17
Ô-sê, vua cuối cùng của Y-sơ-ra-ên
1Năm thứ mười hai đời trị vì của A-cha, vua Giu-đa, thì Ô-sê, con Ê-la, lên làm vua Y-sơ-ra-ên và cai trị chín năm tại Sa-ma-ri.
2Vua làm điều ác dưới mắt Đức Giê-hô-va nhưng không bằng các vua Y-sơ-ra-ên trước đó.
3Vua A-si-ri là Sanh-ma-na-sa lên đánh Ô-sê, khiến vua phải thần phục và triều cống cho Sanh-ma-na-sa.
4Nhưng khi khám phá ra rằng Ô-sê đang âm mưu làm phản vì đã sai sứ giả đến Sô, vua Ai Cập, và không triều cống hằng năm như trước thì vua A-si-ri bắt Ô-sê xiềng lại và bỏ tù.
Dân Y-sơ-ra-ên bị đày sang A-si-ri
5Rồi vua A-si-ri tiến đánh cả xứ và bao vây Sa-ma-ri trong ba năm.
6Vào năm thứ chín đời trị vì của Ô-sê, vua A-si-ri⚓ chiếm được thành Sa-ma-ri và đày dân Y-sơ-ra-ên sang A-si-ri. Vua cho họ định cư tại Cha-la, bên bờ sông Cha-bo thuộc vùng Gô-xan và trong các thành của nước Mê-đi.
7Việc nầy xảy ra vì dân Y-sơ-ra-ên đã phạm tội cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời của họ, là Đấng đã đem họ ra khỏi Ai Cập và khỏi tay của Pha-ra-ôn, vua Ai Cập. Họ đã thờ lạy các thần khác,
8sống theo thói tục của các dân tộc mà Đức Giê-hô-va đã đuổi khỏi dân Y-sơ-ra-ên, và theo thói tục mà các vua Y-sơ-ra-ên đã bày ra.
9Dân Y-sơ-ra-ên đã lén lút làm⚓ những việc bất chính, chống lại Giê-hô-va Đức Chúa Trời của họ. Họ đã xây dựng những nơi cao trong khắp các thành, từ tháp canh cho đến các thành trì kiên cố.
10Họ đã dựng lên cho mình những trụ thờ bằng đá và tượng nữ thần A-sê-ra trên tất cả những nơi cao và dưới mọi cây xanh.⚓
11Trên các nơi cao ấy, họ đốt hương như các dân tộc mà Đức Giê-hô-va đã đuổi khỏi họ, làm những việc gian ác để chọc giận Đức Giê-hô-va.
12Họ thờ phượng những hình tượng mà Đức Giê-hô-va đã phán với họ: “Các ngươi không được thờ lạy chúng.”
13Tuy thế, Đức Giê-hô-va đã dùng các nhà tiên tri, các nhà tiên kiến cảnh cáo Y-sơ-ra-ên và Giu-đa rằng: “Hãy quay khỏi đường lối gian ác của các ngươi! Hãy tuân giữ điều răn và luật lệ của Ta, đúng theo toàn bộ luật pháp mà Ta đã truyền cho tổ phụ các ngươi, và mọi điều Ta đã dùng đầy tớ Ta là các nhà tiên tri phán bảo các ngươi.”
14Nhưng họ không chịu nghe và cứng cổ như các tổ phụ của họ, là những người không tin vào Giê-hô-va Đức Chúa Trời của mình.
15Họ đã xem thường các luật lệ của Ngài cũng như giao ước mà Ngài đã lập với tổ phụ họ, và họ cũng xem thường những lời cảnh cáo mà Ngài đã phán với họ. Họ đi theo các thần hư không và chính họ cũng trở thành hư không. Họ bắt chước các dân tộc chung quanh, là những dân tộc mà Đức Giê-hô-va đã truyền họ không được làm theo chúng.
16Họ loại bỏ tất cả điều răn của Giê-hô-va Đức Chúa Trời mình, đúc cho mình hai tượng bò con, làm tượng nữ thần A-sê-ra, thờ lạy tất cả các thiên thể, và thờ phượng Ba-anh.⚓
17Họ đưa con trai con gái mình qua lửa để tế thần. Họ dùng tà thuật, tin bói khoa, và tự bán mình để làm điều dữ dưới mắt Đức Giê-hô-va mà chọc giận Ngài.⚓
18Vì thế, Đức Giê-hô-va rất giận dân Y-sơ-ra-ên và loại bỏ họ khỏi mặt Ngài, chỉ còn lại bộ tộc Giu-đa mà thôi.
19Ngay cả Giu-đa cũng không tuân giữ các điều răn của Giê-hô-va Đức Chúa Trời mình. Họ đi theo các thói tục mà Y-sơ-ra-ên đã bày ra.
20Thế nên, Đức Giê-hô-va loại bỏ toàn thể dòng dõi Y-sơ-ra-ên. Ngài làm cho họ bị sỉ nhục và phó họ vào tay kẻ cướp, cho đến khi Ngài ném họ xa khỏi Ngài.
21Khi Ngài xé Y-sơ-ra-ên ra khỏi nhà Đa-vít thì họ lập Giê-rô-bô-am, con trai Nê-bát, làm vua. Giê-rô-bô-am dụ dỗ Y-sơ-ra-ên rời bỏ Đức Giê-hô-va và khiến cho họ phạm trọng tội.
22Dân Y-sơ-ra-ên cứ tiếp tục phạm tất cả tội lỗi mà Giê-rô-bô-am đã phạm. Họ chẳng từ bỏ một tội nào
23cho đến khi Đức Giê-hô-va đuổi họ khỏi Ngài, đúng như Ngài đã phán bởi tất cả các nhà tiên tri, là đầy tớ Ngài. Như vậy, Y-sơ-ra-ên bị lưu đày biệt xứ sang A-si-ri cho đến ngày nay.
A-si-ri đưa dân tù các nơi khác đến định cư tại Sa-ma-ri
24Vua A-si-ri đem người từ Ba-by-lôn, Cu-tha, A-va, Ha-mát và Sê-phạt-va-im, đến định cư trong các thành của Sa-ma-ri, thế vào chỗ dân Y-sơ-ra-ên. Chúng chiếm xứ Sa-ma-ri và ở trong các thành của nó.
25Khi mới bắt đầu định cư tại đó, chúng không kính sợ Đức Giê-hô-va nên Đức Giê-hô-va sai sư tử đến vồ chết nhiều người trong bọn chúng.
26Người ta tâu với vua A-si-ri rằng: “Các dân mà bệ hạ đã đày sang định cư trong các thành của Sa-ma-ri không biết cách tôn thờ thần bản xứ. Vì vậy, thần đó đã sai sư tử đến vồ chết họ, vì họ không biết cách tôn thờ thần bản xứ.”
27Vua A-si-ri liền truyền lệnh: “Trong số những thầy tế lễ mà các ngươi đã bắt từ đó đem qua đây, hãy đưa một người trở về xứ đó để dạy họ cách thờ thần bản xứ.”
28Vậy, một trong những thầy tế lễ mà chúng đã lưu đày từ Sa-ma-ri được đưa trở về Bê-tên để dạy chúng cách phải kính sợ Đức Giê-hô-va.
29Nhưng mỗi dân tộc đều tạo thần riêng cho mình, đặt nó trong đền miếu trên các nơi cao mà dân Sa-ma-ri đã dựng lên. Dân tộc nào cũng tạo thần riêng cho mình trong các thành của chúng.
30Người Ba-by-lôn tạo tượng thần Su-cốt Bê-nốt, người Cút tạo tượng thần Nẹt-ganh, người Ha-mát tạo tượng thần A-si-ma,
31người A-vim tạo tượng thần Níp-ca và Tạt-tác, còn người Sê-phạt-va-im thì thiêu các con trai của chúng để tế thần A-tra-mê-léc và A-na-mê-léc, là các thần của dân Sê-phạt-va-im.
32Chúng kính sợ Đức Giê-hô-va, nhưng lại chọn người của chúng lập làm thầy tế lễ tại các nơi cao; các thầy tế lễ ấy vì chúng mà dâng tế lễ trong các đền miếu ở những nơi cao đó.
33Các dân tộc ấy kính sợ Đức Giê-hô-va, nhưng cũng phục vụ các thần riêng của mình theo thói tục vốn có của dân tộc chúng trước khi bị lưu đày.
34Cho đến ngày nay, chúng vẫn còn làm theo thói tục trước kia của mình. Chúng không kính sợ Đức Giê-hô-va, cũng chẳng làm theo những phép tắc, quy định, luật pháp, hay mệnh lệnh Đức Giê-hô-va đã truyền cho con cháu Gia-cốp, mà Ngài đặt tên là Y-sơ-ra-ên.⚓
35Đức Giê-hô-va đã lập giao ước với Y-sơ-ra-ên và truyền dạy rằng: “Các con đừng sợ các thần khác, cũng không được thờ lạy, phục vụ và dâng sinh tế cho chúng.⚓
36Nhưng Đức Giê-hô-va, Đấng đã dùng quyền năng lớn lao và cánh tay giơ thẳng ra, đem các con ra khỏi Ai Cập, chính Ngài là Đấng mà các con phải kính sợ, thờ lạy, và dâng sinh tế.⚓
37Các phép tắc, quy định, luật pháp và mệnh lệnh mà Ngài đã viết cho các con thì các con phải tuân giữ luôn luôn. Các con đừng sợ các thần khác.
38Các con không được quên giao ước mà Ta đã lập với các con, và đừng sợ các thần khác.
39Nhưng các con phải kính sợ Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các con, chính Ngài sẽ giải cứu các con khỏi tay mọi kẻ thù của các con.”
40Tuy nhiên, các dân tộc ấy không nghe theo, vẫn cứ làm theo thói tục trước kia của mình.
41Như vậy, các dân tộc ấy vừa kính sợ Đức Giê-hô-va, vừa thờ lạy những tượng chạm mà chúng làm ra. Tổ phụ của chúng làm thế nào thì con cái, cháu chắt cũng làm như thế cho đến ngày nay.
17
I^saa^laa^en Nyei Hungh, Ho^se^yaa
1Aa^hatc zoux Yu^ndaa nyei hungh ziepc nyeic hnyangx wuov hnyangx, Elaa nyei dorn, Ho^se^yaa, yiem Saa^maa^lie faaux weic zoux I^saa^laa^en nyei hungh yaac gunv nduoh hnyangx.
2Ziux Ziouv mangc, ninh zoux waaic sic mv baac maiv hnangv zinh ndaangc wuov deix I^saa^laa^en hungh.
3Atc^si^lie nyei hungh, Saen^maa^ne^se, daaih mborqv ninh, mv baac Ho^se^yaa nyiemc mau, hnyangx-hnyangx yaac bun nyaanh ninh.
4Mv baac Atc^si^lie hungh hiuv duqv Ho^se^yaa ngaengc ninh weic zuqc Ho^se^yaa bun mienh mingh lorz I^yipv nyei So Hungh, maiv fungx nyaanh mingh bun Atc^si^lie nyei hungh hnangv yietc hnyangx jiex yietc hnyangx fungx nor. Saen^maa^ne^se ziouc zorqv ninh wuonx jienv loh aqv.
5Atc^si^lie nyei hungh aengx mborqv bieqc buangv I^saa^laa^en Deic-Bung yaac weih jienv Saa^maa^lie buo hnyangx.
6Ho^se^yaa zoux hungh da'juov hnyangx wuov hnyangx, Atc^si^lie nyei hungh caangv duqv Saa^maa^lie. Ninh guaatv I^saa^laa^en Mienh mingh Atc^si^lie, bun ninh mbuo yiem Haa^laa^aa Zingh caux Haa^mbo Ndaaih hlen nyei Gosaan caux Mi^ndie Mienh nyei zingh.
Laaix Zoux Zuiz I^saa^laa^en Mienh Zuqc Guaatv Mingh
7Naaiv deix yietc zungv sic cuotv daaih weic zuqc I^saa^laa^en Mienh baamz zuiz dorngc Ziouv, ninh mbuo nyei Tin-Hungh, dongh dorh ninh mbuo cuotv I^yipv Deic-Bung, leih ndutv I^yipv nyei Faalo Hungh nyei buoz-ndiev. Ninh mbuo zaangc nyiec nyei zienh
8yaac ei jienv Ziouv zunc cuotv ninh mbuo nyei wuov ndaangc maengx wuov deix fingx-fingx mienh nyei leiz, caux I^saa^laa^en nyei hungh liepc nyei leiz-nyeic.
9I^saa^laa^en Mienh beic ndiev zoux maiv benx nyei sic dorngc Ziouv, ninh mbuo nyei Tin-Hungh. Ninh mbuo yiem norm-norm mungv weic ganh ceix yiem hlang zaangc zienh nyei dorngx, yiem maaih laauh zuov nyei dorngx taux weih wuonv nyei zingh.
10Yiem norm-norm mbong-ningv caux diuh diuh domh ndiangx ga'ndiev ninh mbuo liepc zaangc zienh nyei la'bieiv caux zaangc ⟨Aa^se^laa⟩ zienh nyeiz nyei fangx.⚓⚓
11Yiem hlang zaangc zienh nyei norm-norm dorngx ninh mbuo buov hung, hnangv Ziouv zunc cuotv ninh mbuo nyei wuov ndaangc maengx wuov deix fingx-fingx mienh. Ninh mbuo zoux waaic sic cuoqv Ziouv qiex jiez.
12Ninh mbuo baaix miuc-fangx, dongh Ziouv mbuox ninh mbuo, “Maiv dungx hnangv naaiv nor zoux.”
13Ziouv longc ninh nyei zuangx douc waac mienh caux ⟨Aa^se^laa⟩ donv I^saa^laa^en Mienh caux Yu^ndaa Mienh, “Oix zuqc guangc meih mbuo zoux waaic nyei jauv. Oix zuqc gan yie nyei lingc caux leiz-latc, ei jienv yie hatc meih mbuo nyei ong-taaix muangx nyei leiz, dongh yie longc yie nyei bou, zuangx douc waac mienh, jiu bun meih mbuo nyei leiz.”
14Mv baac ninh mbuo maiv muangx. Ninh mbuo hnyouv ngaengc hnangv ninh mbuo nyei ong-taaix, maiv sienx kaux Ziouv, ninh mbuo nyei Tin-Hungh.
15Ninh mbuo guangc Ziouv nyei leiz-latc yaac guangc ninh caux ninh mbuo nyei ong-taaix laengz nyei ngaengc waac caux donv ninh mbuo nyei waac. Ninh mbuo mingh gan maiv lamh longc nyei miuc-fangx, ninh mbuo ganh ziouc maiv lamh longc mi'aqv. Ninh mbuo zuotc weih gormx ninh mbuo wuov deix fingx-fingx mienh maiv gunv Ziouv hatc ninh mbuo, “Maiv dungx zuotc ninh mbuo nyei nyungc zoux.”
16Ninh mbuo guangc Ziouv, ninh mbuo nyei Tin-Hungh, hatc nyei yietc zungv leiz-latc, weic ninh mbuo ganh dox i dauh zienh benx ngongh dorn nyei fangx yaac zoux norm ⟨Aa^se^laa⟩ zienh nyeiz nyei fangx. Ninh mbuo baaix lungh zaangc nyei nyungc-nyungc ga'naaiv⚓ yaac zaangc ⟨Aa^se^laa⟩⚓
17Ninh mbuo zorqv ninh mbuo nyei naamh nyouz longc douz buov ziec fongc horc.⚓ Ninh mbuo mbouv guaax, zoux faatv, yaac maaic ganh ziux Ziouv mangc zoux waaic sic, cuoqv Ziouv qiex jiez haic.⚓
18Weic naaiv Ziouv nouz! haic I^saa^laa^en Mienh, zunc ninh mbuo cuotv, maiv bun yiem ninh nyei nza'hmien. Kungx zengc Yu^ndaa Fingx hnangv.
19Liemh Yu^ndaa yaac maiv ei Ziouv, ninh mbuo nyei Tin-Hungh nyei leiz-latc. Ninh mbuo gan I^saa^laa^en Mienh liepc daaih nyei leiz.
20Ziouv ziouc nqemh I^saa^laa^en Mienh nyei zuangx baeqc fingx, bun ninh mbuo zuqc kouv yaac zorqv ninh mbuo jiu bun caangv ninh mbuo wuov deix mienh nyei buoz-ndiev, zunc ninh mbuo cuotv ninh nyei nza'hmien.
21Ziouv betv I^saa^laa^en cuotv Ndaawitv nyei douh zong liuz, ninh mbuo ziouc liepc Ne^mbatc nyei dorn, Ye^lo^mbo^am, zoux ninh mbuo nyei hungh. Ye^lo^mbo^am baeng I^saa^laa^en Mienh guangc, maiv gan Ziouv, yaac bun ninh mbuo baamz zuiz hlo haic.
22I^saa^laa^en Mienh gan jienv Ye^lo^mbo^am baamz nyei yietc zungv zuiz, ninh mbuo maiv guangc,
23taux nqa'haav Ziouv zunc ninh mbuo cuotv, maiv bun yiem ninh nyei nza'hmien, hnangv ninh longc ninh nyei bou, zuangx douc waac mienh, gorngv nyei waac nor. I^saa^laa^en Mienh ziouc yiem ganh nyei deic-bung zuqc guaatv mingh taux Atc^si^lie Deic-Bung, corc yiem naaic taux ih jaax hnoi.
Janx Daaih Liepc Nguaaz-Gorn Yiem Saa^maa^lie
24Atc^si^lie nyei hungh siou yiem Mbaa^mbi^lon, Kutaa, Apc^waa, Haamatv caux Se^faan^waa^im nyei mienh mingh liepc nguaaz-gorn yiem Saa^maa^lie nyei mungv div I^saa^laa^en Mienh. Ninh mbuo ziouc duqv nzengc Saa^maa^lie yaac yiem Saa^maa^lie nyei norm-norm mungv.
25Coqv hoqc yiem jienv wuov nyei ziangh hoc, ninh mbuo maiv zaangc Ziouv. Ziouv ziouc bun sienh daaih yiem ninh mbuo mbu'ndongx. Sienh yaac ngaatc deix wuov deix mienh daic.
26Maaih mienh mbuox Atc^si^lie nyei hungh, “Meih dorh mingh liepc nguaaz-gorn yiem Saa^maa^lie nyei norm-norm mungv wuov deix mienh maiv hiuv duqv wuov norm deic-bung nyei zienh nyei leiz-fingx, ninh ziouc bun sienh daaih yiem ninh mbuo mbu'ndongx ngaatc daic ninh mbuo, weic zuqc wuov deix mienh maiv hiuv duqv wuov dauh zienh oix ninh mbuo hnangv haaix nor zoux.”
27Atc^si^lie nyei hungh ziouc paaiv waac gorngv, “Zorqv dauh yiem Saa^maa^lie caangv daaih nyei sai mienh bun ninh nzuonx mingh yiem naaic njaaux baeqc fingx hiuv duqv wuov norm deic-bung nyei zienh nyei leiz-fingx hnangv haaix nor.”
28Maaih dauh yiem Saa^maa^lie zuqc guaatv mingh nyei sai mienh ziouc mingh yiem Mbetc^en njaaux ninh mbuo hnangv haaix nor zaangc Ziouv.
29Mv baac fingx-fingx mienh corc zeix ninh mbuo ganh nyei zienh, orn jienv Saa^maa^lie Mienh zoux daaih yiem hlang zaangc zienh nyei norm-norm dorngx.
30Mbaa^mbi^lon Mienh zeix Sukc^kotv Mbenotv zienh nyei fangx, Kutaa Mienh zeix Negan zienh nyei fangx, Haamatv Mienh zeix Aa^si^maa zienh nyei fangx.
31Apc^waa Mienh zeix Nipv^hatc caux Taantakv zienh nyei fangx, Se^faan^waa^im Mienh longc douz buov ninh mbuo nyei fu'jueiv bun Se^faan^waa^im nyei zienh, Atc^lam^me^lekv caux Aa^nam^me^lekv.
32Ninh mbuo zaangc Ziouv yaac yiem ninh mbuo mbu'ndongx ginv cuotv ziex fingx mienh nyei mienh orn zoux sai mienh yiem hlang zaangc zienh nyei dorngx fu-sux.
33Ninh mbuo zaangc Ziouv youc fu-sux ganh nyei zienh, ziux ninh mbuo yiem haaix fingx zuqc guaatv daaih nyei mienh nyei leiz.
34Taux ih jaax hnoi ninh mbuo corc gan zinh ndaangc nyei loz-leiz zoux. Ninh mbuo maiv zaangc Ziouv yaac maiv ei jienv Ziouv jiu bun Yaakopv nyei zeiv-fun nyei lingc caux leiz-latc caux leiz caux hatc nyei waac, dongh ninh cuotv mbuox heuc I^saa^laa^en, nyei zeiv-fun.⚓
35Ziouv caux I^saa^laa^en Mienh liepc ngaengc waac wuov zanc ninh hatc ninh mbuo, “Maiv dungx zaangc ganh dauh zienh, maiv dungx gueic njiec baaix, maiv dungx fu-sux fai fongc horc ziec bun ninh mbuo.⚓
36Meih mbuo oix zuqc zaangc Ziouv, dongh sung cuotv ninh henv haic nyei buoz longc domh qaqv dorh meih mbuo cuotv I^yipv Deic-Bung. Oix zuqc gueic njiec baaix ninh, fongc horc ziec bun ninh.⚓
37Oix zuqc zanc-zanc faix fim, ei jienv ninh fiev bun meih mbuo nyei lingc caux leiz-latc caux leiz caux hatc nyei waac. Maiv dungx zaangc ganh dauh zienh.
38Maiv dungx la'kuqv yie caux meih mbuo liepc nyei ngaengc waac, yaac maiv dungx zaangc nyiec nyei zienh.
39Daaux nzuonx oix zuqc zaangc Ziouv, meih mbuo nyei Tin-Hungh. Ninh zungv oix njoux meih mbuo biaux ndutv meih mbuo nyei yietc zungv win-wangv nyei buoz-ndiev.”
40Mv baac ninh mbuo maiv muangx. Ninh mbuo gan zinh ndaangc nyei jauv zoux.
41Hnangv naaic, naaiv deix mienh zaangc Ziouv yaac fu-sux ninh mbuo nyei miuc-fangx. Ninh mbuo nyei dorn-jueiv zeiv-fun yaac hnangv naaiv nor zuotc jienv ninh mbuo nyei ong-taaix zoux taux ih jaax hnoi.