Bài giảng thứ nhứt của Môi-se nhắc lại các ơn Chúa đã làm trong đồng vắng
1 Nầy là lời Môi-se nói cho cả Y-sơ-ra-ên, bên kia sông Giô-đanh, tại đồng vắng, trong đồng bằng, đối ngang Su-phơ, giữa khoảng Pha-ran và Tô-phên, La-ban, Hát-sê-rốt, và Đi-xa-háp. 2 Từ Hô-rếp tới Ca-đe-Ba-nê-a, bởi đường núi Sê-i-rơ, đi mười một ngày đường. 3 Nhằm năm bốn mươi, ngày mồng một tháng mười một, Môi-se nói cùng dân Y-sơ-ra-ên mọi điều mà Đức Giê-hô-va đã biểu người phải nói cùng họ. 4 Ấy là sau khi người đã đánh giết Si-hôn, vua dân A-mô-rít ở tại Hết-bôn, và Óc, vua Ba-san, ở tại Ách-ta-rốt và Ết-rê-i.⚓ 5 Tại bên kia sông Giô-đanh, trong xứ Mô-áp, Môi-se khởi giảng giải luật pháp nầy mà rằng: 6 Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta có phán cùng chúng ta tại Hô-rếp mà rằng: Các ngươi kiều ngụ trong núi nầy đã lâu quá; 7 hãy vòng lại và đi đến núi dân A-mô-rít, cùng đến các miền ở gần bên, tức là đến nơi đồng bằng, lên núi, vào xứ thấp⚓, đến miền nam, lên mé biển, vào xứ dân Ca-na-an và Li-ban, cho đến sông lớn, là sông Ơ-phơ-rát. 8 Kìa, ta phó xứ nầy cho các ngươi! Hãy vào và chiếm lấy xứ mà Đức Giê-hô-va đã thề ban cho tổ phụ các ngươi, là Áp-ra-ham, Y-sác, Gia-cốp, cùng cho con cháu của họ. 9 Trong lúc đó ta có nói cùng các ngươi rằng: Một mình ta không sức đủ cai trị các ngươi. 10 Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi đã gia thêm các ngươi, kìa ngày nay, các ngươi đông như sao trên trời. 11 Nguyện Giê-hô-va Đức Chúa Trời của tổ phụ các ngươi khiến các ngươi thêm lên gấp ngàn lần và ban phước cho, y như Ngài đã phán cùng các ngươi. 12 Một mình ta làm thế nào mang lấy trách nhiệm và gánh nặng về điều tranh tụng của các ngươi? 13 Hãy chọn trong mỗi chi phái các ngươi những người khôn ngoan, thông sáng, có tiếng, và ta sẽ lập họ lên làm quan trưởng các ngươi. 14 Các ngươi có đáp rằng: Việc người toan làm thật tốt thay. 15 Bấy giờ, ta chọn lấy những người quan trưởng của các chi phái, là những người khôn ngoan, có tiếng, lập lên làm quan tướng các ngươi, hoặc cai ngàn người, hoặc cai trăm người, hoặc cai năm mươi người, hoặc cai mười người, và làm quản lý trong những chi phái của các ngươi. 16 Trong lúc đó, ta ra lịnh cho những quan xét các ngươi rằng: Hãy nghe anh em các ngươi, và lấy công bình mà xét đoán sự tranh tụng của mỗi người với anh em mình, hay là với khách ngoại bang ở cùng người. 17 Trong việc xét đoán, các ngươi chớ tư vị ai; hãy nghe người hèn như nghe người sang, đừng có sợ ai, vì sự xét đoán thuộc về Đức Chúa Trời. Phàm việc nào lấy làm rất khó cho các ngươi, hãy đem đến trước mặt ta thì ta sẽ nghe cho. 18 Vậy, trong lúc đó, ta có truyền cho các ngươi mọi điều mình phải làm. 19 Đoạn, bỏ Hô-rếp, chúng ta trải ngang qua đồng vắng minh mông và gớm ghê mà chúng ta thấy kia, hướng về núi dân A-mô-rít, y như Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta đã phán dặn; rồi chúng ta đến Ca-đe-Ba-nê-a. 20 Bấy giờ, ta nói cùng các ngươi rằng: Các ngươi đã đến núi của dân A-mô-rít mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta ban cho chúng ta. 21 Kìa, Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi phó xứ nầy cho ngươi; hãy đi lên, chiếm làm sản nghiệp, y như Giê-hô-va Đức Chúa Trời của tổ phụ ngươi đã phán cùng ngươi; chớ ái ngại, chớ kinh khủng. 22 Các ngươi hết thảy bèn lại gần ta và nói rằng: Hãy sai những người đi trước chúng tôi, đặng do thám xứ và chỉ bảo về đường sá nào chúng tôi phải lên, và các thành chúng tôi phải vào. 23 Lời nầy đẹp lòng ta; ta chọn mười hai người trong các ngươi, tức mỗi chi phái một người. 24 Mười hai người đó ra đi, lên núi, đi đến khe Ếch-côn và do thám xứ. 25 Họ hái cầm trong tay mình những trái cây xứ đó, đem về cho chúng ta; thuật lại cùng chúng ta rằng: Xứ mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta ban cho thật là tốt. 26 Nhưng các ngươi không muốn lên đó, và đã bội nghịch mạng của Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi,⚓27 lằm bằm trong trại mình mà rằng: Ấy bởi Đức Giê-hô-va ghét chúng ta, nên khiến chúng ta ra xứ Ê-díp-tô, đặng phó chúng ta vào tay dân A-mô-rít, để tiêu diệt đi. 28 Chúng ta sẽ đi lên đâu? Anh em chúng ta làm cho chúng ta tiêu gan vì nói rằng: Ấy là một dân đông hơn và cao lớn hơn chúng ta; ấy là những thành lớn và kiên cố đến tận trời; vả lại, tại đó, chúng tôi có thấy những con cháu của dân A-na-kim.⚓ 29 Nhưng ta nói cùng các ngươi rằng: Chớ ái ngại và chớ sợ sệt gì. 30 Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi đi trước, chánh Ngài sẽ chiến cự cho các ngươi, như Ngài đã thường làm trước mắt các ngươi tại xứ Ê-díp-tô, 31 và trong đồng vắng --- là nơi ngươi thấy rằng trọn dọc đường ngươi đi, cho đến khi tới chốn nầy, Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đã bồng ngươi như một người bồng con trai mình.⚓32 Dầu vậy, các ngươi vẫn không tin Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi,⚓33 là Đấng đi trước dẫn các ngươi trên đường, để tìm cho các ngươi một nơi đóng trại; ban đêm trong đám lửa, ban ngày trong đám mây, đặng chỉ con đường các ngươi phải đi. 34 Bấy giờ, Đức Giê-hô-va nghe tiếng của lời nói các ngươi, bèn nổi giận và thề rằng:⚓35 Chẳng một ai của dòng dõi gian ác nầy sẽ thấy xứ tốt đẹp mà ta đã thề ban cho tổ phụ các ngươi, 36 ngoại trừ Ca-lép, con trai của Giê-phu-nê. Người sẽ thấy xứ đó; và ta sẽ ban cho người cùng con cháu người xứ mà người đã trải qua, bởi vì người có theo Đức Giê-hô-va cách trung tín trọn vẹn. 37 Lại, Đức Giê-hô-va vì cớ các ngươi cũng nổi giận cùng ta, mà rằng: Ngươi cũng vậy, sẽ không vào đó đâu. 38 Giô-suê, con trai Nun, là đầy tớ ngươi, sẽ được vào đó. Hãy làm cho người vững lòng, vì ấy là người sẽ khiến dân Y-sơ-ra-ên nhận lấy xứ nầy làm sản nghiệp. 39 Những con trẻ của các ngươi mà các ngươi đã nói rằng sẽ thành một miếng mồi, và những con trai các ngươi hiện bây giờ chưa biết điều thiện hay là điều ác, sẽ vào xứ đó. Ta sẽ ban cho chúng nó xứ nầy làm sản nghiệp; 40 nhưng các ngươi hãy trở về, đi đến đồng vắng về hướng Biển Đỏ. 41 Lúc đó, các ngươi bèn đáp cùng ta mà rằng: Chúng tôi đã phạm tội cùng Đức Giê-hô-va; chúng tôi sẽ đi lên chiến trận và làm mọi điều Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng tôi đã phán dặn. Mỗi người trong các ngươi nịt binh khí và toan dại dột đi lên núi. 42 Đức Giê-hô-va bèn phán cùng ta rằng: Hãy nói cùng dân sự: Chớ đi lên và chớ chiến trận, vì ta không ngự giữa các ngươi; e các ngươi bị quân thù nghịch đánh bại. 43 Ta có thuật lại những lời nầy, nhưng các ngươi không nghe ta, nghịch mạng của Đức Giê-hô-va, đầy sự kiêu ngạo, kéo đi lên núi. 44 Bấy giờ, người A-mô-rít ở trong núi nầy, đi ra đón và đuổi các ngươi như thể đoàn ong, đánh bại các ngươi tại Sê-i-rơ cho đến Họt-ma. 45 Khi trở về, các ngươi có khóc lóc trước mặt Đức Giê-hô-va, nhưng Đức Giê-hô-va không lắng tai và chẳng khứng nghe tiếng của các ngươi. 46 Ấy vì thế nên các ngươi ở tại Ca-đe lâu ngày, nhiều ngày biết dường bao!
1
Ba bài truyền giảng (1:-30) Bài I: Nhắc lại ơn Chúa trong sa mạc
1Sách này ghi chép những lời Mai-sen truyền dạy lại nhân dân Y-sơ-ra-ên khi họ còn ở trong sa mạc, bên bờ phía đông sông Giô-đan, trong đồng bằng đối diện Su-phơ, khoảng giữa Pha-ran, Tô-phên, La-ban, Hát-sê-rốt và Đi-xa-háp. 2(Theo đường núi Sê-i-rơ, họ đi từ Hô-rếp tới Ca-đe Ba-nê-a mất mười một ngày). 3Ngày mồng một tháng 11 năm thứ 40,⚓ Mai-sen truyền lại cho dân tất cả những luật lệ, chỉ thị của Chúa Hằng Hữu. 4,5Việc này xảy ra sau cuộc chiến thắng Si-hôn vua A-mo ở Hết-bôn và Óc, vua Ba-san ở Ách-ta và Ếch-rê-i, bên bờ phía đông sông Giô-đan. 6Ông nói:"Tại Hô-rếp, Thượng-Đế của chúng ta là Đấng Tự Hữu Hằng Hữu dạy rằng: 'Các ngươi ở lại núi này đã khá lâu. 7Bây giờ, đi vòng lại phía đồi núi của người A-mo và những vùng lân cận, gồm cả những vùng đồng bằng, đồi núi, thung lũng ở miền nam, vùng ven biển, đất của người Ca-na-an, Li-ban, cho đến tận sông cái Phát-giang. 8Ta cho các ngươi tất cả những vùng ấy. Đó là đất Ta đã hứa cho Áp-ra-ham, Y-sác, Gia-cốp và con cháu họ. Các ngươi đi vào và chiếm lấy đi!' 9Lúc ấy, tôi nói với đồng bào rằng: 'Trách nhiệm trước nhân dân quá nặng nề, một mình tôi không gánh vác nổi. 10Chúa đã gia tăng dân số chúng ta, và ngày nay dân ta đông như sao trời. 11Cầu xin Chúa Hằng Hữu, Thượng Đế của cha ông ta cứ gia tăng dân số gấp ngàn lần và ban phúc lành cho đồng bào như Ngài đã hứa. 12Nhưng một mình tôi làm sao giải quyết hết mọi vấn đề khó khăn và tranh chấp của đồng bào? 13Thế thì, đồng bào nên chọn những người khôn ngoan, hiểu biết và kinh nghiệm trong đại tộc mình để tôi cắt cử họ lãnh đạo nhân dân.' 14Lúc ấy đồng bào trả lời: 'Ta nên thực hiện điều ông nói.' 15Vậy tôi bổ nhiệm những người được nhân dân chọn lựa làm lãnh đạo, phụ trách hàng ngàn, hàng trăm, hàng năm chục và hàng chục người trong mỗi đại tộc. 16Tôi dặn họ trong lúc xét xử phải công minh với mọi người, đồng bào cũng như ngoại kiều. 17Không được thiên vị sang hèn, không nể người quyền quý, phải công bằng xét lý lẽ đôi bên, vì việc xét xử vốn là việc của Thượng Đế. Tôi cũng dặn họ nếu thấy vụ nào khó xử, cứ mang đến cho tôi, tôi sẽ thụ lý. 18Đồng thời tôi cũng có truyền cho đồng bào mọi luật lệ, chỉ thị khác cần phải tuân giữ. 19-21Sau đó, chúng ta rời Hô-rếp đi xuyên sa mạc khủng khiếp mênh mông để vào miền đồi núi của người A-mo theo lệnh Chúa. Khi đến Ca-đe Ba-nô-a, tôi nói với đồng bào: 'Đồi núi của người A-mo này là địa đầu của lãnh thổ Chúa cho ta. Đồng bào tiến lên, chiếm lấy đất hứa! Đừng sờn lòng, nản chí!' 22Nhưng đồng bào đề nghị: 'Chúng ta nên sai trinh sát đi trước, họ sẽ cho biết ta nên tiến lên theo lối nào và thành nào cần phải chiếm trước.' 23Nghe lời đề nghị hợp lý, tôi chọn trong mỗi đại tộc một người đi trinh sát. 24,25Họ đi lên vùng đồi núi, đến thung lũng Ếch-côn, hái một số hoa quả đem về, và cho biết đất Chúa cho thật là phì nhiêu. 26Nhưng nhân dân phản động, chống lại lệnh của Chúa, không chịu tiến lên. 27Ở nhà,⚓ họ nhỏ to phàn nàn với nhau: 'Vì ghét ta nên Chúa mới dẫn ta ra khỏi Ai-cập, đem đến đây cho dân A-mo tiêu diệt. 28Chúng ta đi đâu bây giờ?’ Lòng ta tan nát khi nghe các anh em nói chuyện: Dân ấy to lớn hơn ta, thành của họ cao tận trời, hào lũy kiên cố. Anh em còn cho biết họ có thấy dân khổng lồ A-na-kim ở đó nữa.' 29Nhưng tôi bảo họ: 'Đồng bào đừng sợ! 30Thượng Đế chúng ta là Đấng Tự Hữu Hằng Hữu luôn luôn đi trước ta, Ngài sẽ chiến đấu cho ta như Ngài đã chiến đấu tại Ai-cập trước mắt đồng bào. 31Còn lúc ở trong sa mạc, đồng bào cũng đã chứng kiến cảnh Chúa săn sóc dân ta như một người cha cõng con trai mình qua từng chặng đường cho đến nơi này.' 32Bất chấp những lời tôi nói, họ không chịu tin tưởng Thượng Đế Hằng Hữu, 33mặc dù Ngài vẫn đi trước họ, tìm cho họ một nơi để cắm trại, dùng một trụ lửa ban đêm và một trụ mây ban ngày để dẫn đường họ. 34,35Chúa nghe những lời phàn nàn của họ. Ngài giận lắm, thề rằng sẽ không một ai thuộc thế hệ này được thấy đất hứa, 36trừ Khanh lý con Giê-phu-nê, người đã hết lòng theo Chúa. Khanh-lý và con cháu ông sẽ hưởng một phần đất chính bàn chân ông đã đặt lên. 37Chúa cũng giận cả tôi vì lỗi của đồng bào, bảo rằng: 'Con cũng không được vào đất hứa!' 38Còn Giô-suê con của Nun, người đang đứng trước đồng bào đây, sẽ được vào đó. Đồng bào nên khích lệ Giô-suê vì ông sẽ lãnh đạo Y-sơ-ra-ên trong cuộc chiếm đóng đất hứa. 39Chúa Hằng Hữu sẽ giao đất hứa cho con cái họ là những em bé lúc ấy chưa phân biệt thiện ác. Họ bảo rằng con cái mình sẽ làm mồi cho địch, nhưng không, chính con cái họ sẽ vào chiếm đất hứa. 40Còn họ phải quay lại, đi vào sa mạc hướng về Biển Đỏ.' 41Lúc ấy, họ nói: 'Chúng tôi có tội với Chúa. Chúng tôi xin tiến lên chiến đấu như Chúa đã bảo.' Và họ tự ý vũ trang, sẵn sàng tiến lên miền đồi núi. 42Chúa truyền cho tôi bảo họ đừng tiến lên chiến đấu, vì Ngài không đi với họ nên họ sẽ bị quân thù đánh bại. 43Tôi bảo họ, nhưng họ không nghe, cãi lệnh Thượng Đế, tự tung tự tác tiến lên vùng đồi núi. 44Người A-mo ở trên đồi núi đổ ra, đuổi họ chạy như ong vỡ tổ, đánh giết họ từ Sê-i-rơ cho đến Họt-ma. 45Họ chạy về kêu khóc với Chúa, nhưng Ngài không nghe nữa. 46Và họ ở lại Ca-đe lâu ngày.