1 Cách hai năm sau, Pha-ra-ôn nằm chiêm bao thấy mình đứng bên bờ sông.⚓2 Nầy đâu dưới sông đi lên bảy con bò mập và tốt, ăn cỏ trong bưng. 3 Rồi nầy, bảy con bò khác, xấu dạng, gầy guộc, ở dưới sông đi theo lên sau, đến đứng gần các con bò trước trên bờ sông. 4 Bảy con bò xấu dạng, gầy guộc, nuốt bảy con bò mập tốt. Pha-ra-ôn bèn thức giấc. 5 Vua nằm ngủ lại, chiêm bao lần thứ nhì, thấy bảy gié lúa chắc, tốt tươi, mọc chung trên một cộng rạ. 6 Kế đó, bảy gié lúa khác lép và bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia. 7 Bảy gié lúa lép nuốt bảy gié lúa chắc. Pha-ra-ôn bèn thức giấc; và nầy, thành ra một điềm chiêm bao. 8 Sáng mai, tâm thần người bất định, truyền đòi các pháp sư và các tay bác sĩ xứ Ê-díp-tô đến, thuật lại điềm chiêm bao mình cho họ nghe; nhưng chẳng có ai bàn được điềm chiêm bao đó cho vua hết.⚓ 9 Quan tửu chánh bèn tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Bây giờ, tôi nhớ đến lỗi của tôi. 10 Ngày trước, bệ hạ nổi giận cùng quần thần, có cầm ngục quan thượng thiện và tôi nơi dinh quan thị vệ. 11 Trong lúc đó, cùng một đêm kia, chúng tôi có thấy điềm chiêm bao, chiêm bao mỗi người đều có ý nghĩa riêng rõ ràng. 12 Tại đó, cùng chung ngục, có một người Hê-bơ-rơ, còn trẻ, kẻ gia đinh của quan thị vệ; chúng tôi thuật lại cho chàng nghe điềm chiêm bao của mình; chàng bàn rõ ra cho ai mỗi chiêm bao nấy. 13 Rồi ra, công việc xảy đến y như lời chàng bàn: Bệ-hạ phục chức tôi lại, và xử treo quan kia. 14 Pha-ra-ôn bèn sai đi đòi Giô-sép; họ lập tức tha người ra khỏi ngục, cạo mặt mày cho, biểu thay đổi áo xống, rồi vào chầu Pha-ra-ôn. 15 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Trẫm có thấy một điềm chiêm bao mà chẳng ai bàn ra. Vậy, trẫm nghe rằng khi người ta thuật điềm chiêm bao lại cho, thì ngươi bàn được. 16 Giô-sép tâu rằng: Đó chẳng phải tôi, nhưng ấy là Đức Chúa Trời đem sự bình an đáp cho bệ hạ vậy. 17 Pha-ra-ôn phán rằng: Nầy, trong điềm chiêm bao trẫm đương đứng bên bờ sông. 18 Nầy đâu bảy con bò mập và tốt dưới sông đi lên, đến ăn cỏ trong bưng. 19 Rồi bảy con bò khác xấu dạng gầy guộc đi theo lên sau; thật trẫm chẳng thấy trong xứ Ê-díp-tô nầy có bò xấu dạng như vậy bao giờ. 20 Bảy con bò xấu dạng gầy guộc đó nuốt bảy con bò mập tốt trước kia, 21 nuốt vào bụng, mà dường như không có nuốt, vì các con bò đó vẫn xấu dạng như xưa. 22 Trẫm bèn thức giấc; rồi lại thấy điềm chiêm bao khác, là bảy gié lúa chắc tốt tươi mọc chung trên một cọng rạ. 23 Kế đó, bảy gié lúa khác, khô, lép, bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia; 24 và bảy gié lúa lép đó lại nuốt bảy gié lúa chắc. Trẫm đã thuật điềm chiêm bao nầy cho các pháp sư, nhưng không ai giải nghĩa ra được. 25 Giô-sép tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Hai điềm chiêm bao của bệ hạ thấy đó đồng một nghĩa mà thôi; Đức Chúa Trời mách cho bệ hạ biết trước những việc Ngài sẽ làm. 26 Bảy con bò mập tốt đó, tức là bảy năm; bảy gié lúa chắc đó cũng là bảy năm. Ấy chỉ đồng một điềm chiêm bao vậy. 27 Bảy con bò xấu dạng gầy guộc lên theo sau bảy con bò kia, tức là bảy năm; và bảy gié lúa lép bị gió đông thổi háp đó, tức là bảy năm đói kém. 28 Ấy là điều tôi đã tâu cùng bệ hạ rồi: Đức Chúa Trời có cho bệ hạ thấy những việc Ngài sẽ làm. 29 Nầy, trong khắp xứ Ê-díp-tô sẽ có bảy năm được mùa dư dật. 30 Nhưng bảy năm đó lại liền tiếp bảy năm đói kém; dân bổn xứ đều sẽ quên sự dư dật đó, và ách đói kém sẽ làm cho toàn xứ hao mòn. 31 Và vì sự đói kém liên tiếp nầy lớn quá, nên thiên hạ chẳng còn thấy chi về sự dư dật đó nữa. 32 Nếu điềm chiêm bao đến hai lần cho bệ hạ, ấy bởi Đức Chúa Trời đã quyết định điều đó rồi, và Ngài mau mau lo làm cho thành vậy. 33 Bây giờ bệ hạ khá chọn một người thông minh trí huệ, lập người lên làm đầu trong xứ Ê-díp-tô, 34 cùng lập các ủy viên trong xứ, để góp một phần năm của số thâu vào trong bảy năm được mùa dư dật đó. 35 Họ hãy thâu góp hết thảy mùa màng trong bảy năm được mùa dư dật sẽ đến sau nầy, cùng thâu nhập lúa mì sẵn dành cho Pha-ra-ôn, dùng làm lương để dành trong các thành, và họ hãy giữ gìn lấy. 36 Các lương thực nầy phải để dành cho bảy năm đói kém sẽ đến trong xứ Ê-díp-tô, hầu cho xứ nầy khỏi bị diệt bởi sự đói kém đó.
Giô-sép được nhắc lên cao
37 Các lời nầy đẹp ý Pha-ra-ôn và quần thần. 38 Pha-ra-ôn phán cùng quần thần rằng: Chúng ta há dễ tìm một người như người nầy, có thần minh của Đức Chúa Trời được sao? 39 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Vì Đức Chúa Trời xui cho ngươi biết mọi việc nầy, thì chẳng còn ai được thông minh trí huệ như ngươi nữa. 40 Vậy, ngươi sẽ lên cai trị nhà trẫm; hết thảy dân sự của trẫm đều sẽ vâng theo lời ngươi. Trẫm lớn hơn ngươi chỉ vì ngự ngôi vua mà thôi.⚓41 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép rằng: Hãy xem! Trẫm lập ngươi cầm quyền trên cả xứ Ê-díp-tô. 42 Vua liền cởi chiếc nhẫn trong tay mình, đeo vào tay Giô-sép, truyền mặc áo vải gai mịn, và đeo vòng vàng vào cổ người;⚓43 rồi, truyền cho lên ngồi xe sau xe vua, có người đi trước hô rằng: Hãy quì xuống! Ấy, Giô-sép được lập lên cầm quyền cả xứ Ê-díp-tô là vậy. 44 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép: Ta là Pha-ra-ôn, nhưng nếu chẳng có ngươi, thì trong cả xứ Ê-díp-tô không có ai giơ tay đưa chân lên được. 45 Pha-ra-ôn đặt tên Giô-sép là Xa-phơ-nát-Pha-nê-ách,⚓ đưa nàng Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn,⚓ cho người làm vợ. Người thường tuần hành trong xứ Ê-díp-tô. 46 Vả, khi Giô-sép ra mắt Pha-ra-ôn, vua Ê-díp-tô, thì người đã ba mươi tuổi. Vậy, người từ tạ Pha-ra-ôn mà đi tuần khắp xứ Ê-díp-tô. 47 Trong bảy năm được mùa dư dật, đất sanh sản ra đầy dẫy. 48 Giô-sép bèn thâu góp hết thảy lương thực của bảy năm đó trong xứ Ê-díp-tô, và chứa lương thực nầy khắp các thành; trong mỗi thành, đều dành chứa hoa lợi của các ruộng ở chung quanh thành đó. 49 Vậy, Giô-sép thâu góp lúa mì rất nhiều, như cát nơi bờ biển, cho đến đỗi người ta đếm không được, vì đầy dẫy vô số.
Giô-sép sanh Ma-na-se và Ép-ra-im
50 Trước khi đến năm đói kém, thì Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn, sanh cho Giô-sép hai con trai. 51 Giô-sép đặt tên đứa đầu lòng là Ma-na-se,⚓ vì nói rằng: Đức Chúa Trời đã làm cho ta quên điều cực nhọc, và cả nhà cha ta. 52 Người đặt tên đứa thứ nhì là Ép-ra-im,⚓ vì nói rằng: Đức Chúa Trời làm cho ta được hưng vượng trong xứ mà ta bị khốn khổ.
Sự đói kém khởi sự
53 Bảy năm được mùa dư dật trong xứ Ê-díp-tô bèn qua, 54 thì bảy năm đói kém khởi đến, y như lời Giô-sép đã bàn trước. Khắp các xứ khác cũng đều bị đói, nhưng trong cả xứ Ê-díp-tô lại có bánh.⚓55 Đoạn, cả xứ Ê-díp-tô đều bị đói, dân chúng đến kêu cầu Pha-ra-ôn, xin lương. Pha-ra-ôn phán cùng bổn dân rằng: Hãy đi đến Giô-sép, rồi làm theo lời người sẽ chỉ bảo cho.⚓56 Khi khắp xứ bị đói kém, thì Giô-sép mở mọi kho lúa mà bán cho dân Ê-díp-tô. 57 Xứ càng đói nhiều nữa; vả, vì khắp thế gian đều bị đói quá, nên đâu đâu cũng đổ đến Ê-díp-tô mua lúa nơi Giô-sép bán.
41
Yauxej txhais Falau zaaj npau suav
1Dhau hov lug tau ob xyoos Falau txawm ua npau suav tas nwg sawv ntawm ntug dej Nai, 2cav txawm muaj xyaa tug maum nyuj rog rog zoo zoo nkauj tawm huv tug dej Nai lug noj tej nplooj lojkov. 3Tes txawm muaj dua xyaa tug maum nyuj ntxaug ntxaug tshuav pob txhaa xwb tawm huv tug dej Nai lawv qaab lug, lug sawv ntawm cov maum nyuj kws rog rog ntawm ntug dej Nai. 4Cov maum nyuj kws ntxaug ntxaug tshuav pob txhaa txawm muab xyaa tug maum nyuj rog rog zoo nkauj hov noj taag. Tes Falau txawm tswm dheev lug. 5Nwg rov tsaug zug ua dua ib zaaj npau suav pum ib tsob nplej⚓ muaj xyaa naab zoo hab puv heev. 6Tes txawm muaj xyaa naab nplej npluag hab qhuav qhawv tawm lawv qaab tuaj vem yog raug cua saab nub tuaj. 7Tej naab nplej npluag hov txawm muab xyaa naab nplej kws puv zoo nqog huvsw lawm hab. Tes Falau txawm tswm dheev, hab paub tas yog ua npau suav. 8Thaus kaaj ntug nwg txhawj heev, nwg txawm has kuas hu cov txwv neeb txwv yaig huvsw hab cov kws txawj ntse huvsw huv Iyi tebchaws tuaj cuag nwg, mas Falau pav nwg tej npau suav rua puab noog, tassws tsw muaj leejtwg txhais tau tej npau suav hov rua Falau le. 9Thaus hov tug thawj kws thab cawv txwv maab txhad has rua Falau tas, “Nub nua kuv ncu dheev txug kuv tej kev txhum. 10Falau, thaus koj chim rua koj cov tub qhe es muab kuv hab tug thawj kws ci ncuav kaw rua huv tug thawj rog kws zuv vaajntxwv lub tsev, 11muaj ib mos ib ob leeg ua npau suav, kuv hab nwg nyag ua nyag ib zaaj npau suav hab nyag muaj nyag lub ntsab. 12Muaj ib tug hluas Henplais, yog tug thawj rog kws zuv vaajntxwv tug qhev, raug kaw ua ke. Thaus ib ob leeg pav npau suav rua nwg noog, nwg kuj txhais tau ib le npau suav lub ntsab, lawv le nyag ua nyag zaaj npau suav. 13Nwg txhais ib ob leeg tej npau suav le caag kuj muaj tseeb le ntawd. Kuv txhad raug tsaa rov ua teg num qub, tassws tug kws ci ncuav raug muab dai tuag lawm.” 14Falau txhad has kuas hu Yauxej lug, mas puab txhad maaj nroog moog coj Yauxej tawm huv lub nkuaj aav lug. Thaus Yauxej chais fwj txwv hab hloov rwg tsho lawm, nwg txawm lug cuag Falau. 15Falau has rua Yauxej tas, “Kuv ua npau suav tsw muaj leejtwg txhais tau le. Kuv nov tas thaus koj nov zaaj npau suav lawm, koj kuj txhais tau.” 16Yauxej teb Falau tas, “Qhov kws txhais npau suav tsw yog nyob ntawm kuv. Tassws Vaajtswv yog tug kws yuav txhais lub ntsab zoo rua Falau.” 17Falau txhad has rua Yauxej tas, “Huv kuv zaaj npau suav hov kuv sawv ntawm ntug dej Nai, 18mas pum xyaa tug maum nyuj rog rog zoo nkauj tawm huv tug dej Nai lug noj nplooj lojkov. 19Tes txawm muaj dua xyaa tug maum nyuj ntxaug ntxaug tshuav pob txhaa tawm ua qaab lug, thoob Iyi tebchaws kuv tsw tau pum dua nyuj ntxaug le nuav. 20Cov maum nyuj ntxaug ntxaug tshuav pob txhaa hov txawm muab xyaa tug maum nyuj rog rog noj taag. 21Thaus noj taag lawm tsw muaj leejtwg yuav paub tas muab noj taag lawm tsua qhov tseed ntxaug ntxaug le qub. Tes kuv txawm tswm dheev lug. 22“Kuv rov ua dua ib zaaj npau suav pum ib tsob nplej muaj xyaa naab zoo hab puv zoo. 23Hab muaj dua xyaa naab nplej npluag qhuav qhawv nkig nkuav tawm lawv qaab tuaj vem yog raug cua saab nub tuaj. 24Cov naab nplej npluag hov txawm muab xyaa naab nplej puv zoo hov nqog taag lawm. Kuv pav tej npau suav nuav rua cov txwv neeb txwv yaig noog, tassws tsw muaj leejtwg txhais tau.” 25Yauxej txawm has rua Falau tas, “Koj ob zaaj npau suav yog tuab zaaj. Tub yog Vaajtswv qha rua Falau paub txug tej kws Vaajtswv yuav ua. 26Xyaa tug maum nyuj kws zoo hov yog xyaa xyoo, hab xyaa naab nplej puv zoo hov kuj yog xyaa xyoo. Yeej yog tuab zaaj npau suav xwb. 27Xyaa tug maum nyuj ntxaug ntxaug tshuav pob txhaa kws tawm lawv qaab tuaj hov kuj yog xyaa xyoo, hab xyaa naab nplej npluag kws raug cua saab nub tuaj ntsawj qhuav qhawv kuj yog xyaa xyoo kws raug kev tshaib nqhes. 28Muaj tseeb lawv le kuv has rua Falau nuav, yog Vaajtswv qha rua Falau paub txug tej kws Vaajtswv yuav ua. 29Yuav muaj mov noj nplua quas mag thoob plawg Iyi tebchaws xyaa xyoo. 30Dhau ntawd yuav raug kev tshaib nqhes xyaa xyoo, ua kuas tsw ncu tas txeev muaj noj nplua quas mag huv Iyi tebchaws. Txujkev tshaib nqhes hov yuav rhuav tshem lub tebchaws, 31yuav tsw paub tej kev noj nplua quas mag vem tas tej kev tshaib nqhes kws yuav tshwm tuaj nuav yuav txom nyem kawg nkaus. 32Qhov kws Falau ua ob zaaj npau suav nuav lub ntsab txhais has tas Vaajtswv tub npaaj tej nuav ca lawm, Vaajtswv yuav ua kuas tshwm lug sai sai nuav. 33“Vem le nuav ca Falau xaiv ib tug kws txawj xaav hab muaj tswvyim, muab tsaa ua tug saib taag nrho Iyi tebchaws. 34Ca Falau npaaj ib co tuabneeg ua tub teg tub taw saib thoob plawg lub tebchaws hab sau tej qoob loos huv Iyi tebchaws ib feem huv tswb feem rua ncua swjhawm xyaa xyoo kws qoob loos zoo ntau nplua quas mag nuav ca. 35Mas ca cov tuabneeg hov sau tej qoob loos huv xyaa xyoo zoo zoo kws saamswm yuav lug hov ca, hab muab tej qoob loos hov khaws ca huv Falau tug fwjchim rua huv tej moos hab muab ceev ca. 36Tej qoob loos nuav yuav muab khaws ca faaj seeb rua xyaa xyoo kws yuav muaj kev tshaib nqhes tshwm lug rua Iyi tebchaws. Ua le nuav mas lub tebchaws txhad tsw raug kev tshaib nqhes puam tsuaj taag.”
Tsaa Yauxej saib taag nrho Iyi tebchaws
37Falau hab nwg cov tub teg tub taw suavdawg pum zoo le kws Yauxej has. 38Falau txhad has rua nwg cov tub teg tub taw tas, “Peb yuav nrhav ib tug kws muaj Vaajtswv tug Ntsuj Plig nrug nraim nwg ib yaam le tug nuav tau hab lov?” 39Falau txhad has rua Yauxej tas, “Vem Vaajtswv qha zaaj xwm txheej nuav huvsw rua koj, mas tsw muaj ib tug kws txawj xaav hab muaj tswvyim zoo le koj. 40Koj yuav saib taag nrho kuv lub vaaj tse hab kuv tej pejxeem suavdawg yuav tsum ua lawv le koj has kuas puab ua. Yog has txug kuv lub zwm txwv kuv txhad ua luj dua koj xwb.” 41Falau has rua Yauxej tas, “Kuv tsaa koj ua tug kws kaav taag nrho Iyi tebchaws.” 42Falau txhad hle nwg lub nplhaib ntaus hom thawj ntawm nwg txhais teg rua Yauxej coj hab muab rwg tsho ntaub maag zoo zoo rua Yauxej naav hab muab saw kub rua Yauxej coj ntawm cej daab. 43Hab kuas Yauxej caij vaajntxwv lub tsheb kws ob. Muaj tuabneeg qw ua nwg ntej has tas, “Ca le txhus caug.” Falau tub tsaa nwg kaav taag nrho Iyi tebchaws le nuav. 44Tsw taag le ntawd xwb Falau kuj has rua Yauxej tas, “Kuv yog Falau, taag nrho Iyi tebchaws yuav tsw muaj ib tug twg tsaa teg tsaa taw tau, yuav tsum yog koj tso ncauj tsaiv.” 45Falau txhad muab Yauxej tis npe hu ua Xafena Pane‑a, hab nwg muab tug pov thawj Pautifela huv lub moos Oo tug ntxhais Axena rua Yauxej yuav ua quaspuj. Yauxej txhad tawm moog saib thoob plawg Iyi tebchaws. 46Thaus Yauxej chiv ua num rua Falau kws ua vaajntxwv huv Iyi tebchaws hov nwg noob nyoog muaj peb caug xyoo. Yauxej txawm tawm ntawm Falau xubndag moog moog lug lug thoob plawg Iyi tebchaws. 47Xyaa xyoo kws qoob zoo zoo hov tej teb tau qoob loos ntau nplua quas mag. 48Xyaa xyoo hov Yauxej sau tej qoob loos huvsw ntau nplua quas mag thoob plawg Iyi tebchaws, hab muab khaws ca rua huv tej moos. Tej qoob loos kws tau ntawm lub moos twg kuj muab khaws ca rua huv lub moos ntawd. 49Yauxej sau tau qoob loos ntau nplua quas mag yaam le tej xuab zeb ntawm ntug havtxwv, ntau heev txhad tseg tsw suav lawm vem yog suav tsw txheeb. 50Thaus tsw tau txug xyoo kws tshaib nqhes, tug pov thawj Pautifela huv lub moos Oo tug ntxhais Axena yug ob tug tub rua Yauxej. 51Yauxej tis npe rua tug hlub hu ua Manaxe⚓ tsua qhov nwg has tas, “Vaajtswv ua rua kuv nov qaab tej kev txom nyem huvsw hab nov qaab kuv txwv tsev tuabneeg suavdawg.” 52Nwg tis npe rua tug tub yau hu ua Efa‑i.⚓ “Vem Vaajtswv pub kuv muaj tub ki fuam vaam coob rua huv lub tebchaws kws kuv raug txom nyem nyuaj sab.” 53Xyaa xyoo kws qoob loos zoo ntau nplua quas mag huv Iyi tebchaws kuj dhau lawm. 54Xyaa xyoo kws muaj kev tshaib nqhes txawm chiv tshwm lug lawv le Yauxej tau has tseg lawm. Tej kev tshaib nqhes hov muaj thoob plawg rua huv txhua lub tebchaws, tassws huv Iyi tebchaws tseed muaj mov noj. 55Thaus Iyi tebchaws suavdawg tshaib plaab, tej pejxeem kuj qw hu rua Falau thov mov noj, mas Falau has rua cov tuabneeg Iyi suavdawg tas, “Ca le moog cuag Yauxej, nwg has le caag, mej ua le ntawd.” 56Thaus kev tshaib nqhes muaj thoob plawg tebchaws, Yauxej txawm qheb txhua lub txhaab muag qoob rua cov Iyi, vem muaj kev tshaib nqhes luj heev rua huv Iyi tebchaws. 57Tsw yog le hov xwb, taag nrho lub nplajteb kuj tuaj cuag Yauxej huv Iyi tebchaws txhad yuav tau qoob, tsua qhov muaj kev tshaib nqhes luj heev thoob plawg lub nplajteb.