7

Câu luận về đời khó khăn, về sự khôn ngoan và sự tiết kiệm

¹ Danh tiếng hơn dầu quí giá; ngày chết hơn ngày sanh.⚓
² Đi đến nhà tang chế hơn là đến nhà yến tiệc; vì tại đó thấy sự cuối cùng của mọi người; và người sống để vào lòng.
³ Buồn rầu hơn vui vẻ; vì nhờ mặt buồn, lòng được vui.
⁴ Lòng người khôn ngoan ở trong nhà tang chế, còn lòng kẻ ngu muội ở tại nhà vui sướng.
⁵ Thà nghe lời quở trách của người khôn ngoan, còn hơn là câu hát của kẻ ngu muội. ⁶ Vì tiếng cười của kẻ ngu muội giống như tiếng gai nhọn nổ dưới nồi. Điều đó cũng là sự hư không.
⁷ Phải, sự sách thủ tiền tài làm cho kẻ khôn ra ngu, và của hối lộ khiến cho hư hại lòng.
⁸ Cuối cùng của một việc hơn sự khởi đầu nó; lòng kiên nhẫn hơn lòng kiêu ngạo.
⁹ Chớ vội giận; vì sự giận ở trong lòng kẻ ngu muội.⚓
¹⁰ Chớ nói rằng: Nhân sao ngày trước tốt hơn ngày bây giờ? Vì hỏi vậy là chẳng khôn. ¹¹ Sự khôn ngoan cũng tốt bằng cơ nghiệp; nó có ích cho những người thấy mặt trời. ¹² Vì sự khôn ngoan che thân cũng như tiền bạc che thân vậy; nhưng sự khôn ngoan thắng hơn, vì nó giữ mạng sống cho người nào đã được nó.
¹³ Hãy xem xét công việc của Đức Chúa Trời; vì vật gì Ngài đã đánh cong, ai có thể làm ngay lại được?
¹⁴ Trong ngày thới thạnh hãy vui mừng, trong ngày tai nạn hãy coi chừng; vì Đức Chúa Trời đặt ngày nầy đối với ngày kia, hầu cho người đời chẳng thấy trước đặng điều sẽ xảy ra sau mình.
¹⁵ Trong những ngày hư không của ta, ta đã thấy cả điều nầy: Người công bình tuy công bình cũng phải hư mất; và kẻ hung ác tuy hung ác lại được trường thọ. ¹⁶ Chớ công bình quá, cũng đừng làm ra mình khôn ngoan quá, cớ sao làm thiệt hại cho mình? ¹⁷ Cũng chớ nên hung hăng quá, và đừng ăn ở như kẻ ngu muội: Cớ sao ngươi chết trước kỳ định? ¹⁸ Ngươi giữ được điều nầy, ấy là tốt; mà lại cũng đừng nới tay khỏi điều kia; vì ai kính sợ Đức Chúa Trời ắt tránh khỏi mọi điều đó.
¹⁹ Sự khôn ngoan khiến cho người khôn có sức mạnh hơn là mười kẻ cai trị ở trong thành.
²⁰ Thật, chẳng có người công bình ở trên đất làm điều thiện, mà không hề phạm tội. ²¹ Chớ để lòng về mọi lời người ta nói, e ngươi nghe kẻ tôi tớ mình chưởi rủa mình chăng. ²² Vì thường khi lòng ngươi cũng biết mình đã rủa kẻ khác.
²³ Ta đã lấy sự khôn ngoan nghiệm xét mọi sự ấy; ta nói rằng: Ta sẽ ở khôn ngoan; nhưng sự khôn ngoan cách xa ta. ²⁴ Vả, điều chi xa quá, điều chi sâu thẳm lắm, ai có thế tìm được?
²⁵ Ta lại hết lòng chuyên lo cho hiểu biết, xét nét, kiếm tìm sự khôn ngoan và chánh lý muôn vật, lại cho biết rằng gian ác là dại dột, và sự dại dột là điên cuồng. ²⁶ Ta tìm thấy một điều cay đắng hơn sự chết, ấy là một người đàn bà có lòng giống như lưới bẫy, tay tợ như dây tói: Ai ở đẹp lòng Đức Chúa Trời sẽ thoát khỏi nó; còn kẻ có tội sẽ bị nó vấn lấy.
²⁷ Kẻ truyền đạo nói: Sau khi xem xét muôn sự từng điều từng vật, đặng tìm chánh lý, thì nầy là điều ta tìm được: ²⁸ Ấy là lòng ta hãy còn tìm mà chưa tìm ra: Trong một ngàn người đàn ông ta đã tìm được một người; còn trong cả thảy người đàn bà ta chẳng tìm được một ai hết. ²⁹ Nhưng nầy là điều ta tìm được: Đức Chúa Trời đã dựng nên người ngay thẳng; song loài người có tìm kiếm ra lắm mưu kế.

7

Chanchớm Tễ Dỡi Tamoong

¹Ramứh ranoâng táq ranáq o, bữn kia hỡn tễ dỡq phuom moat lứq; cớp tangái cuchĩt o hỡn tễ tangái canỡt.
²Pỡq chu dống cũai tanúh, o hỡn tễ pỡq chu dống cha pêl bũi, yuaq cũai noâng tamoong têq dáng dũ náq cũai cóq cuchĩt.
³Ŏ́c ngua o hỡn tễ ŏ́c carcháng mantier; lứq pai ŏ́c ngua táq yỗn moat chưq, ma táq yỗn mứt hái cỡt dáng achỗn.
⁴Cũai aléq chanchớm níc tễ ŏ́c bũi óh, cũai ki la cũai sacũl. Ma cũai bữn sarnớm rangoaiq, án chanchớm tễ ŏ́c cuchĩt.
⁵Tamứng santoiq cũai rangoaiq tĩeih atỡng, la o hỡn tễ tamứng santoiq cũai sacũl achưng alư anhia.
⁶Toâq cũai sacũl cacháng ayê, ki cỡt samoât sarlia pardễh tễ ũih pĩ. Ŏ́c ki tỡ bữn cỡt kia ntrớu.
⁷Khân cũai sarnớm rangoaiq lôp cũai canŏ́h, án táq ĩn cũai sacũl táq tê. Khân anhia roap práq noau chang yỗn táq ranáq sâuq, mứt pahỡm anhia cỡt rúng toâp.
⁸Ranáq parsốt la o hỡn tễ ranáq tễ dâu. Chĩuq tanhĩr la o hỡn tễ ỗt sác.
⁹Cóq cutóng ót níc toâq mứt anhia sâng nsóq; cũai sacũl bữn ŏ́c ũan níc tâng mứt án.
¹⁰Chỗi blớh noâng neq: “Cỗ nŏ́q dỡi mbŏ́q ma o hỡn tễ dỡi sanua?” Yuaq santoiq blớh ki la sacũl lứq.
¹¹O yỗn máh cũai ca noâng tamoong bữn sarnớm rangoaiq; ŏ́c ki o machớng bữn roap mun. ¹²Sarnớm rangoaiq cỡt parnoâng hái, machớng noau poâng tâng práq tê. Ma sarnớm rangoaiq o hỡn, yuaq án táq yỗn cũai bữn ỡt plot-plál. Nâi la kia tễ hái dáng sa‑ữi.
¹³Cóq anhia chanchớm loah tễ ranáq Yiang Sursĩ khoiq tễng. Máh crơng Yiang Sursĩ khoiq tễng yỗn cỡt cooc, tỡ bữn noau têq poât yỗn cỡt tanoang loah. ¹⁴Toâq tangái dỡi tamoong anhia cỡt o nheq, cóq anhia ỡn chỡ; ma khân bữn ŏ́c túh ngua, cóq anhia sanhữ la Yiang Sursĩ toâp yỗn ŏ́c túh coat cớp ŏ́c bũi óh toâq pỡ anhia; ma anhia tỡ têq dáng ranáq ntrớu ễ toâq chumát.
¹⁵Dỡi tamoong cứq tỡ bữn cỡt kia ntrớu. Ma cứq khoiq hữm dũ ramứh tâng dỡi tamoong cứq. Bữn cũai tanoang o chĩuq cuchĩt tễ án noâng póng, tam án táq ranáq tanoang o; cớp bữn cũai sâuq tamoong dũn, tam án táq níc ranáq sâuq. ¹⁶Ngkíq, chỗi cỡt cũai o luat ngư, cớp chỗi cỡt cũai rangoaiq luat ngư. Cỗ nŏ́q anhia ễ cachĩt tỗ anhia bữm? ¹⁷Ma chỗi cỡt cũai sâuq luat ngư, cớp chỗi cỡt cũai sacũl luat ngư. Cỗ nŏ́q anhia ễ cuchĩt tâng tangái tỡ yũah toâq ngư? ¹⁸Cóq anhia viaq yỗn vớt tễ bar ramứh ki. Khân anhia yám noap Yiang Sursĩ, máh ranáq anhia táq lứq cỡt moâm.
¹⁹Sarnớm rangoaiq táq yỗn muoi noaq cũai cỡt rêng hỡn tễ muoi chít náq cũai sốt tâng vil.
²⁰Ỡt tâng cốc cutễq nâi tỡ bữn noau táq ranáq o níc, cớp tỡ bữn noau ma tỡ nai táq lôih ntrớu.
²¹Chỗi noap dũ ramứh máh cũai pai; cŏh lơ anhia sâng cũai tuthễ anhia mumat anhia; ²²cớp anhia dáng anhia bữm khoiq mumat cũai canŏ́h sa‑ữi trỗ chơ.
²³Máh ranáq ki cứq khoiq chim nhơ sarnớm rangoaiq. Cứq chanchớm cứq toâp bữn sarnớm rangoaiq, ma cứq tỡ têq sapúh nheq ŏ́c ki. ²⁴Noau têq dáng dỡi tamoong la nŏ́q? Ŏ́c nâi yarũ lứq, coat lứq yỗn hái sapúh. ²⁵Mứt pahỡm cứq chanchớm níc yoc ễ dáng. Cứq cutóng níc chuaq sarnớm rangoaiq, dŏq ta‑ỡi loah máh santoiq cứq blớh. Cớp cứq yoc ễ dáng samoât samơi tễ ŏ́c sâuq cớp ŏ́c sacũl la nŏ́q toâp.
²⁶Cứq tamóh muoi ramứh ca ngua clữi nheq tễ ŏ́c cuchĩt; ki la cũai mansễm to rêu ễ cỗp samiang. Mansễm ki ễ bữn anhia samoât án to dŏq rêu, tỡ la yoang dŏq alieiq; atĩ án kĩau anhia la ariang án sacáp anhia toâq sái-sô. Samiang aléq ma táq bũi pahỡm Yiang Sursĩ, án têq vớt tễ mansễm ki. Ma máh cũai lôih, pĩeiq mansễm ki chŏ́q dŏq. ²⁷Cũai Rangoaiq pai neq: “Lứq pĩeiq! Cứq bữn dáng máh ranáq nâi muoi trỗ bĩq, muoi trỗ bĩq, bo cứq chi-chuaq santoiq ta‑ỡi. ²⁸Cứq chuaq santoiq ta‑ỡi loah, ma tỡ bữn tamóh. Tễ cũai samiang muoi ngin náq, cứq tamóh ống muoi noaq sâng tanoang o; ma cũai mansễm ca tanoang o tỡ va manoaq loâng. ²⁹Muoi ramứh cứq khoiq dáng chơ, la Yiang Sursĩ khoiq tễng cũai yỗn cỡt cũai tanoang o; ma tỗ hái toâp táq sa‑ữi ramứh yỗn hái cỡt clŏ́c clu bữm.”