1Like snow in summer or rain in harvest, honor is not fitting for a fool. 2Like a fluttering sparrow or a darting swallow, an undeserved curse does not come to rest. 3A whip for the horse, a bridle for the donkey, and a rod for the backs of fools! 4Do not answer a fool according to his folly, or you yourself will be just like him. 5Answer a fool according to his folly, or he will be wise in his own eyes. 6Sending a message by the hands of a fool is like cutting off one’s feet or drinking poison. 7Like the useless legs of one who is lame is a proverb in the mouth of a fool. 8Like tying a stone in a sling is the giving of honor to a fool. 9Like a thornbush in a drunkard’s hand is a proverb in the mouth of a fool. 10Like an archer who wounds at random is one who hires a fool or any passer-by. 11As a dog returns to its vomit, so fools repeat their folly. 12Do you see a person wise in their own eyes? There is more hope for a fool than for them.
13A sluggard says, “There’s a lion in the road, a fierce lion roaming the streets!” 14As a door turns on its hinges, so a sluggard turns on his bed. 15A sluggard buries his hand in the dish; he is too lazy to bring it back to his mouth. 16A sluggard is wiser in his own eyes than seven people who answer discreetly.
17Like one who grabs a stray dog by the ears is someone who rushes into a quarrel not their own.
18Like a maniac shooting flaming arrows of death 19is one who deceives their neighbor and says, “I was only joking!”
20Without wood a fire goes out; without a gossip a quarrel dies down. 21As charcoal to embers and as wood to fire, so is a quarrelsome person for kindling strife. 22The words of a gossip are like choice morsels; they go down to the inmost parts.
23Like a coating of silver dross on earthenware are fervent⚓ lips with an evil heart. 24Enemies disguise themselves with their lips, but in their hearts they harbor deceit. 25Though their speech is charming, do not believe them, for seven abominations fill their hearts. 26Their malice may be concealed by deception, but their wickedness will be exposed in the assembly. 27Whoever digs a pit will fall into it; if someone rolls a stone, it will roll back on them. 28A lying tongue hates those it hurts, and a flattering mouth works ruin.
26
1Tuyết không rơi vào mùa hè, hay mưa vào mùa gặt. Cũng vậy, không nên tôn trọng kẻ dại dột. 2Lời chưởi rủa không thể làm hại người vô tội; chẳng khác nào như chim sẻ hay chim én lượn đi lượn lại không chịu đáp. 3Roi dành cho ngựa, hàm thiếc dành cho lừa, còn roi vọt dành cho lưng kẻ ngu dại. 4Không có cách nào đối đáp với kẻ ngu theo kiểu ngu của nó, vì nếu đối đáp với nó thì con cũng sẽ giống như nó. 5Nếu con không đối đáp với nó, thì nó lại tưởng nó khôn lắm. 6Nhờ kẻ ngu dốt mang tin tức, chẳng khác nào tự chặt chân hay uống điều hung ác. 7Châm ngôn phát ra từ miệng kẻ ngu dại chẳng khác nào chân của kẻ què. 8Tôn trọng kẻ ngu dại chẳng khác nào tra viên đá vào ná. 9Châm ngôn phát ra từ miệng kẻ ngu dại chẳng khác nào gai đâm vào tay kẻ say rượu. 10Thuê mướn kẻ ngu hay khách qua đường chẳng khác nào giương cung bắn lung tung. 11Kẻ ngu lặp lại cái ngu của nó giống như chó ăn lại đồ nó đã mửa ra. 12Con có thấy kẻ tự nghĩ mình khôn ngoan không? Kẻ ngu còn có hi vọng hơn nó. 13Kẻ biếng nhác bảo, “Có con sư tử ngoài đường! Có con sư tử ngoài phố!” 14Kẻ biếng nhác lăn trở trên giường giống như cửa xoay quanh bản lề. 15Kẻ biếng nhác thò tay vào dĩa, rồi không thèm đưa đồ ăn lên miệng. 16Kẻ biếng nhác nghĩ mình khôn ngoan hơn bảy người biết đối đáp hợp lý. 17Liên can vào chuyện người khác như nắm lỗ tai chó. 18Như kẻ khùng bắn các tên lửa chết người ra sao 19thì kẻ gạt người láng giềng rồi bảo, “Tôi chỉ đùa thôi” cũng y như thế. 20Lửa tắt vì thiếu củi, khi không ai bép xép thì không còn chuyện cãi vã. 21Như than nuôi bếp hồng và củi giữ cho lửa cháy đỏ thế nào, thì kẻ khơi ra cãi vã cũng như thế. 22Lời nói của kẻ bép xép giống như thức ăn ngon; mà người ta thích ăn nuốt. 23Lời nhân hậu từ đầu óc kẻ ác giống như lớp men sáng lên bên ngoài bình bằng đất⚓. 24Kẻ ghét con sẽ tìm cách dùng lời nói để ngụy trang, trong đầu nó âm mưu điều lường gạt. 25Dù cho nó ăn nói ngon ngọt, con chớ tin, vì đầu óc nó đầy ý nghĩ gian ác. 26Nó lấy lời nói dối để che đậy sự lường gạt, nhưng mưu ác nó sẽ bị lộ ra giữa công chúng. 27Ai đào hố cho kẻ khác sẽ sụp vào đó. Ai lăn đá để đè kẻ khác sẽ bị đá lăn đè trở lại. 28Kẻ nói dối ghét người mà nó làm hại, miệng nịnh hót tiêu diệt con người.