1 Lời của A-gu-rơ, con trai Gia-kê, Châm-ngôn mà người ấy nói ra cho Y-thi-ên và U-canh. 2 Quả thật ta là ngu muội hơn ai hết, Ta không có thông sáng bằng một người. 3 Ta không học được sự khôn ngoan, Và chẳng có được sự tri thức của Đấng Thánh. 4 Ai đã lên trời, rồi lại xuống? Ai đã góp gió trong lòng tay mình? Ai đã bọc nước trong áo mình? Ai lập các giới hạn của đất? Danh người là chi, và tên con trai người là gì? Nếu ngươi biết, hãy nói đi.
5 Các lời của Đức Chúa Trời đều đã thét luyện: Ngài là cái thuẫn đỡ cho người nương cậy nơi Ngài. 6 Chớ thêm chi vào các lời Ngài. E Ngài quở trách ngươi, và ngươi bị cầm nói dối chăng.
7 Tôi có cầu Chúa hai điều; Xin chớ từ chối trước khi tôi thác: 8 Xin dang xa khỏi tôi sự lường gạt và lời dối trá; Chớ cho tôi nghèo khổ, hoặc sự giàu sang; Hãy nuôi tôi đủ vật thực cần dùng, 9 E khi no đủ, tôi từ chối Chúa, Mà rằng: Đức Giê-hô-va là ai? Và lại kẻo e tôi bị nghèo khổ, ăn trộm cắp. Và làm ô danh của Đức Chúa Trời tôi chăng.
10 Chớ phao vu kẻ tôi tớ cho chủ nó, E nó rủa sả ngươi, và ngươi mắc tội chăng. 11 Có một dòng dõi rủa sả cha mình, Cũng không chúc phước cho mẹ mình. 12 Có một dòng dõi tư tưởng mình thánh sạch, Song chưa được rửa sạch nhơ bẩn mình. 13 Có một dòng dõi bộ mặt kiêu hãnh thay, Mí mắt giương cao dường nào! 14 Có một dòng dõi nanh tợ gươm, Hàm răng như dao, Đặng cắn xé những người khó khăn khỏi đất, Và những kẻ nghèo khổ khỏi loài người.
15 Con đỉa có hai con gái, nói rằng: Hãy cho! Hãy cho! Có ba sự chẳng hề no đủ, Và bốn điều chẳng nói rằng: Thôi, đủ! 16 Tức là Âm phủ, người đàn bà son sẻ, Đất không no đủ nước, Và lửa mà chẳng hề nói: Đủ rồi! 17 Con mắt nhạo báng cha mình, Khinh sự vâng lời đối với mẹ mình, Các con quạ của trũng sẽ móc mắt ấy, Và các chim ưng con sẽ ăn nó đi.
18 Có ba việc lấy làm diệu kỳ cho ta, Và bốn điều mà ta chẳng biết được: 19 Là đường chim ưng bay trên trời; Lối con rắn bò trên hòn đá; Lằn tàu chạy giữa biển, Và đường người nam giao hiệp với người nữ. 20 Tánh nết người kỵ nữ cũng vậy: Nàng ăn, rồi nàng lau miệng, Và nói rằng: Tôi có phạm tội ác đâu.
21 Có ba vật làm cho trái đất rúng động, Và bốn điều nó chẳng chịu nổi được: 22 Là tôi tớ khi được tức vị vua; Kẻ ngu muội khi được no nê đồ ăn; 23 Người đàn bà đáng ghét khi lấy chồng, Và con đòi khi kế nghiệp bà chủ mình.
24 Có bốn vật nhỏ mọn trên trái đất, Song vốn rất khôn ngoan: 25 Con kiến dầu là loại yếu hèn, Lo sắm sẵn vật thực mình trong mùa hạ; 26 Con thỏ rừng dầu là loại không sức lực, Đóng cơ sở mình trong hòn đá; 27 Loài cào cào dầu không có vua chúa, Bay ra có từng đám; 28 Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, Vẫn ở trong đền vua.
29 Có ba vật điệu đi tốt đẹp, Và bốn vật nước bước xem sang trọng: 30 Sư tử, mạnh hơn hết trong các loài vật, Chẳng lui lại trước mặt loài nào cả; 31 Con ngựa hăng thắng tử tế, con dê đực, Và vua không ai đối địch được.
32 Nếu ngươi có làm ngu dại mà tự cao kiêu ngạo, Và nếu ngươi có ác tưởng, hãy đặt tay che miệng mình. 33 Vì ép sữa làm ra mỡ sữa, Và đánh đập lỗ mũi bèn làm cho phun máu; Cũng vậy trêu chọc giận sanh ra điều tranh cạnh.
30
Lời của vua A-gu-ra
1Lời của A-gu-ra, con trai Gia-kê, nói với Y-thiên và U-can. 2Tôi là người dốt, dốt nhất thiên hạ. 3Mặc dù chưa được học khôn, Nhưng tôi cũng biết thế nào là thánh thiện. 4Ai đã lên trời, rồi xuống đất? Ai đã góp gió trong tay, bọc biển trong áo, tạo nên vũ trụ? Đấng ấy là Ai? Và Con trai Ngài tên gì? 5Mọi lời của Thượng Đế đều nghiệm đúng, là chân lý; Ngài bảo vệ người đến nhờ Ngài độ trì. 6Đừng thêm gì vào lời của Ngài, kẻo Ngài bắt tội, Vì người thêm thắt là người nói dối. 7,8Chúa ôi, trước khi con chết, xin cho con hai điều: -Giúp con khỏi dối trá, -Đừng bắt con nghèo, cũng đừng cho con giàu, Xin cho con vừa đủ cần dùng. 9Nếu giàu có dư dật, con sẽ không biết nương nhờ Chúa, Nếu nghèo khó, con sẽ trộm cắp, làm nhơ nhuốc danh thánh Chúa. 10Chớ gièm pha người giúp việc với chủ người ấy, Người sẽ nguyền rủa ta vì tội lỗi chính ta tạo lấy. 11Có người rủa cha, mắng mẹ. 12Có người tự thấy mình trong trắng, Nhưng chưa được rửa sạch ô uế. 13Có người đôi mắt kiêu căng, Với cái nhìn khinh người. 14Có người răng sắc như gươm, hàm răng như dao, Để nhai ngấu nghiên người nghèo, ăn nuốt người thiếu thốn. 15,16Có hai thứ chẳng biết chán đòi thêm mãi, như đỉa. Không, có ba; không, có bốn thứ: Âm phủ, Lòng dạ son sẻ, Đất khô, Lửa. 17Mắt của người chế nhạo cha, khinh bỉ mẹ, Sẽ bị quạ móc và phụng hoàng nuốt tươi! 18,19Có ba điều phi thường tôi không hiểu nổi. Không, có bốn: Đường phụng hoàng bay trên không, Lối rắn bò trên đá, Đường tàu chạy trên biển, Và đường tình ái giữa nam nữ. 20Còn thêm một điều nữa: Người đàn bà ngoại tình, Phạm tội xong, chùi miệng nói: Tôi có làm gì đâu? 21-23Có ba điều làm đất rung chuyển không đứng nỗi. Không, có bốn: Người nô lệ lên làm vua, Kẻ ngu xuẩn no đầy thịnh vượng, Người đàn bà ghen ghét lấy được chồng, Đứa tớ gái lên làm bà chủ. 24-28Có bốn loài vật tuy nhỏ bé nhưng khôn ngoan: Con kiến là loài yếu ớt, dự trữ thực phẩm suốt mùa hạ, Con thỏ rừng nhỏ bé biết trú mình trong hốc đá, Con châu chấu tuy không có lãnh tụ, nhưng bay thành đội ngũ, Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, ở cả trong đền vua. 29-31Có ba loài vật, dáng đi oai vệ, đẹp đẽ. Không, có bốn: Con sư tử, chúa sơn lâm, chẳng lùi bước trước loài nào cả, Con công, Con dê dực, Và vua khi đi duyệt binh. 32Nếu ai vì ngu dại mà tự kiêu hoặc mưu đồ việc ác, Phải biết xấu hổ, lấy tay che miệng lại, Đừng khoác lác về việc mình làm. 33Đánh sữa ra bơ, đấm mũi chảy máu; Chọc cơn giận, sinh cãi nhau.