14

¹The wise woman builds her house,
but with her own hands the foolish one tears hers down.

²Whoever fears the Lord walks uprightly,
but those who despise him are devious in their ways.

³A fool’s mouth lashes out with pride,
but the lips of the wise protect them.

⁴Where there are no oxen, the manger is empty,
but from the strength of an ox come abundant harvests.

⁵An honest witness does not deceive,
but a false witness pours out lies.

⁶The mocker seeks wisdom and finds none,
but knowledge comes easily to the discerning.

⁷Stay away from a fool,
for you will not find knowledge on their lips.

⁸The wisdom of the prudent is to give thought to their ways,
but the folly of fools is deception.

⁹Fools mock at making amends for sin,
but goodwill is found among the upright.

¹⁰Each heart knows its own bitterness,
and no one else can share its joy.

¹¹The house of the wicked will be destroyed,
but the tent of the upright will flourish.

¹²There is a way that appears to be right,
but in the end it leads to death.

¹³Even in laughter the heart may ache,
and rejoicing may end in grief.

¹⁴The faithless will be fully repaid for their ways,
and the good rewarded for theirs.

¹⁵The simple believe anything,
but the prudent give thought to their steps.

¹⁶The wise fear the Lord and shun evil,
but a fool is hotheaded and yet feels secure.

¹⁷A quick-tempered person does foolish things,
and the one who devises evil schemes is hated.

¹⁸The simple inherit folly,
but the prudent are crowned with knowledge.

¹⁹Evildoers will bow down in the presence of the good,
and the wicked at the gates of the righteous.

²⁰The poor are shunned even by their neighbors,
but the rich have many friends.

²¹It is a sin to despise one’s neighbor,
but blessed is the one who is kind to the needy.

²²Do not those who plot evil go astray?
But those who plan what is good find⚓ love and faithfulness.

²³All hard work brings a profit,
but mere talk leads only to poverty.

²⁴The wealth of the wise is their crown,
but the folly of fools yields folly.

²⁵A truthful witness saves lives,
but a false witness is deceitful.

²⁶Whoever fears the Lord has a secure fortress,
and for their children it will be a refuge.

²⁷The fear of the Lord is a fountain of life,
turning a person from the snares of death.

²⁸A large population is a king’s glory,
but without subjects a prince is ruined.

²⁹Whoever is patient has great understanding,
but one who is quick-tempered displays folly.

³⁰A heart at peace gives life to the body,
but envy rots the bones.

³¹Whoever oppresses the poor shows contempt for their Maker,
but whoever is kind to the needy honors God.

³²When calamity comes, the wicked are brought down,
but even in death the righteous seek refuge in God.

³³Wisdom reposes in the heart of the discerning
and even among fools she lets herself be known.⚓

³⁴Righteousness exalts a nation,
but sin condemns any people.

³⁵A king delights in a wise servant,
but a shameful servant arouses his fury.

14

¹Đàn bà khôn ngoan gây dựng gia đình,
còn đàn bà ngu dại làm tan hoang cửa nhà⚓.
²Ai sống ngay lành kính sợ CHÚA,
còn kẻ sống gian ác khinh dể Ngài.
³Trong miệng kẻ ngu dại có cái roi quất vào lưng nó,
nhưng lời lẽ của người khôn sẽ che chở người ấy.
⁴Nơi nào không có trâu, kho chứa vắng thực phẩm.
Nhưng có trâu cày ruộng thì ngũ cốc sinh sản nhiều.
⁵Nhân chứng thành thật không khai gian,
còn nhân chứng dối chỉ khai điều giả trá.
⁶Kẻ tự phụ tìm sự khôn ngoan mà không thấy,
nhưng người hiểu biết gặp tri thức dễ dàng.
⁷Hãy tránh xa kẻ ngu dại,
vì con chẳng học được gì nơi chúng đâu.
⁸Sự khôn ngoan của người thông sáng giúp người biết phải làm gì,
còn sự dốt nát của kẻ ngu dại phỉnh gạt nó.
⁹Kẻ ngu dại chê bai của lễ chuộc lỗi⚓,
nhưng người liêm chính nhận được ân huệ.
¹⁰Không ai biết được nỗi buồn trong lòng con,
người dưng không chia xẻ được niềm vui của con.
¹¹Nhà cửa kẻ gian ác sẽ bị tiêu hủy,
nhưng lều người lành sẽ vững bền.
¹²Có kẻ tưởng mình làm phải,
nhưng cuối cùng dẫn đến chỗ chết.
¹³Có người bên ngoài vui cười mà trong lòng sầu thảm,
Sau khi niềm vui ra đi thì nỗi buồn vẫn còn lại.
¹⁴Kẻ phản nghịch trả giá cho điều ác mình,
còn người nhân đức sẽ được ban thưởng về phong cách của mình.
¹⁵Kẻ ngây ngô tin hết mọi điều,
nhưng người khôn cân nhắc hành vi mình.
¹⁶Người khôn khéo léo tránh lôi thôi,
nhưng kẻ ngu dại quá tự tin và hành động cẩu thả.
¹⁷Người nào nóng tính hành động dại dột,
còn kẻ mưu mô bị ghét bỏ.
¹⁸Kẻ ngu dại nhận được điều xuẩn ngốc của nó,
nhưng người khôn ngoan nhận được tri thức làm mão triều.
¹⁹Kẻ ác sẽ phải cúi đầu trước người nhân đức;
Nó sẽ cúi đầu trước cổng nhà của người công chính.
²⁰Người nghèo khó thì dù cho đến láng giềng cũng ruồng bỏ,
nhưng kẻ giàu sang có rất đông bạn hữu.
²¹Ghét người láng giềng là phạm tội,
nhưng tỏ lòng nhân từ đối với kẻ khốn cùng mang hạnh phúc.
²²Kẻ âm mưu điều ác sẽ bị lầm lạc,
nhưng ai tính chuyện tốt lành
sẽ được yêu thương và tin cậy.
²³Ai chịu khó sẽ kiếm được lợi,
nhưng kẻ đa ngôn sẽ gặp túng quẫn.
²⁴Người khôn ngoan nhận được của cải làm phần thưởng,
nhưng kẻ ngu dại chỉ lãnh lấy sự dại dột.
²⁵Nhân chứng thành thật cứu mạng người khác,
nhưng nhân chứng giả dối là kẻ phản bội.
²⁶Ai kính sợ Chúa sẽ có lòng tự tin,
con cái họ cũng được che chở.
²⁷Sự kính sợ Chúa là nguồn sống,
giúp người ta tránh được cạm bẫy,
²⁸Dân số đông là niềm vinh dự cho vua,
nhưng quan trưởng mà không có dân thì xem như chẳng có gì.
²⁹Người kiên nhẫn có thông sáng lớn,
nhưng kẻ nóng tính phơi bày sự ngu dại mình.
³⁰Tinh thần trầm tĩnh khiến thân thể khoẻ mạnh,
nhưng sự ganh ghét làm mục xương cốt.
³¹Ai ngược đãi người nghèo là sỉ nhục Đấng Tạo Hóa mình,
nhưng ai tử tế với người thiếu thốn tôn trọng Thượng Đế.
³²Kẻ ác bị tàn hại vì mưu mô mình,
nhưng ai làm điều phải
tìm được sự liêm chính làm nơi trú ẩn⚓.
³³Sự khôn ngoan sống trong lòng người có trí hiểu biết,
nhưng kẻ ngu dại chẳng hiểu biết khôn ngoan là gì⚓.
³⁴Thực thi điều phải khiến quốc gia phồn thịnh,
nhưng tội lỗi mang sỉ nhục cho bất cứ dân tộc nào.
³⁵Vua thích tôi tớ khôn ngoan,
nhưng tôi tớ mang sỉ nhục khiến vua nổi giận.