7

Câu luận về đời khó khăn, về sự khôn ngoan và sự tiết kiệm

1 Danh tiếng hơn dầu quí giá; ngày chết hơn ngày sanh.
2 Đi đến nhà tang chế hơn là đến nhà yến tiệc; vì tại đó thấy sự cuối cùng của mọi người; và người sống để vào lòng.
3 Buồn rầu hơn vui vẻ; vì nhờ mặt buồn, lòng được vui.
4 Lòng người khôn ngoan ở trong nhà tang chế, còn lòng kẻ ngu muội ở tại nhà vui sướng.
5 Thà nghe lời quở trách của người khôn ngoan, còn hơn là câu hát của kẻ ngu muội. 6 Vì tiếng cười của kẻ ngu muội giống như tiếng gai nhọn nổ dưới nồi. Điều đó cũng là sự hư không.
7 Phải, sự sách thủ tiền tài làm cho kẻ khôn ra ngu, và của hối lộ khiến cho hư hại lòng.
8 Cuối cùng của một việc hơn sự khởi đầu nó; lòng kiên nhẫn hơn lòng kiêu ngạo.
9 Chớ vội giận; vì sự giận ở trong lòng kẻ ngu muội.
10 Chớ nói rằng: Nhân sao ngày trước tốt hơn ngày bây giờ? Vì hỏi vậy là chẳng khôn. 11 Sự khôn ngoan cũng tốt bằng cơ nghiệp; nó có ích cho những người thấy mặt trời. 12 Vì sự khôn ngoan che thân cũng như tiền bạc che thân vậy; nhưng sự khôn ngoan thắng hơn, vì nó giữ mạng sống cho người nào đã được nó.
13 Hãy xem xét công việc của Đức Chúa Trời; vì vật gì Ngài đã đánh cong, ai có thể làm ngay lại được?
14 Trong ngày thới thạnh hãy vui mừng, trong ngày tai nạn hãy coi chừng; vì Đức Chúa Trời đặt ngày nầy đối với ngày kia, hầu cho người đời chẳng thấy trước đặng điều sẽ xảy ra sau mình.
15 Trong những ngày hư không của ta, ta đã thấy cả điều nầy: Người công bình tuy công bình cũng phải hư mất; và kẻ hung ác tuy hung ác lại được trường thọ. 16 Chớ công bình quá, cũng đừng làm ra mình khôn ngoan quá, cớ sao làm thiệt hại cho mình? 17 Cũng chớ nên hung hăng quá, và đừng ăn ở như kẻ ngu muội: Cớ sao ngươi chết trước kỳ định? 18 Ngươi giữ được điều nầy, ấy là tốt; mà lại cũng đừng nới tay khỏi điều kia; vì ai kính sợ Đức Chúa Trời ắt tránh khỏi mọi điều đó.
19 Sự khôn ngoan khiến cho người khôn có sức mạnh hơn là mười kẻ cai trị ở trong thành.
20 Thật, chẳng có người công bình ở trên đất làm điều thiện, mà không hề phạm tội. 21 Chớ để lòng về mọi lời người ta nói, e ngươi nghe kẻ tôi tớ mình chưởi rủa mình chăng. 22 Vì thường khi lòng ngươi cũng biết mình đã rủa kẻ khác.
23 Ta đã lấy sự khôn ngoan nghiệm xét mọi sự ấy; ta nói rằng: Ta sẽ ở khôn ngoan; nhưng sự khôn ngoan cách xa ta. 24 Vả, điều chi xa quá, điều chi sâu thẳm lắm, ai có thế tìm được?
25 Ta lại hết lòng chuyên lo cho hiểu biết, xét nét, kiếm tìm sự khôn ngoan và chánh lý muôn vật, lại cho biết rằng gian ác là dại dột, và sự dại dột là điên cuồng. 26 Ta tìm thấy một điều cay đắng hơn sự chết, ấy là một người đàn bà có lòng giống như lưới bẫy, tay tợ như dây tói: Ai ở đẹp lòng Đức Chúa Trời sẽ thoát khỏi nó; còn kẻ có tội sẽ bị nó vấn lấy.
27 Kẻ truyền đạo nói: Sau khi xem xét muôn sự từng điều từng vật, đặng tìm chánh lý, thì nầy là điều ta tìm được: 28 Ấy là lòng ta hãy còn tìm mà chưa tìm ra: Trong một ngàn người đàn ông ta đã tìm được một người; còn trong cả thảy người đàn bà ta chẳng tìm được một ai hết. 29 Nhưng nầy là điều ta tìm được: Đức Chúa Trời đã dựng nên người ngay thẳng; song loài người có tìm kiếm ra lắm mưu kế.

7

Longx Nyei Cong-Mengh

  1Mengh dauh longx se gauh jaaix jiex youh ndaang,
   mienh guei seix nyei hnoi se gauh longx mienh cuotv seix nyei hnoi.
  2Mingh mienh nzauh nyiemv nyei biauv
   gauh longx mingh mienh mbenc nyanc hopv hlo nyei biauv,
  weic zuqc dauh dauh mienh nyei setv mueiz se oix zuqc daic.
   Ziangh jienv nyei mienh oix zuqc zorqv naaiv deix sic an jienv hnyouv hnamv.
  3Hnyouv nzauh gauh longx jatv,
   weic zuqc hmien nzauh, setv mueiz bun hnyouv njien-youh.
  4Cong-mengh mienh nyei hnyouv yiem mienh nzauh nyiemv nyei biauv.
   Mv baac mienh hngongx mienh nyei hnyouv yiem mienh zoux nauc nyitc nyei biauv.
  5Muangx cong-mengh nyei mienh gorngv-hemx njaaux mbuo,
   se gauh longx muangx mienh hngongx mienh baaux nzung.
  6Mienh hngongx mienh jatv nyei qiex
   se hnangv buov njimv-nyang mbui nyei qiex.
   Naaiv se kungx-morngh nyei sic.
  7Zien nyei, zuqc zeix nyei sic haih bun cong-mengh mienh hngongx mingh,
   nyanc nyaanh hmuangx yaac bun mienh nyei hnyouv waaic.
  8Nyungc-nyungc sic nyei setv mueiz
   se gauh longx wuov nyungc jiez gorn.
   Maaih hnyouv ndaauv gauh longx hnyouv maux.
  9Maiv dungx qiex jiez siepv,
   weic zuqc qiex jiez nyei jauv
   m'daaih yiem mienh hngongx mienh nyei hnyouv.
  10Maiv dungx naaic, “Zinh ndaangc nyei hnoi-nyieqc weic haaix diuc gauh longx ih jaax nyei hnoi?”
   Hnangv naaiv nor naaic se maiv longc cong-mengh naaic.
  11Cong-mengh se longx, ndongc nzipc ga'naaiv,
   yaac tengx dauh dauh ziangh jienv duqv buatc mba'hnoi nyei mienh.
  12Cong-mengh hnangv haaix nor haih beu jienv mienh,
   nyaanh yaac hnangv wuov nor beu jienv.
  Mv baac maaih cong-mengh gauh longx jiex
   se weic zuqc cong-mengh haih beu maaih cong-mengh wuov dauh nyei maengc.
13Zaah mangc gaax Tin-Hungh zoux nyei sic.
  Tin-Hungh bun haaix nyungc ngau njuotv,
   haaix dauh haih zoux bun zaqc daaih?
  14Buangh zuqc njien-youh nyei ziangh hoc oix zuqc orn-lorqc.
   Buangh zuqc kouv nyei ziangh hoc, oix zuqc longx-longx nyei hnamv.
  Njien-youh caux kouv naanc,
   i nyungc zungv Tin-Hungh bun daaih,
  weic bun mienh zaah maiv cuotv,
   yiem ninh nyei hoz nqaang oix maaih haaix nyungc sic.
15Yiem yie kungx-morngh nyei maengc yie buatc nyungc-nyungc sic.
  Buatc kuv mienh, maiv gunv ninh zoux kuv sic,
   ninh daic mi'aqv.
  Yaac buatc orqv mienh, maiv gunv ninh zoux orqv sic,
   ninh ziangh duqv ndaauv.
  16Maiv dungx zoux kuv mienh longx jiex ndaangc,
   yaac maiv dungx guai jiex jaax.
   Weic haaix diuc oix bun ganh zuqc mietc?
  17Maiv dungx zoux orqv jiex ndaangc,
   yaac maiv dungx benx mienh hngongx mienh.
   Meih weic haaix diuc oix daic ndaangc meih nyei ziangh hoc?
  18Meih oix zuqc nanv jienv naaiv nyungc
   yaac maiv dungx bungx guangc wuov nyungc.
  Weic zuqc taaih Tin-Hungh nyei mienh
   oix biaux duqv ndutv naaiv deix yietc zungv.
  19Cong-mengh bun cong-mengh mienh maaih qaqv
   gauh henv yiem norm zingh nyei ziepc dauh jien.
  20Yiem naaiv lungh ndiev maiv maaih yietc dauh kuv mienh
   kungx zoux horpc nyei jauv, yietc liuz maiv baamz zuiz.
  21Maiv dungx muangx dauh dauh mienh gorngv nyei yietc zungv waac,
   nziex meih muangx haiz meih nyei bou zioux meih,
  22weic zuqc yiem meih ganh nyei hnyouv meih hiuv duqv,
   ziex nzunc meih ganh yaac zioux mienh.
23Yie longc cong-mengh kauv naaiv deix yietc zungv. Yie gorngv,
  “Yie dingc hnyouv oix duqv cong-mengh,”
   mv baac cong-mengh leih yie go.
  24Maaih jienv nyei nyungc-nyungc leih duqv go
   yaac yiem duqv ndo haic.
   Haaix dauh haih zaah duqv toux?
  25Yie ziouc liepc dingc hnyouv oix hoqc hiuv,
   oix lorz cong-mengh caux maanc sic nyei jauv-louc,
  aengx oix hiuv duqv orqv nyei benx hngongx nyei sic,
   hngongx nyei jauv se buv longh buv dangv nyei.
  26Yie buatc nyungc gauh im jiex daic,
   se m'sieqv dorn, ninh nyei hnyouv benx koux benx mungz.
   Ninh nyei buoz yaac hnangv diuh limc.
  Da'faanh horpc Tin-Hungh nyei hnyouv nyei mienh
   haih biaux ndutv naaiv nyungc m'sieqv dorn.
  Mv baac zuiz-mienh zungv zuqc ninh zorqv mingh.
27Cong-Mengh Fin-Saeng gorngv, “Mangc maah! Naaiv se yie lorz buatc nyei.”
  “Yie zorqv naaiv nyungc sic borqv wuov nyungc sic,
   weic lorz cuotv ninh nyei gorn-baengx.
  28Yie nyei hnyouv lorz liuz aengx lorz
   yaac lorz maiv buatc.
  Yiem yietc cin dauh mienh mbu'ndongx,
   yie lorz buatc yietc dauh hnyouv zingx nyei m'jangc dorn,
  mv baac yiem naaiv deix yietc zungv mbu'ndongx,
   lorz maiv duqv yietc dauh hnyouv zingx nyei m'sieqv dorn.
  29Mangc maah! Yie lorz buatc naaiv nduqc nyungc.
   Tin-Hungh zeix mienh daaih hnyouv zingx,
   mv baac ninh mbuo ganh daav cuotv guv guaix nyei za'eix camv haic.”