23

¹ Khi con ngồi ăn bữa với một quan trưởng,
Hãy xét kỹ người ở trước mặt con;
² Nếu con có láu ăn,
Khá để con dao nơi họng con.
³ Chớ thèm món ngon của người,
Vì là vật thực phỉnh gạt.
⁴ Con chớ chịu vật vã đặng làm giàu;
Khá thôi nhờ cậy khôn ngoan riêng của con.
⁵ Con há liếc mắt vào sự giàu có sao? Nó đã chẳng còn nữa rồi;
Vì nó quả hẳn có mọc cánh,
Và bay lên trên trời như chim ưng vậy.
⁶ Chớ ăn bánh của kẻ có mắt gian ác,
Và đừng tham muốn những món ngon của hắn.
⁷ Vì hắn tưởng trong lòng thể nào, thì hắn quả thể ấy.
Hắn nói với con rằng: Hãy ăn uống đi;
Nhưng lòng hắn chẳng hiệp cùng con.
⁸ Miếng con đã ăn, con sẽ mửa ra,
Và mất những lời hòa mĩ của con.
⁹ Chớ nói vào lỗ tai kẻ ngu muội;
Vì nó sẽ khinh dể sự khôn ngoan của các lời con.
¹⁰ Chớ dời đi mộc giới cũ,
Đừng vào trong đồng ruộng của kẻ mồ côi;
¹¹ Vì Đấng cứu chuộc của họ vốn quyền năng,
Sẽ binh vực sự cáo tụng của chúng nó nghịch với con.
¹² Hãy chuyên lòng về sự khuyên dạy,
Và lắng tai nghe các lời tri thức.
¹³ Chớ tha sửa phạt trẻ thơ;
Dầu đánh nó bằng roi vọt, nó chẳng chết đâu.
¹⁴ Khi con đánh nó bằng roi vọt,
Ắt giải cứu linh hồn nó khỏi Âm phủ.
¹⁵ Hỡi con, nếu lòng con khôn ngoan,
Thì lòng ta cũng sẽ được vui mừng;
¹⁶ Phải, chánh ruột gan ta sẽ hớn hở
Khi miệng con nói điều ngay thẳng.
¹⁷ Lòng con chớ phân bì với kẻ hung ác;
Nhưng hằng ngày hãy kính sợ Đức Giê-hô-va.
¹⁸ Vì quả hẳn có sự thưởng thiện,
Và sự trông đợi của con sẽ chẳng thành ra luống công.
¹⁹ Hỡi con, hãy nghe và trở nên khôn ngoan,
Khá dẫn lòng con vào đường chánh.
²⁰ Chớ đồng bọn cùng những bợm rượu,
Hoặc với những kẻ láu ăn;
²¹ Vì bợm rượu và kẻ láu ăn sẽ trở nên nghèo;
Còn kẻ ham ngủ sẽ mặc rách rưới.
²² Hãy nghe lời cha đã sanh ra con,
Chớ khinh bỉ mẹ con khi người trở nên già yếu.
²³ Hãy mua chân lý,
Sự khôn ngoan, sự khuyên dạy, và sự thông sáng; chớ hề bán đi.
²⁴ Cha người công bình sẽ có sự vui vẻ lớn,
Và người nào sanh con khôn ngoan sẽ khoái lạc nơi nó.
²⁵ Ước gì cha và mẹ con được hớn hở,
Và người đã sanh con lấy làm vui mừng.
²⁶ Hỡi con, hãy dâng lòng con cho cha,
Và mắt con khá ưng đẹp đường lối của cha.
²⁷ Vì kị nữ vốn là một cái hố sâu,
Và dâm phụ là một cái hầm hẹp.
²⁸ Nàng đứng rình như một kẻ trộm,
Làm cho thêm nhiều kẻ gian tà trong bọn loài người.
²⁹ Ai bị sự hoạn nạn? Ai phải buồn thảm?
Ai có sự tranh cạnh? Ai than siết?
Ai bị thương tích vô cớ? Ai có con mắt đỏ?
³⁰ Tất những kẻ nán trễ bên rượu,
Đi nếm thứ rượu pha.
³¹ Chớ xem ngó rượu khi nó đỏ hồng,
Lúc nó chiếu sao trong ly,
Và tuôn chảy dễ dàng;
³² Rốt lại, nó cắn như rắn,
Chích như rắn lục;
³³ Hai mắt con sẽ nhìn người dâm phụ,
Và lòng con sẽ nói điều gian tà;
³⁴ Thật, con sẽ như người nằm giữa đáy biển,
Khác nào kẻ nằm trên chót cột buồm vậy.
³⁵ Con sẽ nói rằng: Người ta đập tôi, nhưng tôi không đau;
Người ta đánh tôi, song tôi không nghe biết:
Khi tôi tỉnh dậy, tôi sẽ trở lại tìm uống nó nữa.

23

Saying 7

¹When you sit to dine with a ruler,
note well what⚓ is before you,
²and put a knife to your throat
if you are given to gluttony.
³Do not crave his delicacies,
for that food is deceptive.

Saying 8

⁴Do not wear yourself out to get rich;
do not trust your own cleverness.
⁵Cast but a glance at riches, and they are gone,
for they will surely sprout wings
and fly off to the sky like an eagle.

Saying 9

⁶Do not eat the food of a begrudging host,
do not crave his delicacies;
⁷for he is the kind of person
who is always thinking about the cost.⚓
“Eat and drink,” he says to you,
but his heart is not with you.
⁸You will vomit up the little you have eaten
and will have wasted your compliments.

Saying 10

⁹Do not speak to fools,
for they will scorn your prudent words.

Saying 11

¹⁰Do not move an ancient boundary stone
or encroach on the fields of the fatherless,
¹¹for their Defender is strong;
he will take up their case against you.

Saying 12

¹²Apply your heart to instruction
and your ears to words of knowledge.

Saying 13

¹³Do not withhold discipline from a child;
if you punish them with the rod, they will not die.
¹⁴Punish them with the rod
and save them from death.

Saying 14

¹⁵My son, if your heart is wise,
then my heart will be glad indeed;
¹⁶my inmost being will rejoice
when your lips speak what is right.

Saying 15

¹⁷Do not let your heart envy sinners,
but always be zealous for the fear of the Lord.
¹⁸There is surely a future hope for you,
and your hope will not be cut off.

Saying 16

¹⁹Listen, my son, and be wise,
and set your heart on the right path:
²⁰Do not join those who drink too much wine
or gorge themselves on meat,
²¹for drunkards and gluttons become poor,
and drowsiness clothes them in rags.

Saying 17

²²Listen to your father, who gave you life,
and do not despise your mother when she is old.
²³Buy the truth and do not sell it—
wisdom, instruction and insight as well.
²⁴The father of a righteous child has great joy;
a man who fathers a wise son rejoices in him.
²⁵May your father and mother rejoice;
may she who gave you birth be joyful!

Saying 18

²⁶My son, give me your heart
and let your eyes delight in my ways,
²⁷for an adulterous woman is a deep pit,
and a wayward wife is a narrow well.
²⁸Like a bandit she lies in wait
and multiplies the unfaithful among men.

Saying 19

²⁹Who has woe? Who has sorrow?
Who has strife? Who has complaints?
Who has needless bruises? Who has bloodshot eyes?
³⁰Those who linger over wine,
who go to sample bowls of mixed wine.
³¹Do not gaze at wine when it is red,
when it sparkles in the cup,
when it goes down smoothly!
³²In the end it bites like a snake
and poisons like a viper.
³³Your eyes will see strange sights,
and your mind will imagine confusing things.
³⁴You will be like one sleeping on the high seas,
lying on top of the rigging.
³⁵“They hit me,” you will say, “but I’m not hurt!
They beat me, but I don’t feel it!
When will I wake up
so I can find another drink?”