Câu luận về đời khó khăn, về sự khôn ngoan và sự tiết kiệm
1 Danh tiếng hơn dầu quí giá; ngày chết hơn ngày sanh.⚓ 2 Đi đến nhà tang chế hơn là đến nhà yến tiệc; vì tại đó thấy sự cuối cùng của mọi người; và người sống để vào lòng. 3 Buồn rầu hơn vui vẻ; vì nhờ mặt buồn, lòng được vui. 4 Lòng người khôn ngoan ở trong nhà tang chế, còn lòng kẻ ngu muội ở tại nhà vui sướng. 5 Thà nghe lời quở trách của người khôn ngoan, còn hơn là câu hát của kẻ ngu muội. 6 Vì tiếng cười của kẻ ngu muội giống như tiếng gai nhọn nổ dưới nồi. Điều đó cũng là sự hư không. 7 Phải, sự sách thủ tiền tài làm cho kẻ khôn ra ngu, và của hối lộ khiến cho hư hại lòng. 8 Cuối cùng của một việc hơn sự khởi đầu nó; lòng kiên nhẫn hơn lòng kiêu ngạo. 9 Chớ vội giận; vì sự giận ở trong lòng kẻ ngu muội.⚓ 10 Chớ nói rằng: Nhân sao ngày trước tốt hơn ngày bây giờ? Vì hỏi vậy là chẳng khôn. 11 Sự khôn ngoan cũng tốt bằng cơ nghiệp; nó có ích cho những người thấy mặt trời. 12 Vì sự khôn ngoan che thân cũng như tiền bạc che thân vậy; nhưng sự khôn ngoan thắng hơn, vì nó giữ mạng sống cho người nào đã được nó. 13 Hãy xem xét công việc của Đức Chúa Trời; vì vật gì Ngài đã đánh cong, ai có thể làm ngay lại được? 14 Trong ngày thới thạnh hãy vui mừng, trong ngày tai nạn hãy coi chừng; vì Đức Chúa Trời đặt ngày nầy đối với ngày kia, hầu cho người đời chẳng thấy trước đặng điều sẽ xảy ra sau mình. 15 Trong những ngày hư không của ta, ta đã thấy cả điều nầy: Người công bình tuy công bình cũng phải hư mất; và kẻ hung ác tuy hung ác lại được trường thọ. 16 Chớ công bình quá, cũng đừng làm ra mình khôn ngoan quá, cớ sao làm thiệt hại cho mình? 17 Cũng chớ nên hung hăng quá, và đừng ăn ở như kẻ ngu muội: Cớ sao ngươi chết trước kỳ định? 18 Ngươi giữ được điều nầy, ấy là tốt; mà lại cũng đừng nới tay khỏi điều kia; vì ai kính sợ Đức Chúa Trời ắt tránh khỏi mọi điều đó. 19 Sự khôn ngoan khiến cho người khôn có sức mạnh hơn là mười kẻ cai trị ở trong thành. 20 Thật, chẳng có người công bình ở trên đất làm điều thiện, mà không hề phạm tội. 21 Chớ để lòng về mọi lời người ta nói, e ngươi nghe kẻ tôi tớ mình chưởi rủa mình chăng. 22 Vì thường khi lòng ngươi cũng biết mình đã rủa kẻ khác. 23 Ta đã lấy sự khôn ngoan nghiệm xét mọi sự ấy; ta nói rằng: Ta sẽ ở khôn ngoan; nhưng sự khôn ngoan cách xa ta. 24 Vả, điều chi xa quá, điều chi sâu thẳm lắm, ai có thế tìm được? 25 Ta lại hết lòng chuyên lo cho hiểu biết, xét nét, kiếm tìm sự khôn ngoan và chánh lý muôn vật, lại cho biết rằng gian ác là dại dột, và sự dại dột là điên cuồng. 26 Ta tìm thấy một điều cay đắng hơn sự chết, ấy là một người đàn bà có lòng giống như lưới bẫy, tay tợ như dây tói: Ai ở đẹp lòng Đức Chúa Trời sẽ thoát khỏi nó; còn kẻ có tội sẽ bị nó vấn lấy. 27 Kẻ truyền đạo nói: Sau khi xem xét muôn sự từng điều từng vật, đặng tìm chánh lý, thì nầy là điều ta tìm được: 28 Ấy là lòng ta hãy còn tìm mà chưa tìm ra: Trong một ngàn người đàn ông ta đã tìm được một người; còn trong cả thảy người đàn bà ta chẳng tìm được một ai hết. 29 Nhưng nầy là điều ta tìm được: Đức Chúa Trời đã dựng nên người ngay thẳng; song loài người có tìm kiếm ra lắm mưu kế.
7
Tswvyim muaj nuj nqes
1Lub koob meej zoo mas zoo dua tej roj tsw qaab kws muaj nqes. Nub kws tuag zoo dua nub kws yug. 2Moog rua huv lub tsev kws quaj ntsuag zoo dua moog rua huv lub tsev noj nqaj noj qhau, vem tas qhov nuav yog qhov kawg rua tuabneeg txhua tug huvsw, mas cov kws tseed ua neej nyob yuav khaws tej nuav rua huv lub sab. 3Nyob mluag quas mlob zoo dua le luag luag, vem tas lub ntsej muag mluag mlob ua rua lub sab xyiv faab. 4Tug kws muaj tswvyim lub sab yeej nyob huv lub tsev kws quaj ntsuag, tug kws tsw thoob tswb lub sab yeej nyob huv lub tsev kws ua lomzem. 5Noog tug muaj tswvyim lu lug qhuab ntuag zoo dua noog tug ruag hu nkauj. 6Hlawv xuav paug tawg huv qaab laujkaub le caag, tug ruag lub suab luag kuj ib yaam le ntawd. Nuav kuj yog qhuav qhawv xwb. 7Kev quab yuam tswm txom ua rua tug kws muaj tswvyim ruag lawm. Tej nyaj xab ua rua lub sab ntxeev phem taag lawm. 8Qhov kws xaus zoo dua le qhov kws chiv. Ua lub sab ntev zoo dua le lub sab khaav theeb. 9Tsw xob chim sai, tsuas yog tug tsw thoob tswb txhad khaws qhov chim rua huv lub sab moog le. 10Tsw xob nug tas, “Ua caag yaav thau u zoo dua le nwgnuav?” Qhov kws nug le ntawd yog tsw muaj tswvyim txhad nug. 11Tswvyim zoo yaam nkaus le tej qub txeeg qub teg hab muaj qaabhau rua tug kws pum lub nub. 12Tswvyim tiv thaiv tau ib yaam le nyaj txag tiv thaiv. Kev txawj ntse tug nqe yog qhov kws tswvyim tuav tau tug kws txawj ntse txujsa. 13Ca le tshuaj saib Vaajtswv teg num. Yaam kws Vaajtswv ua nkhaus lawd leejtwg yuav muab yeb kuas yag tau? 14Thaus muaj kev vaam meej ca le zoo sab xyiv faab, thaus muaj kev txom nyem, ca le ua tuab zoo xaav. Ob yaam nuav puavleej yog Vaajtswv ua, tuabneeg txhad tsw txawj paub tas yuav muaj daabtsw tshwm lug rua yaav tom qaab kws dua puab. 15Thaus kuv ua neej nyob qhuav qhawv kuv tau pum txhua yaam. Muaj cov ncaaj nceeg, txawm yog nwg ua ncaaj nceeg los nwg tseed tuag, hab muaj cov tuabneeg phem, txawm yog nwg ua phem los nwg tsua muaj txujsa nyob ntev. 16Tsw xob ua tuabneeg ncaaj dhau, hab tsw xob ua tug ntse dhau. Ua caag koj yuav ua rua koj puam tsuaj? 17Tsw xob ua phem ntau dhau, hab tsw xob ua tuabneeg ruag. Ua caag koj yuav tuag ua ntej kws tsw tau txug koj caij? 18Qhov kws zoo yog qhov kws koj tuav rawv yaam nuav ca, hab tsw xob nkaum teg kuas nplaam yaam tod. Tug kws fwm hab paub ntshai Vaajtswv yuav zaam dhau txhua yaam ntawd. 19Tswvyim pub zug rua tug kws txawj ntse ntau dua le kaum leej kws kaav lub nroog. 20Yeej tsw muaj ib tug ncaaj nceeg huv lub nplajteb kws ua qhov zoo xwb xwb le tsw ua txhum hlo le. 21Tsw xob quav ntsej noog txhua lu lug kws luas has, tsaam tes koj tsua tau nov koj tug tub qhe foom tshev koj, 22tsua qhov koj lub sab yeej paub tas muaj ntau zag koj tau foom tshev lwm tug ib yaam nkaus. 23Kuv tub swv kuv tug tswvyim swm tej nuav lawm. Kuv has tas, “Kuv yuav tau tswvyim,” tassws tswvyim nyob deb kuv. 24Tej kws muaj lawm kuj nyob deb heev, tej kws tub kuj nyob tub dhau. Leejtwg yuav tshawb tau tawm lug? 25Kuv txhad tig kuv lub sab lug kawm paub hab tshawb nrhav tswvyim hab txhua yaam lub keeb, hab kawm paub tas txujkev ua phem yog txujkev tsw thoob tswb hab txujkev tsw thoob tswb yog txujkev ruag. 26Kuv ntswb dua ib yaam kws ab sab heev dhau txujkev tuag, yog tug quaspuj kws lub sab zoo le lub qhov taub hab rooj hlua cuab, nwg txhais teg yog txuj saw hlau. Tug kws ua hum Vaajtswv lub sab txhad dim ntawm tug puj hov, tassws tug kws ua txhum muaj txem yuav raug nwg nteg. 27Tub laaj lim has tas, “Saib maj, kuv ntswb zoo le nuav, yog kuv muab ib zaaj lug txuas rua ib zaaj sub txhad nrhav tau lub keeb, 28yog yaam kws kuv lub sab nrhav taag los nrhav thab tassws kuv nrhav tsw tau. Ib txheeb tuabneeg tsuas nrhav tau ib tug txwvneej zoo xwb, tassws tub nrhav tsw tau ib tug quaspuj zoo. 29Saib maj, kuv tsuas ntswb yaam nuav xwb, yog qhov kws Vaajtswv tswm tuabneeg kuas ua ncaaj nceeg, tassws puab nrhav kev ua phem xwb.”