1 Lời của A-gu-rơ, con trai Gia-kê, Châm-ngôn mà người ấy nói ra cho Y-thi-ên và U-canh. 2 Quả thật ta là ngu muội hơn ai hết, Ta không có thông sáng bằng một người. 3 Ta không học được sự khôn ngoan, Và chẳng có được sự tri thức của Đấng Thánh. 4 Ai đã lên trời, rồi lại xuống? Ai đã góp gió trong lòng tay mình? Ai đã bọc nước trong áo mình? Ai lập các giới hạn của đất? Danh người là chi, và tên con trai người là gì? Nếu ngươi biết, hãy nói đi.
5 Các lời của Đức Chúa Trời đều đã thét luyện: Ngài là cái thuẫn đỡ cho người nương cậy nơi Ngài. 6 Chớ thêm chi vào các lời Ngài. E Ngài quở trách ngươi, và ngươi bị cầm nói dối chăng.
7 Tôi có cầu Chúa hai điều; Xin chớ từ chối trước khi tôi thác: 8 Xin dang xa khỏi tôi sự lường gạt và lời dối trá; Chớ cho tôi nghèo khổ, hoặc sự giàu sang; Hãy nuôi tôi đủ vật thực cần dùng, 9 E khi no đủ, tôi từ chối Chúa, Mà rằng: Đức Giê-hô-va là ai? Và lại kẻo e tôi bị nghèo khổ, ăn trộm cắp. Và làm ô danh của Đức Chúa Trời tôi chăng.
10 Chớ phao vu kẻ tôi tớ cho chủ nó, E nó rủa sả ngươi, và ngươi mắc tội chăng. 11 Có một dòng dõi rủa sả cha mình, Cũng không chúc phước cho mẹ mình. 12 Có một dòng dõi tư tưởng mình thánh sạch, Song chưa được rửa sạch nhơ bẩn mình. 13 Có một dòng dõi bộ mặt kiêu hãnh thay, Mí mắt giương cao dường nào! 14 Có một dòng dõi nanh tợ gươm, Hàm răng như dao, Đặng cắn xé những người khó khăn khỏi đất, Và những kẻ nghèo khổ khỏi loài người.
15 Con đỉa có hai con gái, nói rằng: Hãy cho! Hãy cho! Có ba sự chẳng hề no đủ, Và bốn điều chẳng nói rằng: Thôi, đủ! 16 Tức là Âm phủ, người đàn bà son sẻ, Đất không no đủ nước, Và lửa mà chẳng hề nói: Đủ rồi! 17 Con mắt nhạo báng cha mình, Khinh sự vâng lời đối với mẹ mình, Các con quạ của trũng sẽ móc mắt ấy, Và các chim ưng con sẽ ăn nó đi.
18 Có ba việc lấy làm diệu kỳ cho ta, Và bốn điều mà ta chẳng biết được: 19 Là đường chim ưng bay trên trời; Lối con rắn bò trên hòn đá; Lằn tàu chạy giữa biển, Và đường người nam giao hiệp với người nữ. 20 Tánh nết người kỵ nữ cũng vậy: Nàng ăn, rồi nàng lau miệng, Và nói rằng: Tôi có phạm tội ác đâu.
21 Có ba vật làm cho trái đất rúng động, Và bốn điều nó chẳng chịu nổi được: 22 Là tôi tớ khi được tức vị vua; Kẻ ngu muội khi được no nê đồ ăn; 23 Người đàn bà đáng ghét khi lấy chồng, Và con đòi khi kế nghiệp bà chủ mình.
24 Có bốn vật nhỏ mọn trên trái đất, Song vốn rất khôn ngoan: 25 Con kiến dầu là loại yếu hèn, Lo sắm sẵn vật thực mình trong mùa hạ; 26 Con thỏ rừng dầu là loại không sức lực, Đóng cơ sở mình trong hòn đá; 27 Loài cào cào dầu không có vua chúa, Bay ra có từng đám; 28 Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, Vẫn ở trong đền vua.
29 Có ba vật điệu đi tốt đẹp, Và bốn vật nước bước xem sang trọng: 30 Sư tử, mạnh hơn hết trong các loài vật, Chẳng lui lại trước mặt loài nào cả; 31 Con ngựa hăng thắng tử tế, con dê đực, Và vua không ai đối địch được.
32 Nếu ngươi có làm ngu dại mà tự cao kiêu ngạo, Và nếu ngươi có ác tưởng, hãy đặt tay che miệng mình. 33 Vì ép sữa làm ra mỡ sữa, Và đánh đập lỗ mũi bèn làm cho phun máu; Cũng vậy trêu chọc giận sanh ra điều tranh cạnh.
30
Sayings of Agur
1The sayings of Agur son of Jakeh—an inspired utterance. This man’s utterance to Ithiel: “I am weary, God, but I can prevail.⚓ 2Surely I am only a brute, not a man; I do not have human understanding. 3I have not learned wisdom, nor have I attained to the knowledge of the Holy One. 4Who has gone up to heaven and come down? Whose hands have gathered up the wind? Who has wrapped up the waters in a cloak? Who has established all the ends of the earth? What is his name, and what is the name of his son? Surely you know!
5“Every word of God is flawless; he is a shield to those who take refuge in him. 6Do not add to his words, or he will rebuke you and prove you a liar.
7“Two things I ask of you, Lord; do not refuse me before I die: 8Keep falsehood and lies far from me; give me neither poverty nor riches, but give me only my daily bread. 9Otherwise, I may have too much and disown you and say, ‘Who is the Lord?’ Or I may become poor and steal, and so dishonor the name of my God.
10“Do not slander a servant to their master, or they will curse you, and you will pay for it.
11“There are those who curse their fathers and do not bless their mothers; 12those who are pure in their own eyes and yet are not cleansed of their filth; 13those whose eyes are ever so haughty, whose glances are so disdainful; 14those whose teeth are swords and whose jaws are set with knives to devour the poor from the earth and the needy from among mankind.
15“The leech has two daughters. ‘Give! Give!’ they cry.
“There are three things that are never satisfied, four that never say, ‘Enough!’: 16the grave, the barren womb, land, which is never satisfied with water, and fire, which never says, ‘Enough!’
17“The eye that mocks a father, that scorns an aged mother, will be pecked out by the ravens of the valley, will be eaten by the vultures.
18“There are three things that are too amazing for me, four that I do not understand: 19the way of an eagle in the sky, the way of a snake on a rock, the way of a ship on the high seas, and the way of a man with a young woman.
20“This is the way of an adulterous woman: She eats and wipes her mouth and says, ‘I’ve done nothing wrong.’
21“Under three things the earth trembles, under four it cannot bear up: 22a servant who becomes king, a godless fool who gets plenty to eat, 23a contemptible woman who gets married, and a servant who displaces her mistress.
24“Four things on earth are small, yet they are extremely wise: 25Ants are creatures of little strength, yet they store up their food in the summer; 26hyraxes are creatures of little power, yet they make their home in the crags; 27locusts have no king, yet they advance together in ranks; 28a lizard can be caught with the hand, yet it is found in kings’ palaces.
29“There are three things that are stately in their stride, four that move with stately bearing: 30a lion, mighty among beasts, who retreats before nothing; 31a strutting rooster, a he-goat, and a king secure against revolt.⚓
32“If you play the fool and exalt yourself, or if you plan evil, clap your hand over your mouth! 33For as churning cream produces butter, and as twisting the nose produces blood, so stirring up anger produces strife.”