30

Châm-ngôn và lời cầu nguyện của A-gu-rơ

1 Lời của A-gu-rơ, con trai Gia-kê,
 Châm-ngôn mà người ấy nói ra cho Y-thi-ên và U-canh.
2 Quả thật ta là ngu muội hơn ai hết,
 Ta không có thông sáng bằng một người.
3 Ta không học được sự khôn ngoan,
 Và chẳng có được sự tri thức của Đấng Thánh.
4 Ai đã lên trời, rồi lại xuống?
 Ai đã góp gió trong lòng tay mình?
 Ai đã bọc nước trong áo mình?
 Ai lập các giới hạn của đất?
 Danh người là chi, và tên con trai người là gì?
 Nếu ngươi biết, hãy nói đi.

5 Các lời của Đức Chúa Trời đều đã thét luyện:
 Ngài là cái thuẫn đỡ cho người nương cậy nơi Ngài.
6 Chớ thêm chi vào các lời Ngài.
 E Ngài quở trách ngươi, và ngươi bị cầm nói dối chăng.

7 Tôi có cầu Chúa hai điều;
 Xin chớ từ chối trước khi tôi thác:
8 Xin dang xa khỏi tôi sự lường gạt và lời dối trá;
 Chớ cho tôi nghèo khổ, hoặc sự giàu sang;
 Hãy nuôi tôi đủ vật thực cần dùng,
9 E khi no đủ, tôi từ chối Chúa,
 Mà rằng: Đức Giê-hô-va là ai?
 Và lại kẻo e tôi bị nghèo khổ, ăn trộm cắp.
 Và làm ô danh của Đức Chúa Trời tôi chăng.

10 Chớ phao vu kẻ tôi tớ cho chủ nó,
 E nó rủa sả ngươi, và ngươi mắc tội chăng.
11 Có một dòng dõi rủa sả cha mình,
 Cũng không chúc phước cho mẹ mình.
12 Có một dòng dõi tư tưởng mình thánh sạch,
 Song chưa được rửa sạch nhơ bẩn mình.
13 Có một dòng dõi bộ mặt kiêu hãnh thay,
 Mí mắt giương cao dường nào!
14 Có một dòng dõi nanh tợ gươm,
 Hàm răng như dao,
 Đặng cắn xé những người khó khăn khỏi đất,
 Và những kẻ nghèo khổ khỏi loài người.

15 Con đỉa có hai con gái, nói rằng: Hãy cho! Hãy cho!
 Có ba sự chẳng hề no đủ,
 Và bốn điều chẳng nói rằng: Thôi, đủ!
16 Tức là Âm phủ, người đàn bà son sẻ,
 Đất không no đủ nước,
 Và lửa mà chẳng hề nói: Đủ rồi!
17 Con mắt nhạo báng cha mình,
 Khinh sự vâng lời đối với mẹ mình,
 Các con quạ của trũng sẽ móc mắt ấy,
 Và các chim ưng con sẽ ăn nó đi.

18 Có ba việc lấy làm diệu kỳ cho ta,
 Và bốn điều mà ta chẳng biết được:
19 Là đường chim ưng bay trên trời;
 Lối con rắn bò trên hòn đá;
 Lằn tàu chạy giữa biển,
 Và đường người nam giao hiệp với người nữ.
20 Tánh nết người kỵ nữ cũng vậy:
 Nàng ăn, rồi nàng lau miệng,
 Và nói rằng: Tôi có phạm tội ác đâu.

21 Có ba vật làm cho trái đất rúng động,
 Và bốn điều nó chẳng chịu nổi được:
22 Là tôi tớ khi được tức vị vua;
 Kẻ ngu muội khi được no nê đồ ăn;
23 Người đàn bà đáng ghét khi lấy chồng,
 Và con đòi khi kế nghiệp bà chủ mình.

24 Có bốn vật nhỏ mọn trên trái đất,
 Song vốn rất khôn ngoan:
25 Con kiến dầu là loại yếu hèn,
 Lo sắm sẵn vật thực mình trong mùa hạ;
26 Con thỏ rừng dầu là loại không sức lực,
 Đóng cơ sở mình trong hòn đá;
27 Loài cào cào dầu không có vua chúa,
 Bay ra có từng đám;
28 Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được,
 Vẫn ở trong đền vua.

29 Có ba vật điệu đi tốt đẹp,
 Và bốn vật nước bước xem sang trọng:
30 Sư tử, mạnh hơn hết trong các loài vật,
 Chẳng lui lại trước mặt loài nào cả;
31 Con ngựa hăng thắng tử tế, con dê đực,
 Và vua không ai đối địch được.

32 Nếu ngươi có làm ngu dại mà tự cao kiêu ngạo,
 Và nếu ngươi có ác tưởng, hãy đặt tay che miệng mình.
33 Vì ép sữa làm ra mỡ sữa,
 Và đánh đập lỗ mũi bèn làm cho phun máu;
 Cũng vậy trêu chọc giận sanh ra điều tranh cạnh.

30

Aagu Gorngv Nyei Waac

1Naaiv se Yaa^ke nyei dorn, Aagu, douc nyei waac.
  Naaiv laanh mienh gorngv mbuox I^ti^en,
   se mbuox I^ti^en caux Ukaan,
  2“Beiv zuangx mienh yie gauh hngongx, zungv maiv funx benx baamh mienh.
   Yie yaac maiv bieqc hnyouv hnangv baamh mienh bieqc hnyouv.
  3Yie maiv hoqc jiex cong-mengh nyei jauv.
   Yie yaac maiv maaih wuonh zaang hiuv duqv Cing-Nzengc Wuov Dauh.
  4Haaix dauh faaux lungh aengx njiec daaih?
   Haaix dauh zorqv nziaaux gapv zunv yiem ninh nyei buoz-zaangv-or?
  Haaix dauh longc lui beu wuom?
   Haaix dauh liepc ndau-beih jomc nyei dorngx?
  Wuov dauh nyei mbuox heuc haaix nyungc?
   Ninh nyei dorn nyei mbuox heuc haaix nyungc?
   Meih zungv hiuv nyei saah?
  5“Tin-Hungh nyei joux-joux waac bun cing zien nyei.
   Ninh zoux torngv-baaih beu ndaauh kaux ninh nyei mienh.
  6Maiv dungx jaa tipv haaix nyungc bieqc ninh nyei waac.
   Nziex ninh oix gorngv-hemx meih
   yaac buatc meih benx gorngv-baeqc nyei mienh.
  7“Tin-Hungh aac, yie oix tov i nyungc meih.
   Yie maiv gaengh daic, naaiv deix i nyungc tov maiv dungx ngaengc, maiv bun yie.
  8Tov bun gorngv-baeqc caux jaav nyei waac leih go yie.
   Tov maiv dungx bun yie ba'laqc jomc fai butv zoih.
   Tov bun yie gaux nyanc gaux hopv hnangv.
  9Nziex yie duqv nyanc beuv yaac maiv nyiemc Ziouv ziouc gorngv,
   ‘Ziouv se haaix dauh?’
  Fai nziex yie jomc daaih ziouc nimc ga'naaiv,
   bun yie nyei Tin-Hungh nyei mengh maaih uix.
  10“Maiv dungx daanh bou bun ninh nyei ziouv muangx,
   nziex ninh zioux meih, funx meih dorngc zuiz aqv.
  11“Maaih deix mienh zioux ninh mbuo nyei die
   yaac maiv buang waac bun maa.
  12Maaih deix mienh ziux ganh nyei m'zing mangc, funx ganh cing-nzengc,
   mv baac ganh laih hlopv yaac maiv nzaaux nzengc.
  13Maaih deix mienh zoux maux, m'zing hlang,
   ninh mbuo m'zing-jaax za'gengh hlang haic.
  14Maaih deix mienh maaih nyaah hnangv nzuqc ndaauv,
   maaih nyaah hnangv nzuqc,
  ziouc naqv nzengc ndau-beih nyei mienh jomc mienh,
   se yiem zuangx mienh mbu'ndongx nyei dangx-donx mienh.
  15“Wuom-biom maaih i dauh sieqv,
   ninh mbuo zanc-zanc heuc jienv gorngv, ‘Bun aqv! Bun aqv!’
  “Yietc liuz maiv haih gaux maaih buo nyungc,
   yietc liuz maiv gorngv, ‘Gaux aqv,’ maaih biei nyungc.
  16Se yiemh gen caux maiv haih maaih saeng-yungz nyei m'sieqv dorn,
   caux ndau-beih nqaai, maiv duqv wuom gaux,
   caux douz yietc liuz maiv gorngv, ‘Gaux aqv.’
  17“Mienh huotv ninh nyei die,
   mangc piex, maiv muangx ninh nyei maa nyei waac,
  ziouc zuqc horngz nyei norqc aa nyorqv ninh nyei m'zing cuotv,
   yaac zuqc domh jaangv-ngongh nyanc ninh nyei sei.
  18“Yie mbuoqc horngh jiex ndaangc nyei maaih buo nyungc,
   yie maiv bieqc hnyouv nyei maaih biei nyungc,
  19se domh jaangv hnangv haaix nor ndaix wuov lungh,
   naang hnangv haaix nor luih la'bieiv gu'nguaaic,
  nzangv hnangv haaix nor yangh domh koiv gu'nyuoz,
   dorn hnangv haaix nor caux sieqv jiu tong.
  20“Hienx nqox nyei m'sieqv dorn hnangv naaiv nor.
   Ninh nyanc liuz, sortv nzuih,
   ziouc gorngv, ‘Yie maiv zoux dorngc haaix nyungc.’
  21“Bun ndau dongz maaih buo nyungc,
   ndau-beih ndaam maiv duqv nyei maaih biei nyungc.
  22Maaih nouh gauv duqv zoux hungh,
   maaih mienh hngongx mienh duqv nyanc beuv,
  23maaih maiv maaih mienh hnamv nyei sieqv duqv nqox longc,
   yaac maaih nouh beiz duqv zoux ziouv div ninh nyei biauv-ziouv maac.
  24“Ndau-beih maaih biei nyungc ga'naaiv faix! nyei,
   mv baac za'gengh! cong-mengh haic.
  25Nziouv qaqv faix,
   mv baac nqaai gorng ninh mbuo liuc leiz nyanc hopv.
  26Yiem la'bieiv nyei domh naauz yaac maiv henv,
   mv baac ninh mbuo yiem la'bieiv-qangx zoux zunh.
  27Jopv-nyeic maiv maaih hungh,
   mv baac ninh mbuo haih mbaih jienv ziangh guanh nyei mingh.
  28Naang-daqc dingx, mienh longc buoz zorqv duqv nyei,
   mv baac ninh haih yiem hungh dinc.
  29“Laamx zaux nzueic maaih buo nyungc,
   yangh jauv zorqv laangc maaih biei nyungc.
  30Maaih sienh, beiv zuangx hieh zoih ninh henv jiex,
   maiv weic haaix nyungc huin nqaang nzuonx.
  31Jai-gorngx yangh jauv zorqv laangc,
   yaac maaih yungh gouv,
   aengx maaih hungh diex maaih ninh nyei baeng weih gormx.
  32“Se gorngv meih zoux sic hngongx, ceng ganh zoux hlo,
   fai daav orqv nyei za'eix,
   oix zuqc longc buoz buang jienv nzuih.
  33Weic zuqc mienh qouv ngongh nyorx ziouc duqv nyorx-hmei,
   mborqv mba'zorng ziouc cuotv nziaamv,
   cuoqv mienh qiex jiez ziouc maaih nzaeng jaax nyei sic.”