7

Câu luận về đời khó khăn, về sự khôn ngoan và sự tiết kiệm

¹ Danh tiếng hơn dầu quí giá; ngày chết hơn ngày sanh.⚓
² Đi đến nhà tang chế hơn là đến nhà yến tiệc; vì tại đó thấy sự cuối cùng của mọi người; và người sống để vào lòng.
³ Buồn rầu hơn vui vẻ; vì nhờ mặt buồn, lòng được vui.
⁴ Lòng người khôn ngoan ở trong nhà tang chế, còn lòng kẻ ngu muội ở tại nhà vui sướng.
⁵ Thà nghe lời quở trách của người khôn ngoan, còn hơn là câu hát của kẻ ngu muội. ⁶ Vì tiếng cười của kẻ ngu muội giống như tiếng gai nhọn nổ dưới nồi. Điều đó cũng là sự hư không.
⁷ Phải, sự sách thủ tiền tài làm cho kẻ khôn ra ngu, và của hối lộ khiến cho hư hại lòng.
⁸ Cuối cùng của một việc hơn sự khởi đầu nó; lòng kiên nhẫn hơn lòng kiêu ngạo.
⁹ Chớ vội giận; vì sự giận ở trong lòng kẻ ngu muội.⚓
¹⁰ Chớ nói rằng: Nhân sao ngày trước tốt hơn ngày bây giờ? Vì hỏi vậy là chẳng khôn. ¹¹ Sự khôn ngoan cũng tốt bằng cơ nghiệp; nó có ích cho những người thấy mặt trời. ¹² Vì sự khôn ngoan che thân cũng như tiền bạc che thân vậy; nhưng sự khôn ngoan thắng hơn, vì nó giữ mạng sống cho người nào đã được nó.
¹³ Hãy xem xét công việc của Đức Chúa Trời; vì vật gì Ngài đã đánh cong, ai có thể làm ngay lại được?
¹⁴ Trong ngày thới thạnh hãy vui mừng, trong ngày tai nạn hãy coi chừng; vì Đức Chúa Trời đặt ngày nầy đối với ngày kia, hầu cho người đời chẳng thấy trước đặng điều sẽ xảy ra sau mình.
¹⁵ Trong những ngày hư không của ta, ta đã thấy cả điều nầy: Người công bình tuy công bình cũng phải hư mất; và kẻ hung ác tuy hung ác lại được trường thọ. ¹⁶ Chớ công bình quá, cũng đừng làm ra mình khôn ngoan quá, cớ sao làm thiệt hại cho mình? ¹⁷ Cũng chớ nên hung hăng quá, và đừng ăn ở như kẻ ngu muội: Cớ sao ngươi chết trước kỳ định? ¹⁸ Ngươi giữ được điều nầy, ấy là tốt; mà lại cũng đừng nới tay khỏi điều kia; vì ai kính sợ Đức Chúa Trời ắt tránh khỏi mọi điều đó.
¹⁹ Sự khôn ngoan khiến cho người khôn có sức mạnh hơn là mười kẻ cai trị ở trong thành.
²⁰ Thật, chẳng có người công bình ở trên đất làm điều thiện, mà không hề phạm tội. ²¹ Chớ để lòng về mọi lời người ta nói, e ngươi nghe kẻ tôi tớ mình chưởi rủa mình chăng. ²² Vì thường khi lòng ngươi cũng biết mình đã rủa kẻ khác.
²³ Ta đã lấy sự khôn ngoan nghiệm xét mọi sự ấy; ta nói rằng: Ta sẽ ở khôn ngoan; nhưng sự khôn ngoan cách xa ta. ²⁴ Vả, điều chi xa quá, điều chi sâu thẳm lắm, ai có thế tìm được?
²⁵ Ta lại hết lòng chuyên lo cho hiểu biết, xét nét, kiếm tìm sự khôn ngoan và chánh lý muôn vật, lại cho biết rằng gian ác là dại dột, và sự dại dột là điên cuồng. ²⁶ Ta tìm thấy một điều cay đắng hơn sự chết, ấy là một người đàn bà có lòng giống như lưới bẫy, tay tợ như dây tói: Ai ở đẹp lòng Đức Chúa Trời sẽ thoát khỏi nó; còn kẻ có tội sẽ bị nó vấn lấy.
²⁷ Kẻ truyền đạo nói: Sau khi xem xét muôn sự từng điều từng vật, đặng tìm chánh lý, thì nầy là điều ta tìm được: ²⁸ Ấy là lòng ta hãy còn tìm mà chưa tìm ra: Trong một ngàn người đàn ông ta đã tìm được một người; còn trong cả thảy người đàn bà ta chẳng tìm được một ai hết. ²⁹ Nhưng nầy là điều ta tìm được: Đức Chúa Trời đã dựng nên người ngay thẳng; song loài người có tìm kiếm ra lắm mưu kế.

7

Điều Tốt Cho Loài Người

¹Danh thơm tiếng tốt hơn dầu quí giá,
Ngày chết hơn ngày sanh.
²Đến nhà tang chế
Hơn đến nhà yến tiệc,
Vì ai rồi cũng phải chết;
Vậy người sống hãy để tâm suy gẫm thân phận mình.
³Buồn rầu tốt hơn đùa giỡn,
Vì kinh nghiệm đau buồn mở mang tâm trí.
⁴Người khôn ngoan để tâm nghĩ đến sự chết,
Kẻ ngu dại chỉ nghĩ đến vui chơi.
⁵Nghe người khôn ngoan khuyên dạy
Tốt hơn là nghe tiếng ca hát của kẻ dại khờ,
⁶Vì tiếng cười của kẻ dại
Khác nào tiếng nổ lách tách của gai gốc đốt cháy dưới nồi,
Trống rỗng, không có ý nghĩa gì?
⁷Khi bị ức hiếp, người khôn có thể hóa dại,
Và của hối lộ làm mờ tâm trí.
⁸Kết thúc một việc tốt hơn khởi đầu việc;
Kiên nhẫn hơn kiêu căng.
⁹Đừng vội nóng giận,
Vì cơn giận dữ sẵn chờ trong lòng kẻ dại.
¹⁰Đừng hỏi: “Sao thời trước tốt hơn thời nay?”
Vì hỏi như vậy là thiếu khôn ngoan.
¹¹Sự khôn ngoan quí giá như thừa hưởng gia tài điền sản,
Và đem lại lợi ích lâu dài cho người sống trên đời.⚓
¹²Cũng như tiền bạc,
Sự khôn ngoan như bóng che thân,
Nhưng sự hiểu biết của người khôn ngoan có ích lợi lâu dài hơn,
Vì nhờ sự khôn ngoan mà bảo tồn được mạng sống mình.
¹³Hãy suy gẫm công việc của Đức Chúa Trời;
Vật Ngài bẻ cong
Ai làm thẳng lại được?
¹⁴Gặp thời thịnh vượng, hãy vui hưởng;
Nhưng khi sa cơ thất thế, hãy suy nghiệm.
Phước hay họa
Đều do Đức Chúa Trời định đoạt,
Loài người không có cớ gì
Phiền trách được Ngài.⚓

Sự Khôn Ngoan So Với Sự Công Chính Và Gian Ác

¹⁵Suốt đời tôi, tôi đã nhìn thấy biết bao nhiêu điều khó hiểu.
Có người công chính, trung tín vâng theo lời Đức Chúa Trời nhưng lại chết yểu;
Cũng có kẻ làm ác, nhưng lại sống lâu.
¹⁶Có người khuyên: Đừng tỏ ra công chính thái quá,
Cũng đừng tỏ ra quá khôn ngoan.
Sao lại phải chuốc lấy thiệt hại cho mình?
¹⁷Đừng theo đường gian ác,
Cũng đừng sống dại khờ.
Tại sao phải chết trước kỳ định?
¹⁸Tốt nhất là tránh tự cho mình là công chính hoặc khôn ngoan,
Và tích cực chống điều gian ác,
Vì người nào kính sợ Đức Chúa Trời sẽ giữ trọn cả hai.⚓
¹⁹Một người nhờ khôn ngoan mà có thế lực
Hơn cả mười người cầm quyền trong hội đồng thành phố.
²⁰Thật ra, trên đời này, không có một người công chính nào luôn làm điều phải
Và không hề phạm tội.
²¹Vậy, đừng chú tâm đến mọi lời đàm tiếu,
Kẻo con nghe lời đầy tớ mình nguyền rủa.
²²Vì con tự biết trong lòng rằng
Chính con cũng đã nhiều lần nguyền rủa kẻ khác.
²³Tôi cậy sự khôn ngoan của các bậc hiền triết nghiệm xét mọi điều trên. Tôi tự nhủ:
“Tôi sẽ nhờ các nguyên tắc khôn ngoan tìm được câu giải đáp.”
Nhưng câu giải đáp vẫn còn xa cách tôi.
²⁴Mọi việc xảy ra đều sâu xa, huyền nhiệm,
Trí óc con người làm sao thấu triệt được?

Suy Gẫm Về Loài Người

²⁵Tôi lại quyết tâm tìm hiểu, khảo sát, và tra cứu sự khôn ngoan cùng nguyên lý muôn vật. Tôi nhận ra được gian ác là thiếu sáng suốt và ngu dốt là điên rồ. ²⁶Tôi thường nhận thấy đàn bà lòng đầy cạm bẫy gây nhiều cay đắng hơn cả sự chết. Tình nàng như bẫy lưới, vòng tay nàng như dây xích. Người nào đẹp lòng Đức Chúa Trời thoát khỏi tay nàng, còn tội nhân rơi vào bẫy nàng. ²⁷Giảng Sư nói: “Này là điều tôi tìm thấy. Tôi gom góp từng việc một để tìm ra nguyên lý muôn vật.
²⁸Tôi chuyên lòng tìm hiểu, nhưng vẫn chưa hiểu được ý nghĩa câu phương ngôn:
‘Trong số ngàn người nam, tôi tìm được một người,
Còn trong số ngàn người nữ tôi chẳng tìm được một ai.’
²⁹Này, điều duy nhất tôi tìm thấy,
Ấy là Đức Chúa Trời dựng nên loài người ngay thẳng,
Nhưng chính họ đã nảy sinh ra lắm mưu kế.”