2

Phần lịch sử

(Từ đoạn 2 đến 6)

Đa-ni-ên giải chiêm bao của vua. – Sự hiện thấy về pho tượng

¹ Trong năm thứ hai đời vua Nê-bu-cát-nết-sa, vua thấy chiêm bao, thì trong lòng bối rối và mất giấc ngủ. ² Vậy, vua truyền đòi các đồng bóng, thuật sĩ, thầy bói, và người Canh-đê để cắt nghĩa chiêm bao cho vua. Họ bèn đến chầu trước mặt vua.⚓ ³ Vua nói cùng họ rằng: Ta đã thấy một chiêm bao; và lòng ta bối rối, muốn biết chiêm bao đó. ⁴ Những người Canh-đê nói cùng vua bằng tiếng A-ram rằng: Tâu vua, chúc vua sống đời đời! Xin thuật chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ giải nghĩa.
⁵ Vua trả lời cho những người Canh-đê rằng: Sự ấy đã ra khỏi ta. Nếu các ngươi không nói cho ta biết chiêm bao đó thể nào và lời giải nó làm sao, thì các ngươi sẽ bị phân thây, nhà các ngươi sẽ trở nên đống phân. ⁶ Nhưng nếu các ngươi tỏ chiêm bao và lời giải nó cho ta, thì các ngươi sẽ được lễ vật, phần thưởng, và vinh hiển lớn từ nơi ta. Các ngươi hãy tỏ cho ta chiêm bao đó và lời giải nó thế nào. ⁷ Họ lại tâu lần thứ hai rằng: Xin vua kể chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ cắt nghĩa. ⁸ Vua rằng: Ta biết chắc các ngươi tìm cách để hoãn thì giờ, vì các ngươi thấy sự ấy đã ra khỏi ta. ⁹ Nhưng, nếu các ngươi không tỏ cho ta biết chiêm bao, thì cũng chỉ có một luật cho các ngươi; vì các ngươi đã điều đình với nhau đem những lời giả dối bậy bạ nói cùng ta, cho đến ngày giờ sẽ thay đổi. Vậy, hãy nói chiêm bao cho ta, và ta sẽ biết rằng các ngươi có thể giải nghĩa được. ¹⁰ Những người Canh-đê tâu lại cùng vua rằng: Chẳng có người nào trên đất nầy có thể tỏ ra việc của vua; vì chẳng có vua nào, chúa nào, người cai trị nào đem việc như thế hỏi đồng bóng, thuật sĩ, hay người Canh-đê nào. ¹¹ Vì sự vua đòi là hiếm có, và không ai có thể tỏ cho vua được, chỉ có các vì thần không ở với loài xác thịt.
¹² Vậy nên vua phát tức mình và giận dữ lắm, bèn truyền mạng lịnh giết chết hết những bác sĩ của Ba-by-lôn. ¹³ Vậy mạng lịnh đó đã truyền ra; người ta hầu đem giết hết thảy những bác sĩ, lại tìm Đa-ni-ên cùng đồng bạn người để giết. ¹⁴ Bấy giờ Đa-ni-ên lấy sự khôn ngoan tri thức mà nói với A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, đã đi ra đặng giết những bác sĩ của Ba-by-lôn. ¹⁵ Người cất tiếng nói cùng A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, rằng: Sao lại có mạng lịnh nghiêm cấp dường ấy ra từ vua? A-ri-ốc bèn kể chuyện cho Đa-ni-ên rõ. ¹⁶ Tức thì Đa-ni-ên vào, xin vua cho mình một hạn nữa, hầu có thể giải nghĩa điềm chiêm bao đó cho vua.
¹⁷ Đoạn, Đa-ni-ên trở về nhà, và tỏ sự ấy cho các bạn mình là Ha-na-nia, Mi-sa-ên và A-xa-ria. ¹⁸ Người xin họ cầu Đức Chúa Trời ở trên trời dủ lòng thương xót họ về sự kín nhiệm nầy, hầu cho Đa-ni-ên và đồng bạn mình khỏi phải chết với những bác sĩ khác của Ba-by-lôn.
¹⁹ Vậy sự kín nhiệm được tỏ ra cho Đa-ni-ên trong sự hiện thấy ban đêm; Đa-ni-ên bèn ngợi khen Chúa trên trời. ²⁰ Đoạn, Đa-ni-ên cất tiếng nói rằng: Ngợi khen danh Đức Chúa Trời đời đời vô cùng! Vì sự khôn ngoan và quyền năng đều thuộc về Ngài. ²¹ Chính Ngài thay đổi thì giờ và mùa, bỏ và lập các vua; ban sự khôn ngoan cho kẻ khôn ngoan, và sự thông biết cho kẻ tỏ sáng. ²² Chính Ngài tỏ ra những sự sâu xa kín nhiệm; Ngài biết những sự ở trong tối tăm, và sự sáng ở với Ngài. ²³ Hỡi Đức Chúa Trời của tổ phụ tôi! Tôi cảm ơn và ngợi khen Ngài, vì Ngài đã ban cho tôi sự khôn ngoan và quyền phép, và bây giờ Ngài đã khiến tôi biết điều chúng tôi cầu hỏi Ngài, mà tỏ cho chúng tôi biết việc của vua.
²⁴ Vậy nên Đa-ni-ên đến nhà A-ri-ốc, là người vua đã truyền cho diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; và nói cùng người như vầy: Đừng diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; nhưng hãy đưa tôi vào trước mặt vua, thì tôi sẽ giải nghĩa điềm chiêm bao cho vua. ²⁵ Bấy giờ A-ri-ốc vội vàng dẫn Đa-ni-ên đến trước mặt vua, và tâu cùng vua như vầy: Tôi đã tìm thấy một người trong những con cái Giu-đa bị bắt làm phu tù, người ấy sẽ cho vua biết sự giải nghĩa đó.
²⁶ Vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên, mà người ta vẫn gọi là Bên-tơ-xát-sa, rằng: Quả thật rằng ngươi có thể tỏ cho ta biết điềm chiêm bao ta đã thấy, và lời giải nó chăng? ²⁷ Đa-ni-ên ở trước mặt vua trả lời rằng: Sự kín nhiệm mà vua đã đòi, thì những bác sĩ, thuật sĩ, đồng bóng, thầy bói đều không có thể tỏ cho vua được. ²⁸ Nhưng có một Đức Chúa Trời ở trên trời tỏ ra những điều kín nhiệm; và đã cho vua Nê-bu-cát-nết-sa biết điều sẽ tới trong những ngày sau rốt. Vậy, chiêm bao của vua và các sự hiện thấy của đầu vua đã thấy trên giường mình là như vầy:
²⁹ Hỡi vua, khi vua nằm trên giường, có những tư tưởng về sự xảy đến sau nầy, thì Đấng hay tỏ sự kín nhiệm đã cho vua biết sự sẽ xảy đến. ³⁰ Về phần tôi, sự kín nhiệm đó đã tỏ ra cho tôi, không phải vì tôi có sự khôn ngoan gì hơn người nào sống; nhưng để được giải nghĩa cho vua hiểu, và cho vua biết những ý tưởng trong lòng mình.
³¹ Hỡi vua, vua nhìn xem, và nầy, có một pho tượng lớn. Pho tượng đó to lớn và rực rỡ lạ thường; đứng trước mặt vua, và hình dạng dữ tợn. ³² Đầu pho tượng nầy bằng vàng ròng; ngực và cánh tay bằng bạc; bụng và vế bằng đồng; ³³ ống chân bằng sắt; và bàn chân thì một phần bằng sắt một phần bằng đất sét. ³⁴ Vua nhìn pho tượng cho đến khi có một hòn đá chẳng phải bởi tay đục ra, đến đập vào bàn chân bằng sắt và đất sét của tượng, và làm cho tan nát. ³⁵ Bấy giờ sắt, đất sét, đồng, bạc, và vàng đều cùng nhau tan nát cả; trở nên như rơm rác bay trên sân đạp lúa mùa hạ, phải gió đùa đi, chẳng tìm nơi nào cho chúng nó; nhưng hòn đã đập vào pho tượng thì hóa ra một hòn núi lớn và đầy khắp đất.
³⁶ Đó là điềm chiêm bao. Bây giờ chúng tôi sẽ giải nghĩa ra trước mặt vua. ³⁷ Hỡi vua, vua là vua các vua, vì Chúa trên trời đã ban nước, quyền, sức mạnh, và sự vinh hiển cho vua. ³⁸ Ngài đã trao trong tay vua những con cái loài người, những thú đồng và chim trời, dầu chúng nó ở nơi nào, Ngài cũng đã làm cho vua được cai trị hết thảy; vậy vua là cái đầu bằng vàng. ³⁹ Nhưng sau vua, sẽ dấy lên một nước khác, kém nước của vua; rồi một nước thứ ba, tức là đồng, sẽ cai quản khắp đất. ⁴⁰ Lại có một nước thứ tư mạnh như sắt; vì sắt hay đập vỡ và bắt phục mọi vật, thì nước ấy cũng sẽ đập vỡ và nghiền nát như là sắt vậy. ⁴¹ Còn như vua đã thấy bàn chân và ngón chân nửa bằng đất sét nửa bằng sắt, ấy là một nước sẽ phải phân chia ra; nhưng trong nước đó sẽ có sức mạnh của sắt, theo như vua đã thấy sắt lộn với đất sét. ⁴² Những ngón chân nửa sắt nửa đất sét, nước đó cũng nửa mạnh nửa giòn. ⁴³ Vua đã thấy sắt lộn với đất sét, ấy là chúng nó lộn nhau bởi giống loài người; song không dính cùng nhau, cũng như sắt không ăn với đất sét. ⁴⁴ Trong đời các vua nầy, Chúa trên trời sẽ dựng nên một nước không bao giờ bị hủy diệt, quyền nước ấy không bao giờ để cho một dân tộc khác; song nó sẽ đánh tan và hủy diệt hết các nước trước kia, mà mình thì đứng đời đời; ⁴⁵ theo như vua đã xem thấy hòn đá đục ra từ núi, chẳng phải bởi tay, đã đập vỡ sắt, đồng, đất sét, bạc, và vàng. Đức Chúa Trời lớn đã cho vua biết sự sau nầy sẽ đến. Điềm chiêm bao nầy là thật, và lời giải nó là chắc chắn.
⁴⁶ Bấy giờ vua Nê-bu-cát-nết-sa sấp mặt xuống, lạy Đa-ni-ên, và truyền dâng lễ vật cùng đồ thơm cho người. ⁴⁷ Đoạn, vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên rằng: Quả thật, Đức Chúa Trời các ngươi là Đức Chúa Trời của các thần, và là Chúa của các vua; chính Ngài là Đấng tỏ ra những sự kín nhiệm, vì ngươi đã có thể tỏ ra sự kín nhiệm nầy. ⁴⁸ Vua bèn tôn Đa-ni-ên lên sang trọng và ban cho người nhiều lễ vật trọng. Vua lập người cai trị cả tỉnh Ba-by-lôn, và làm đầu các quan cai những bác sĩ của Ba-by-lôn. ⁴⁹ Đa-ni-ên cầu xin vua, thì vua lập Sa-đơ-rắc, Mê-sác và A-bết-Nê-gô cùng cai trị tỉnh Ba-by-lôn, còn Đa-ni-ên thì chầu nơi cửa vua.

2

Nebuchadnezzar’s Dream

¹Now in the second year of Nebuchadnezzar’s reign, Nebuchadnezzar had dreams; ⚓and his spirit was so troubled that ⚓his sleep left him. ²⚓Then the king gave the command to call the magicians, the astrologers, the sorcerers, and the Chaldeans to tell the king his dreams. So they came and stood before the king. ³And the king said to them, “I have had a dream, and my spirit is anxious to know the dream.”
⁴Then the Chaldeans spoke to the king in Aramaic, ⚓“O king, live forever! Tell your servants the dream, and we will give the interpretation.”
⁵The king answered and said to the Chaldeans, “My decision is firm: if you do not make known the dream to me, and its interpretation, you shall be ⚓cut in pieces, and your houses shall be made an ash heap. ⁶⚓However, if you tell the dream and its interpretation, you shall receive from me gifts, rewards, and great honor. Therefore tell me the dream and its interpretation.”
⁷They answered again and said, “Let the king tell his servants the dream, and we will give its interpretation.”
⁸The king answered and said, “I know for certain that you would gain time, because you see that my decision is firm: ⁹if you do not make known the dream to me, there is only one decree for you! For you have agreed to speak lying and corrupt words before me till the time has changed. Therefore tell me the dream, and I shall know that you can give me its interpretation.”
¹⁰The Chaldeans answered the king, and said, “There is not a man on earth who can tell the king’s matter; therefore no king, lord, or ruler has ever asked such things of any magician, astrologer, or Chaldean. ¹¹It is a difficult thing that the king requests, and there is no other who can tell it to the king ⚓except the gods, whose dwelling is not with flesh.”
¹²For this reason the king was angry and very furious, and gave the command to destroy all the wise men of Babylon. ¹³So the decree went out, and they began killing the wise men; and they sought ⚓Daniel and his companions, to kill them.

God Reveals Nebuchadnezzar’s Dream

¹⁴Then with counsel and wisdom Daniel answered Arioch, the captain of the king’s guard, who had gone out to kill the wise men of Babylon; ¹⁵he answered and said to Arioch the king’s captain, “Why is the decree from the king so urgent?” Then Arioch made the decision known to Daniel.
¹⁶So Daniel went in and asked the king to give him time, that he might tell the king the interpretation. ¹⁷Then Daniel went to his house, and made the decision known to Hananiah, Mishael, and Azariah, his companions, ¹⁸⚓that they might seek mercies from the God of heaven concerning this secret, so that Daniel and his companions might not perish with the rest of the wise men of Babylon. ¹⁹Then the secret was revealed to Daniel ⚓in a night vision. So Daniel blessed the God of heaven.
²⁰Daniel answered and said:
⚓“Blessed be the name of God forever and ever,
⚓For wisdom and might are His.
²¹And He changes ⚓the times and the seasons;
⚓He removes kings and raises up kings;
⚓He gives wisdom to the wise
And knowledge to those who have understanding.
²²⚓He reveals deep and secret things;
⚓He knows what is in the darkness,
And ⚓light dwells with Him.
²³“I thank You and praise You,
O God of my fathers;
You have given me wisdom and might,
And have now made known to me what we ⚓asked of You,
For You have made known to us the king’s demand.”

Daniel Explains the Dream

²⁴Therefore Daniel went to Arioch, whom the king had appointed to destroy the wise men of Babylon. He went and said thus to him: “Do not destroy the wise men of Babylon; take me before the king, and I will tell the king the interpretation.”
²⁵Then Arioch quickly brought Daniel before the king, and said thus to him, “I have found a man of the captives of Judah, who will make known to the king the interpretation.”
²⁶The king answered and said to Daniel, whose name was Belteshazzar, “Are you able to make known to me the dream which I have seen, and its interpretation?”
²⁷Daniel answered in the presence of the king, and said, “The secret which the king has demanded, the wise men, the astrologers, the magicians, and the soothsayers cannot declare to the king. ²⁸⚓But there is a God in heaven who reveals secrets, and He has made known to King Nebuchadnezzar ⚓what will be in the latter days. Your dream, and the visions of your head upon your bed, were these: ²⁹As for you, O king, thoughts came to your mind while on your bed, about what would come to pass after this; ⚓and He who reveals secrets has made known to you what will be. ³⁰⚓But as for me, this secret has not been revealed to me because I have more wisdom than anyone living, but for our sakes who make known the interpretation to the king, ⚓and that you may know the thoughts of your heart.
³¹“You, O king, were watching; and behold, a great image! This great image, whose splendor was excellent, stood before you; and its form was awesome. ³²⚓This image’s head was of fine gold, its chest and arms of silver, its belly and thighs of bronze, ³³its legs of iron, its feet partly of iron and partly of clay. ³⁴You watched while a stone was cut out ⚓without hands, which struck the image on its feet of iron and clay, and broke them in pieces. ³⁵⚓Then the iron, the clay, the bronze, the silver, and the gold were crushed together, and became ⚓like chaff from the summer threshing floors; the wind carried them away so that ⚓no trace of them was found. And the stone that struck the image ⚓became a great mountain ⚓and filled the whole earth.
³⁶“This is the dream. Now we will tell the interpretation of it before the king. ³⁷⚓You, O king, are a king of kings. ⚓For the God of heaven has given you a kingdom, power, strength, and glory; ³⁸⚓and wherever the children of men dwell, or the beasts of the field and the birds of the heaven, He has given them into your hand, and has made you ruler over them all—⚓you are this head of gold. ³⁹But after you shall arise ⚓another kingdom ⚓inferior to yours; then another, a third kingdom of bronze, which shall rule over all the earth. ⁴⁰And ⚓the fourth kingdom shall be as strong as iron, inasmuch as iron breaks in pieces and shatters everything; and like iron that crushes, that kingdom will break in pieces and crush all the others. ⁴¹Whereas you saw the feet and toes, partly of potter’s clay and partly of iron, the kingdom shall be divided; yet the strength of the iron shall be in it, just as you saw the iron mixed with ceramic clay. ⁴²And as the toes of the feet were partly of iron and partly of clay, ⚓so the kingdom shall be partly strong and partly fragile. ⁴³As you saw iron mixed with ceramic clay, they will mingle with the seed of men; but they will not adhere to one another, just as iron does not mix with clay. ⁴⁴And in the days of these kings ⚓the God of heaven will set up a kingdom ⚓which shall never be destroyed; and the kingdom shall not be left to other people; ⚓it shall break in pieces and consume all these kingdoms, and it shall stand forever. ⁴⁵⚓Inasmuch as you saw that the stone was cut out of the mountain without hands, and that it broke in pieces the iron, the bronze, the clay, the silver, and the gold—the great God has made known to the king what will come to pass after this. The dream is certain, and its interpretation is sure.”

Daniel and His Friends Promoted

⁴⁶⚓Then King Nebuchadnezzar fell on his face, prostrate before Daniel, and commanded that they should present an offering ⚓and incense to him. ⁴⁷The king answered Daniel, and said, “Truly ⚓your God is the God of ⚓gods, the Lord of kings, and a revealer of secrets, since you could reveal this secret.” ⁴⁸⚓Then the king promoted Daniel ⚓and gave him many great gifts; and he made him ruler over the whole province of Babylon, and ⚓chief administrator over all the wise men of Babylon. ⁴⁹Also Daniel petitioned the king, ⚓and he set Shadrach, Meshach, and Abed-Nego over the affairs of the province of Babylon; but Daniel ⚓sat in the gate of the king.