7

Câu luận về đời khó khăn, về sự khôn ngoan và sự tiết kiệm

¹ Danh tiếng hơn dầu quí giá; ngày chết hơn ngày sanh.⚓
² Đi đến nhà tang chế hơn là đến nhà yến tiệc; vì tại đó thấy sự cuối cùng của mọi người; và người sống để vào lòng.
³ Buồn rầu hơn vui vẻ; vì nhờ mặt buồn, lòng được vui.
⁴ Lòng người khôn ngoan ở trong nhà tang chế, còn lòng kẻ ngu muội ở tại nhà vui sướng.
⁵ Thà nghe lời quở trách của người khôn ngoan, còn hơn là câu hát của kẻ ngu muội. ⁶ Vì tiếng cười của kẻ ngu muội giống như tiếng gai nhọn nổ dưới nồi. Điều đó cũng là sự hư không.
⁷ Phải, sự sách thủ tiền tài làm cho kẻ khôn ra ngu, và của hối lộ khiến cho hư hại lòng.
⁸ Cuối cùng của một việc hơn sự khởi đầu nó; lòng kiên nhẫn hơn lòng kiêu ngạo.
⁹ Chớ vội giận; vì sự giận ở trong lòng kẻ ngu muội.⚓
¹⁰ Chớ nói rằng: Nhân sao ngày trước tốt hơn ngày bây giờ? Vì hỏi vậy là chẳng khôn. ¹¹ Sự khôn ngoan cũng tốt bằng cơ nghiệp; nó có ích cho những người thấy mặt trời. ¹² Vì sự khôn ngoan che thân cũng như tiền bạc che thân vậy; nhưng sự khôn ngoan thắng hơn, vì nó giữ mạng sống cho người nào đã được nó.
¹³ Hãy xem xét công việc của Đức Chúa Trời; vì vật gì Ngài đã đánh cong, ai có thể làm ngay lại được?
¹⁴ Trong ngày thới thạnh hãy vui mừng, trong ngày tai nạn hãy coi chừng; vì Đức Chúa Trời đặt ngày nầy đối với ngày kia, hầu cho người đời chẳng thấy trước đặng điều sẽ xảy ra sau mình.
¹⁵ Trong những ngày hư không của ta, ta đã thấy cả điều nầy: Người công bình tuy công bình cũng phải hư mất; và kẻ hung ác tuy hung ác lại được trường thọ. ¹⁶ Chớ công bình quá, cũng đừng làm ra mình khôn ngoan quá, cớ sao làm thiệt hại cho mình? ¹⁷ Cũng chớ nên hung hăng quá, và đừng ăn ở như kẻ ngu muội: Cớ sao ngươi chết trước kỳ định? ¹⁸ Ngươi giữ được điều nầy, ấy là tốt; mà lại cũng đừng nới tay khỏi điều kia; vì ai kính sợ Đức Chúa Trời ắt tránh khỏi mọi điều đó.
¹⁹ Sự khôn ngoan khiến cho người khôn có sức mạnh hơn là mười kẻ cai trị ở trong thành.
²⁰ Thật, chẳng có người công bình ở trên đất làm điều thiện, mà không hề phạm tội. ²¹ Chớ để lòng về mọi lời người ta nói, e ngươi nghe kẻ tôi tớ mình chưởi rủa mình chăng. ²² Vì thường khi lòng ngươi cũng biết mình đã rủa kẻ khác.
²³ Ta đã lấy sự khôn ngoan nghiệm xét mọi sự ấy; ta nói rằng: Ta sẽ ở khôn ngoan; nhưng sự khôn ngoan cách xa ta. ²⁴ Vả, điều chi xa quá, điều chi sâu thẳm lắm, ai có thế tìm được?
²⁵ Ta lại hết lòng chuyên lo cho hiểu biết, xét nét, kiếm tìm sự khôn ngoan và chánh lý muôn vật, lại cho biết rằng gian ác là dại dột, và sự dại dột là điên cuồng. ²⁶ Ta tìm thấy một điều cay đắng hơn sự chết, ấy là một người đàn bà có lòng giống như lưới bẫy, tay tợ như dây tói: Ai ở đẹp lòng Đức Chúa Trời sẽ thoát khỏi nó; còn kẻ có tội sẽ bị nó vấn lấy.
²⁷ Kẻ truyền đạo nói: Sau khi xem xét muôn sự từng điều từng vật, đặng tìm chánh lý, thì nầy là điều ta tìm được: ²⁸ Ấy là lòng ta hãy còn tìm mà chưa tìm ra: Trong một ngàn người đàn ông ta đã tìm được một người; còn trong cả thảy người đàn bà ta chẳng tìm được một ai hết. ²⁹ Nhưng nầy là điều ta tìm được: Đức Chúa Trời đã dựng nên người ngay thẳng; song loài người có tìm kiếm ra lắm mưu kế.

7

Những suy tư về cuộc đời

¹Danh thơm tiếng tốt hơn dầu quý giá,⚓
Ngày chết hơn ngày sinh.
²Đi đến nhà tang chế
Hơn là đến nhà yến tiệc,
Vì đó là điểm cuối cùng của mọi người,
Và người sống để tâm suy nghĩ.
³Buồn rầu tốt hơn vui cười,
Vì nhờ mặt buồn mà lòng được vui.
⁴Lòng người khôn ngoan ở trong nhà tang chế,
Còn lòng kẻ ngu dại ở trong chốn vui chơi.
⁵Nghe lời quở trách của người khôn ngoan
Tốt hơn nghe lời ca khen⚓ của những kẻ ngu dại.
⁶Vì tiếng cười của kẻ ngu dại
Giống như tiếng củi gai nổ lách tách dưới nồi.
Đó cũng là sự hư không.
⁷Sự áp bức⚓ khiến người khôn hóa dại,
Của hối lộ làm hư hỏng lòng người.
⁸Kết thúc một việc tốt hơn khởi đầu việc đó;
Tính kiên nhẫn tốt hơn tính tự cao.
⁹Đừng vội để cho lòng mình nổi giận,⚓
Vì cơn giận nằm sẵn trong bụng kẻ ngu dại.
¹⁰Đừng hỏi: “Tại sao ngày trước tốt hơn bây giờ?”
Vì hỏi như vậy là chẳng khôn ngoan.
¹¹Sự khôn ngoan đáng giá như thừa hưởng cơ nghiệp,
Và đem lại lợi ích cho những người thấy ánh mặt trời.
¹²Vì núp bóng sự khôn ngoan cũng như núp bóng tiền bạc;
Nhưng lợi ích của tri thức là được sự khôn ngoan gìn giữ mạng sống người nào sở hữu nó.
¹³Hãy suy ngẫm về công việc của Đức Chúa Trời;
Ai có thể làm cho thẳng được vật mà Ngài đã bẻ cong?

¹⁴Trong ngày thịnh vượng, hãy vui hưởng,
Trong ngày tai họa, hãy suy ngẫm;
Vì Đức Chúa Trời cho cả hai ngày ấy xảy ra
Để loài người không thể khám phá điều gì sẽ xảy đến trong tương lai.

Những bí ẩn của cuộc sống

¹⁵Trong những ngày hư không của ta, ta đã thấy tất cả mọi điều:
Người công chính chết sớm, dù sống công chính;
Còn kẻ gian ác lại được sống lâu, dù sống gian ác.
¹⁶Đừng tỏ ra quá công chính,
Cũng đừng tỏ ra quá khôn ngoan;
Sao lại hủy hoại chính mình?
¹⁷Đừng gian ác quá, cũng đừng sống điên dại;
Tại sao con phải chết trước kỳ định?
¹⁸Tốt hơn, con hãy nắm giữ điều nầy
Mà cũng đừng buông tay khỏi điều kia,
Vì người kính sợ Đức Chúa Trời tránh khỏi mọi điều đó.

¹⁹Sự khôn ngoan khiến cho người khôn có sức mạnh
Hơn cả mười thủ lĩnh trong thành.

²⁰Thật, chẳng có người công chính nào trên đất
Luôn làm điều thiện mà không bao giờ phạm tội.

²¹Đừng chú tâm đến mọi lời người ta nói,
Kẻo con nghe cả lời nguyền rủa của đầy tớ mình chăng!
²²Vì lòng con biết rõ rằng:
Chính con đã nhiều lần nguyền rủa kẻ khác.
²³Ta đã dùng sự khôn ngoan mà thử nghiệm mọi điều nầy, và ta nói:
“Ta sẽ trở nên khôn ngoan,”
Nhưng sự khôn ngoan vẫn cách xa ta.
²⁴Điều gì xa xôi và sâu thẳm quá,
Ai có thể tìm ra được?
²⁵Ta lại chuyên tâm tìm hiểu, khảo sát,
Và tìm kiếm sự khôn ngoan cùng nguyên lý muôn vật;
Ta nhận biết rằng gian ác là ngu xuẩn,
Dại dột là điên rồ.

²⁶Ta tìm thấy một điều cay đắng hơn sự chết,
Đó là người đàn bà có lòng như lưới bẫy, tay như xích xiềng.
Ai sống đẹp lòng Đức Chúa Trời sẽ thoát khỏi người đàn bà ấy,
Còn kẻ có tội sẽ bị nó bắt lấy.
²⁷Người truyền đạo nói: “Sau khi xem xét từng việc một để tìm ra nguyên lý muôn vật, đây là điều ta tìm được. ²⁸Đó là điều ta vẫn còn tìm mà chưa tìm ra ý nghĩa:
‘Trong một nghìn người đàn ông,
Ta đã tìm được một người;
Còn trong tất cả người đàn bà,
Ta chẳng tìm được một ai cả.’
²⁹Nhưng đây là điều duy nhất ta tìm được:
‘Đức Chúa Trời đã dựng nên con người ngay thẳng,
Nhưng chính họ đã tìm ra lắm mưu kế.’”