9

Nữ vương nước Sê-ba đến viếng Sa-lô-môn

1 Khi nữ vương nước Sê-ba nghe đồn danh tiếng của Sa-lô-môn, bèn đi đến Giê-ru-sa-lem, lấy những câu đố mà thử người, bà có người hầu hạ theo rất đông, có những lạc đà chở thuốc thơm, rất nhiều vàng, và đá quí; bà đến cùng Sa-lô-môn, nói với người mọi điều có ở trong lòng mình. 2 Sa-lô-môn đáp các câu hỏi của bà, chẳng câu nào ẩn bí quá cho Sa-lô-môn mà người không giải nghĩa nổi cho bà.
3 Khi nữ vương Sê-ba thấy sự khôn ngoan của Sa-lô-môn, cung điện người đã xây cất, 4 những món ăn trên bàn người, nhà cửa các tôi tớ, thứ tự công việc của các quan, và đồ mặc của họ, các quan chước tửu và áo xống của họ, cùng các của lễ thiêu người dâng trong đền Đức Giê-hô-va, thì mất vía, 5 bèn nói với vua rằng: Điều tôi nghe nói trong xứ tôi về các lời nói và sự khôn ngoan của vua, thì thật lắm. 6 Song trước khi tôi chưa đến đây và chưa thấy tận mắt những điều nầy, thì tôi chẳng tin lời họ; và kìa, người ta chẳng thuật cho tôi nghe đến phân nửa sự khôn ngoan lớn lao của vua; vua thật trổi hơn tiếng đồn tôi đã nghe. 7 Các quần thần của vua thật có phước thay! Các tôi tớ vua, hằng đứng chầu trước mặt vua, nghe được sự khôn ngoan của vua, thật có phước thay! 8 Đáng ngợi khen thay Giê-hô-va Đức Chúa Trời của vua, vì Ngài vui thích vua, đặt vua ngồi trên ngôi của Ngài đặng làm vua cho Giê-hô-va Đức Chúa Trời của vua! Bởi vì Đức Chúa Trời của vua yêu mến Y-sơ-ra-ên, đặng làm cho chúng vững bền đến đời đời, nên Ngài đã lập vua làm vua trên chúng, để làm theo sự ngay thẳng và sự công bình.
9 Đoạn, bà dâng cho vua một trăm hai mươi ta-lâng vàng, và rất nhiều thuốc thơm, cùng đá quí; chẳng hề có thuốc thơm nào giống như thuốc thơm của nữ vương nước Sê-ba dâng cho vua Sa-lô-môn. 10 (Các tôi tớ của Hu-ram và tôi tớ của Sa-lô-môn từ Ô-phia chở vàng đến, cũng có chở về gỗ bạch đàn hương và đá quí. 11 Vua dùng gỗ bạch đàn hương ấy mà làm cái thang trong đền của Đức Giê-hô-va, và trong cung điện vua, cùng những đàn cầm đàn sắt cho con hát: Trước kia trong nước Giu-đa, người ta chẳng hề thấy có giống như vậy). 12 Vua Sa-lô-môn tặng cho nữ vương nước Sê-ba mọi đồ bà ước ao và xin, gấp nhiều hơn đồ bà đã đem dâng cho vua. Đoạn, bà và các đầy tớ bà trở về xứ mình.

Sự giàu có của Sa-lô-môn

13 Vàng mà vua Sa-lô-môn nhận được mỗi năm cân đến sáu trăm bảy mươi ta-lâng, 14 không kể vàng mà các nhà buôn bán rong đem vào, cùng vàng và bạc mà các vua A-ra-bi và quan tổng trấn của xứ đem nộp cho Sa-lô-môn. 15 Sa-lô-môn làm hai trăm cái khiên lớn bằng vàng đánh dát, cứ mỗi cái dùng sáu trăm siếc-lơ vàng đánh dát, 16 và ba trăm cái khiên nhỏ bằng vàng đánh dát, cứ mỗi cái dùng ba trăm siếc-lơ vàng; đoạn vua để các khiên ấy nơi cung rừng Li-ban. 17 Vua cũng làm một cái ngai lớn bằng ngà, và bọc vàng ròng; 18 cái ngai có sáu nấc lên, và một cái bệ bằng vàng liền với cái ngai; cũng có thanh nâng tay bên này và bên kia của chỗ ngồi, gần thanh nâng tay có hai con sư tử. 19 Lại có mười hai con sư tử đứng trên sáu nấc, bên hữu và bên tả: Chẳng có nước nào làm ngai giống như vậy. 20 Các đồ dùng để uống của vua Sa-lô-môn đều bằng vàng, và những khí dụng của cung rừng Li-ban cũng đều bằng vàng ròng: Trong đời Sa-lô-môn, chẳng kể bạc ra gì, 21 vì vua có đoàn tàu vượt sang Ta-rê-si với các tôi tớ của Hi-ram: Mỗi ba năm một lần, đoàn tàu Ta-rê-si chở đến vàng, bạc, ngà voi, con khỉ và con công.
22 Ấy vậy, vua Sa-lô-môn trổi hơn các vua trên đất về sự khôn ngoan. 23 Các vua trên đất đều cầu thấy mặt Sa-lô-môn, đặng nghe sự khôn ngoan của người mà Đức Chúa Trời đã để trong lòng người. 24 Cứ hằng năm theo lệ định, chúng đều đem đến vật mình tiến cống, nào những khí dụng bằng bạc, bằng vàng, nào áo xống, binh khí, nào thuốc thơm, ngựa và la. 25 Vua Sa-lô-môn có được bốn ngàn tàu ngựa và xe, cùng một vạn hai ngàn lính kỵ, để trong các thành chứa xe, và gần bên vua, tại Giê-ru-sa-lem. 26 Người quản trị trên các vua, từ sông cái cho đến xứ Phi-li-tin, và cho đến bờ cõi Ê-díp-tô. 27 Tại Giê-ru-sa-lem, vua làm cho bạc ra thường như đá sỏi, và cây bá hương nhiều như cây sung mọc ở nơi đồng bằng. 28 Có người đem cho Sa-lô-môn những ngựa từ xứ Ê-díp-tô và từ các nước mà đến.

Sa-lô-môn qua đời

29 Các công việc khác của Sa-lô-môn làm từ đầu đến cuối đều chép trong sách truyện Na-than, là đấng tiên tri, và trong sách tiên tri của A-hi-gia, người Si-lô, cùng trong sách dị tượng của Giê-đô, đấng tiên kiến luận về việc Giê-rô-bô-am, con trai của Nê-bát. 30 Sa-lô-môn trị vì trên cả Y-sơ-ra-ên trong bốn mươi năm tại Giê-ru-sa-lem. 31 Sa-lô-môn an giấc cùng tổ phụ mình, được chôn trong thành của Đa-vít, là cha người; Rô-bô-am, con trai người, cai trị thế cho người.

9

Qe^mbaa Deic Nyei Hungh Maac Daaih Lorz Saa^lo^morn

(Beiv mangc 1 Hungh Douh 10:1-13)

1Qe^mbaa Deic nyei hungh maac muangx haiz Saa^lo^morn nyei mengh dauh, ninh ziouc daaih taux Ye^lu^saa^lem longc aqc nyei jauv kauv Saa^lo^morn. Ninh dorh jienv yietc domh guanh mienh caux ninh daaih. Maaih lorh torh tor jienv ndaang nyei ga'naaiv, caux jiem camv nyei, caux la'bieiv-jaaix. Daaih buangh Saa^lo^morn wuov zanc ninh zorqv yiem hnyouv hnamv taux nyei nyungc-nyungc mbuox Saa^lo^morn. 2Saa^lo^morn zorqv ninh naaic nyei yietc zungv waac dau ninh. Maiv maaih yietc joux aqc jiex ndaangc Saa^lo^morn haih porv mengh mbuox ninh. 3Qe^mbaa Deic nyei hungh maac buatc Saa^lo^morn nyei cong-mengh caux ninh ceix nyei hungh dinc, 4yaac buatc yiem ninh nyei hnaangx-dieh nyei nyanc hopv, buatc hungh diex nyei bou caux bou nyei zorng-zuqv, buatc bouh diuv-zaanv nyei bou caux ninh mbuo nyei zorng-zuqv yaac buatc hungh diex yiem zaangc Ziouv nyei biauv fongc horc buov ziec nyei ga'naaiv, hungh maac ziouc za'gengh! peix fuc haic, zungv maiv maaih waac gorngv aqv.
5Ninh gorngv mbuox hungh diex, “Yie yiem yie nyei guoqv haiz gorngv taux meih zoux nyei jauv-louc caux meih nyei cong-mengh, za'gengh zien haic aqv. 6Mv baac yie maiv sienx naaiv deix waac taux yie ganh daaih, yie ganh nyei m'zing yaac duqv buatc. Meih nyei cong-mengh za'gengh hlo! haic. Mienh gorngv mbuox yie nyei zungv maiv taux yietc buonc. Se hlo jiex ndaangc yie haiz gorngv nyei. 7Meih nyei yietc zungv mienh duqv orn-lorqc. Zanc-zanc souv jienv meih nyei nza'hmien muangx meih nyei cong-mengh waac wuov deix jien yaac duqv orn-lorqc. 8Ceng Ziouv, meih nyei Tin-Hungh. Ninh a'hneiv meih, bun meih zueiz ninh nyei hungh weic, weic Ziouv, meih nyei Tin-Hungh, zoux hungh. Weic zuqc meih nyei Tin-Hungh hnamv I^saa^laa^en Mienh yaac maaih hnyouv oix yietc liuz liepc ninh mbuo wuonv, ninh bun meih zoux hungh, bun meih longc baengh fim caux horpc nyei leiz gunv ninh mbuo.”
9Qe^mbaa Deic nyei hungh maac ziouc zorqv i cin feix baeqv cietv ziepc luoqc joih jiem caux ndaang nyei ga'naaiv camv haic caux la'bieiv-jaaix fungx bun Saa^lo^morn Hungh. Qe^mbaa Deic nyei hungh maac fungx bun Saa^lo^morn Hungh naaiv deix ndaang nyei ga'naaiv, maiv maaih jiex hnangv naaiv deix.
10(Hilaam caux Saa^lo^morn nyei bou dorh yiem Ofi nyei jiem daaih. Ninh mbuo yaac dorh hung ndiangx caux jaaix nyei la'bieiv-nzueic. 11Hungh diex longc hung ndiangx zoux zaangc Ziouv nyei biauv caux hungh dinc nyei tei yaac weic baaux nzung nyei mienh zoux domh daanh baah caux fiuv-daanh baah. Yiem Yu^ndaa Deic-Bung maiv maaih haaix dauh buatc jiex hnangv naaic aqv.)
12Saa^lo^morn Hungh ziux Qe^mbaa Deic nyei hungh maac oix nyei caux tov nyei yietc zungv jiu bun ninh, zungv bun gauh camv hungh maac dorh daaih bun hungh diex nyei. Nqa'haav hungh maac caux gan ninh wuov deix daaux sin nzuonx ganh nyei deic-bung mi'aqv.

Saa^lo^morn Nyei Zinh Zoih

(Beiv mangc 1 Hungh Douh 10:14-29)

13Mouz hnyangx Saa^lo^morn Hungh duqv nyei jiem yietc zungv maaih yietc waanc biei cin nyic baeqv faah ziepc betv joih. 14Naaiv yaac maiv funx loz-benv caux saeng-eix mienh funx bieqc nyei nzou-zinh fai Aa^laa^mbie Deic-Bung nyei hungh caux I^saa^laa^en Deic-Bung nyei saengv-ziouv dorh daaih bun Saa^lo^morn nyei jiem nyaanh.
15Saa^lo^morn Hungh daav nyic baeqv norm longc jiem zoux daaih nyei domh torngv-baaih. Mouz norm longc biei joih ziepc nyeic lungz jiem. 16Ninh aengx daav faam-baeqv norm jiem-torngv-baaih gauh faix. Mouz norm maaih i joih cietv lungz zien jiem. Naaiv deix torngv-baaih, hungh diex dorh mingh an Le^mbaa^norn Gemh nyei Hungh Dinc.
17Hungh diex longc zaangz-nyaah zoux norm domh weic yaac longc zien jiex nyei jiem buang jienv. 18Naaiv norm weic maaih juqv kang tei, aengx maaih lorngx zaux nyei jiem-don caux weic ziangh jienv. Weic nyei ga'hlen maaih i bung lorngx buoz nyei dangx. Lorngx buoz nyei dangx maaih dauh sienh souv ga'hlen, yietc dauh yietc bung. 19Naaiv deix juqv kang tei maaih ziepc nyeic dauh sienh. Kang-kang i bung ga'hlen maaih dauh sienh souv jienv. Maiv maaih haaix norm guoqv hnangv naaiv nor zoux jiex. 20Saa^lo^morn Hungh nyei yietc zungv diuv-zaanv longc jiem zoux daaih. Le^mbaa^norn Geh wuov norm Biauv nyei jaa-dorngx yaac longc jiem zoux daaih. Maiv maaih haaix nyungc longc nyaanh zoux, weic zuqc Saa^lo^morn nyei lungh ndiev maiv funx nyaanh jaaix. 21Hungh diex maaih guanh nzangv caux Hilaam nyei nzangv-jien buo hnyangx mingh nzunc Taansitv, tor jienv jiem, nyaanh, zaangz-nyaah caux mbing caux domh norqc jiem-zinh nzuonx.
22Weic naaiv beiv lungh ndiev nyei hungh diex, Saa^lo^morn Hungh gauh benx jiex, gauh maaih cong-mengh jiex. 23Lungh ndiev nyei hungh diex oix daaih lorz Saa^lo^morn, oix muangx Tin-Hungh ceix bun ninh yiem hnyouv nyei cong-mengh waac. 24Daaih nyei mienh, dauh dauh dorh jienv zingh nyeic daaih, se jiem nyaanh zoux daaih nyei jaa-sic, zorng-zuqv nyei ga'naaiv, mborqv jaax nyei wuoqc ginc, ndaang nyei ga'naaiv caux lorh maaz. Hnyangx jiex hnyangx ninh mbuo hnangv naaiv nor zoux.
25Saa^lo^morn maaih biei cin qongx bun maaz caux mborqv jaax nyei maaz-cie yiem. Ninh maaih yietc waanc i cin dauh geh maaz baeng. Maaz caux maaz-cie ninh an jienv siou mborqv jaax cie nyei zingh. Yaac maaih deix caux ninh yiem Ye^lu^saa^lem. 26Ninh gunv zuangx hungh diex yiem Yu^fe^ditc Ndaaih mingh taux Fi^li^saa^die Mienh nyei deic-bung, zungv taux I^yipv nyei gapv-jaaix ga'hlen. 27Hungh diex yiem Ye^lu^saa^lem bun nyaanh camv, benx pou-tong nyei ga'naaiv hnangv la'bieiv nor. Si^ndaa zongh ndiangx yaac ndongc mbong-juoqv dorngx nyei ngongh nyorx ndiangx camv. 28Saa^lo^morn nyei maaz se yiem I^yipv caux norm-norm guoqv daaih nyei maaz.

Saa^lo^morn Guei Seix

(1 Hungh Douh 11:41-43)

29Saa^lo^morn zoux zengc njiec nyei yietc zungv sic, yiem gorn taux setv mueiz, fiev jienv yiem douc waac mienh, Naatan, nyei sou-daan, caux Silo Mienh, Aa^hi^yaa, douc nyei waac, yaac yiem ⟨gorngv zinh hoz waac⟩ wuov dauh Itc^ndo buatc laauc yaangh gorngv taux Ne^mbatc nyei dorn, Ye^lo^mbo^am, nyei jauv-louc. 30Saa^lo^morn yiem Ye^lu^saa^lem gunv gormx I^saa^laa^en feix ziepc hnyangx. 31Saa^lo^morn guei seix mi'aqv, yaac zangx jienv ninh nyei die, Ndaawitv, nyei Zingh. Ninh nyei dorn, Le^hox^mbo^am, nzipc jienv ninh zoux hungh.