Đa-ni-ên giải chiêm bao của vua. – Sự hiện thấy về pho tượng
1 Trong năm thứ hai đời vua Nê-bu-cát-nết-sa, vua thấy chiêm bao, thì trong lòng bối rối và mất giấc ngủ. 2 Vậy, vua truyền đòi các đồng bóng, thuật sĩ, thầy bói, và người Canh-đê để cắt nghĩa chiêm bao cho vua. Họ bèn đến chầu trước mặt vua.⚓3 Vua nói cùng họ rằng: Ta đã thấy một chiêm bao; và lòng ta bối rối, muốn biết chiêm bao đó. 4 Những người Canh-đê nói cùng vua bằng tiếng A-ram rằng: Tâu vua, chúc vua sống đời đời! Xin thuật chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ giải nghĩa. 5 Vua trả lời cho những người Canh-đê rằng: Sự ấy đã ra khỏi ta. Nếu các ngươi không nói cho ta biết chiêm bao đó thể nào và lời giải nó làm sao, thì các ngươi sẽ bị phân thây, nhà các ngươi sẽ trở nên đống phân. 6 Nhưng nếu các ngươi tỏ chiêm bao và lời giải nó cho ta, thì các ngươi sẽ được lễ vật, phần thưởng, và vinh hiển lớn từ nơi ta. Các ngươi hãy tỏ cho ta chiêm bao đó và lời giải nó thế nào. 7 Họ lại tâu lần thứ hai rằng: Xin vua kể chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ cắt nghĩa. 8 Vua rằng: Ta biết chắc các ngươi tìm cách để hoãn thì giờ, vì các ngươi thấy sự ấy đã ra khỏi ta. 9 Nhưng, nếu các ngươi không tỏ cho ta biết chiêm bao, thì cũng chỉ có một luật cho các ngươi; vì các ngươi đã điều đình với nhau đem những lời giả dối bậy bạ nói cùng ta, cho đến ngày giờ sẽ thay đổi. Vậy, hãy nói chiêm bao cho ta, và ta sẽ biết rằng các ngươi có thể giải nghĩa được. 10 Những người Canh-đê tâu lại cùng vua rằng: Chẳng có người nào trên đất nầy có thể tỏ ra việc của vua; vì chẳng có vua nào, chúa nào, người cai trị nào đem việc như thế hỏi đồng bóng, thuật sĩ, hay người Canh-đê nào. 11 Vì sự vua đòi là hiếm có, và không ai có thể tỏ cho vua được, chỉ có các vì thần không ở với loài xác thịt. 12 Vậy nên vua phát tức mình và giận dữ lắm, bèn truyền mạng lịnh giết chết hết những bác sĩ của Ba-by-lôn. 13 Vậy mạng lịnh đó đã truyền ra; người ta hầu đem giết hết thảy những bác sĩ, lại tìm Đa-ni-ên cùng đồng bạn người để giết. 14 Bấy giờ Đa-ni-ên lấy sự khôn ngoan tri thức mà nói với A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, đã đi ra đặng giết những bác sĩ của Ba-by-lôn. 15 Người cất tiếng nói cùng A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, rằng: Sao lại có mạng lịnh nghiêm cấp dường ấy ra từ vua? A-ri-ốc bèn kể chuyện cho Đa-ni-ên rõ. 16 Tức thì Đa-ni-ên vào, xin vua cho mình một hạn nữa, hầu có thể giải nghĩa điềm chiêm bao đó cho vua. 17 Đoạn, Đa-ni-ên trở về nhà, và tỏ sự ấy cho các bạn mình là Ha-na-nia, Mi-sa-ên và A-xa-ria. 18 Người xin họ cầu Đức Chúa Trời ở trên trời dủ lòng thương xót họ về sự kín nhiệm nầy, hầu cho Đa-ni-ên và đồng bạn mình khỏi phải chết với những bác sĩ khác của Ba-by-lôn. 19 Vậy sự kín nhiệm được tỏ ra cho Đa-ni-ên trong sự hiện thấy ban đêm; Đa-ni-ên bèn ngợi khen Chúa trên trời. 20 Đoạn, Đa-ni-ên cất tiếng nói rằng: Ngợi khen danh Đức Chúa Trời đời đời vô cùng! Vì sự khôn ngoan và quyền năng đều thuộc về Ngài. 21 Chính Ngài thay đổi thì giờ và mùa, bỏ và lập các vua; ban sự khôn ngoan cho kẻ khôn ngoan, và sự thông biết cho kẻ tỏ sáng. 22 Chính Ngài tỏ ra những sự sâu xa kín nhiệm; Ngài biết những sự ở trong tối tăm, và sự sáng ở với Ngài. 23 Hỡi Đức Chúa Trời của tổ phụ tôi! Tôi cảm ơn và ngợi khen Ngài, vì Ngài đã ban cho tôi sự khôn ngoan và quyền phép, và bây giờ Ngài đã khiến tôi biết điều chúng tôi cầu hỏi Ngài, mà tỏ cho chúng tôi biết việc của vua. 24 Vậy nên Đa-ni-ên đến nhà A-ri-ốc, là người vua đã truyền cho diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; và nói cùng người như vầy: Đừng diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; nhưng hãy đưa tôi vào trước mặt vua, thì tôi sẽ giải nghĩa điềm chiêm bao cho vua. 25 Bấy giờ A-ri-ốc vội vàng dẫn Đa-ni-ên đến trước mặt vua, và tâu cùng vua như vầy: Tôi đã tìm thấy một người trong những con cái Giu-đa bị bắt làm phu tù, người ấy sẽ cho vua biết sự giải nghĩa đó. 26 Vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên, mà người ta vẫn gọi là Bên-tơ-xát-sa, rằng: Quả thật rằng ngươi có thể tỏ cho ta biết điềm chiêm bao ta đã thấy, và lời giải nó chăng? 27 Đa-ni-ên ở trước mặt vua trả lời rằng: Sự kín nhiệm mà vua đã đòi, thì những bác sĩ, thuật sĩ, đồng bóng, thầy bói đều không có thể tỏ cho vua được. 28 Nhưng có một Đức Chúa Trời ở trên trời tỏ ra những điều kín nhiệm; và đã cho vua Nê-bu-cát-nết-sa biết điều sẽ tới trong những ngày sau rốt. Vậy, chiêm bao của vua và các sự hiện thấy của đầu vua đã thấy trên giường mình là như vầy: 29 Hỡi vua, khi vua nằm trên giường, có những tư tưởng về sự xảy đến sau nầy, thì Đấng hay tỏ sự kín nhiệm đã cho vua biết sự sẽ xảy đến. 30 Về phần tôi, sự kín nhiệm đó đã tỏ ra cho tôi, không phải vì tôi có sự khôn ngoan gì hơn người nào sống; nhưng để được giải nghĩa cho vua hiểu, và cho vua biết những ý tưởng trong lòng mình. 31 Hỡi vua, vua nhìn xem, và nầy, có một pho tượng lớn. Pho tượng đó to lớn và rực rỡ lạ thường; đứng trước mặt vua, và hình dạng dữ tợn. 32 Đầu pho tượng nầy bằng vàng ròng; ngực và cánh tay bằng bạc; bụng và vế bằng đồng; 33 ống chân bằng sắt; và bàn chân thì một phần bằng sắt một phần bằng đất sét. 34 Vua nhìn pho tượng cho đến khi có một hòn đá chẳng phải bởi tay đục ra, đến đập vào bàn chân bằng sắt và đất sét của tượng, và làm cho tan nát. 35 Bấy giờ sắt, đất sét, đồng, bạc, và vàng đều cùng nhau tan nát cả; trở nên như rơm rác bay trên sân đạp lúa mùa hạ, phải gió đùa đi, chẳng tìm nơi nào cho chúng nó; nhưng hòn đã đập vào pho tượng thì hóa ra một hòn núi lớn và đầy khắp đất. 36 Đó là điềm chiêm bao. Bây giờ chúng tôi sẽ giải nghĩa ra trước mặt vua. 37 Hỡi vua, vua là vua các vua, vì Chúa trên trời đã ban nước, quyền, sức mạnh, và sự vinh hiển cho vua. 38 Ngài đã trao trong tay vua những con cái loài người, những thú đồng và chim trời, dầu chúng nó ở nơi nào, Ngài cũng đã làm cho vua được cai trị hết thảy; vậy vua là cái đầu bằng vàng. 39 Nhưng sau vua, sẽ dấy lên một nước khác, kém nước của vua; rồi một nước thứ ba, tức là đồng, sẽ cai quản khắp đất. 40 Lại có một nước thứ tư mạnh như sắt; vì sắt hay đập vỡ và bắt phục mọi vật, thì nước ấy cũng sẽ đập vỡ và nghiền nát như là sắt vậy. 41 Còn như vua đã thấy bàn chân và ngón chân nửa bằng đất sét nửa bằng sắt, ấy là một nước sẽ phải phân chia ra; nhưng trong nước đó sẽ có sức mạnh của sắt, theo như vua đã thấy sắt lộn với đất sét. 42 Những ngón chân nửa sắt nửa đất sét, nước đó cũng nửa mạnh nửa giòn. 43 Vua đã thấy sắt lộn với đất sét, ấy là chúng nó lộn nhau bởi giống loài người; song không dính cùng nhau, cũng như sắt không ăn với đất sét. 44 Trong đời các vua nầy, Chúa trên trời sẽ dựng nên một nước không bao giờ bị hủy diệt, quyền nước ấy không bao giờ để cho một dân tộc khác; song nó sẽ đánh tan và hủy diệt hết các nước trước kia, mà mình thì đứng đời đời; 45 theo như vua đã xem thấy hòn đá đục ra từ núi, chẳng phải bởi tay, đã đập vỡ sắt, đồng, đất sét, bạc, và vàng. Đức Chúa Trời lớn đã cho vua biết sự sau nầy sẽ đến. Điềm chiêm bao nầy là thật, và lời giải nó là chắc chắn. 46 Bấy giờ vua Nê-bu-cát-nết-sa sấp mặt xuống, lạy Đa-ni-ên, và truyền dâng lễ vật cùng đồ thơm cho người. 47 Đoạn, vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên rằng: Quả thật, Đức Chúa Trời các ngươi là Đức Chúa Trời của các thần, và là Chúa của các vua; chính Ngài là Đấng tỏ ra những sự kín nhiệm, vì ngươi đã có thể tỏ ra sự kín nhiệm nầy. 48 Vua bèn tôn Đa-ni-ên lên sang trọng và ban cho người nhiều lễ vật trọng. Vua lập người cai trị cả tỉnh Ba-by-lôn, và làm đầu các quan cai những bác sĩ của Ba-by-lôn. 49 Đa-ni-ên cầu xin vua, thì vua lập Sa-đơ-rắc, Mê-sác và A-bết-Nê-gô cùng cai trị tỉnh Ba-by-lôn, còn Đa-ni-ên thì chầu nơi cửa vua.
2
Nabũ-canêt-sa Rláu Mpáu Trỗ Muoi
1Toâq Nabũ-canêt-sa khoiq cỡt puo bữn bar cumo chơ, án mpáu muoi ramứh. Ŏ́c rláu mpáu nâi táq yỗn án cỡt sarốh sarnớm, bếq tỡ langêt. 2Yuaq ngkíq, án ớn máh cũai mo mumưl, mo mantaih, cớp mo parnân yỗn toâq atỡng tễ ŏ́c án mpáu. Bo alới toâq pỡ án, 3án pai chóq alới neq: “Cứq sâng sarốh sarnớm cỗ tễ parnáu mpáu tỡ o ki. Cứq yoc ễ dáng tễ parnáu ki la ŏ́c ntrớu.” 4Alới ta‑ỡi án toâq parnai Aram neq:⚓ “Puo hếq ơi! Sễq yỗn puo hếq ỡt cóng tamoong mantái níc! Sễq anhia sarŏh máh parnáu anhia mpáu yỗn hếq tamứng, chơ hếq têq aloŏh ŏ́c tễ parnáu ki yỗn anhia dáng.” 5Ma puo atỡng alới neq: “Cứq khoiq chanchớm yoc ễ táq neq: Khân anhia ma tỡ têq atỡng loah máh ŏ́c cứq mpáu cớp aloŏh ngê tễ parnáu ki, ki cứq cŏ́h tỗ anhia yỗn cỡt bar béq cớp talốh máh dống anhia yỗn cỡt ralốh-ralái. 6Ma khân anhia têq atỡng yỗn cứq dáng raloaih tễ parnáu nâi, ki cứq yỗn anhia bữn cóng cớp achỗn chớc anhia hỡ. Yuaq ngkíq, cóq anhia atỡng tễ parnáu ki voai, chơ aloŏh yỗn cứq dáng raloaih tễ ngê ki!” 7Alới ta‑ỡi puo neq: “Khân anhia sarŏh parnáu anhia mpáu yỗn hếq dáng, ki hếq têq aloŏh ngê tễ parnáu mpáu ki.” 8Toâq puo sâng santoiq ki, án pai neq: “Cứq dáng samoât lứq anhia chuaq rana ễ payũt ễq yỗn cro, yuaq anhia dáng cứq ễ 9yỗn anhia roap tôt, khân anhia tỡ bữn atỡng parnáu ki yỗn cứq dáng. Tỗp anhia yoc ễ phếq cứq, acoan ễq máh ramứh nâi cỡt ralêq. Cóq anhia ruaih loah parnáu ki yỗn cứq tamứng chim; chơ cứq noap anhia têq aloŏh ngê tễ parnáu ki.” 10Tỗp cũai mo ki ta‑ỡi loah neq: “Tỡ bữn noau mŏ tâng cốc cutễq nâi têq atỡng yỗn anhia dáng nheq máh ŏ́c anhia yoc ễ dáng. Cớp tỡ bữn puo aléq, tam án la sốt lứq, ma blớh ariang nneq chóq tỗp mo mumưl, mo parnân, cớp mo mantaih. 11Ŏ́c anhia blớh ki coat lứq. Tỡ bữn noau têq ta‑ỡi anhia mŏ; ống máh yiang toâp têq táq ŏ́c ki, cớp alới tỡ bữn ỡt mpứng dĩ cũai.” 12Cỗ tễ santoiq ki, puo sâng cutâu mứt lứq. Chơ án ớn noau cachĩt nheq máh cũai rangoaiq ca puo dốq sarhống tâng cruang Ba-bulôn. 13Ngkíq, puo aloŏh phễp rit yỗn cachĩt nheq tỗp alới, dếh Daniel cớp yớu án hỡ.
Yiang Sursĩ Atỡng Yỗn Daniel Dáng Ŏ́c Puo Mpáu
14Toâq ki Daniel pỡq ramóh Ariac, cũai sốt máh tahan kĩaq puo; Ariac la cũai roap mpỗl yỗn pỡq cachĩt cũai ki. Daniel táq ntỡng laviei lứq 15cớp blớh Ariac neq: “Cỗ nŏ́q puo ma aloŏh phễp rit ntâng lứq nâi?” Ngkíq Ariac atỡng yỗn Daniel dáng tễ máh ranáq khoiq cỡt. 16Chơ Daniel pỡq toâp ramóh puo, cớp sễq án atỡi loah máh tangái ễ cachĩt alới, dŏq án bữn atỡng tễ ngê ŏ́c láu mpáu yỗn puo dáng. 17Chơ Daniel píh chu loah pỡ dống án, cớp atỡng tễ máh ranáq ki yỗn yớu án Ha-nania, Mi-sel, cớp A-saria dáng tê. 18Án ớn yớu án câu sễq tễ Yiang Sursĩ ca ỡt tâng paloŏng yỗn sarũiq táq nứng, cớp sễq Yiang Sursĩ atỡng raloaih tễ ŏ́c cartooq ki yỗn alới dáng. Ngkíq nŏ́q noau tỡ bữn cachĩt alới parnơi cớp cũai canŏ́h ca puo dốq sarhống tâng cruang Ba-bulôn. 19Tâng sadâu ki Yiang Sursĩ sapáh yỗn Daniel dáng tễ ŏ́c cartooq ki, cớp án khễn Yiang Sursĩ tâng paloŏng neq: