4

Vua Nê-bu-cát-nết-sa truyền phải ngợi khen Đức Chúa Trời Rất Cao. – Cây lớn. Đa-ni-ên giải chiêm bao cho vua

1 Vua Nê-bu-cát-nết-sa truyền cho hết thảy các dân, các nước, các thứ tiếng, ở trên khắp đất, rằng: Nguyền cho sự bình an các ngươi được thêm lên! 2 Ta lấy làm tốt lành mà rao cho các ngươi những dấu lạ và sự lạ mà Đức Chúa Trời Rất Cao đã làm ra đối với ta. 3 Ôi! Những dấu lạ của Ngài lớn lao là dường nào! Những sự lạ của Ngài mạnh sức là dường nào! Nước Ngài là nước còn mãi mãi, và quyền thế Ngài từ đời nọ đến đời kia.
4 Ta, Nê-bu-cát-nết-sa, ở yên lặng trong cung ta, và thạnh vượng trong đền ta. 5 Ta thấy một điềm chiêm bao làm cho ta sợ sệt; những ý tưởng của ta ở trên giường, và những sự hiện thấy của đầu ta làm cho ta bối rối. 6 Vậy ta truyền chiếu chỉ, đem hết thảy những bác sĩ của Ba-by-lôn đến trước mặt ta, hầu cho họ giải nghĩa điềm chiêm bao cho ta. 7 Bấy giờ, những đồng bóng, thuật sĩ, người Canh-đê và thầy bói đều đến, ta kể điềm chiêm bao trước mặt họ, nhưng họ không giải nghĩa cho ta. 8 Sau hết, có Đa-ni-ên, gọi là Bên-tơ-xát-sa theo tên thần của ta, người được linh của các thần thánh cảm động, thì đến ra mắt ta. Ta kể chiêm bao ta cho người mà rằng: 9 Hỡi Bên-tơ-xát-sa, người làm đầu các thuật sĩ, bởi ta biết rằng linh của các thần thánh ở trong ngươi, và không có một điều kín nhiệm nào là khó cho ngươi, vậy hãy bảo cho ta những sự hiện thấy trong chiêm bao ta đã thấy, và hãy giải nghĩa.
10 Nầy là những sự hiện thấy đã tỏ ra trong đầu ta khi ta nằm trên giường: Ta nhìn xem, và nầy, ở giữa đất có một cây cao lạ thường. 11 Cây đó lớn lên và trở nên cứng mạnh; ngọn nó chấm đến trời, và ở nơi cuối cùng khắp đất đều xem thấy nó. 12 Lá nó thì đẹp và trái thì sai, có đủ cho mọi loài ăn; các thú đồng núp dưới bóng nó; chim trời ở trên nhành nó, và mọi loài xác thịt nhờ nó mà nuôi mình.
13 Ta nhìn xem những sự hiện thấy trong đầu ta, khi ta nằm trên giường, và nầy, có một đấng thánh canh giữ từ trên trời xuống. 14 Người kêu lớn tiếng và nói rằng: Hãy đốn cây và chặt nhành nó; hãy làm rụng lá và vãi trái nó ra; hãy cho thú vật tránh khỏi dưới nó, và chim chóc khỏi nhành nó! 15 Dầu vậy, hãy để lại gốc của rễ nó trong đất, mà cột nó bằng một dây xích sắt và đồng, nơi giữa cỏ xanh trong đồng ruộng; cho nó bị sương trên trời thấm ướt; và cho người cùng các loài thú chia phần cỏ dưới đất! 16 Cho lòng người bị đổi đi, và người được ban cho lòng thú; và trải qua bảy kỳ trên người. 17 Án đó là bởi các đấng canh giữ đã định, và lời các thánh đã truyền, hầu cho những kẻ sống biết rằng Đấng Rất Cao cai trị trong nước của loài người; Ngài muốn ban cho ai tùy ý, và lập kẻ rất hèn hạ trong loài người lên đó. 18 Ta đây là vua Nê-bu-cát-nết-sa, đã thấy điềm chiêm bao ấy. Vậy, hỡi Bên-tơ-xát-sa, ngươi hãy giải nghĩa cho ta, vì hết thảy bác sĩ trong nước ta không có thể giải nghĩa cho ta được; nhưng ngươi giải được, vì linh của các thần thánh ở trong ngươi.
19 Bấy giờ Đa-ni-ên, gọi tên là Bên-tơ-xát-sa, bị câm trong giây lâu, và những ý tưởng làm cho người bối rối. Vua lại cất tiếng nói rằng: Hỡi Bên-tơ-xát-sa, đừng cho điềm chiêm bao và sự giải nghĩa làm rối ngươi. Bên-tơ-xát-sa nói rằng: Thưa chúa, nguyền cho điềm chiêm bao đến cho những kẻ ghét chúa và sự giải nghĩa cho kẻ thù nghịch chúa! 20 Cây mà vua đã thấy, trở nên lớn và mạnh, ngọn chấm đến trời, và khắp đất đều xem thấy, 21 lá thì đẹp và trái thì sai, có đủ cho mọi loài ăn, các thú đồng ở dưới bóng nó, các loài chim trời làm ổ trên nhành nó, 22 hỡi vua, ấy là chính mình vua, vua đã trở nên lớn và mạnh, sự cao cả của vua tăng thêm và thấu đến trời, quyền thế vua đến đầu cùng đất.
23 Song đến điều vua thấy một đấng thánh canh giữ từ trời mà xuống, và nói rằng: Hãy đốn cây và hủy phá đi; song, hãy để lại gốc của rễ nó trong đất, rồi hãy buộc nó bằng một dây xích sắt và đồng ở giữa đám cỏ xanh trong đồng ruộng, cho nó bị nhuần thấm bởi sương móc trên trời; và cho người có phần với các thú đồng, cho đến khi đã trải qua trên người bảy kỳ. 24 Hỡi vua, nầy là lời giải, và nầy là mạng định của Đấng Rất Cao, đã đến trên vua, chúa tôi: 25 Người ta sẽ đuổi vua ra khỏi giữa loài người, và chỗ ở vua sẽ ở giữa những thú vật trong đồng. Vua sẽ bị buộc phải ăn cỏ như bò, và sẽ được thấm nhuần sương móc trên trời; bảy kỳ sẽ trải qua trên vua, cho đến khi vua nhận biết rằng Đấng Rất Cao cai trị trong nước loài người, và Ngài muốn ban cho ai tùy ý. 26 Còn như đã truyền rằng chừa lại gốc của rễ cây đó, tức là khi nào vua đã nhận biết các từng trời cầm quyền, thì nước vua chắc sẽ thuộc về vua. 27 Vậy nên, hỡi vua, xin hãy nghe lời tôi khuyên vua: hãy lấy sự công bình mà chuộc tội lỗi, hãy thương xót những kẻ nghèo khó để chuộc những điều gian ác mình. Như vậy sự bình an vua còn có thể lâu dài hơn nữa.
28 Hết thảy những sự đó đều đến cho vua Nê-bu-cát-nết-sa. 29 Khi khỏi mười hai tháng, vua đi dạo trong hoàng cung Ba-by-lôn, 30 thì cất tiếng mà nói rằng: Đây chẳng phải là Ba-by-lôn lớn mà ta đã dựng, bởi quyền cao cả ta, để làm đế đô ta, và làm sự vinh hiển oai nghi của ta sao? 31 Lời chưa ra khỏi miệng vua, thì có tiếng từ trên trời xuống rằng: Hỡi vua Nê-bu-cát-nết-sa, đã báo cho ngươi biết rằng: Ngôi nước đã lìa khỏi ngươi. 32 Ngươi sẽ bị đuổi khỏi giữa loài người, sẽ ở với thú đồng; sẽ bị buộc phải ăn cỏ như bò, rồi bảy kỳ sẽ trải qua trên ngươi, cho đến khi ngươi nhận biết rằng Đấng Rất Cao cai trị trong nước của loài người, và Ngài muốn ban cho ai tùy ý. 33 Trong chính giờ đó, lời nói ấy đã ứng nghiệm cho vua Nê-bu-cát-nết-sa, vua bị đuổi khỏi giữa loài người; ăn cỏ như bò; thân thể vua phải thấm nhuần sương móc trên trời, cho đến tóc vua cũng mọc như lông chim ưng, móng vua thì giống như móng loài chim chóc.
34 Đến cuối cùng những ngày đó, ta đây, Nê-bu-cát-nết-sa, ngước mắt lên trời, trí khôn đã phục lại cho ta, và ta xưng tạ Đấng Rất Cao. Ta bèn ngợi khen và làm sáng danh Đấng sống đời đời, uy quyền Ngài là uy quyền còn mãi mãi, nước Ngài từ đời nọ đến đời kia. 35 Hết thảy dân cư trên đất thảy đều cầm như là không có; Ngài làm theo ý mình trong cơ binh trên trời, và ở giữa cư dân trên đất; chẳng ai có thể cản tay Ngài và hỏi rằng: Ngài làm chi vậy?
36 Trong lúc đó, trí khôn phục lại cho ta, ta lại được sự vinh hiển của ngôi nước ta, sự oai nghi chói sáng trở lại cho ta; những nghị viên và đại thần ta lại chầu ta. Ta lại được lập lên trên ngôi nước, và sự uy nghi quyền thế ta càng thêm.
37 Bây giờ, ta, Nê-bu-cát-nết-sa, ngợi khen, tôn vinh, và làm cả sáng Vua trên trời; mọi công việc Ngài đều chân thật, các đường lối Ngài đều công bình; và kẻ nào bước đi kiêu ngạo, Ngài có thể hạ nó xuống.

4

Ne^mbu^katv^netv^saa Nyei Da'nyeic Norm Mbeix

1Yie, Ne^mbu^katv^netv^saa Hungh, zunh mbuox lungh ndiev nyei maanc guoqv, maanc fingx caux maanc nyungc waac nyei mienh,
 Tov bun meih mbuo duqv domh baengh orn.
2Yie a'hneiv gorngv Yiem Hlang Jiex nyei Tin-Hungh weic yie zoux jangx-hoc caux mbuoqc horngh nyei sic zunh mbuox meih mbuo.
  3Ninh nyei jangx-hoc ndongc haaix hlo,
   ninh mbuoqc horngh nyei sic ndongc haaix henv,
  ninh nyei guoqv se yietc liuz nyei guoqv,
   ninh duqv gunv taux maanc gouv maanc doic.
4Yie, Ne^mbu^katv^netv^saa, yiem yie ganh nyei hungh dinc gu'nyuoz haiz kuh yiem, bungx-zuoqc nyei. 5Yie mbeix norm mbeix bun yie gamh nziex. Yie bueix jienv yie nyei coux wuov zanc, yiem hnyouv hnamv cuotv yaac buatc laauc yaangh nyei sic haeqv yie gamh nziex haic! 6Yie ziouc heuc Mbaa^mbi^lon Saengv nyei yietc zungv guai-qaauv mienh daaih yie naaiv weic tengx yie porv mbeix. 7Zoux huaax-nyinz, zoux faatv, samx hleix nyei mienh caux gaanv hei mienh ziouc daaih zunv, yie gorngv mbeix bun ninh mbuo muangx mv baac ninh mbuo maiv haih tengx yie porv mbeix. 8Nqa'haav laai Ndaa^ni^en daaih yiem yie nyei nza'hmien, yie yaac gorngv mbeix bun ninh muangx. (Ninh aengx maaih norm mbuox heuc Mben^te^satv^saa, se gan yie nyei zienh nyei mbuox, weic zuqc ninh maaih singx zienh bun daaih nyei cong-mengh yiem ninh gu'nyuoz.)
9“O huaax-nyinz mienh nyei bieiv, Mben^te^satv^saa aac, yie hiuv duqv meih maaih singx zienh bun daaih nyei cong-mengh yiem meih gu'nyuoz yaac maiv maaih haaix nyungc gem jienv nyei sic weic meih aqc jiex ndaangc. Yie mbeix buatc nyei mbeix se hnangv naaiv. Tov meih porv mbuox yie. 10Yie bueix jienv coux buatc naaiv deix laauc yaangh nyei sic. Yie buatc yiem baamh gen mbu'ndongx maaih diuh domh! ndiangx hlo haic, hlang! haic. 11Naaiv diuh ndiangx gunv zoux gunv hlang, gunv zoux gunv henv, zungv faaux taux lungh. Yiem jomc lungh ndiev mangc duqv buatc nyei. 12Ndiangx nyei normh nzueic nyei, biouv yaac ziangh duqv camv. Yiem naaiv diuh ndiangx maaih nyanc hopv gaux yietc zungv maaih maengc nyei ga'naaiv. Lomc-huaang nyei hieh zoih yiem ndiangx ga'ndiev bingx laangh. Ndaamv-lungh nyei norqc yiem ninh nyei nquaah. Yietc zungv maaih maengc nyei ga'naaiv yiem naaiv diuh ndiangx duqv nyanc hopv.
13“Yie bueix jienv coux buatc naaiv deix laauc yaangh nyei sic, buatc dauh siouv gaeng nyei cing-nzengc fin-mienh, yiem lungh njiec daaih. 14Ninh heuc mbui nyei gorngv, ‘Goix naaiv diuh ndiangx, hngaqv ninh nyei nquaah, hlutv ninh nyei normh, bun ninh nyei biouv faatv nzaanx nzengc. Bun yiem ndiangx ga'ndiev nyei hieh zoih biaux, bun yiem ndiangx-nquaah nyei norqc yaac ndaix mingh. 15Mv baac bun ndiangx-gorn caux nzungh corc ziangh jienv ndau, longc hlieqv caux dongh siqv kou kou jienv, bun ninh yiem wuov miev-nyiemz nyei dorngx, lomc-huaang gu'nyuoz.
“ ‘Bun ninh zuqc lungh nyei mbiungc-suiv pinx ninh ndorn, yaac bun ninh maaih buonc caux hieh zoih yiem wuov lomc-huaang, miev nyiemz nyei dorngx.
16Bun ninh nyei hnyouv goiv yienc, maiv benx baamh mienh nyei hnyouv yaac bun ninh duqv hnyouv hnangv hieh zoih nyei hnyouv. Sueih ninh hnangv naaic yiem siec hnyangx.
17“+‘Naaiv deix siemv nyei waac se siouv gaeng nyei cing-nzengc fin-mienh dingc nyei waac. Cing-nzengc fin-mienh gorngv naaiv deix dingc daaih nyei waac weic bun lungh ndiev mienh hiuv duqv Yiem Hlang Jiex Wuov Dauh gunv baamh mienh nyei guoqv, yaac zorqv guoqv jiu bun dongh ninh oix bun nyei mienh, liepc maiv maaih mengh dauh jiex nyei mienh gunv guoqv.’
18“Naaiv se yie, Ne^mbu^katv^netv^saa Hungh, mbeix nyei mbeix. Mben^te^satv^saa aah! Tov tengx yie porv mbeix, weic zuqc yiem yie nyei guoqv nyei yietc zungv guai-qaauv mienh, maiv maaih haaix dauh haih porv mbeix bun yie muangx. Mv baac meih haih nyei, weic zuqc meih maaih singx zienh bun daaih nyei cong-mengh yiem meih gu'nyuoz.”

Ndaa^ni^en Porv Mbeix

19Ndaa^ni^en, aengx maaih norm mbuox heuc Mben^te^satv^saa, yietv haiz naaiv deix waac ziouc haeqv dangh ninh, hnyouv huaang nzengc. Hungh diex gorngv, “Mben^te^satv^saa aac, maiv dungx bun mbeix caux porv mbeix nyei eix leiz haeqv meih.”
Mben^te^satv^saa dau, “Yie nyei ziouv aah! Tov bun naaiv norm mbeix gorngv zuqc nzorng meih wuov deix, bun mbeix nyei eix leiz gorngv zuqc meih nyei win-wangv.
20Meih buatc wuov diuh ndiangx, gunv hlo gunv henv, hlang taux gu'nguaaic lungh, dueiv zungv taux lungh mi'aqv, jomc lungh ndiev haih mangc duqv buatc, 21normh yaac nzueic, biouv ziangh duqv camv, maaih nyanc hopv gaux yietc zungv maaih maengc nyei ga'naaiv nyanc. Lomc-huaang nyei hieh zoih yiem ndiangx ga'ndiev hitv kuonx. Ndaamv-lungh nyei norqc yiem ninh nyei nquaah. 22O hungh diex aah! Meih se wuov diuh ndiangx aqv. Meih hlo yaac henv, zungv hlo taux gu'nguaaic lungh. Meih gunv nyei guoqv taux jomc lungh ndiev.
23“O hungh diex aac, meih buatc siouv gaeng, cing-nzengc nyei fin-mienh, yiem wuov lungh gorngv, ‘Goix naaiv diuh ndiangx yaac mietc nzengc, mv baac liouh gorn caux nzungh yiem wuov ndau. Longc hlieqv caux dongh siqv kou kou jienv, bun ninh yiem wuov lomc-huaang nyei miev-lunx, yaac bun ninh zuqc mbiungc-suiv pinx ndorn. Bun ninh caux lomc-huaang nyei hieh zoih yiem buangv siec hnyangx.’
24“O hungh diex aac, yiem naaiv mingh se porv mbeix nyei eix leiz. Naaiv se Yiem Hlang Jiex Wuov Dauh cuotv daaih nyei lingc gorngv yie nyei ziouv, hungh diex. 25Meih zungv oix zuqc yiem baamh mienh mbu'ndongx zuqc zunc cuotv mingh caux hieh zoih yiem. Meih oix zuqc hnangv ngongh nor, nyanc miev, zuqc lungh zaangc nyei mbiungc-suiv pinx ndorn. Oix zuqc jiex liuz siec hnyangx, zuov taux meih nyiemc Yiem Hlang Jiex Wuov Dauh gunv baamh mienh nyei guoqv. Ninh oix zorqv guoqv jiu bun haaix dauh ninh ziouc jiu bun wuov dauh aqv. 26Fin-mienh gorngv oix zuqc liouh ndiangx-gorn caux nzungh ziangh jienv ndau nyei eix leiz se, zuov meih nyiemc Tin-Dorngh gunv, nqa'haav meih nyei guoqv zungv aengx benx meih nyei. 27O hungh diex aah! Tov muangx yie kuinx nyei waac. Tov guangc meih nyei zuiz aengx zoux duqv horpc. Guangc zoux waaic nyei sic, korv-lienh mienh jomc mienh. Hnangv naaic nziex meih haih duqv bungx-zuoqc nyei yiem lauh.”

Mbeix Nyei Eix Leiz Cuotv Daaih Zien

28naaiv deix yietc zungv sic cuotv daaih zuqc Ne^mbu^katv^netv^saa Hungh. 29Jiex liuz ziepc nyeic hlaax nyieqc, hungh diex yiem Mbaa^mbi^lon nyei hungh dinc nyei biauv-ngorh gu'nguaaic yangh jienv mingh wuov zanc, 30hungh diex gorngv, “Naaiv se domh Mbaa^mbi^lon Zingh, dongh yie ganh nyei domh qaqv liepc daaih zoux domh zingh, weic biux mengh yie nyei haangh daauh nyei domh njang-laangc.”
31Naaiv deix waac corc yiem hungh diex nyei nzuih gorngv maiv gaengh setv, maaih qiex yiem wuov lungh njiec daaih gorngv, “Ne^mbu^katv^netv^saa Hungh aah! Naaiv deix waac gorngv meih aqv. Meih nyei hungh lingc zuqc zorqv mi'aqv. 32Meih zungv zuqc zunc cuotv, maiv duqv yiem mienh mbu'ndongx. Oix zuqc caux hieh zoih yiem lomc-huaang nyanc miev hnangv ngongh nor. Meih oix zuqc hnangv naaiv nor yiem jiex liuz siec hnyangx, zuov meih nyiemc Yiem Hlang Jiex Wuov Dauh maaih lingc gunv baamh mienh nyei guoqv. Ninh oix zorqv guoqv bun haaix dauh, ninh ziouc bun wuov dauh aqv.”
33Gorngv Ne^mbu^katv^netv^saa naaiv deix waac jang-jang gorngv baac hnangv, sic liemh zeih cuotv daaih doix-diuc. Ninh zuqc zunc cuotv zuangx mienh mbu'ndongx yaac nyanc miev hnangv ngongh nor. Ninh nyei sin zuqc mbiungc-suiv pinx ndorn. Ninh nyei mba'biei ndaauv hnangv domh jaangv nyei biei. Ninh nyei zaux-ndoqv-nquaiz yaac hnangv norqc nyei nyiuv.
34Wuov deix ziangh hoc jiex liuz, yie, Ne^mbu^katv^netv^saa, cau hmien mangc lungh, yie ziouc nzang daaih aqv. Wuov zanc yie ceng Yiem Hlang Jiex Wuov Dauh. Yie taaih ninh yaac ceng yietc liuz ziangh nyei Tin-Hungh weic zuqc
  ninh gunv nyei guoqv se yietc liuz nyei guoqv,
   ninh nyei guoqv yiem taux maanc gouv maanc doic.
  35Lungh ndiev maanc mienh
   ninh maiv funx maaih jaax-zinh.
  Yiem lungh maaih qaqv nyei ga'naaiv
   caux yiem lungh ndiev nyei baamh mienh mbu'ndongx,
   ninh sueih ninh ganh nyei eix zoux.
  Maiv maaih haaix dauh haih laanh ninh nyei buoz,
   fai naaic ninh, “Meih zoux haaix nyungc laeh?”
36Yie nzang daaih wuov zanc, yie aengx duqv haangh daauh, duqv mienh taaih weic yie njang-laangc nyei guoqv. Yie nyei caangh laangh mienh caux domh jien nzuonx daaih. Yie nyei hungh weic aengx duqv liepc wuonv, zungv jaa zoux hlo jienv faaux. 37Ih zanc yie, Ne^mbu^katv^netv^saa, ceng yaac taaih lungh zaangc nyei Hungh Diex, weic zuqc ninh zoux nyei nyungc-nyungc ninh zoux duqv horpc. Ninh nyei jauv yaac baengh fim nyei. Zoux maux nyei mienh ninh yaac haih zatv duqv njiec.