Đa-ni-ên giải chiêm bao của vua. – Sự hiện thấy về pho tượng
1 Trong năm thứ hai đời vua Nê-bu-cát-nết-sa, vua thấy chiêm bao, thì trong lòng bối rối và mất giấc ngủ. 2 Vậy, vua truyền đòi các đồng bóng, thuật sĩ, thầy bói, và người Canh-đê để cắt nghĩa chiêm bao cho vua. Họ bèn đến chầu trước mặt vua.⚓3 Vua nói cùng họ rằng: Ta đã thấy một chiêm bao; và lòng ta bối rối, muốn biết chiêm bao đó. 4 Những người Canh-đê nói cùng vua bằng tiếng A-ram rằng: Tâu vua, chúc vua sống đời đời! Xin thuật chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ giải nghĩa. 5 Vua trả lời cho những người Canh-đê rằng: Sự ấy đã ra khỏi ta. Nếu các ngươi không nói cho ta biết chiêm bao đó thể nào và lời giải nó làm sao, thì các ngươi sẽ bị phân thây, nhà các ngươi sẽ trở nên đống phân. 6 Nhưng nếu các ngươi tỏ chiêm bao và lời giải nó cho ta, thì các ngươi sẽ được lễ vật, phần thưởng, và vinh hiển lớn từ nơi ta. Các ngươi hãy tỏ cho ta chiêm bao đó và lời giải nó thế nào. 7 Họ lại tâu lần thứ hai rằng: Xin vua kể chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ cắt nghĩa. 8 Vua rằng: Ta biết chắc các ngươi tìm cách để hoãn thì giờ, vì các ngươi thấy sự ấy đã ra khỏi ta. 9 Nhưng, nếu các ngươi không tỏ cho ta biết chiêm bao, thì cũng chỉ có một luật cho các ngươi; vì các ngươi đã điều đình với nhau đem những lời giả dối bậy bạ nói cùng ta, cho đến ngày giờ sẽ thay đổi. Vậy, hãy nói chiêm bao cho ta, và ta sẽ biết rằng các ngươi có thể giải nghĩa được. 10 Những người Canh-đê tâu lại cùng vua rằng: Chẳng có người nào trên đất nầy có thể tỏ ra việc của vua; vì chẳng có vua nào, chúa nào, người cai trị nào đem việc như thế hỏi đồng bóng, thuật sĩ, hay người Canh-đê nào. 11 Vì sự vua đòi là hiếm có, và không ai có thể tỏ cho vua được, chỉ có các vì thần không ở với loài xác thịt. 12 Vậy nên vua phát tức mình và giận dữ lắm, bèn truyền mạng lịnh giết chết hết những bác sĩ của Ba-by-lôn. 13 Vậy mạng lịnh đó đã truyền ra; người ta hầu đem giết hết thảy những bác sĩ, lại tìm Đa-ni-ên cùng đồng bạn người để giết. 14 Bấy giờ Đa-ni-ên lấy sự khôn ngoan tri thức mà nói với A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, đã đi ra đặng giết những bác sĩ của Ba-by-lôn. 15 Người cất tiếng nói cùng A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, rằng: Sao lại có mạng lịnh nghiêm cấp dường ấy ra từ vua? A-ri-ốc bèn kể chuyện cho Đa-ni-ên rõ. 16 Tức thì Đa-ni-ên vào, xin vua cho mình một hạn nữa, hầu có thể giải nghĩa điềm chiêm bao đó cho vua. 17 Đoạn, Đa-ni-ên trở về nhà, và tỏ sự ấy cho các bạn mình là Ha-na-nia, Mi-sa-ên và A-xa-ria. 18 Người xin họ cầu Đức Chúa Trời ở trên trời dủ lòng thương xót họ về sự kín nhiệm nầy, hầu cho Đa-ni-ên và đồng bạn mình khỏi phải chết với những bác sĩ khác của Ba-by-lôn. 19 Vậy sự kín nhiệm được tỏ ra cho Đa-ni-ên trong sự hiện thấy ban đêm; Đa-ni-ên bèn ngợi khen Chúa trên trời. 20 Đoạn, Đa-ni-ên cất tiếng nói rằng: Ngợi khen danh Đức Chúa Trời đời đời vô cùng! Vì sự khôn ngoan và quyền năng đều thuộc về Ngài. 21 Chính Ngài thay đổi thì giờ và mùa, bỏ và lập các vua; ban sự khôn ngoan cho kẻ khôn ngoan, và sự thông biết cho kẻ tỏ sáng. 22 Chính Ngài tỏ ra những sự sâu xa kín nhiệm; Ngài biết những sự ở trong tối tăm, và sự sáng ở với Ngài. 23 Hỡi Đức Chúa Trời của tổ phụ tôi! Tôi cảm ơn và ngợi khen Ngài, vì Ngài đã ban cho tôi sự khôn ngoan và quyền phép, và bây giờ Ngài đã khiến tôi biết điều chúng tôi cầu hỏi Ngài, mà tỏ cho chúng tôi biết việc của vua. 24 Vậy nên Đa-ni-ên đến nhà A-ri-ốc, là người vua đã truyền cho diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; và nói cùng người như vầy: Đừng diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; nhưng hãy đưa tôi vào trước mặt vua, thì tôi sẽ giải nghĩa điềm chiêm bao cho vua. 25 Bấy giờ A-ri-ốc vội vàng dẫn Đa-ni-ên đến trước mặt vua, và tâu cùng vua như vầy: Tôi đã tìm thấy một người trong những con cái Giu-đa bị bắt làm phu tù, người ấy sẽ cho vua biết sự giải nghĩa đó. 26 Vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên, mà người ta vẫn gọi là Bên-tơ-xát-sa, rằng: Quả thật rằng ngươi có thể tỏ cho ta biết điềm chiêm bao ta đã thấy, và lời giải nó chăng? 27 Đa-ni-ên ở trước mặt vua trả lời rằng: Sự kín nhiệm mà vua đã đòi, thì những bác sĩ, thuật sĩ, đồng bóng, thầy bói đều không có thể tỏ cho vua được. 28 Nhưng có một Đức Chúa Trời ở trên trời tỏ ra những điều kín nhiệm; và đã cho vua Nê-bu-cát-nết-sa biết điều sẽ tới trong những ngày sau rốt. Vậy, chiêm bao của vua và các sự hiện thấy của đầu vua đã thấy trên giường mình là như vầy: 29 Hỡi vua, khi vua nằm trên giường, có những tư tưởng về sự xảy đến sau nầy, thì Đấng hay tỏ sự kín nhiệm đã cho vua biết sự sẽ xảy đến. 30 Về phần tôi, sự kín nhiệm đó đã tỏ ra cho tôi, không phải vì tôi có sự khôn ngoan gì hơn người nào sống; nhưng để được giải nghĩa cho vua hiểu, và cho vua biết những ý tưởng trong lòng mình. 31 Hỡi vua, vua nhìn xem, và nầy, có một pho tượng lớn. Pho tượng đó to lớn và rực rỡ lạ thường; đứng trước mặt vua, và hình dạng dữ tợn. 32 Đầu pho tượng nầy bằng vàng ròng; ngực và cánh tay bằng bạc; bụng và vế bằng đồng; 33 ống chân bằng sắt; và bàn chân thì một phần bằng sắt một phần bằng đất sét. 34 Vua nhìn pho tượng cho đến khi có một hòn đá chẳng phải bởi tay đục ra, đến đập vào bàn chân bằng sắt và đất sét của tượng, và làm cho tan nát. 35 Bấy giờ sắt, đất sét, đồng, bạc, và vàng đều cùng nhau tan nát cả; trở nên như rơm rác bay trên sân đạp lúa mùa hạ, phải gió đùa đi, chẳng tìm nơi nào cho chúng nó; nhưng hòn đã đập vào pho tượng thì hóa ra một hòn núi lớn và đầy khắp đất. 36 Đó là điềm chiêm bao. Bây giờ chúng tôi sẽ giải nghĩa ra trước mặt vua. 37 Hỡi vua, vua là vua các vua, vì Chúa trên trời đã ban nước, quyền, sức mạnh, và sự vinh hiển cho vua. 38 Ngài đã trao trong tay vua những con cái loài người, những thú đồng và chim trời, dầu chúng nó ở nơi nào, Ngài cũng đã làm cho vua được cai trị hết thảy; vậy vua là cái đầu bằng vàng. 39 Nhưng sau vua, sẽ dấy lên một nước khác, kém nước của vua; rồi một nước thứ ba, tức là đồng, sẽ cai quản khắp đất. 40 Lại có một nước thứ tư mạnh như sắt; vì sắt hay đập vỡ và bắt phục mọi vật, thì nước ấy cũng sẽ đập vỡ và nghiền nát như là sắt vậy. 41 Còn như vua đã thấy bàn chân và ngón chân nửa bằng đất sét nửa bằng sắt, ấy là một nước sẽ phải phân chia ra; nhưng trong nước đó sẽ có sức mạnh của sắt, theo như vua đã thấy sắt lộn với đất sét. 42 Những ngón chân nửa sắt nửa đất sét, nước đó cũng nửa mạnh nửa giòn. 43 Vua đã thấy sắt lộn với đất sét, ấy là chúng nó lộn nhau bởi giống loài người; song không dính cùng nhau, cũng như sắt không ăn với đất sét. 44 Trong đời các vua nầy, Chúa trên trời sẽ dựng nên một nước không bao giờ bị hủy diệt, quyền nước ấy không bao giờ để cho một dân tộc khác; song nó sẽ đánh tan và hủy diệt hết các nước trước kia, mà mình thì đứng đời đời; 45 theo như vua đã xem thấy hòn đá đục ra từ núi, chẳng phải bởi tay, đã đập vỡ sắt, đồng, đất sét, bạc, và vàng. Đức Chúa Trời lớn đã cho vua biết sự sau nầy sẽ đến. Điềm chiêm bao nầy là thật, và lời giải nó là chắc chắn. 46 Bấy giờ vua Nê-bu-cát-nết-sa sấp mặt xuống, lạy Đa-ni-ên, và truyền dâng lễ vật cùng đồ thơm cho người. 47 Đoạn, vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên rằng: Quả thật, Đức Chúa Trời các ngươi là Đức Chúa Trời của các thần, và là Chúa của các vua; chính Ngài là Đấng tỏ ra những sự kín nhiệm, vì ngươi đã có thể tỏ ra sự kín nhiệm nầy. 48 Vua bèn tôn Đa-ni-ên lên sang trọng và ban cho người nhiều lễ vật trọng. Vua lập người cai trị cả tỉnh Ba-by-lôn, và làm đầu các quan cai những bác sĩ của Ba-by-lôn. 49 Đa-ni-ên cầu xin vua, thì vua lập Sa-đơ-rắc, Mê-sác và A-bết-Nê-gô cùng cai trị tỉnh Ba-by-lôn, còn Đa-ni-ên thì chầu nơi cửa vua.
2
Taniyee txhais Nenpukhanexa zaaj npau suav
1Xyoo ob kws Nenpukhanexa ua vaajntxwv kaav, Nenpukhanexa txawm ua npau suav mas nwg ntxhuv sab heev pw tsw tsaug zug. 2Vaajntxwv txhad has kuas hu cov txwv neeb txwv yaig hab tej kws txawj ua khawv koob hab cov kws txawj saib caij saib nyoog hab cov Kheentia⚓ tuaj txhais vaajntxwv tej npau suav rua nwg. Puab txawm nkaag lug sawv ntsug rua ntawm vaajntxwv xubndag. 3Mas vaajntxwv has rua puab tas, “Kuv tau ua npau suav mas kuv ntxhuv sab kawg xaav paub zaaj npau suav lub ntsab.” 4Cov Kheentia txhad has rua vaajntxwv tas,⚓ “Au vaajntxwv, thov koj muaj txujsa nyob moog ib txhws. Thov koj pav koj zaaj npau suav rua peb kws yog koj cov qhev noog, mas peb yuav txhais lub ntsab rua koj.” 5Vaajntxwv teb cov Kheentia tas, “Kuv yeej has tu nrho tas, yog mej tsw pav zaaj npau suav hab txhais lub ntsab rua kuv, mej tej teg taw yuav raug muab dua tu pov tseg, hab mej tej tsev yuav raug muab rhuav pob taag. 6Tassws yog mej pav zaaj npau suav hab txhais lub ntsab rua kuv, kuv yuav pub tshaav ntuj hab nqe hab koob meej luj rua mej. Yog le nuav, ca le pav zaaj npau suav hab txhais lub ntsab rua kuv.” 7Puab teb zag ob has tas, “Thov vaajntxwv pav zaaj npau suav rua peb noog, mas peb yuav txhais lub ntsab rua koj.” 8Vaajntxwv teb tas, “Kuv paub tseeb tas mej yooj xeeb luab lim swjhawm xwb, vem mej pum tas kuv has tu nrho tas, 9yog mej tsw pav zaaj npau suav rua kuv, tes muaj tuab lu lug txav txem rua mej xwb. Mej yeej has hum yuav has lug daag hab has lug tsw tseeb rua kuv moog txug thaus txawv txaav tsw thooj le kuv has. Vem le nuav mej ca le has zaaj npau suav rua kuv, kuv txhad paub tas mej txhais tau lub ntsab hab.” 10Cov Kheentia txawm teb vaajntxwv tas, “Vaajntxwv, thoob plawg huv lub qaab ntuj nuav yeej tsw muaj ib tug yuav ua tau lawv le koj has. Yeej tsw txeev muaj ib tug vaajntxwv luj kawg kws muaj fwjchim thov le nuav ntawm cov txwv neeb txwv yaig, cov kws ua khawv koob yeeg swv hab cov Kheentia. 11Tej kws koj thov hov nyuaj kawg, tsw muaj ib tug twg yuav pav tau rua koj tsuas yog tej timtswv kws tsw nrug tuabneeg nyob txhad qha tau xwb.” 12Vem qhov nuav vaajntxwv txhad chim heev hab npau tawg ceev txawm has kuas muab cov tuabneeg txawj ntse huv Npanpiloo tua pov tseg huvsw. 13Muaj ntawv tshaaj tawm kuas tua cov tuabneeg txawj ntse pov tseg, mas luas kuj moog nrhav Taniyee hab nwg cov kwvluag yuav muab tua pov tseg. 14Taniyee txawm ua tuab zoo has tej lug txawj ntse teb Ali‑au kws ua thawj rog saib cov tub rog zuv vaajntxwv kws tawm moog tua cov tuabneeg txawj ntse huv Npanpiloo, 15hab nwg has rua Ali‑au kws yog vaajntxwv tug thawj rog tas, “Ua caag vaajntxwv tsaab ntawv yuav txav txem nyaav ua luaj?” Tes Ali‑au kuj pav zaaj hov rua Taniyee paub. 16Mas Taniyee txhad nkaag moog hab thov vaajntxwv pub swjhawm rua nwg sub nwg txhad txhais tau zaaj npau suav lub ntsab rua vaajntxwv. 17Tes Taniyee txawm rov lug rua huv nwg tsev hab qha zaaj hov rua nwg cov kwvluag kws yog Hananiya hab Misa‑ee hab Axaliya noog. 18Nwg has kuas puab thov Vaajtswv ntuj txujkev khuvleej txug zaaj kws tsw muaj leejtwg paub nuav, sub Taniyee hab nwg cov kwvluag txhad tsw nrug lwm tug tuabneeg txawj ntse huv Npanpiloo puam tsuaj. 19Mas zaaj kws tsw muaj leejtwg paub hov raug muab qha rua Taniyee ua yug quas toog mo ntuj. Mas Taniyee txhad qhuas Vaajtswv ntuj. 20Taniyee has tas “Ca le qhuas Vaajtswv lub npe moog ib txhab ib txhws, tswvyim hab fwjchim luj kawg yog nwg le. 21Nwg hloov lub caij lub nyoog, nwg hle tej vaajntxwv hab tsaa tej vaajntxwv tshab. Nwg pub tswvyim rua cov tuabneeg txawj ntse, hab pub kev paub rua cov kws txawj nkaag sab. 22Nwg qha tej kws nyob tub tsw muaj leejtwg paub tshwm lug, nwg paub tej kws nyob huv qhov tsaus ntuj. hab qhov kaaj nrug nraim nwg nyob. 23Au kuv tej laug tug Vaajtswv, kuv ua koj tsaug hab qhuas koj, vem yog koj pub tswvyim hab pub zug rua kuv, hab qha yaam kws peb thov rua kuv paub, tsua qhov koj qha vaajntxwv zaaj tshwm rua peb paub.” 24Tes Taniyee txawm moog cuag Ali‑au kws vaajntxwv tau tsaa kuas muab cov tuabneeg txawj ntse huv Npanpiloo ua kuas puam tsuaj. Nwg nkaag moog has rua Ali‑au tas, “Thov tsw xob ua kuas cov tuabneeg txawj ntse huv Npanpiloo puam tsuaj taag. Ca le coj kuv moog cuag vaajntxwv, kuv yuav txhais zaaj npau suav rua vaajntxwv.” 25Tes Ali‑au txawm maaj nroog coj Taniyee moog cuag vaajntxwv, hab has rua vaajntxwv tas, “Kuv ntswb ib tug huv cov tuabneeg Yuta kws poob tebchaws kws txhais tau zaaj npau suav rua vaajntxwv paub.” 26Vaajntxwv txhad has rua Taniyee kws muaj dua npe hu ua Npeethesaxa tas, “Koj muaj peevxwm pav zaaj npau suav kws kuv pum hov hab txhais lub ntsab rua kuv paub lov?” 27Taniyee teb vaajntxwv tas, “Tsw muaj ib tug tub txawj ntse, lossws ib tug txwv neeb txwv yaig lossws ib tug kws txawj ua khawv koob yeeg swv lossws ib tug kws txawj saib caij saib nyoog yuav qha tau yaam kws tsw muaj leejtwg paub rua vaajntxwv. 28Tassws muaj ib tug Vaajtswv kws nyob sau ntuj qha yaam kws tsw muaj leejtwg paub tshwm lug, hab nwg qha rua vaajntxwv Nenpukhanexa paub txug tej kws yuav muaj tshwm lug rua tom hauv ntej. Koj zaaj npau suav hab koj zaaj yug quas toog kws koj pum huv koj lub taubhau sau koj lub txaaj pw yog le nuav. 29Au vaajntxwv, thaus koj pw sau koj lub txaaj, mas koj xaav txug tej kws yuav tshwm lug rua yaav tom qaab, mas tug Vaajtswv kws qha tej kws tsw muaj leejtwg paub hov qha tej kws yuav tshwm lug rua koj. 30Qhov kws muab yaam nuav kws tsw muaj leejtwg paub qha tshwm rua kuv paub, tsw yog vem kuv muaj tswvyim ntau dua tej tuabneeg kws tseed caj sa nyob suavdawg, tassws yog qha rua vaajntxwv paub zaaj npau suav lub ntsab hab paub txug tej kws koj xaav ca huv lub sab. 31“Au vaajntxwv, koj tsaa qhov muag saib mas pum muaj ib tug nam moj zeeg luj luj. Tug moj zeeg luj nuav muaj fwjchim heev ci quas nplaag, nyob rua ntawm koj xubndag hab saib mas txaus ntshai kawg le. 32Tug moj zeeg lub taubhau yog tseem kub, lub hauv sab hab ob txhais npaab yog nyaj, lub plaab hab ob txhais ncej qaab yog tooj lab, 33ob txhais ceg yog hlau, ob txhais taw yog hlau xyaw aav nplaum. 34Thaus koj saamswm saib, txawm muaj ib lub cos zeb kws muab txaam tsw yog tuabneeg txhais teg txaam, txawm dha lug raug tug moj zeeg hov txhais kwtaw kws yog aav nplaum xyaw hlau hab tsoo ua tawg taag ua tej dwb daim. 35Mas tej hlau, tej aav nplaum, tej tooj lab, tej nyaj hab tej kub puavleej tawg ntsoog ntxawg ua tej dwb daim zoo le tej npluag huv tshaav ntaus qoob thaus lub caij ntuj kub, cua muab ntsawj yaa taag lawm, tsw pum tshuav ib yaam daabtsw hlo le. Tassws lub cos zeb kws tsoo tug moj zeeg hov txawm luj quas zug ua ib lub roob luj luj puv nkaus lub nplajteb. 36“Nuav yog koj zaaj npau suav. Nwgnuav peb yuav txhais lub ntsab rua vaajntxwv paub. 37Au vaajntxwv, kws yog ib tsoom vaajntxwv tug tuam vaajntxwv, kws Vaajtswv ntuj tau pub qhov kws kaav tej tebchaws hab pub fwjchim hab zug hab meej mom rua koj, 38hab tau muab ib tsoom tuabneeg hab tsaj qus hab tej naag noog sau nruab ntug cob rua koj txhais teg tsw has nyob hovtwg kuj xwj, muab rua koj kaav taag nrho huvsw, mas lub taubhau kub hov yog koj ntaag. 39“Dhau koj lawm yuav muaj dua ib lub tebchaws kaav kws qeg dua koj, hab tseed muaj dua lub tebchaws kws peb yog tooj lab kws yuav kaav thoob plawg lub nplajteb. 40Hab yuav muaj lub tebchaws kws plaub muaj zug yaam le hlau, tsua qhov hlau yuav tsoo txhua yaam luv tawg taag ua tej dwb daim. Hab yuav muab luv hab tsoo tej tebchaws hov ntsoog taag ib yaam le hlau tsoo. 41Ib yaam le koj pum txhais kwtaw hab cov ntiv taw ib qho yog aav nplaum ib qho yog hlau, mas lub tebchaws hov yuav sws faib le ntawd. Tassws tseed muaj zug le hlau ib txha, ib yaam le koj pum hlau xyaw aav nplaum hov. 42Ib yaam le tej ntiv taw ib qho yog hlau ib qhov yog aav nplaum, lub tebchaws hov ib qho yuav nplaum ib qho yuav nkig. 43Ib yaam le koj pum hlau xyaw aav nplaum, lub tebchaws yuav txuam tsoov ua tshoob ua kug tassws yuav tsw lu ua ke, ib yaam le hlau tsw lu rua aav nplaum. 44Ncua swjhawm kws tej vaajntxwv hov nyob Vaajtswv ntuj yuav tsaa dua ib lub tebchaws kws tsw muaj ib nub kws ua kuas puam tsuaj le, lossws qhov kws kaav lub tebchaws hov yuav tsw poob rua lwm haiv tuabneeg. Lub tebchaws hov yuav ua rua tej tebchaws tawg ntsoog ntxawg ua tej dwb daim yaaj taag, hab lub tebchaws hov yuav nyob ruaj khov moog ib txhws, 45lawv le kws koj pum lub cos zeb raug muab txaam ntawm lub roob kws tsw yog tuabneeg txhais teg txaam, hab lub cos zeb ua rua tej hlau, tej tooj lab, tej aav nplaum, tej nyaj hab tej kub tawg ntsoog ua tej dwb daim. Tug Vaajtswv luj kawg tau qha vaajntxwv paub tas yuav muaj daabtsw tshwm lug rua yaav tom qaab. Zaaj npau suav nuav muaj tseeb hab tej lug txhais lub ntsab kuj tseeb tag tag le.” 46Vaajntxwv Nenpukhanexa txawm khwb nkaus pe Taniyee, hab has kuas muab hov txhua chaw hab moov tshuaj tsw qaab lug xyeem rua Taniyee. 47Vaajntxwv has rua Taniyee tas, “Muaj tseeb tag, koj tug Vaajtswv yog ib tsoom timtswv tug Vaajtswv, hab yog ib tsoom vaajntxwv tug Tswv, yog tug kws qha tej kws tsw muaj leejtwg paub tshwm lug, vem koj muaj peevxwm qha tau zaaj kws tsw muaj leejtwg paub nuav tshwm lug.” 48Vaajntxwv txhad pub meej mom sab hab tshaav ntuj ntau kawg rua Taniyee, hab tsaa nwg ua tug kaav taag nrho lub xeev Npanpiloo huvsw, hab ua tug thawj kws kaav cov tuabneeg txawj ntse huv Npanpiloo suavdawg. 49Taniyee thov vaajntxwv mas vaajntxwv kuj tsaa Salab, Mesa hab Anpenekau ua cov kws tu daag num huv lub xeev Npanpiloo. Huas Taniyee tseed nyob huv vaajntxwv lub tsev ua num.