Đa-ni-ên giải chiêm bao của vua. – Sự hiện thấy về pho tượng
1 Trong năm thứ hai đời vua Nê-bu-cát-nết-sa, vua thấy chiêm bao, thì trong lòng bối rối và mất giấc ngủ. 2 Vậy, vua truyền đòi các đồng bóng, thuật sĩ, thầy bói, và người Canh-đê để cắt nghĩa chiêm bao cho vua. Họ bèn đến chầu trước mặt vua.⚓3 Vua nói cùng họ rằng: Ta đã thấy một chiêm bao; và lòng ta bối rối, muốn biết chiêm bao đó. 4 Những người Canh-đê nói cùng vua bằng tiếng A-ram rằng: Tâu vua, chúc vua sống đời đời! Xin thuật chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ giải nghĩa. 5 Vua trả lời cho những người Canh-đê rằng: Sự ấy đã ra khỏi ta. Nếu các ngươi không nói cho ta biết chiêm bao đó thể nào và lời giải nó làm sao, thì các ngươi sẽ bị phân thây, nhà các ngươi sẽ trở nên đống phân. 6 Nhưng nếu các ngươi tỏ chiêm bao và lời giải nó cho ta, thì các ngươi sẽ được lễ vật, phần thưởng, và vinh hiển lớn từ nơi ta. Các ngươi hãy tỏ cho ta chiêm bao đó và lời giải nó thế nào. 7 Họ lại tâu lần thứ hai rằng: Xin vua kể chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ cắt nghĩa. 8 Vua rằng: Ta biết chắc các ngươi tìm cách để hoãn thì giờ, vì các ngươi thấy sự ấy đã ra khỏi ta. 9 Nhưng, nếu các ngươi không tỏ cho ta biết chiêm bao, thì cũng chỉ có một luật cho các ngươi; vì các ngươi đã điều đình với nhau đem những lời giả dối bậy bạ nói cùng ta, cho đến ngày giờ sẽ thay đổi. Vậy, hãy nói chiêm bao cho ta, và ta sẽ biết rằng các ngươi có thể giải nghĩa được. 10 Những người Canh-đê tâu lại cùng vua rằng: Chẳng có người nào trên đất nầy có thể tỏ ra việc của vua; vì chẳng có vua nào, chúa nào, người cai trị nào đem việc như thế hỏi đồng bóng, thuật sĩ, hay người Canh-đê nào. 11 Vì sự vua đòi là hiếm có, và không ai có thể tỏ cho vua được, chỉ có các vì thần không ở với loài xác thịt. 12 Vậy nên vua phát tức mình và giận dữ lắm, bèn truyền mạng lịnh giết chết hết những bác sĩ của Ba-by-lôn. 13 Vậy mạng lịnh đó đã truyền ra; người ta hầu đem giết hết thảy những bác sĩ, lại tìm Đa-ni-ên cùng đồng bạn người để giết. 14 Bấy giờ Đa-ni-ên lấy sự khôn ngoan tri thức mà nói với A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, đã đi ra đặng giết những bác sĩ của Ba-by-lôn. 15 Người cất tiếng nói cùng A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, rằng: Sao lại có mạng lịnh nghiêm cấp dường ấy ra từ vua? A-ri-ốc bèn kể chuyện cho Đa-ni-ên rõ. 16 Tức thì Đa-ni-ên vào, xin vua cho mình một hạn nữa, hầu có thể giải nghĩa điềm chiêm bao đó cho vua. 17 Đoạn, Đa-ni-ên trở về nhà, và tỏ sự ấy cho các bạn mình là Ha-na-nia, Mi-sa-ên và A-xa-ria. 18 Người xin họ cầu Đức Chúa Trời ở trên trời dủ lòng thương xót họ về sự kín nhiệm nầy, hầu cho Đa-ni-ên và đồng bạn mình khỏi phải chết với những bác sĩ khác của Ba-by-lôn. 19 Vậy sự kín nhiệm được tỏ ra cho Đa-ni-ên trong sự hiện thấy ban đêm; Đa-ni-ên bèn ngợi khen Chúa trên trời. 20 Đoạn, Đa-ni-ên cất tiếng nói rằng: Ngợi khen danh Đức Chúa Trời đời đời vô cùng! Vì sự khôn ngoan và quyền năng đều thuộc về Ngài. 21 Chính Ngài thay đổi thì giờ và mùa, bỏ và lập các vua; ban sự khôn ngoan cho kẻ khôn ngoan, và sự thông biết cho kẻ tỏ sáng. 22 Chính Ngài tỏ ra những sự sâu xa kín nhiệm; Ngài biết những sự ở trong tối tăm, và sự sáng ở với Ngài. 23 Hỡi Đức Chúa Trời của tổ phụ tôi! Tôi cảm ơn và ngợi khen Ngài, vì Ngài đã ban cho tôi sự khôn ngoan và quyền phép, và bây giờ Ngài đã khiến tôi biết điều chúng tôi cầu hỏi Ngài, mà tỏ cho chúng tôi biết việc của vua. 24 Vậy nên Đa-ni-ên đến nhà A-ri-ốc, là người vua đã truyền cho diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; và nói cùng người như vầy: Đừng diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; nhưng hãy đưa tôi vào trước mặt vua, thì tôi sẽ giải nghĩa điềm chiêm bao cho vua. 25 Bấy giờ A-ri-ốc vội vàng dẫn Đa-ni-ên đến trước mặt vua, và tâu cùng vua như vầy: Tôi đã tìm thấy một người trong những con cái Giu-đa bị bắt làm phu tù, người ấy sẽ cho vua biết sự giải nghĩa đó. 26 Vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên, mà người ta vẫn gọi là Bên-tơ-xát-sa, rằng: Quả thật rằng ngươi có thể tỏ cho ta biết điềm chiêm bao ta đã thấy, và lời giải nó chăng? 27 Đa-ni-ên ở trước mặt vua trả lời rằng: Sự kín nhiệm mà vua đã đòi, thì những bác sĩ, thuật sĩ, đồng bóng, thầy bói đều không có thể tỏ cho vua được. 28 Nhưng có một Đức Chúa Trời ở trên trời tỏ ra những điều kín nhiệm; và đã cho vua Nê-bu-cát-nết-sa biết điều sẽ tới trong những ngày sau rốt. Vậy, chiêm bao của vua và các sự hiện thấy của đầu vua đã thấy trên giường mình là như vầy: 29 Hỡi vua, khi vua nằm trên giường, có những tư tưởng về sự xảy đến sau nầy, thì Đấng hay tỏ sự kín nhiệm đã cho vua biết sự sẽ xảy đến. 30 Về phần tôi, sự kín nhiệm đó đã tỏ ra cho tôi, không phải vì tôi có sự khôn ngoan gì hơn người nào sống; nhưng để được giải nghĩa cho vua hiểu, và cho vua biết những ý tưởng trong lòng mình. 31 Hỡi vua, vua nhìn xem, và nầy, có một pho tượng lớn. Pho tượng đó to lớn và rực rỡ lạ thường; đứng trước mặt vua, và hình dạng dữ tợn. 32 Đầu pho tượng nầy bằng vàng ròng; ngực và cánh tay bằng bạc; bụng và vế bằng đồng; 33 ống chân bằng sắt; và bàn chân thì một phần bằng sắt một phần bằng đất sét. 34 Vua nhìn pho tượng cho đến khi có một hòn đá chẳng phải bởi tay đục ra, đến đập vào bàn chân bằng sắt và đất sét của tượng, và làm cho tan nát. 35 Bấy giờ sắt, đất sét, đồng, bạc, và vàng đều cùng nhau tan nát cả; trở nên như rơm rác bay trên sân đạp lúa mùa hạ, phải gió đùa đi, chẳng tìm nơi nào cho chúng nó; nhưng hòn đã đập vào pho tượng thì hóa ra một hòn núi lớn và đầy khắp đất. 36 Đó là điềm chiêm bao. Bây giờ chúng tôi sẽ giải nghĩa ra trước mặt vua. 37 Hỡi vua, vua là vua các vua, vì Chúa trên trời đã ban nước, quyền, sức mạnh, và sự vinh hiển cho vua. 38 Ngài đã trao trong tay vua những con cái loài người, những thú đồng và chim trời, dầu chúng nó ở nơi nào, Ngài cũng đã làm cho vua được cai trị hết thảy; vậy vua là cái đầu bằng vàng. 39 Nhưng sau vua, sẽ dấy lên một nước khác, kém nước của vua; rồi một nước thứ ba, tức là đồng, sẽ cai quản khắp đất. 40 Lại có một nước thứ tư mạnh như sắt; vì sắt hay đập vỡ và bắt phục mọi vật, thì nước ấy cũng sẽ đập vỡ và nghiền nát như là sắt vậy. 41 Còn như vua đã thấy bàn chân và ngón chân nửa bằng đất sét nửa bằng sắt, ấy là một nước sẽ phải phân chia ra; nhưng trong nước đó sẽ có sức mạnh của sắt, theo như vua đã thấy sắt lộn với đất sét. 42 Những ngón chân nửa sắt nửa đất sét, nước đó cũng nửa mạnh nửa giòn. 43 Vua đã thấy sắt lộn với đất sét, ấy là chúng nó lộn nhau bởi giống loài người; song không dính cùng nhau, cũng như sắt không ăn với đất sét. 44 Trong đời các vua nầy, Chúa trên trời sẽ dựng nên một nước không bao giờ bị hủy diệt, quyền nước ấy không bao giờ để cho một dân tộc khác; song nó sẽ đánh tan và hủy diệt hết các nước trước kia, mà mình thì đứng đời đời; 45 theo như vua đã xem thấy hòn đá đục ra từ núi, chẳng phải bởi tay, đã đập vỡ sắt, đồng, đất sét, bạc, và vàng. Đức Chúa Trời lớn đã cho vua biết sự sau nầy sẽ đến. Điềm chiêm bao nầy là thật, và lời giải nó là chắc chắn. 46 Bấy giờ vua Nê-bu-cát-nết-sa sấp mặt xuống, lạy Đa-ni-ên, và truyền dâng lễ vật cùng đồ thơm cho người. 47 Đoạn, vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên rằng: Quả thật, Đức Chúa Trời các ngươi là Đức Chúa Trời của các thần, và là Chúa của các vua; chính Ngài là Đấng tỏ ra những sự kín nhiệm, vì ngươi đã có thể tỏ ra sự kín nhiệm nầy. 48 Vua bèn tôn Đa-ni-ên lên sang trọng và ban cho người nhiều lễ vật trọng. Vua lập người cai trị cả tỉnh Ba-by-lôn, và làm đầu các quan cai những bác sĩ của Ba-by-lôn. 49 Đa-ni-ên cầu xin vua, thì vua lập Sa-đơ-rắc, Mê-sác và A-bết-Nê-gô cùng cai trị tỉnh Ba-by-lôn, còn Đa-ni-ên thì chầu nơi cửa vua.
2
Daniyee txhais Nenpukhanexa zaj npau suav
1Xyoo ob uas Nenpukhanexa ua vajntxwv kav, Nenpukhanexa txawm ua npau suav mas nws ntxhov siab heev pw tsis tsaug zog. 2Vajntxwv thiaj hais kom hu cov txiv neeb txiv yaig thiab tej uas txawj ua khawv koob thiab cov uas txawj saib caij saib nyoog thiab cov Kheedia⚓ tuaj txhais vajntxwv tej npau suav rau nws. Lawv txawm nkag los sawv ntsug rau ntawm vajntxwv xubntiag. 3Mas vajntxwv hais rau lawv tias, “Kuv tau ua npau suav mas kuv ntxhov siab kawg xav paub zaj npau suav lub ntsiab.” 4Cov Kheedia thiaj hais rau vajntxwv tias,⚓ “Au vajntxwv, thov koj muaj txojsia nyob mus ib txhis. Thov koj piav koj zaj npau suav rau peb uas yog koj cov qhev mloog, mas peb yuav txhais lub ntsiab rau koj.” 5Vajntxwv teb cov Kheedia tias, “Kuv yeej hais tu nrho tias, yog nej tsis piav zaj npau suav thiab txhais lub ntsiab rau kuv, nej tej tes taw yuav raug muab dua tu pov tseg, thiab nej tej tsev yuav raug muab rhuav pob tag. 6Tiamsis yog nej piav zaj npau suav thiab txhais lub ntsiab rau kuv, kuv yuav pub tshav ntuj thiab nqe thiab koob meej loj rau nej. Yog li no, cia li piav zaj npau suav thiab txhais lub ntsiab rau kuv.” 7Lawv teb zaum ob hais tias, “Thov vajntxwv piav zaj npau suav rau peb mloog, mas peb yuav txhais lub ntsiab rau koj.” 8Vajntxwv teb tias, “Kuv paub tseeb tias nej yooj xeeb luab lim sijhawm xwb, vim nej pom tias kuv hais tu nrho tias, 9yog nej tsis piav zaj npau suav rau kuv, ces muaj tib lo lus txiav txim rau nej xwb. Nej yeej hais hum yuav hais lus dag thiab hais lus tsis tseeb rau kuv mus txog thaum txawv txav tsis thooj li kuv hais. Vim li no nej cia li hais zaj npau suav rau kuv, kuv thiaj paub tias nej txhais tau lub ntsiab thiab.” 10Cov Kheedia txawm teb vajntxwv tias, “Vajntxwv, thoob plaws hauv lub qab ntuj no yeej tsis muaj ib tug yuav ua tau raws li koj hais. Yeej tsis txeev muaj ib tug vajntxwv loj kawg uas muaj hwjchim thov li no ntawm cov txiv neeb txiv yaig, cov uas ua khawv koob yees siv thiab cov Kheedia. 11Tej uas koj thov ntawd nyuaj kawg, tsis muaj ib tug twg yuav piav tau rau koj tsuas yog tej timtswv uas tsis nrog neeg nyob thiaj qhia tau xwb.” 12Vim qhov no vajntxwv thiaj chim heev thiab npau taws ceev txawm hais kom muab cov neeg txawj ntse hauv Npanpiloo tua pov tseg huvsi. 13Muaj ntawv tshaj tawm kom tua cov neeg txawj ntse pov tseg, mas luag kuj mus nrhiav Daniyee thiab nws cov kwvluag yuav muab tua pov tseg. 14Daniyee txawm ua tib zoo hais tej lus txawj ntse teb Ali‑au uas ua thawj rog saib xyuas cov tub rog zov vajntxwv uas tawm mus tua cov neeg txawj ntse hauv Npanpiloo, 15thiab nws hais rau Ali‑au uas yog vajntxwv tus thawj rog tias, “Ua cas vajntxwv tsab ntawv yuav txiav txim hnyav ua luaj?” Ces Ali‑au kuj piav zaj ntawd rau Daniyee paub. 16Mas Daniyee thiaj nkag mus thiab thov vajntxwv pub sijhawm rau nws kom nws thiaj txhais tau zaj npau suav lub ntsiab rau vajntxwv. 17Ces Daniyee txawm rov los rau hauv nws tsev thiab qhia zaj ntawd rau nws cov kwvluag uas yog Hananiya thiab Misa‑ee thiab Axaliya mloog. 18Nws hais kom lawv thov Vajtswv ntuj txojkev khuvleej txog zaj uas tsis muaj leejtwg paub no, xwv Daniyee thiab nws cov kwvluag thiaj tsis nrog lwm tus neeg txawj ntse hauv Npanpiloo puam tsuaj. 19Mas zaj uas tsis muaj leejtwg paub ntawd raug muab qhia rau Daniyee ua yog toog hmo ntuj. Mas Daniyee thiaj qhuas Vajtswv ntuj. 20Daniyee hais tias “Cia li qhuas Vajtswv lub npe mus ib txhiab ib txhis, tswvyim thiab hwjchim loj kawg yog nws li. 21Nws hloov lub caij lub nyoog, nws hle tej vajntxwv thiab tsa tej vajntxwv tshiab. Nws pub tswvyim rau cov neeg txawj ntse, thiab pub kev paub rau cov uas txawj nkag siab. 22Nws qhia tej uas nyob tob tsis muaj leejtwg paub tshwm los, nws paub tej uas nyob hauv qhov tsaus ntuj. thiab qhov kaj nrog nraim nws nyob. 23Au kuv tej yawg koob tus Vajtswv, kuv ua koj tsaug thiab qhuas koj, vim yog koj pub tswvyim thiab pub zog rau kuv, thiab qhia yam uas peb thov rau kuv paub, rau qhov koj qhia vajntxwv zaj tshwm rau peb paub.” 24Ces Daniyee txawm mus cuag Ali‑au uas vajntxwv tau tsa kom muab cov neeg txawj ntse hauv Npanpiloo ua kom puam tsuaj. Nws nkag mus hais rau Ali‑au tias, “Thov tsis txhob ua kom cov neeg txawj ntse hauv Npanpiloo puam tsuaj tag. Cia li coj kuv mus cuag vajntxwv, kuv yuav txhais zaj npau suav rau vajntxwv.” 25Ces Ali‑au txawm maj nroos coj Daniyee mus cuag vajntxwv, thiab hais rau vajntxwv tias, “Kuv ntsib ib tug hauv cov neeg Yuda uas poob tebchaws uas txhais tau zaj npau suav rau vajntxwv paub.” 26Vajntxwv thiaj hais rau Daniyee uas muaj dua npe hu ua Npeethesaxa tias, “Koj muaj peevxwm piav zaj npau suav uas kuv pom ntawd thiab txhais lub ntsiab rau kuv paub lov?” 27Daniyee teb vajntxwv tias, “Tsis muaj ib tug tub txawj ntse, lossis ib tug txiv neeb txiv yaig lossis ib tug uas txawj ua khawv koob yees siv lossis ib tug uas txawj saib caij saib nyoog yuav qhia tau yam uas tsis muaj leejtwg paub rau vajntxwv. 28Tiamsis muaj ib tug Vajtswv uas nyob saum ntuj qhia yam uas tsis muaj leejtwg paub tshwm los, thiab nws qhia rau vajntxwv Nenpukhanexa paub txog tej uas yuav muaj tshwm los rau tom hauv ntej. Koj zaj npau suav thiab koj zaj yog toog uas koj pom hauv koj lub taubhau saum koj lub txaj pw yog li no. 29Au vajntxwv, thaum koj pw saum koj lub txaj, mas koj xav txog tej uas yuav tshwm los rau yav tom ntej, mas tus Vajtswv uas qhia tej uas tsis muaj leejtwg paub ntawd qhia tej uas yuav tshwm los rau koj. 30Qhov uas muab yam no uas tsis muaj leejtwg paub qhia tshwm rau kuv paub, tsis yog vim kuv muaj tswvyim ntau dua tej neeg uas tseem ciaj sia nyob sawvdaws, tiamsis yog qhia rau vajntxwv paub zaj npau suav lub ntsiab thiab paub txog tej uas koj xav cia hauv lub siab. 31“Au vajntxwv, koj tsa qhov muag saib mas pom muaj ib tug niag moj zeej loj loj. Tus moj zeej loj no muaj hwjchim heev ci nplas, nyob rau ntawm koj xubntiag thiab saib mas txaus ntshai kawg li. 32Tus moj zeej lub taubhau yog tseem kub, lub hauv siab thiab ob txhais npab yog nyiaj, lub plab thiab ob txhais ncej qab yog tooj liab, 33ob txhais ceg yog hlau, ob txhais taw yog hlau xyaw av nplaum. 34Thaum koj tabtom saib, txawm muaj ib lub pob zeb uas muab txam tsis yog neeg txhais tes txam, txawm dhia los raug tus moj zeej ntawd txhais kotaw uas yog av nplaum xyaw hlau thiab tsoo ua tawg tag ua tej dwb daim. 35Mas tej hlau, tej av nplaum, tej tooj liab, tej nyiaj thiab tej kub puavleej tawg ntsoog ntxaws ua tej dwb daim zoo li tej npluag hauv tshav ntaus qoob thaum lub caij ntuj kub, cua muab ntsawj ya tag lawm, tsis pom tshuav ib yam dabtsi kiag li. Tiamsis lub pob zeb uas tsoo tus moj zeej ntawd txawm loj zuj zus ua ib lub roob loj loj puv nkaus lub ntiajteb. 36“No yog koj zaj npau suav. Nimno peb yuav txhais lub ntsiab rau vajntxwv paub. 37Au vajntxwv, uas yog ib tsoom vajntxwv tus tuam vajntxwv, uas Vajtswv ntuj tau pub qhov uas kav tej tebchaws thiab pub hwjchim thiab zog thiab meej mom rau koj, 38thiab tau muab ib tsoom neeg thiab tsiaj qus thiab tej nas noog saum nruab ntug cob rau koj txhais tes tsis hais nyob qhovtwg kuj xij, muab rau koj kav tag nrho huvsi, mas lub taubhau kub ntawd yog koj ntag. 39Dhau koj lawm yuav muaj dua ib lub tebchaws kav uas qes dua koj, thiab tseem muaj dua lub tebchaws uas peb yog tooj liab uas yuav kav thoob plaws lub ntiajteb. 40Thiab yuav muaj lub tebchaws uas plaub muaj zog yam li hlau, rau qhov hlau yuav tsoo txhua yam lov tawg tag ua tej dwb daim. Thiab yuav muab lov thiab tsoo tej tebchaws ntawd ntsoog tag ib yam li hlau tsoo. 41Ib yam li koj pom txhais kotaw thiab cov ntiv taw ib qho yog av nplaum ib qho yog hlau, mas lub tebchaws ntawd yuav sib faib li ntawd. Tiamsis tseem muaj zog li hlau ib txhia, ib yam li koj pom hlau xyaw av nplaum ntawd. 42Ib yam li tej ntiv taw ib qho yog hlau ib qhov yog av nplaum, lub tebchaws ntawd ib qho yuav nplaum ib qho yuav nkig. 43Ib yam li koj pom hlau xyaw av nplaum, lub tebchaws yuav txuam tsoov ua tshoob ua kos tiamsis yuav tsis lo ua ke, ib yam li hlau tsis lo rau av nplaum. 44Ncua sijhawm uas tej vajntxwv ntawd nyob Vajtswv ntuj yuav tsa dua ib lub tebchaws uas tsis muaj ib hnub uas ua kom puam tsuaj li, lossis qhov uas kav lub tebchaws ntawd yuav tsis poob rau lwm haiv neeg. Lub tebchaws ntawd yuav ua rau tej tebchaws tawg ntsoog ntxaws ua tej dwb daim yaj tag, thiab lub tebchaws ntawd yuav nyob ruaj khov mus ib txhis, 45raws li uas koj pom lub pob zeb raug muab txam ntawm lub roob uas tsis yog neeg txhais tes txam, thiab lub pob zeb ua rau tej hlau, tej tooj liab, tej av nplaum, tej nyiaj thiab tej kub tawg ntsoog ua tej dwb daim. Tus Vajtswv loj kawg tau qhia vajntxwv paub tias yuav muaj dabtsi tshwm los rau yav tom ntej. Zaj npau suav no muaj tseeb thiab tej lus txhais lub ntsiab kuj tseeb tiag tiag li.” 46Vajntxwv Nenpukhanexa txawm khwb nkaus pe Daniyee, thiab hais kom muab qhov txhia chaw thiab hmoov tshuaj tsw qab los xyeem rau Daniyee. 47Vajntxwv hais rau Daniyee tias, “Muaj tseeb tiag, koj tus Vajtswv yog ib tsoom timtswv tus Vajtswv, thiab yog ib tsoom vajntxwv tus Tswv, yog tus uas qhia tej uas tsis muaj leejtwg paub tshwm los, vim koj muaj peevxwm qhia tau zaj uas tsis muaj leejtwg paub no tshwm los.” 48Vajntxwv thiaj pub meej mom siab thiab tshav ntuj ntau kawg rau Daniyee, thiab tsa nws ua tus kav tag nrho lub xeev Npanpiloo huvsi, thiab ua tus thawj uas kav cov neeg txawj ntse hauv Npanpiloo sawvdaws. 49Daniyee thov vajntxwv mas vajntxwv kuj tsa Salab, Mesa thiab Anpenekau ua cov uas tu haujlwm hauv lub xeev Npanpiloo. Hos Daniyee tseem nyob hauv vajntxwv lub tsev ua haujlwm.