41

Giô-sép bàn mộng của Pha-ra-ôn

1 Cách hai năm sau, Pha-ra-ôn nằm chiêm bao thấy mình đứng bên bờ sông. 2 Nầy đâu dưới sông đi lên bảy con bò mập và tốt, ăn cỏ trong bưng. 3 Rồi nầy, bảy con bò khác, xấu dạng, gầy guộc, ở dưới sông đi theo lên sau, đến đứng gần các con bò trước trên bờ sông. 4 Bảy con bò xấu dạng, gầy guộc, nuốt bảy con bò mập tốt. Pha-ra-ôn bèn thức giấc.
5 Vua nằm ngủ lại, chiêm bao lần thứ nhì, thấy bảy gié lúa chắc, tốt tươi, mọc chung trên một cộng rạ. 6 Kế đó, bảy gié lúa khác lép và bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia. 7 Bảy gié lúa lép nuốt bảy gié lúa chắc. Pha-ra-ôn bèn thức giấc; và nầy, thành ra một điềm chiêm bao.
8 Sáng mai, tâm thần người bất định, truyền đòi các pháp sư và các tay bác sĩ xứ Ê-díp-tô đến, thuật lại điềm chiêm bao mình cho họ nghe; nhưng chẳng có ai bàn được điềm chiêm bao đó cho vua hết.
9 Quan tửu chánh bèn tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Bây giờ, tôi nhớ đến lỗi của tôi. 10 Ngày trước, bệ hạ nổi giận cùng quần thần, có cầm ngục quan thượng thiện và tôi nơi dinh quan thị vệ. 11 Trong lúc đó, cùng một đêm kia, chúng tôi có thấy điềm chiêm bao, chiêm bao mỗi người đều có ý nghĩa riêng rõ ràng. 12 Tại đó, cùng chung ngục, có một người Hê-bơ-rơ, còn trẻ, kẻ gia đinh của quan thị vệ; chúng tôi thuật lại cho chàng nghe điềm chiêm bao của mình; chàng bàn rõ ra cho ai mỗi chiêm bao nấy. 13 Rồi ra, công việc xảy đến y như lời chàng bàn: Bệ-hạ phục chức tôi lại, và xử treo quan kia.
14 Pha-ra-ôn bèn sai đi đòi Giô-sép; họ lập tức tha người ra khỏi ngục, cạo mặt mày cho, biểu thay đổi áo xống, rồi vào chầu Pha-ra-ôn. 15 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Trẫm có thấy một điềm chiêm bao mà chẳng ai bàn ra. Vậy, trẫm nghe rằng khi người ta thuật điềm chiêm bao lại cho, thì ngươi bàn được. 16 Giô-sép tâu rằng: Đó chẳng phải tôi, nhưng ấy là Đức Chúa Trời đem sự bình an đáp cho bệ hạ vậy. 17 Pha-ra-ôn phán rằng: Nầy, trong điềm chiêm bao trẫm đương đứng bên bờ sông. 18 Nầy đâu bảy con bò mập và tốt dưới sông đi lên, đến ăn cỏ trong bưng. 19 Rồi bảy con bò khác xấu dạng gầy guộc đi theo lên sau; thật trẫm chẳng thấy trong xứ Ê-díp-tô nầy có bò xấu dạng như vậy bao giờ. 20 Bảy con bò xấu dạng gầy guộc đó nuốt bảy con bò mập tốt trước kia, 21 nuốt vào bụng, mà dường như không có nuốt, vì các con bò đó vẫn xấu dạng như xưa. 22 Trẫm bèn thức giấc; rồi lại thấy điềm chiêm bao khác, là bảy gié lúa chắc tốt tươi mọc chung trên một cọng rạ. 23 Kế đó, bảy gié lúa khác, khô, lép, bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia; 24 và bảy gié lúa lép đó lại nuốt bảy gié lúa chắc. Trẫm đã thuật điềm chiêm bao nầy cho các pháp sư, nhưng không ai giải nghĩa ra được.
25 Giô-sép tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Hai điềm chiêm bao của bệ hạ thấy đó đồng một nghĩa mà thôi; Đức Chúa Trời mách cho bệ hạ biết trước những việc Ngài sẽ làm. 26 Bảy con bò mập tốt đó, tức là bảy năm; bảy gié lúa chắc đó cũng là bảy năm. Ấy chỉ đồng một điềm chiêm bao vậy. 27 Bảy con bò xấu dạng gầy guộc lên theo sau bảy con bò kia, tức là bảy năm; và bảy gié lúa lép bị gió đông thổi háp đó, tức là bảy năm đói kém. 28 Ấy là điều tôi đã tâu cùng bệ hạ rồi: Đức Chúa Trời có cho bệ hạ thấy những việc Ngài sẽ làm. 29 Nầy, trong khắp xứ Ê-díp-tô sẽ có bảy năm được mùa dư dật. 30 Nhưng bảy năm đó lại liền tiếp bảy năm đói kém; dân bổn xứ đều sẽ quên sự dư dật đó, và ách đói kém sẽ làm cho toàn xứ hao mòn. 31 Và vì sự đói kém liên tiếp nầy lớn quá, nên thiên hạ chẳng còn thấy chi về sự dư dật đó nữa. 32 Nếu điềm chiêm bao đến hai lần cho bệ hạ, ấy bởi Đức Chúa Trời đã quyết định điều đó rồi, và Ngài mau mau lo làm cho thành vậy. 33 Bây giờ bệ hạ khá chọn một người thông minh trí huệ, lập người lên làm đầu trong xứ Ê-díp-tô, 34 cùng lập các ủy viên trong xứ, để góp một phần năm của số thâu vào trong bảy năm được mùa dư dật đó. 35 Họ hãy thâu góp hết thảy mùa màng trong bảy năm được mùa dư dật sẽ đến sau nầy, cùng thâu nhập lúa mì sẵn dành cho Pha-ra-ôn, dùng làm lương để dành trong các thành, và họ hãy giữ gìn lấy. 36 Các lương thực nầy phải để dành cho bảy năm đói kém sẽ đến trong xứ Ê-díp-tô, hầu cho xứ nầy khỏi bị diệt bởi sự đói kém đó.

Giô-sép được nhắc lên cao

37 Các lời nầy đẹp ý Pha-ra-ôn và quần thần. 38 Pha-ra-ôn phán cùng quần thần rằng: Chúng ta há dễ tìm một người như người nầy, có thần minh của Đức Chúa Trời được sao? 39 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Vì Đức Chúa Trời xui cho ngươi biết mọi việc nầy, thì chẳng còn ai được thông minh trí huệ như ngươi nữa. 40 Vậy, ngươi sẽ lên cai trị nhà trẫm; hết thảy dân sự của trẫm đều sẽ vâng theo lời ngươi. Trẫm lớn hơn ngươi chỉ vì ngự ngôi vua mà thôi. 41 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép rằng: Hãy xem! Trẫm lập ngươi cầm quyền trên cả xứ Ê-díp-tô. 42 Vua liền cởi chiếc nhẫn trong tay mình, đeo vào tay Giô-sép, truyền mặc áo vải gai mịn, và đeo vòng vàng vào cổ người; 43 rồi, truyền cho lên ngồi xe sau xe vua, có người đi trước hô rằng: Hãy quì xuống! Ấy, Giô-sép được lập lên cầm quyền cả xứ Ê-díp-tô là vậy. 44 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép: Ta là Pha-ra-ôn, nhưng nếu chẳng có ngươi, thì trong cả xứ Ê-díp-tô không có ai giơ tay đưa chân lên được.
45 Pha-ra-ôn đặt tên Giô-sép là Xa-phơ-nát-Pha-nê-ách, đưa nàng Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn, cho người làm vợ. Người thường tuần hành trong xứ Ê-díp-tô. 46 Vả, khi Giô-sép ra mắt Pha-ra-ôn, vua Ê-díp-tô, thì người đã ba mươi tuổi. Vậy, người từ tạ Pha-ra-ôn mà đi tuần khắp xứ Ê-díp-tô.
47 Trong bảy năm được mùa dư dật, đất sanh sản ra đầy dẫy. 48 Giô-sép bèn thâu góp hết thảy lương thực của bảy năm đó trong xứ Ê-díp-tô, và chứa lương thực nầy khắp các thành; trong mỗi thành, đều dành chứa hoa lợi của các ruộng ở chung quanh thành đó. 49 Vậy, Giô-sép thâu góp lúa mì rất nhiều, như cát nơi bờ biển, cho đến đỗi người ta đếm không được, vì đầy dẫy vô số.

Giô-sép sanh Ma-na-se và Ép-ra-im

50 Trước khi đến năm đói kém, thì Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn, sanh cho Giô-sép hai con trai. 51 Giô-sép đặt tên đứa đầu lòng là Ma-na-se, vì nói rằng: Đức Chúa Trời đã làm cho ta quên điều cực nhọc, và cả nhà cha ta. 52 Người đặt tên đứa thứ nhì là Ép-ra-im, vì nói rằng: Đức Chúa Trời làm cho ta được hưng vượng trong xứ mà ta bị khốn khổ.

Sự đói kém khởi sự

53 Bảy năm được mùa dư dật trong xứ Ê-díp-tô bèn qua, 54 thì bảy năm đói kém khởi đến, y như lời Giô-sép đã bàn trước. Khắp các xứ khác cũng đều bị đói, nhưng trong cả xứ Ê-díp-tô lại có bánh. 55 Đoạn, cả xứ Ê-díp-tô đều bị đói, dân chúng đến kêu cầu Pha-ra-ôn, xin lương. Pha-ra-ôn phán cùng bổn dân rằng: Hãy đi đến Giô-sép, rồi làm theo lời người sẽ chỉ bảo cho. 56 Khi khắp xứ bị đói kém, thì Giô-sép mở mọi kho lúa mà bán cho dân Ê-díp-tô. 57 Xứ càng đói nhiều nữa; vả, vì khắp thế gian đều bị đói quá, nên đâu đâu cũng đổ đến Ê-díp-tô mua lúa nơi Giô-sép bán.

41

約瑟為法老解夢

1過了兩年,法老做夢,看哪,自己站在尼羅河邊, 2看哪,有七頭母牛從尼羅河裏上來,長相俊美,肌肉肥壯,在蘆葦中吃草。 3看哪,隨後又有七頭母牛從尼羅河裏上來,長相醜陋,肌肉乾瘦,與那七頭母牛一同站在河邊。 4這長相醜陋,肌肉乾瘦的七頭母牛吃了那長相俊美又肥壯的七頭母牛。法老就醒了。 5他又睡着,第二次做夢,看哪,一株麥桿長了七個穗子,又肥大又佳美, 6看哪,隨後又長出七個穗子,又細弱又被東風吹焦了。 7這細弱的穗子吞了那七個又肥大又飽滿的穗子。法老醒了,看哪,是個夢。 8到了早晨,法老心裏不安,就派人把埃及所有的術士和智慧人都召來。法老把所做的夢告訴他們,但是沒有人能為法老解夢。
9那時司酒長對法老說:「我今日想起我的罪來。 10從前法老對臣僕發怒,把我和司膳長關在護衛長府內的監牢裏。 11我們兩人在同一晚上各做一夢,每個夢都有各自的解釋。 12同我們在一起有一個希伯來的年輕人,是護衛長的僕人。我們告訴他,他就為我們解夢,照着各人的夢講解。 13後來事情正如他給我們講解的實現了,我官復原職,司膳長被掛起來了。」
14於是法老派人去召約瑟,他們就急忙把他從牢裏提出來。他就剃頭刮臉,換衣服,進到法老面前。 15法老對約瑟說:「我做了一個夢,沒有人能講解。我聽人說,你聽了夢就能講解。」 16約瑟回答法老說:「這不在乎我。上帝必應允法老平安。」 17法老對約瑟說:「在我的夢中,看哪,我站在尼羅河邊, 18看哪,有七頭母牛從尼羅河裏上來,肌肉肥壯,外形俊美,在蘆葦中吃草。 19看哪,隨後又有七頭母牛上來,虛弱,外形很醜陋,肌肉又乾瘦,在埃及全地,我沒有見過這樣醜陋的牛。 20這乾瘦又醜陋的母牛吃了那先前的七頭肥母牛, 21進了肚子以後卻看不出已經進了肚子,那醜陋的長相仍舊和先前一樣。我就醒了。 22我又在夢中觀看,看哪,一株麥桿長了七個穗子,又飽滿又佳美, 23看哪,隨後又長出七個穗子,枯槁,細弱,又被東風吹焦了。 24這些細弱的穗子吞了那七個佳美的穗子。我告訴術士,卻沒有人能為我講解。」
25約瑟對法老說:「法老的夢是同一個。上帝已把要做的事指示法老了。 26七頭好母牛是七年,七個佳美的穗子也是七年,這是同一個夢。 27那隨後上來的七頭乾瘦又醜陋的母牛是七年;那七個空心,被東風吹焦的穗子也一樣,都是七個荒年。 28這就是我對法老所說,上帝已把要做的事顯明給法老了。 29看哪,必有七個大豐年來到埃及全地, 30隨後又有七個荒年,甚至埃及地的人都忘了先前的豐收,這地必被饑荒所滅。 31因為那後來的饑荒非常嚴重,就不覺得這地先前有豐收。 32至於法老兩次做夢,是因為上帝已經確定這事,上帝必速速成就。 33現在,請法老選一個聰明又有智慧的人,委派他治理埃及地。 34請法老這樣做,委派官員治理這地,在七個豐年的期間,徵收埃及地出產的五分之一, 35叫他們聚集未來豐年一切的糧食,積存五穀歸在法老的手下作糧食,儲藏在各城裏。 36這糧食可以為這地作儲備,為了埃及地要來的七個荒年,免得這地被饑荒所滅。」

約瑟被立為埃及的宰相

37這事在法老和他眾臣僕眼中都覺得好。 38法老對臣僕說:「像這樣的人,有上帝的靈在他裏面,我們豈能找得着呢?」 39法老對約瑟說:「上帝既指示你這一切事,就沒有人像你這樣聰明又有智慧。 40你可以治理我的家;我的百姓都必服從你口中的命令。惟獨在寶座上,我比你大。」 41法老又對約瑟說:「看,我委派你治理埃及全地。」 42法老就脫下手上帶印的戒指,戴在約瑟的手上,給他穿上細麻衣,把金鏈戴在他的頸項上, 43又給約瑟坐他的副座車,在他前面有人呼叫說:「跪下。」於是,法老委派他治理埃及全地。 44法老對約瑟說:「我是法老,若沒有你的命令,埃及全地的人都不可擅自辦事。」 45法老給約瑟起名叫撒發那特‧巴內亞,又將安城的祭司波提‧非拉的女兒亞西納給他為妻。約瑟就出去治理埃及地。
46約瑟埃及王法老面前侍立的時候年三十歲。約瑟從法老面前出去,巡行埃及全地。 47七個豐年之內,地的出產極其豐盛 48約瑟聚集埃及地七年一切的糧食,把糧食積存在各城裏,就是把各城周圍田地的糧食都積存在該城裏。 49約瑟積存的五穀很多,如同海邊的沙,無法計算,數也數不清。
50荒年未到以前,安城的祭司波提‧非拉的女兒亞西納約瑟生了兩個兒子。 51約瑟給長子起名叫瑪拿西,因為他說:「上帝使我忘了一切的困苦和我父的全家。」 52他給次子起名叫以法蓮,因為他說:「上帝使我在受苦的地方興盛。」
53埃及地的七個豐年一過, 54七個荒年就來了,正如約瑟所說的。各地都有饑荒,惟獨埃及全地有糧食。 55等到埃及全地也有了饑荒,眾百姓就向法老哀求糧食。法老對所有的埃及人說:「你們到約瑟那裏去,凡他所說的,你們都要做。」 56當時饑荒遍滿了全地,約瑟就開了各處的糧倉,賣糧食給埃及人。埃及地的饑荒非常嚴重。 57各地的人都去埃及,到約瑟那裏買糧食,因為全地的饑荒非常嚴重。