangx gu'nyuoz oix zuqc siou yietc zungv gaeng-zuangx biaa gouv nyei yietc gouv. 35Naaiv deix hnyangx-zingh longx nyei ziangh hoc naaiv deix jien oix zuqc zorqv laangh ziqc gapv nzoih guei Faalo Hungh nyei buoz-ndiev siou jienv yiem norm-norm zingh zoux nyanc hopv. 36Naaiv deix laangh ziqc liouh jienv mbungh I^yipv Deic-Bung ngorc siec hnyangx nyei ziangh hoc ziouc maaih nyanc maaih hopv weic maiv bun deic-bung laaix ngorc hnaangx zuqc mietc nzengc.”

Faalo Liepc Yosepv Zoux I^yipv Deic-Bung Nyei Zungx

37Faalo Hungh caux ninh nyei yietc zungv jien haiz Yosepv nyei za'eix longx nyei. 38Hungh diex gorngv mbuox ninh nyei zuangx jien, “Mbuo haih lorz duqv ganh dauh hnangv naaiv dauh maaih Tin-Hungh nyei Singx Lingh fai?”
39Ninh gorngv mbuox Yosepv, “Weic zuqc Tin-Hungh bun meih hiuv duqv naaiv deix yietc zungv sic, maiv maaih haaix dauh ndongc meih guai yaac maaih cong-mengh. 40Yie oix bun meih goux yie nyei dinc. Yie nyei zuangx baeqc fingx yaac oix zuqc mbuoqc meih, muangx meih nyei waac. Kungx yie ganh maaih lingc gauh hlo jiex meih nyei hnangv.”

Yosepv Gunv Nzengc I^yipv Deic-Bung

41Faalo Hungh aengx gorngv mbuox Yosepv, “Yie ih zanc orn meih gunv nzengc I^yipv Deic-Bung.” 42Faalo Hungh ziouc hlutv maaih yienx nyei buoz-ndoqv-nzaeng tengx Yosepv dangh jienv. Bun ninh zuqv jienv la'maah ndie-muonc nyei lui-ndaauv, aengx zorqv diuh jiem-limc kuangx jienv ninh nyei jaang. 43Faalo yaac bun Yosepv zueiz ninh nyei da'nyeic norm maaz-cie. Aengx maaih mienh mingh ndaangc heuc jienv gorngv, “Gueic njiec ov!” Faalo Hungh hnangv naaiv orn ninh gunv I^yipv Deic-Bung.
44Faalo aengx gorngv mbuox Yosepv, “Yie zoux Faalo Hungh Diex. Cuotv liuz meih ganh nqoi nzuih, yiem naaiv I^yipv Deic-Bung maiv maaih haaix dauh haih zoux haaix nyungc.” 45Hungh diex tengx Yosepv cuotv norm I^yipv Deic-Bung nyei mbuox heuc Saax^fe^naatv Baa^ne^aa yaac zorqv On Zingh nyei sai mienh, Bo^ti^fe^laa, nyei sieqv, Aa^se^natv, bun Yosepv longc zoux auv. Yosepv ziouc cuotv mingh zaah gormx I^yipv Deic-Bung.
46Yosepv jiez gorn weic I^yipv Deic-Bung nyei Faalo Hungh zoux gong wuov zanc, ninh nyei hnyangx-jeiv duqv faah ziepc hnyangx. Ninh yiem hungh dinc cuotv mingh youh gormx I^yipv Deic-Bung. 47Yiem wuov deix bungx-zuoqc longx nyei siec hnyangx gu'nyuoz, deic-bung cuotv gaeng-zuangx ga'naaiv longx haic. 48Yosepv ziouc siou naaiv deix siec hnyangx gu'nyuoz nyei laangh ziqc gapv zunv yiem norm-norm zingh. Yiem haaix norm zingh nyei horngc zaangc zuangx nyei laangh ziqc yaac siou daaih gapv zunv an jienv wuov norm zingh. 49Yosepv siou duqv laangh ziqc ndongc koiv-hlen nyei saa-ziou camv. Camv gau, hlaau maiv hingh, saauv maiv hingh, ziang naaic maiv saauv aqv.
50Domh ngorc nyei hnyangx-zingh maiv gaengh taux, On Zingh nyei sai mienh, Bo^ti^fe^laa, nyei sieqv, Aa^se^natv, yungz duqv i dauh dorn bun Yosepv. 51Yosepv ziouc tengx ninh nyei dorn-hlo cuotv mbuox heuc Maa^natv^se. Ninh gorngv, “Tin-Hungh tengx yie la'kuqv yie nyei yietc zungv kouv naanc caux yie nyei die nyei biauv zong hmuangv doic.” 52Da'nyeic dauh dorn ninh cuotv mbuox heuc E^faa^im yaac gorngv, “Weic zuqc yiem naaiv deic-bung yie siouc kouv naanc mv baac Tin-Hungh bun yie duqv fu'jueiv.”
53I^yipv Deic-Bung bungx-zuoqc longx nyei siec hnyangx jiex liuz, 54aengx bieqc siec hnyangx nyei domh ngorc doix nzengc Yosepv gorngv nyei waac. Norm-norm guoqv ngorc nzengc aqv. Mv baac I^yipv Deic-Bung norm-norm dorngx maaih nyanc nyei. 55Taux I^yipv Mienh ngorc daaih, zuangx baeqc fingx mingh tengx Faalo Hungh tov nyanc. Hungh diex gorngv mbuox ninh mbuo, “Meih mbuo oix zuqc mingh lorz Yosepv hnangv. Ninh hnangv haaix nor gorngv, meih mbuo oix zuqc ei jienv ninh nyei waac zoux.”
56Domh ngorc gunv zoux gunv kouv buangv nzengc I^yipv Deic-Bung mi'aqv. Yosepv ziouc koi nqoi ninh nyei norm-norm dorngx nyei domh lamz maaic mbiauh cuotv bun I^yipv Mienh. 57Aengx maaih lungh ndiev mienh yietc zungv mingh I^yipv Deic-Bung tengx Yosepv maaiz mbiauh, weic zuqc lungh ndiev zuqc domh huaang domh ngorc kouv haic.