1 Lời của A-gu-rơ, con trai Gia-kê, Châm-ngôn mà người ấy nói ra cho Y-thi-ên và U-canh. 2 Quả thật ta là ngu muội hơn ai hết, Ta không có thông sáng bằng một người. 3 Ta không học được sự khôn ngoan, Và chẳng có được sự tri thức của Đấng Thánh. 4 Ai đã lên trời, rồi lại xuống? Ai đã góp gió trong lòng tay mình? Ai đã bọc nước trong áo mình? Ai lập các giới hạn của đất? Danh người là chi, và tên con trai người là gì? Nếu ngươi biết, hãy nói đi.
5 Các lời của Đức Chúa Trời đều đã thét luyện: Ngài là cái thuẫn đỡ cho người nương cậy nơi Ngài. 6 Chớ thêm chi vào các lời Ngài. E Ngài quở trách ngươi, và ngươi bị cầm nói dối chăng.
7 Tôi có cầu Chúa hai điều; Xin chớ từ chối trước khi tôi thác: 8 Xin dang xa khỏi tôi sự lường gạt và lời dối trá; Chớ cho tôi nghèo khổ, hoặc sự giàu sang; Hãy nuôi tôi đủ vật thực cần dùng, 9 E khi no đủ, tôi từ chối Chúa, Mà rằng: Đức Giê-hô-va là ai? Và lại kẻo e tôi bị nghèo khổ, ăn trộm cắp. Và làm ô danh của Đức Chúa Trời tôi chăng.
10 Chớ phao vu kẻ tôi tớ cho chủ nó, E nó rủa sả ngươi, và ngươi mắc tội chăng. 11 Có một dòng dõi rủa sả cha mình, Cũng không chúc phước cho mẹ mình. 12 Có một dòng dõi tư tưởng mình thánh sạch, Song chưa được rửa sạch nhơ bẩn mình. 13 Có một dòng dõi bộ mặt kiêu hãnh thay, Mí mắt giương cao dường nào! 14 Có một dòng dõi nanh tợ gươm, Hàm răng như dao, Đặng cắn xé những người khó khăn khỏi đất, Và những kẻ nghèo khổ khỏi loài người.
15 Con đỉa có hai con gái, nói rằng: Hãy cho! Hãy cho! Có ba sự chẳng hề no đủ, Và bốn điều chẳng nói rằng: Thôi, đủ! 16 Tức là Âm phủ, người đàn bà son sẻ, Đất không no đủ nước, Và lửa mà chẳng hề nói: Đủ rồi! 17 Con mắt nhạo báng cha mình, Khinh sự vâng lời đối với mẹ mình, Các con quạ của trũng sẽ móc mắt ấy, Và các chim ưng con sẽ ăn nó đi.
18 Có ba việc lấy làm diệu kỳ cho ta, Và bốn điều mà ta chẳng biết được: 19 Là đường chim ưng bay trên trời; Lối con rắn bò trên hòn đá; Lằn tàu chạy giữa biển, Và đường người nam giao hiệp với người nữ. 20 Tánh nết người kỵ nữ cũng vậy: Nàng ăn, rồi nàng lau miệng, Và nói rằng: Tôi có phạm tội ác đâu.
21 Có ba vật làm cho trái đất rúng động, Và bốn điều nó chẳng chịu nổi được: 22 Là tôi tớ khi được tức vị vua; Kẻ ngu muội khi được no nê đồ ăn; 23 Người đàn bà đáng ghét khi lấy chồng, Và con đòi khi kế nghiệp bà chủ mình.
24 Có bốn vật nhỏ mọn trên trái đất, Song vốn rất khôn ngoan: 25 Con kiến dầu là loại yếu hèn, Lo sắm sẵn vật thực mình trong mùa hạ; 26 Con thỏ rừng dầu là loại không sức lực, Đóng cơ sở mình trong hòn đá; 27 Loài cào cào dầu không có vua chúa, Bay ra có từng đám; 28 Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, Vẫn ở trong đền vua.
29 Có ba vật điệu đi tốt đẹp, Và bốn vật nước bước xem sang trọng: 30 Sư tử, mạnh hơn hết trong các loài vật, Chẳng lui lại trước mặt loài nào cả; 31 Con ngựa hăng thắng tử tế, con dê đực, Và vua không ai đối địch được.
32 Nếu ngươi có làm ngu dại mà tự cao kiêu ngạo, Và nếu ngươi có ác tưởng, hãy đặt tay che miệng mình. 33 Vì ép sữa làm ra mỡ sữa, Và đánh đập lỗ mũi bèn làm cho phun máu; Cũng vậy trêu chọc giận sanh ra điều tranh cạnh.
30
Châm ngôn và lời cầu nguyện của A-gu-rơ
1Lời của A-gu-rơ con trai Gia-kê, châm ngôn mà người ấy nói cho Y-thi-ên và U-canh:
2Thật, ta ngu dốt hơn ai hết, Ta không có sự thông sáng của con người. 3Ta chưa được học sự khôn ngoan, Và chưa học biết tri thức về Đấng Thánh. 4Ai đã lên trời rồi lại xuống? Ai đã góp gió trong đôi bàn tay? Ai đã bọc nước trong áo? Ai lập các giới hạn của đất? Tên của Đấng ấy là gì, Và tên con trai Đấng ấy là chi? Nếu con biết, hãy nói đi!
5Mọi lời của Đức Chúa Trời đều được tinh luyện; Ngài là cái khiên cho người nương cậy nơi Ngài. 6Đừng thêm gì vào lời Ngài, Kẻo con bị Ngài quở trách, Và bị kể là người nói dối chăng!
7Con cầu xin Chúa hai điều; Xin Ngài đừng từ chối trước khi con chết: 8Xin khiến sự gian ác và lời dối trá cách xa con; Đừng để con nghèo khổ hoặc giàu sang, Xin cho con lương thực đủ dùng; 9Kẻo khi dư dật, con từ chối Chúa Mà nói rằng: “Đức Giê-hô-va là ai?” Hoặc khi con bị nghèo khổ mà đi trộm cắp, Và làm ô danh Đức Chúa Trời của con chăng.
10Đừng vu khống đầy tớ với chủ nó, Kẻo nó nguyền rủa và con phải mắc tội chăng.
11Có hạng người nguyền rủa cha mình Cũng không chúc phước cho mẹ mình. 12Có hạng người cho là mình trong sạch, Nhưng chưa được rửa sạch vết nhơ của mình. 13Có hạng người có cặp mắt kiêu hãnh, Và mí mắt tự cao làm sao! 14Có hạng người có răng sắc như gươm, Hàm răng bén như dao, Để nuốt mất những người bần cùng khỏi đất, Và những người nghèo túng khỏi loài người.
15Con đỉa có hai con gái, Chúng kêu: “Hãy cho! Hãy cho!” Có ba điều không bao giờ thỏa mãn, Và bốn điều chẳng bao giờ nói: “Đủ rồi!” 16Đó là: Âm phủ, dạ hiếm muộn, Đất khan nước, và lửa, Chẳng bao giờ nói: “Đủ rồi!”
17Con mắt nhạo báng cha, Khinh thường việc vâng lời mẹ, Sẽ bị các con quạ nơi thung lũng móc đi, Và các chim ưng con ăn nó.
18Có ba việc kỳ diệu quá đối với ta, Và bốn điều mà ta không hiểu nổi: 19Đường chim ưng bay trên trời, Lối rắn bò trên tảng đá, Đường tàu chạy giữa biển, Và đường tình ái giữa nam nữ.
20Đây là cách sống của người đàn bà ngoại tình: Ăn xong, lau miệng, Và nói: “Tôi có làm gì tội lỗi đâu!”
21Có ba điều làm cho trái đất rúng động, Và bốn việc khiến nó không chịu nổi: 22Tên nô lệ được lên làm vua, Kẻ ngu dại được no nê thức ăn, 23Người đàn bà dễ ghét lấy được chồng, Và đứa tớ gái thay thế bà chủ mình.
24Có bốn loài vật nhỏ trên đất, Nhưng rất mực khôn ngoan: 25Con kiến dù là loài yếu ớt, Nhưng biết lo dự trữ thức ăn trong mùa hạ; 26Con thỏ rừng dù là loài không có sức lực, Nhưng biết làm chỗ ở trong hốc đá; 27Loài cào cào dù không có vua chúa, Nhưng bay ra thành đội ngũ; 28Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, Vẫn ở trong cung vua.
29Ba con vật có dáng đi đẹp đẽ, Và bốn loài có bước oai phong: 30Sư tử mạnh hơn hết trong các loài vật, Chẳng lui bước trước bất cứ loài nào; 31Con gà trống oai vệ; con dê đực; Và vua khi duyệt binh.
32Nếu con có dại dột mà tự cao tự đại, Hoặc nếu con có âm mưu điều ác, Hãy lấy tay che miệng lại. 33Ép sữa làm ra sữa đông, Và đấm vào mũi làm cho phun máu; Cũng vậy, chọc giận sinh ra điều tranh cãi.