17

Phao-lô tại thành Tê-sa-lô-ni-ca

1 Phao-lô và Si-la đi ngang qua thành Am-phi-bô-lít và thành A-bô-lô-ni, rồi tới thành Tê-sa-lô-ni-ca; ở đó người Giu-đa có một nhà hội. 2 Phao-lô tới nhà hội theo thói quen mình, và trong ba ngày Sa-bát biện luận với họ, 3 lấy Kinh thánh cắt nghĩa và giải tỏ tường về Đấng Christ phải chịu thương khó, rồi từ kẻ chết sống lại. Người nói rằng Đấng Christ nầy, tức là Đức Chúa Jêsus mà ta rao truyền cho các ngươi. 4 Trong bọn họ có một vài người được khuyên dỗ nối theo Phao-lô và Si-la, lại cũng có rất nhiều người Gờ-réc vẫn kính sợ Đức Chúa Trời, và mấy người đàn bà sang trọng trong thành nữa. 5 Nhưng người Giu-đa đầy lòng ghen ghét, rủ mấy đứa hoang đàng nơi đường phố, xui giục đoàn dân gây loạn trong thành. Chúng nó xông vào nhà của Gia-sôn, tìm bắt Phao-lô và Si-la đặng điệu đến cho dân chúng. 6 Tìm không được, bèn kéo Gia-sôn và mấy người anh em đến trước mặt các quan án trong thành mà la lên rằng: Kìa những tên nầy đã gây thiên hạ nên loạn lạc, nay có đây, 7 và Gia-sôn đã chứa chúng! Chúng nó hết thảy đều là đồ nghịch mạng Sê-sa, vì nói rằng có một vua khác, là Jêsus. 8 Bấy nhiêu lời đó làm rối động đoàn dân và các quan án. 9 Song khi các quan án đòi Gia-sôn và các người khác bảo lãnh rồi, thì tha cho ra.

Phao-lô tại Bê-rê

10 Tức thì, trong ban đêm, anh em khiến Phao-lô và Si-la đi đến thành Bê-rê. Đến nơi rồi, thì vào nhà hội người Giu-đa. 11 Những người nầy có ý hẳn hoi hơn người Tê-sa-lô-ni-ca, đều sẵn lòng chịu lấy đạo, ngày nào cũng tra xem Kinh thánh, để xét lời giảng có thật chăng. 12 Trong bọn họ có nhiều người tin theo, với mấy người đàn bà Gờ-réc sang trọng, và đàn ông cũng khá đông. 13 Nhưng khi người Giu-đa ở thành Tê-sa-lô-ni-ca hay Phao-lô cũng truyền đạo Đức Chúa Trời tại thành Bê-rê, bèn đến đó để rải sự xao xuyến rối loạn trong dân chúng. 14 Tức thì, anh em khiến Phao-lô đi phía biển, còn Si-la với Ti-mô-thê ở lại thành Bê-rê. 15 Những người dẫn Phao-lô đưa người đến thành A-thên; rồi trở về, đem lịnh cho Si-la và Ti-mô-thê phải đến cùng người cho gấp.

Phao-lô tại A-thên

16 Phao-lô đương đợi hai người tại thành A-thên, động lòng tức giận, vì thấy thành đều đầy những thần tượng. 17 Vậy, người biện luận trong nhà hội với người Giu-đa và người mới theo đạo Giu-đa; lại mỗi ngày, với những kẻ nào mình gặp tại nơi chợ. 18 Có mấy nhà triết học về phái Epicuriens và phái Stociens cũng cãi lẽ với người. Kẻ thì hỏi: Người già mép nầy muốn nói gì đó? Người thì nói: Người dường như giảng về các thần ngoại quốc (vì Phao-lô truyền cho chúng về Đức Chúa Jêsus và sự sống lại). 19 Chúng bắt người, đem đến nơi A-rê-ô-ba, mà hỏi rằng: Chúng tôi có thể biết được đạo mới nào mà ông dạy đó chăng? 20 Vì chưng ông giảng cho chúng tôi nghe sự lạ. Chúng tôi muốn biết ý nghĩa điều đó là gì. 21 Vả, hết thảy người A-thên và người ngoại quốc ngụ tại thành A-thên chỉ lo nói và nghe việc mới lạ mà thôi.
22 Bấy giờ, Phao-lô đứng giữa A-rê-ô-ba, nói rằng: Hỡi người A-thên, phàm việc gì ta cũng thấy các ngươi sốt sắng quá chừng. 23 Vì khi ta trải khắp thành các ngươi, xem xét khí vật các ngươi dùng thờ phượng, thì thấy một bàn thờ có chạm chữ rằng: Thờ Chúa không biết. Vậy, Đấng các ngươi thờ mà không biết đó, là Đấng ta đương rao truyền cho. 24 Đức Chúa Trời đã dựng nên thế giới và mọi vật trong đó, là Chúa của trời đất, chẳng ngự tại đền thờ bởi tay người ta dựng nên đâu. 25 Ngài cũng chẳng dùng tay người ta hầu việc Ngài dường như có cần đến sự gì, vì Ngài là Đấng ban sự sống, hơi sống, muôn vật cho mọi loài. 26 Ngài đã làm cho muôn dân sanh ra bởi chỉ một người và khiến ở khắp trên mặt đất, định trước thì giờ đời người ta cùng giới hạn chỗ ở, 27 hầu cho tìm kiếm Đức Chúa Trời, và hết sức rờ tìm cho được, dẫu Ngài chẳng ở xa mỗi một người trong chúng ta. 28 Vì tại trong Ngài, chúng ta được sống, động, và có, y như xưa một vài thi nhân của các ngươi có nói rằng: Chúng ta cũng là dòng dõi của Ngài. 29 Vậy, bởi chúng ta là dòng dõi Đức Chúa Trời, thì chớ nên ngờ rằng Chúa giống như vàng, bạc, hay là đá, bởi công nghệ và tài xảo của người ta chạm trổ nên. 30 Vậy thì, Đức Chúa Trời đã bỏ qua các đời ngu muội đó, mà nay biểu hết thảy các người trong mọi nơi đều phải ăn năn, 31 vì Ngài đã chỉ định một ngày, khi Ngài sẽ lấy sự công bình đoán xét thế gian, bởi Người Ngài đã lập, và Đức Chúa Trời đã khiến Người từ kẻ chết sống lại, để làm chứng chắc về điều đó cho thiên hạ…
32 Khi chúng nghe nói về sự sống lại của kẻ chết, kẻ thì nhạo báng, người thì nói rằng: Lúc khác chúng ta sẽ nghe ngươi nói về việc đó. 33 Vì vậy, Phao-lô từ giữa đám họ bước ra. 34 Nhưng có mấy kẻ theo người và tin; trong số đó, có Đê-ni, là một quan tòa nơi A-rê-ô-ba, và một người đàn bà tên là Đa-ma-ri, cùng các người khác.

17

Baulo Mbuo Yiem Te^saa^lo^ni^gaa Zingh

1Baulo caux Silaa jiex Am^fi^mbu^li Mungv caux Aa^bor^lo^nie Mungv daaih taux Te^saa^lo^ni^gaa Zingh. Yiem wuov maaih norm Yiutai Mienh nyei wuic dorngh. 2Baulo hnangv yietc gau nor, mingh wuov norm wuic dorngh. Ninh linh jienv buo norm ⟨Dingh Gong Hnoi⟩ longc Ging-Sou caux mienh luonx leiz. 3Baulo gorngv mengh Ging-Sou bun ninh mbuo hiuv dingc Giduc oix zuqc siouc kouv taux daic aengx nangh daaih. Baulo yaac gorngv, “Dongh yie zunh mbuox meih mbuo naaiv dauh Yesu se dongh ⟨Dingh Gong Hnoi⟩.” 4Maaih deix wuov deix mienh muangx liuz yaac sienx ziouc caux Baulo caux Silaa juangc jauv. Aengx maaih zaangc Tin-Hungh nyei Janx-Gikc camv caux maaih mengh hoc nyei m'sieqv dorn camv nyei yaac gan ninh mbuo.
5Mv baac Yiutai Mienh hanc Baulo mbuo. Ninh mbuo ziouc mingh wuov hei-horngc lorz mengh dauh waaic, hnyouv maiv benx nyei mienh, gapv zunv doic zoux yietc guanh ceux yietc zingh mienh lunc nzengc. Ninh mbuo yaac borngz bieqc Yaasonx nyei biauv, oix zorqv Baulo caux Silaa dorh cuotv bun zuangx mienh. 6Lorz gau Baulo mbuo maiv buatc, ninh mbuo ziouc zorqv Yaasonx aengx caux i ziex laanh sienx Yesu nyei mienh tor mingh wuov norm zingh nyei gunv sic jien, yaac heuc jienv gorngv, “Faanv lungh ndiev naaiv deix mienh ih zanc faanv taux naaiv daaih aqv. 7Yaasonx yaac zipv ninh mbuo yiem ninh nyei biauv. Ninh mbuo yietc zungv yaac ngaengc jienv ⟨Sisaa Hungh⟩ nyei lingc. Ninh mbuo gorngv aengx maaih ganh dauh hungh, mbuox heuc Yesu.” 8Zuangx baeqc fingx caux gunv zingh nyei jien haiz naaiv deix waac, yietc zungv ziouc lunc nzengc. 9Wuov deix jien aapv Yaasonx mbuo an jienv ndapv-ornx nyaanh ziouc bungx ninh mbuo nzuonx.

Baulo Caux Silaa Yiem Mbe^lo^aa Zingh Zunh Doz

10Dongh naaic hnoi hmuangx, gorx-youz mbuo fungx Baulo caux Silaa cuotv jauv mingh Mbe^lo^aa Zingh. Taux wuov norm zingh, Baulo mbuo mingh Yiutai Mienh nyei wuic dorngh. 11Naaiv deix Yiutai Mienh gauh hnamv duqv nqoi wuov deix Te^saa^lo^ni^gaa Mienh, weic zuqc ninh mbuo jorm hnyouv nyei muangx doz, hnoi-hnoi zaah Ging-Sou mangc gaax Baulo nyei waac doix fai maiv doix. 12Maaih mienh camv nyei sienx Yesu. Maaih mengh hoc nyei Janx-Gikc m'sieqv dorn sienx camv. Aengx maaih Janx-Gikc m'jangc dorn yaac sienx camv.
13Mv baac yiem Te^saa^lo^ni^gaa nyei Yiutai Mienh hiuv duqv Baulo yiem Mbe^lo^aa Zingh zunh doz, ninh mbuo aengx gan nqaang mingh coqv wuov norm zingh nyei mienh lunc nzengc. 14Sienx Yesu nyei mienh liemh zeih fungx Baulo mingh wuov koiv-hlen, mv baac Silaa caux Ti^mo^tai corc yiem wuov Mbe^lo^aa Zingh. 15Fungx Baulo wuov deix mienh fungx ninh mingh taux Aaten Zingh ziouc daaux nqaang nzuonx. Baulo jaa waac mbuox Silaa caux Ti^mo^tai gaanv daaih caux ninh gapv doic.

Baulo Yiem Aaten Zingh Zunh Doz

16Baulo yiem Aaten Zingh zuov Silaa caux Ti^mo^tai wuov zanc, buatc wuov norm zingh maaih miuc-fangx buangv nzengc, haiz hnyouv mun haic, nzauh haic. 17Ninh ziouc yiem wuov wuic dorngh caux Yiutai Mienh caux zaangc Tin-Hungh nyei Janx-Gikc luonx leiz. Ninh mbuo yaac hnoi-hnoi yiem domh zuangx zaamc caux mingh wuov nziaauc nyei mienh luonx leiz. 18Maaih guanh ⟨E^bi^ku^lien⟩ fin-saeng caux guanh ⟨E^bi^ku^lien⟩ fin-saeng daaih caux Baulo bungx leiz. Maaih deix gorngv, “Ev! Naaiv laanh mienh la'guaih gorngv naaiv deix henh waac zoux haaix nyungc laeh?” Aengx maaih deix gorngv, “Haiz hnangv ninh dorh ganh fingx mienh nyei zienh daaih gorngv hnangv.” Ninh mbuo hnangv naaiv nor gorngv weic zuqc Baulo zunh gorngv taux Yesu yaac gorngv ninh nangh daaih nyei kuv fienx. 19Ninh mbuo ziouc dorh Baulo mingh ⟨E^bi^ku^lien⟩ dongh wuov norm zingh nyei Gunv Sic Wuic, gorngv mbuox ninh, “Yie mbuo oix hiuv duqv meih gorngv naaiv deix siang-njaaux nyei waac. 20Meih gorngv nyei sic maaih deix yie mbuo haiz ganh nyungc haic, oix hiuv duqv eix leiz hnangv haaix nor.” 21Ninh mbuo hnangv naaiv nor gorngv weic zuqc Aaten buonv-zingh nyei mienh caux daaih yiem jienv wuov deix ganh fingx mienh maiv longc ninh mbuo nyei ziangh hoc zoux haaix nyungc. Kungx oix gorngv, oix muangx siang-leiz hnangv.
22Baulo ziouc yiem Aa^le^o^baa^gatc nyei wuic mbu'ndongx souv jiez daaih gorngv, “Aaten nyei zuangx mienh aah! Ei yie buatc, meih mbuo yiem maanc sic se fiou zienh gengx singx nyei mienh. 23Yie mingh saau, samx mangc meih mbuo zaangc nyei ga'naaiv, ziouc buatc norm ziec-dorngh ndingh jienv nzaangc gorngv, ‘Weic Maiv Hiuv Duqv Wuov Dauh Zienh Nyei Ziec-Dorngh.’ Dongh meih mbuo zaangc jienv mv baac maiv hiuv wuov dauh zienh, yie ih zanc zunh mbuox meih mbuo.
24“Tin-Hungh, dongh zeix baamh gen caux yiem baamh gen nyei maanc muotc wuov dauh, zoux lungh caux ndau nyei Ziouv. Ninh maiv yiem baamh mienh zoux daaih nyei dinc. 25Ninh yaac maiv longc baamh mienh nyei buoz fu-sux ninh hnangv ninh qiemx zuqc haaix nyungc nor. Daaux nzuonx ninh ganh bun mbuo maaih maengc, maaih qiex tauv, yaac ceix maanc muotc bun maanc mienh. 26Tin-Hungh longc yietc laanh mienh zoux buonv zeix cuotv maanc fingx bun yiem buangv lungh ndiev. Ninh jaa-ndaangc dingc ziangx ziangh hoc caux ninh mbuo yiem nyei gapv-jaaix. 27Tin-Hungh hnangv naaiv nor zoux weic bun baamh mienh lorz ninh, nziex haih hluo duqv zuqc ninh mv bei. Mv baac Tin-Hungh za'gengh leih mbuo dauh dauh maiv go. 28Maaih dauh mienh gorngv, ‘Mbuo yiem ninh ziangh jienv, haih nangh, haih mingh mingh daaih daaih.’ Yaac hnangv maaih deix meih mbuo nyei mienh tih fei gorngv, ‘Mbuo yaac zoux ninh nyei naamh nyouz.’
29“Hnangv naaic mbuo zoux Tin-Hungh nyei naamh nyouz, mbuo maiv horpc zuqc hnamv Tin-Hungh nyei fiem-fingx se hnangv za'eix longx, maaih buoz-dauh nyei mienh longc jiem, longc nyaanh fai longc la'bieiv zoux daaih nyei miuc-fangx. 30Zinh ndaangc mienh maiv hiuv nyei ziangh hoc, Tin-Hungh maiv zorqv ninh mbuo nyei zuiz. Mv baac ih zanc Tin-Hungh hatc yietc zungv lungh ndiev norm-norm dorngx nyei mienh oix zuqc goiv hnyouv guangc zuiz. 31Weic zuqc Tin-Hungh dingc ziangx hnoi siemv lungh ndiev mienh nyei zuiz. Ninh yaac longc ninh ginv daaih nyei mienh baengh fim nyei siemv. Naaiv dauh mienh daic mingh mv baac Tin-Hungh bun ninh nangh daaih bun zuangx mienh hiuv dingc naaiv deix sic.”
32Yietv haiz Baulo gorngv taux mienh daic aengx nangh daaih nyei sic, maaih deix mienh jatv ninh mv baac maaih deix gorngv, “Yie mbuo aengx oix muangx meih gorngv nzunc naaiv deix sic.” 33Baulo ziouc cuotv wuic mi'aqv. 34Maaih deix mienh gan Baulo mingh yaac sienx Yesu. Maaih dauh se Aa^le^o^baa^gatc Gunv Sic Wuic nyei mienh, mbuox heuc Ndi^o^ni^si^atc. Aengx maaih dauh m'sieqv dorn, mbuox heuc Ndaa^maa^litv, caux jienv camv-laanh mienh sienx.