18
犹大王希西家
（代下29．1－2；30．1）
1以拉的儿子以色列王何细亚第三年，犹大王亚哈斯的儿子希西家登基。
2他登基的时候年二十五岁，在耶路撒冷作王二十九年。他母亲名叫亚比，是撒迦利雅的女儿。
3希西家行耶和华眼中看为正的事，效法他祖先大卫一切所行的。
4他废去丘坛，毁坏柱像，砍下亚舍拉，打碎摩西所造的铜蛇，因为到那时以色列人仍向铜蛇烧香。人叫铜蛇为尼忽士但⚓。
5希西家倚靠耶和华－以色列的上帝，在他之前和在他之后的犹大列王中没有一个像他一样的。
6因为他紧紧跟随耶和华，谨守耶和华所吩咐摩西的诫命，总不离开。
7耶和华与他同在，他无论往何处去尽都亨通。他背叛亚述王，不服事他。
8希西家攻击非利士人，直到迦萨，以及所属的领土，从瞭望楼到坚固城。
9希西家王第四年，也就是以拉的儿子以色列王何细亚第七年，亚述王撒缦以色上来围困撒玛利亚。
10过了三年，他们攻取了城。希西家第六年，以色列王何细亚第九年，撒玛利亚被攻取了。
11亚述王把以色列人掳到亚述，安置在哈腊与歌散的哈博河边，以及玛代人的城镇。
12这是因为他们不听从耶和华－他们的上帝的话，违背了他的约；他们既不听从，也不遵行耶和华仆人摩西一切所吩咐的。
亚述威胁耶路撒冷
（代下32．1－19；赛36．1－22）
13希西家王十四年，亚述王西拿基立上来攻击犹大的一切坚固的城，将城攻取。
14犹大王希西家派人到拉吉，亚述王那里，说：“我错了，求你撤退离开我；凡你罚我的，我必承当。”于是亚述王罚犹大王希西家三百他连得银子，三十他连得金子。
15希西家把耶和华殿里和王宫府库里所有的银子都给了他。
16那时，犹大王希西家将耶和华殿门上的金子和他自己包在柱子上的金子都刮下来，给了亚述王。
17亚述王从拉吉差遣元帅⚓、太监长⚓和将军⚓率领大军前往耶路撒冷，到希西家王那里去。他们上来，到耶路撒冷。他们上来之后，站在上池的水沟旁，在往漂布地的大路上。
18他们呼叫王，希勒家的儿子以利亚敬宫廷总管，舍伯那书记和亚萨的儿子约亚史官就出来见他们。
19将军对他们说：“你们去告诉希西家，大王亚述王如此说：‘你倚靠什么，让你如此自信满满？
20你说，你有打仗的计谋和能力，我看不过是空话。你到底倚靠谁，竟敢背叛我呢？
21现在，看哪，你自己所倚靠的埃及是那断裂的苇杖，人若倚靠这杖，它就刺进他的手，穿透它。埃及王法老向所有倚靠他的人都是这样。
22你们若对我说：我们倚靠耶和华－我们的上帝，希西家岂不是将上帝的丘坛和祭坛废去，并且吩咐犹大和耶路撒冷的人说：你们当在耶路撒冷这坛前敬拜吗？
23现在你与我主亚述王打赌，我给你两千匹马，看你能否派得出骑士来骑它们。
24若不然，怎能使我主臣仆中最小的一个军官转脸而逃呢？你难道要倚靠埃及的战车和骑兵吗？
25现在我上来攻击毁灭这地方，岂不是出于耶和华吗？耶和华吩咐我说，你上去攻击这地，毁灭它吧！’”
26希勒家的儿子以利亚敬，舍伯那和约亚对将军说：“求你用亚兰话对仆人说，因为我们听得懂；不要用犹大话对我们说，免得传到城墙上百姓的耳中。”
27将军对他们说：“我主差遣我来，岂是单对你和你的主人说这些话吗？不也是对这些坐在城墙上、要与你们一同吃自己粪、喝自己尿的人说的吗？”
28于是亚述将军站着，用犹大话大声喊着说：“你们当听大王亚述王的话，
29王如此说：‘你们不要被希西家欺哄了，因他不能救你们脱离我的手。
30不要听凭希西家说服你们倚靠耶和华，他说，耶和华必要拯救我们，这城必不交在亚述王的手中。’
31你们不要听希西家的话！因亚述王如此说：‘你们要与我讲和，出来投降我，各人就可以吃自己葡萄树和无花果树的果子，喝自己井里的水，
32等我来领你们到一个地方，与你们本地一样，就是有五谷和新酒之地，有粮食和葡萄园之地，有橄榄树和蜂蜜之地，好使你们存活，不至于死。不要听希西家的话，因为他误导你们说：耶和华必拯救我们。
33列国的神明有哪一个曾救它本国脱离亚述王的手呢？
34哈马、亚珥拔的神明在哪里呢？西法瓦音、希拿、以瓦的神明在哪里呢？⚓它们曾救撒玛利亚脱离我的手吗？
35这些国的神明有谁曾救自己的国脱离我的手呢？难道耶和华能救耶路撒冷脱离我的手吗？’”
36百姓静默不言，一句不答，因为希西家王曾吩咐说：“不要回答他。”
37当下，希勒家的儿子以利亚敬宫廷总管、舍伯那书记和亚萨的儿子约亚史官，都撕裂衣服，来到希西家那里，将亚述将军的话告诉他。
18
Yu^ndaa Nyei Hungh, He^se^ki^yaa
(Beiv mangc 2 Zunh Doic Douh 29:1-2; 31:1)
1Elaa nyei dorn, Ho^se^yaa, zoux I^saa^laa^en nyei hungh da'faam hnyangx wuov hnyangx, Aa^hatc nyei dorn, He^se^ki^yaa, faaux weic zoux Yu^ndaa nyei hungh.
2Faaux weic zoux hungh wuov zanc, ninh duqv nyic ziepc hmz hnyangx. Ninh yiem Ye^lu^saa^lem gunv nyic ziepc juov hnyangx. Ninh nyei maa se Se^kaa^li^yaa nyei sieqv, mbuox heuc Aa^mbi^yaa.⚓
3Ziux Ziouv mangc, He^se^ki^yaa zoux duqv horpc hnangv ninh nyei ong-taaix, Ndaawitv, zoux nyei nyungc-nyungc.
4Ninh caeqv cuotv yiem hlang zaangc zienh nyei dorngx, mborqv huv zaangc zienh nyei la'bieiv-dongc yaac goix ⟨Aa^se^laa⟩ zienh nyeiz nyei ndiangx-fangx. Ninh mborqv huv Mose zoux daaih nyei dongh siqv naang,⚓ weic zuqc taux wuov deix hnoi-nyieqc I^saa^laa^en Mienh corc buov hung bun wuov diuh naang. Wuov diuh naang, mienh⚓ heuc Ne^hutc^taan.⚓
5He^se^ki^yaa kaux Ziouv, I^saa^laa^en Mienh nyei Tin-Hungh. Hnangv naaic, yiem Yu^ndaa nyei yietc zungv hungh, maiv gunv zinh ndaangc nyei caux nqa'haav nyei, maiv maaih haaix dauh hnangv ninh.
6Ninh kaux wuonv Ziouv, zanc-zanc gan longx ninh, maiv guangc. He^se^ki^yaa ei jienv Ziouv jiu bun Mose nyei leiz-latc.
7Ziouv caux ninh yiem. Ninh haaix zanc cuotv mingh zoux haaix nyungc, ninh zoux duqv cuotv nyei. Ninh ngaengc jienv maiv fu-sux Atc^si^lie nyei hungh.
8Ninh mborqv hingh Fi^li^saa^die Mienh, zungv mborqv taux Gaasaa caux huing nzuonx nyei dorngx, yiem maaih laauh nyei dorngx taux maaih zingh laatc weih wuonv nyei dorngx.
Saa^maa^lie Zuqc Baaic
9He^se^ki^yaa zoux hungh da'feix hnyangx wuov hnyangx, se Elaa nyei dorn, Ho^se^yaa, zoux I^saa^laa^en nyei hungh da'cietv hnyangx wuov hnyangx, Atc^si^lie nyei hungh, Saen^maa^ne^se, cuotv mingh weih jienv oix mborqv Saa^maa^lie Zingh.
10Jiex liuz buo hnyangx wuov hnyangx, Atc^si^lie Mienh caangv duqv wuov norm zingh mi'aqv. Saa^maa^lie zuqc caangv wuov zanc, He^se^ki^yaa zoux Ye^lu^saa^lem nyei hungh da'luoqc hnyangx, Ho^se^yaa zoux I^saa^laa^en nyei hungh da'juov hnyangx.
11Atc^si^lie nyei hungh guaatv I^saa^laa^en Mienh mingh Atc^si^lie Guoqv, bun ninh mbuo yiem Haa^laa^aa caux Gosaan Deic nyei Haa^mbo Ndaaih hlen caux Mi^ndie Mienh nyei mungv.
12Naaiv deix sic cuotv daaih weic zuqc ninh mbuo maiv muangx Ziouv, ninh mbuo nyei Tin-Hungh, nyei waac. Ninh mbuo ngaengc jienv ninh mbuo caux ninh laengz jiex nyei ngaengc waac, dongh Ziouv nyei bou, Mose, hatc nyei waac. Ninh mbuo maiv muangx yaac maiv ei jienv zoux.
Sen^naa^ke^lipv Gorngv Oix Hoic Ye^lu^saa^lem
(Beiv mangc 2 Zunh Doic Douh 32:1-19; I^saa^yaa 36:1-22)
13He^se^ki^yaa zoux hungh ziepc feix hnyangx wuov hnyangx, Atc^si^lie nyei hungh, Sen^naa^ke^lipv, daaih mborqv Yu^ndaa maaih zingh laatc wuonv nyei yietc zungv zingh yaac caangv duqv mi'aqv.
14Yu^ndaa nyei hungh, He^se^ki^yaa, ziouc paaiv mienh mingh Laakitv taux Atc^si^lie nyei hungh wuov. Ninh gorngv, “Yie zoux dorngc mi'aqv. Tov meih tuix nqoi maiv dungx mborqv yie. Meih oix yie buih mbu'ziex yie ziouc bun aqv.” Atc^si^lie nyei hungh ziouc heuc Yu^ndaa nyei hungh, He^se^ki^yaa, cuotv juqv cin yietc baeqv juov ziepc joih⚓ nyaanh caux luoqc baeqv ziepc juov joih⚓ jiem.
15He^se^ki^yaa ziouc zorqv yiem zaangc Ziouv nyei biauv caux hungh dinc siou jaaix nyei ga'naaiv nyei dorngx nyei yietc zungv nyaanh fungx bun ninh.
16Wuov zanc Yu^ndaa nyei hungh, He^se^ki^yaa, maeqv nzengc dongh ninh buang jienv zaangc Ziouv nyei biauv nyei gaengh caux gaengh zouc nyei jiem, fungx bun Atc^si^lie nyei hungh.
17Atc^si^lie nyei hungh paaiv buo dauh ninh nyei hlo jiex nyei baeng-bieiv⚓ caux jienv baeng-guanh camv nyei yiem Laakitv mingh taux Ye^lu^saa^lem, He^se^ki^yaa Hungh wuov. Mingh taux Ye^lu^saa^lem, ninh mbuo dingh jienv yiem Wuov Jiex Bung nyei Wuom-Domh nyei zuonx, Nyomc Ndie nyei Ciangv wuov diuh jauv.
18Ninh mbuo heuc hungh diex wuov zanc maaih goux hungh dinc nyei domh jien, Hin^ki^yaa, nyei dorn, E^li^yaa^kim, caux Sepv^naa sou-biuv caux Aasaapc nyei dorn, fiev sou-daan nyei jien wuov dauh Yo^aa, cuotv mingh buangh ninh mbuo.
19Maaih dauh wuov deix domh baeng-bieiv gorngv mbuox ninh mbuo, “Oix zuqc mbuox He^se^ki^yaa,
“ ‘Domh ziuh hungh, Atc^si^lie nyei hungh, hnangv naaiv nor gorngv, “Meih kaux haaix nyungc?
20Meih hnamv daaih kungx longc baeqc waac hnangv haih maaih za'eix, maaih qaqv mborqv jaax fai? Meih kaux haaix dauh cingx daaih ngaengc yie?
21Mangc maah! Meih kaux I^yipv se hnangv kaux luoqc diqc guaengv-mbaaix zoux biaav-mbiaac yangh jauv nor, haih baqv zuqc buoz mun. I^yipv nyei Faalo Hungh yaac hnangv naaiv nor zoux bun yietc zungv bangc ninh nyei mienh.
22Se gorngv meih mbuox yie, ‘Yie mbuo kaux Ziouv, yie mbuo nyei Tin-Hungh,’ He^se^ki^yaa caeqv guangc wuov deix yiem hlang zaangc zienh nyei dorngx caux ziec-dorngh se naaiv dauh Tin-Hungh nyei maiv zeiz? He^se^ki^yaa corc gorngv mbuox Yu^ndaa caux Ye^lu^saa^lem nyei mienh, ‘Meih mbuo oix zuqc yiem Ye^lu^saa^lem naaiv norm ziec-dorngh ziec.’+”
23“ ‘Ih zanc meih caux yie nyei ziouv, Atc^si^lie nyei hungh, ndouv gaax. Se gorngv meih lorz duqv mienh gaux geh nor, yie bun i cin dauh maaz meih.
24Se gorngv meih kaux I^yipv nyei mborqv jaax maaz-cie caux geh maaz baeng, meih fungc haih mborqv duqv hingh yie nyei ziouv nyei yietc dauh gauh faix jiex nyei baeng-bieiv?
25Maiv daan mbuoqc naaiv. Yie daaih mborqv baaic naaiv norm deic-bung se maiv maaih Ziouv caux yie daaih fai? Ziouv ganh gorngv mbuox yie cuotv mingh mietc naaiv norm deic-bung maah!’+”
26Hin^ki^yaa nyei dorn, E^li^yaa^kim, caux Sepv^naa caux Yo^aa gorngv mbuox wuov dauh domh baeng-bieiv, “Tov longc Aalam waac caux yie mbuo, meih nyei bou, gorngv waac weic zuqc yie mbuo bieqc hnyouv nyei. Maiv dungx longc Yu^ndaa Mienh nyei waac⚓ bun yiem zingh laatc gu'nguaaic nyei baeqc fingx haih muangx haiz.”
27Mv baac wuov dauh baeng-bieiv gorngv, “Yie nyei ziouv paaiv yie daaih kungx oix yie caux meih nyei ziouv caux meih mbuo ganh gorngv fai? Se liemh zueiz jienv zingh laatc wuov deix oix zuqc caux meih mbuo nyanc ninh mbuo ganh nyei nqaiv, hopv ninh mbuo ganh nyei yiez maiv zeiz?”
28Wuov dauh domh baeng-bieiv ziouc souv jiez daaih longc Yu^ndaa Mienh nyei waac heuc jienv gorngv, “Oix zuqc muangx domh ziuh hungh, se Atc^si^lie nyei hungh, nyei waac maah!
29Hungh diex hnangv naaiv nor gorngv, ‘Maiv dungx muangx He^se^ki^yaa nduov meih mbuo. Ninh maiv haih njoux meih mbuo leih ndutv yie nyei buoz-ndiev.
30Maiv dungx muangx He^se^ki^yaa nduov meih mbuo kaux Ziouv. Ninh oix gorngv, “Ziouv ndongc haaix zungv oix njoux yie mbuo. Ninh maiv zorqv naaiv norm zingh jiu bun yiem Atc^si^lie hungh nyei buoz-ndiev.”+’
31“Maiv dungx muangx He^se^ki^yaa nyei waac. Atc^si^lie nyei hungh gorngv, ‘Cuotv daaih lorz yie maah! Caux yie gorngv horpc. Gorqv-mienh ziouc duqv nyanc gorqv-mienh nyei a'ngunc hmei nyei biouv. Gorqv-mienh duqv nyanc gorqv-mienh nyei ngongh nyorx ndiangx nyei biouv yaac hopv ganh nyei siou wuom-kuotv nyei wuom.
32Zuov yie dorh meih mbuo mingh taux norm deic-bung hnangv meih mbuo ganh nyei deic-bung nor. Se maaih laangh ziqc, maaih siang-a'ngunc diuv nyei deic-bung, maaih njuov, maaih a'ngunc huingx nyei deic-bung, maaih ga'lanv ndiangx caux mueiz-dorngh nyei deic-bung, weic bun meih mbuo maaih maengc ziangh, maiv zeiz zuqc daic.’
“He^se^ki^yaa gorngv, ‘Ziouv zungv oix njoux yie mbuo,’ wuov deix waac meih mbuo maiv dungx muangx weic zuqc ninh kungx nduov meih mbuo hnangv.
33Maaih haaix norm guoqv nyei haaix dauh zienh njoux jiex ganh nyei guoqv biaux ndutv Atc^si^lie hungh nyei buoz-ndiev?
34Haamatv caux Aanbatc Mungv nyei zienh yiem haaix? Se^faan^waa^im, Henaa caux Ipc^waa Mungv nyei zienh yiem haaix? Ninh mbuo njoux Saa^maa^lie leih ndutv yie nyei buoz-ndiev fai?
35Se gorngv naaiv deix guoqv nyei yietc zungv zienh maiv maaih haaix dauh njoux duqv ninh nyei guoqv biaux ndutv yie nyei buoz-ndiev, wuov nyungc Ziouv fungc haih njoux Ye^lu^saa^lem cuotv yie nyei buoz-ndiev?”
36Mv baac baeqc fingx sekv nzieqc nyei, maiv dau yietc joux, weic zuqc hungh diex hatc ninh mbuo, “Maiv dungx dau ninh.”
37Goux hungh dinc wuov dauh jien, Hin^ki^yaa nyei dorn, E^li^yaa^kim, caux Sepv^naa sou-biuv caux Aasaapc nyei dorn, fiev sou-daan nyei jien wuov dauh Yo^aa, ziouc ⟨betv ganh nyei lui-houx⟩ aengx mingh taux He^se^ki^yaa wuov, yaac dorh wuov dauh domh baeng-bieiv nyei waac mingh gorngv mbuox ninh.