1 Hỡi Thê-ô-phi-lơ quí nhân, vì có nhiều kẻ dốc lòng chép sử về những sự đã làm nên trong chúng ta, 2 theo như các người chứng kiến từ lúc ban đầu và trở nên người giảng đạo⚓ đã truyền lại cho chúng ta, 3 vậy, sau khi đã xét kỹ càng từ đầu mọi sự ấy, tôi cũng tưởng nên theo thứ tự viết mà tỏ ra cho ông, 4 để ông biết những điều mình đã học là chắc chắn.
Sự giáng sanh Đức Chúa Jêsus và thuở Ngài còn nhỏ
(Từ 1:5 đến đoạn 2)
Lời tiên tri về sự sanh Giăng Báp-tít
5 Trong đời Hê-rốt, vua nước Giu-đê, có một thầy tế lễ, về ban A-bi-a, tên là Xa-cha-ri; vợ người là Ê-li-sa-bét, thuộc về chi phái A-rôn.⚓6 Cả hai đều là công bình trước mặt Đức Chúa Trời, vâng giữ mọi điều răn và lễ nghi của Chúa một cách không chỗ trách được. 7 Hai người không có con, vì Ê-li-sa-bét son sẻ, và cả hai đều cao tuổi. 8 Vả, Xa-cha-ri cứ theo thứ tự trong ban mình mà làm chức tế lễ trước mặt Đức Chúa Trời. 9 Khi đã bắt thăm theo lệ các thầy cả lập ra rồi, thì người được gọi vào nơi thánh⚓ của Chúa để dâng hương. 10 Đương giờ dâng hương, cả đoàn dân đông đều ở ngoài cầu nguyện. 11 Bấy giờ có một thiên sứ của Chúa hiện ra cùng Xa-cha-ri, đứng bên hữu bàn thờ xông hương. 12 Xa-cha-ri thấy, thì bối rối sợ hãi. 13 Nhưng thiên sứ nói cùng người rằng: Hỡi Xa-cha-ri, đừng sợ, vì lời cầu nguyện ngươi đã được nhậm rồi. Ê-li-sa-bét, vợ ngươi, sẽ sanh một con trai, ngươi khá đặt tên là Giăng. 14 Con trai đó sẽ làm cho ngươi vui mừng hớn hở, và nhiều kẻ sẽ mừng rỡ về sự sanh người ra. 15 Vì người sẽ nên tôn trọng trước mặt Chúa; không uống rượu hay là giống gì làm cho say, và sẽ được đầy dẫy Đức Thánh Linh từ khi còn trong lòng mẹ.⚓16 Người sẽ làm cho nhiều con trai Y-sơ-ra-ên trở lại cùng Chúa, là Đức Chúa Trời của họ; 17 chính người lại sẽ lấy tâm thần quyền phép Ê-li mà đi trước mặt Chúa, để đem lòng cha trở về con cái, kẻ loạn nghịch đến sự khôn ngoan của người công bình, đặng sửa soạn cho Chúa một dân sẵn lòng.⚓18 Xa-cha-ri thưa rằng: Bởi sao tôi biết được điều đó? Vì tôi đã già, vợ tôi đã cao tuổi rồi. 19 Thiên sứ trả lời rằng: Ta là Gáp-ri-ên, đứng trước mặt Đức Chúa Trời; Ngài đã sai ta đến truyền cho ngươi và báo tin mừng nầy.⚓20 Nầy, ngươi sẽ câm, không nói được cho đến ngày nào các điều ấy xảy ra, vì ngươi không tin lời ta, là lời đến kỳ sẽ ứng nghiệm. 21 Bấy giờ, dân chúng đợi Xa-cha-ri, và lấy làm lạ, vì người ở lâu trong nơi thánh. 22 Khi Xa-cha-ri ra, không nói với chúng được, thì họ mới hiểu rằng người đã thấy sự hiện thấy gì trong đền thánh; người ra dấu cho họ, mà vẫn còn câm. 23 Khi những ngày về phần việc mình đã trọn, người trở về nhà. 24 Khỏi ít lâu, vợ người là Ê-li-sa-bét chịu thai, ẩn mình đi trong năm tháng, mà nói rằng: 25 Ấy là ơn Chúa đã làm cho tôi, khi Ngài đã đoái đến tôi, để cất sự xấu hổ tôi giữa mọi người.
Thiên sứ báo tin Đức Chúa Jêsus giáng sanh
26 Đến tháng thứ sáu, Đức Chúa Trời sai thiên sứ Gáp-ri-ên đến thành Na-xa-rét, xứ Ga-li-lê, 27 tới cùng một người nữ đồng trinh tên là Ma-ri, đã hứa gả cho một người nam tên là Giô-sép, về dòng vua Đa-vít.⚓28 Thiên sứ vào chỗ người nữ ở, nói rằng: Hỡi người được ơn, mừng cho ngươi; Chúa ở cùng ngươi. 29 Ma-ri nghe nói thì bối rối, tự hỏi rằng lời chào ấy có nghĩa gì. 30 Thiên sứ bèn nói rằng: Hỡi Ma-ri, đừng sợ, vì ngươi đã được ơn trước mặt Đức Chúa Trời. 31 Nầy, ngươi sẽ chịu thai và sanh một con trai mà đặt tên là Jêsus.⚓32 Con trai ấy sẽ nên tôn trọng, được xưng là Con của Đấng Rất Cao; và Chúa, là Đức Chúa Trời, sẽ ban cho Ngài ngôi Đa-vít là tổ phụ Ngài.⚓33 Ngài sẽ trị vì đời đời nhà Gia-cốp, nước Ngài vô cùng. 34 Ma-ri bèn thưa rằng: Tôi chẳng hề nhận biết người nam nào, thì làm sao có được sự đó? 35 Thiên sứ truyền rằng: Đức Thánh Linh sẽ đến trên ngươi, và quyền phép Đấng Rất Cao sẽ che phủ ngươi dưới bóng mình, cho nên con thánh sanh ra, phải xưng là Con Đức Chúa Trời. 36 Kìa, Ê-li-sa-bét, bà con ngươi, cũng đã chịu thai một trai trong lúc già nua; người ấy vốn có tiếng là son, mà nay cưu mang được sáu tháng rồi. 37 Bởi vì không việc chi Đức Chúa Trời chẳng làm được.⚓38 Ma-ri thưa rằng: Tôi đây là tôi tớ Chúa; xin sự ấy xảy ra cho tôi như lời người truyền! Đoạn thiên sứ lìa khỏi Ma-ri.
Ma-ri thăm Ê-li-sa-bét. – Bài ca tụng của Ma-ri
39 Trong những ngày đó, Ma-ri chờ dậy, lật đật đi trong miền núi, đến một thành về xứ Giu-đa, 40 vào nhà Xa-cha-ri mà chào Ê-li-sa-bét. 41 Vả, Ê-li-sa-bét vừa nghe tiếng Ma-ri chào, con nhỏ ở trong lòng liền nhảy nhót; và Ê-li-sa-bét được đầy Đức Thánh Linh, 42 bèn cất tiếng kêu rằng: Ngươi có phước trong đám đàn bà, thai trong lòng ngươi cũng được phước. 43 Nhân đâu ta được sự vẻ vang nầy, là mẹ Chúa ta đến thăm ta? 44 Bởi vì tai ta mới nghe tiếng ngươi chào, thì con nhỏ ở trong lòng ta liền nhảy mừng. 45 Phước cho người đã tin, vì lời Chúa truyền cho sẽ được ứng nghiệm! 46 Ma-ri bèn nói rằng:⚓ Linh hồn tôi ngợi khen Chúa, 47 Tâm thần tôi mừng rỡ trong Đức Chúa Trời, là Cứu Chúa tôi, 48 Vì Ngài đã đoái đến sự hèn hạ của tôi tớ Ngài. Nầy, từ rày về sau, muôn đời sẽ khen tôi là kẻ có phước;⚓ 49 Bởi Đấng Toàn năng đã làm các việc lớn cho tôi. Danh Ngài là thánh, 50 Và Ngài thương xót kẻ kính sợ Ngài từ đời nầy sang đời kia. 51 Ngài đã dùng cánh tay mình để tỏ ra quyền phép; Và phá tan mưu của kẻ kiêu ngạo toan trong lòng. 52 Ngài đã cách người có quyền khỏi ngôi họ, Và nhắc kẻ khiêm nhượng lên⚓ 53 Ngài đã làm cho kẻ đói được đầy thức ngon, Và đuổi kẻ giàu về tay không. 54 Ngài đã vùa giúp Y-sơ-ra-ên, tôi tớ Ngài, Và nhớ lại sự thương xót mình Đối với Áp-ra-ham cùng con cháu người luôn luôn, 55 Như Ngài đã phán cùng tổ phụ chúng ta vậy.⚓ 56 Ma-ri ở với Ê-li-sa-bét chừng ba tháng, rồi trở về nhà mình.
Giăng Báp-tít sanh ra
57 Bấy giờ, đến ngày mãn nguyệt, Ê-li-sa-bét sanh được một trai. 58 Xóm giềng bà con nghe Chúa tỏ ra sự thương xót cả thể cho Ê-li-sa-bét, thì chia vui cùng người. 59 Qua ngày thứ tám, họ đều đến để làm lễ cắt bì cho con trẻ; và đặt tên là Xa-cha-ri theo tên của cha.⚓60 Nhưng mẹ nói rằng: Không! Phải đặt tên con là Giăng. 61 Họ nói: Trong bà con ngươi không ai có tên đó. 62 Họ bèn ra dấu hỏi cha muốn đặt tên gì cho con. 63 Xa-cha-ri biểu lấy bảng nhỏ, và viết rằng: Giăng là tên nó. Ai nấy đều lấy làm lạ. 64 Tức thì miệng ngươi mở ra, lưỡi được thong thả, nói và ngợi khen Đức Chúa Trời. 65 Hết thảy xóm giềng đều kinh sợ, và người ta nói chuyện với nhau về mọi sự ấy khắp miền núi xứ Giu-đê. 66 Ai nghe cũng ghi vào lòng mà nói rằng: Ấy vậy, con trẻ đó sẽ ra thể nào? Vì tay Chúa ở cùng con trẻ ấy.
Bài ca tụng của Xa-cha-ri
67 Bấy giờ, Xa-cha-ri, cha con trẻ ấy, được đầy dẫy Đức Thánh Linh, thì nói tiên tri rằng: 68 Ngợi khen Chúa, là Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên, Vì đã thăm viếng và chuộc dân Ngài, 69 Cùng sanh ra cho chúng tôi trong nhà Đa-vít, tôi tớ Ngài, Một Đấng Cứu thế⚓ có quyền phép! 70 Như lời Ngài đã dùng miệng các thánh tiên tri phán từ thuở trước, 71 Ngài cứu chúng tôi khỏi kẻ thù và tay mọi người ghen ghét chúng tôi; 72 Ngài tỏ lòng thương xót đến tổ tông chúng tôi, Và nhớ lại lời giao ước thánh của Ngài, 73 Theo như Ngài đã thề với Áp-ra-ham là tổ phụ chúng tôi, 74 Mà hứa rằng khi chúng tôi đã được cứu khỏi tay kẻ nghịch thù, Ngài sẽ ban ơn lành cho chúng tôi, trước mặt Ngài, 75 Lấy sự thánh khiết và công bình mà hầu việc Ngài, trọn đời mình không sợ hãi gì hết. 76 Hỡi con trẻ, người ta sẽ kêu con là tiên tri của Đấng Rất Cao; Con sẽ đi trước mặt Chúa, dọn đường Ngài,⚓ 77 Để cho dân Ngài bởi sự tha tội họ mà biết sự rỗi. 78 Vì Đức Chúa Trời chúng tôi động lòng thương xót, Và mặt trời mọc lên từ nơi cao thăm viếng chúng tôi, 79 Để soi những kẻ ngồi chỗ tối tăm và trong bóng sự chết, Cùng đưa chân chúng tôi đi đường bình an.⚓ 80 Vả, con trẻ ấy lớn lên, tâm thần mạnh mẽ, ở nơi đồng vắng cho đến ngày tỏ mình ra cùng dân Y-sơ-ra-ên.
1
1,2Bạn Thiên-phong thân kính,⚓ Trước đây đã có nhiều người ghi chép cuộc đời và chức vụ Chúa Cứu Thế Giê-xu, theo lời tường thuật của các môn đệ đầu tiên và của nhiều nhân chứng. 3Do đó, tôi đã sưu tầm, kiểm chứng tất cả sử liệu và viết lại theo thứ tự để kính gửi anh xem. 4Ước mong công trình khảo cứu này chứng tỏ những điều anh đã học hỏi là chính xác.
Thiên sứ báo tin Giăng Báp-tít ra đời
5Thời vua Hê-rốt cai trị xứ Giu-đê, thầy tế lễ Xa-cha-ri, thuộc ban A-bi-gia, lo việc tế lễ trong Đền thờ. Vợ là Ê-li-sa- bét cũng thuộc dòng họ tế lễ.⚓6Ông bà là người công chính trước mặt Thượng Đế, vâng giữ trọn vẹn điều răn, luật lệ của Ngài. 7Tuổi đời chất nặng trên vai, ông bà vẫn chưa sinh được mụn con nào. 8,9Một hôm, Xa-cha-ri vào Đền thờ lo việc tế lễ theo phiên thứ. Ông bắt thăm nhằm phần việc dâng hương cho Chúa trong Đền thờ. 10Lúc ông dâng hương, dân chúng cầu nguyện ngoài sân. 11Thình lình, một thiên sứ của Chúa xuất hiện, đứng bên phải bàn thờ dâng hương. 12Xa-cha-ri nhìn thấy, giật mình hoảng sợ. 13Thiên sứ liền trấn an: “Xa-cha-ri, đừng sợ! Tôi đến báo tin Thượng Đế đã nghe lời ông cầu nguyện. Ê-li-sa-bét, vợ ông sẽ sinh con trai, hãy đặt tên nó là Giăng. 14Thật là niềm vui lớn cho ông bà; nhiều người cũng sẽ hân hoan khi nó ra đời. 15Đứa trẻ sẽ được Thượng Đế trọng dụng; nó không bao giờ uống rượu nhưng được đầy dẫy Thánh Linh từ khi còn trong lòng mẹ. 16Nó sẽ dìu dắt nhiều người Y-sơ-ra-ên trở về với Chúa là Thượng Đế của họ. 17Đứa trẻ sẽ có tinh thần và khí lực dũng mãnh như tiên tri Ê-li thời xưa. Nó sẽ dọn đường cho Chúa Cứu Thế, chuẩn bị nhân dân sẵn sàng đón tiếp Ngài. Nó sẽ hòa giải cha với con,⚓ làm cho kẻ bội nghịch trở nên khôn ngoan như người công chính.” 18Xa-cha-ri nghi ngờ: “Việc đó làm sao thực hiện được? Vì tôi đã già, vợ tôi cũng đã cao tuổi lắm rồi!” 19Thiên sứ đáp: “Tôi là Gáp-ri-ên, thường đứng trước mặt Thượng Đế. Chính Ngài sai tôi đến báo tin mừng cho ông. 20Ông không tin lời tôi, nên sẽ bị câm cho đến khi đứa trẻ ra đời. Nhưng lời tôi nói, đến đúng kỳ sẽ thành sự thật.” 21Dân chúng đứng bên ngoài chờ Xa- cha-ri, ngạc nhiên vì ông ở quá lâu trong Đền thờ. 22Lúc trở ra, Xa-cha-ri không nói được, phải dùng tay ra dấu, nên họ biết ông vừa thấy khải tượng trong Đền thờ. 23Khi mãn phiên phục vụ, Xa-cha-ri về nhà. 24Sau đó, Ê-li-sa-bét có thai, sống ẩn dật trong năm tháng. 25Bà tự nhủ: “Chúa thật nhân từ, Ngài đã xóa bỏ sự nhục nhã cho ta rồi!”
Thiên sứ báo tin Chúa Giê-xu giáng sinh
26Qua tháng sáu, Thượng Đế sai thiên sứ Gáp-ri-ên vào thành Na-xa-rét, xứ Ga-li-lê, 27đến thăm Ma-ri là một trinh nữ đã hứa hôn với Giô-sép, thuộc dòng vua Đa-vít. 28Thiên sứ nói: “Xin chào mừng cô, người được ân của Chúa! Chúa ở với cô!” 29Ma-ri bối rối, tự hỏi lời chào ấy có nghĩa gì. 30Thiên sứ giải thích: “Đừng sợ, vì Thượng Đế đã ban đặc ân cho cô. 31Cô sắp có thai, sinh con trai, và đặt tên là Giê-xu. 32Con trai đó rất cao quý, sẽ được xưng là Con Thượng Đế. Thượng Đế sẽ ban cho Ngài ngôi vua của Đa-vít. 33Ngài sẽ cai trị dân Y-sơ-ra-ên mãi mãi; nước Ngài tồn tại đời đời.” 34Ma-ri ngạc nhiên: “Tôi còn là con gái, làm sao có con được?” 35Thiên sứ đáp: “Thánh Linh sẽ giáng trên cô, quyền năng Thượng Đế sẽ bao phủ cô, nên Con Thánh sinh ra sẽ được gọi là Con Thượng Đế. 36Như trường hợp Ê-li-sa-bét dì⚓ của cô là người đã già, quá tuổi sinh nở’, mà cũng có thai được sáu tháng rồi. 37Vì chẳng có việc gì Thượng Đế không làm được.” 38Ma-ri thành khẩn: “Tôi là tôi tớ Chúa, sẵn sàng vâng theo ý muốn Chúa. Xin Chúa thực hiện mọi điều ông nói!” Sau đó thiên sứ từ biệt Ma-ri.
Ma-ri đến thăm Ê-li-sa-bét
39,40Mấy ngày sau, Ma-ri vội vã lên đường, đến một thành phố miền đồi núi xứ Giu-đê, vào nhà Xa-cha-ri thăm Ê-li- sa-bét. 41Vừa nghe Ma-ri chào, thai trong bụng Ê-li-sa-bét liền nhảy mừng. Ê-li-sa- bét được đầy dẫy Thánh Linh, 42nói lớn với Ma-ri: “Cô là người hạnh phúc nhất trong giới phụ nữ! Thai trong lòng cô là phúc hạnh lớn lao! 43Thật vinh dự cho tôi vì được mẹ Chúa tôi đến thăm! 44Vừa nghe cô chào hỏi, thai trong bụng tôi đã nhảy mừng. 45Thượng Đế ban phúc cho cô, vì cô tin lời Ngài hứa sẽ thành sự thật.”
Ma-ri ca tụng Chúa
46Ma-ri đáp: “Tâm hồn tôi ca ngợi Chúa. 47Tâm linh tôi hân hoan vì Thượng Đế là Cứu Chúa tôi. 48Chúa đã lưu ý đến con đòi hèn mọn của Ngài, và từ nay, mọi thế hệ sẽ khen tôi là người hạnh phúc. 49Đấng Thánh Toàn năng đã làm những việc lớn cho tôi. 50Ngài thương xót người kính sợ Ngài từ đời này sang đời khác. 51Cánh tay quyền năng Ngài đưa ra, mưu trí kẻ kiêu ngạo liền tan biến. 52Ngài truất phế các vua chúa, và cất nhắc kẻ thấp hèn. 53Ngài cho người đói được no nê, và đuổi kẻ giàu về tay không. 54Ngài nhớ lại lời hứa,⚓ nên cứu giúp Y-sơ-ra-ên, tôi tớ Ngài. 55Vì Ngài có hứa với Áp-ra-ham và cả dòng dõi: Ngài sẽ thương xót họ mãi mãi.” 56Ma-ri ở lại với Ê-li-sa-bét độ ba tháng rồi trở về nhà.
Giăng Báp-tít ra đời
57Đến kỳ sinh nở, Ê-li-sa-bét sinh được một con trai. 58Bà con láng giềng đều hoan hỉ khi nghe tin Chúa cho bà có con. 59Được tám ngày, họ đến làm lễ cắt bì cho đứa bé. Thấy họ định đặt tên nó là Xa-cha-ri, theo tên cha, 60mẹ đứa bé quả quyết. “Không! Tên nó là Giăng!" 61Họ ngạc nhiên: “Họ hàng ta đâu có ai mang tên đó?” 62Có người ra dấu hỏi Xa-cha-ri. 63Ông sai lấy bảng viết: “Tên nó là Giăng!” Mọi người đều kinh ngạc. 64Ngay lúc ấy, Xa-cha-ri nói được, và ca ngợi Thượng Đế. 65Hàng xóm láng giềng đều kinh sợ, đồn việc ấy khắp miền đồi núi xứ Giu-đê. 66Mọi người nghe chuyện đều ngẫm nghĩ: “Không biết tương lai đứa bé sẽ ra sao? Vì rõ ràng Chúa phù hộ nó.”
Xa-cha-ri nói tiên tri
67Xa-cha-ri được đầy dẫy Thánh Linh, liền nói tiên tri: 68“Ca ngợi Chúa là Thượng Đế của Y-sơ-ra-ên! Vì Ngài đã thăm viếng và cứu chuộc dân Ngài. 69Ngài sai Chúa Cứu Thế đến với chúng tôi, sinh ra trong dòng họ Đa-vít, đầy tớ Ngài, 70đúng theo lời hứa của Ngài qua môi miệng các tiên tri thánh ngày xưa. 71Ngài sẽ giải cứu chúng tôi khỏi kẻ thù nghịch và người ghen ghét chúng tôi. 72,73Ngài bày tỏ lòng thương xót tổ phụ chúng tôi, nhớ lại giao ước thánh của Ngài với Áp-ra-ham, 74giải thoát chúng tôi khỏi tay kẻ thù nghịch, cho chúng tôi được mạnh dạn phụng sự Thượng Đế, 75và mãi mãi sống thánh thiện, công chính trước mặt Ngài. 76“Còn Giăng, con sẽ được xưng là tiên tri của Thượng Đế Chí Cao, vì con sẽ đi trước Chúa Cứu Thế, dọn đường cho Ngài, 77chỉ cho dân Ngài biết con đường cứu rỗi nhờ sự tha tội, 78do ân khoan hồng của Thượng Đế. Vì ánh bình minh sắp chiếu trên chúng ta, 79soi sáng người ngồi trong cõi tối tăm và dưới bóng tử vong, dìu dắt chúng ta vào nẻo an lành.” 80Cậu bé lớn lên, có ý chí sắt đá, sống trong đồng hoang cho đến khi công khai hoạt động giữa nhân dân.⚓