1 Phao-lô và Si-la đi ngang qua thành Am-phi-bô-lít và thành A-bô-lô-ni, rồi tới thành Tê-sa-lô-ni-ca; ở đó người Giu-đa có một nhà hội. 2 Phao-lô tới nhà hội theo thói quen mình, và trong ba ngày Sa-bát biện luận với họ, 3 lấy Kinh thánh cắt nghĩa và giải tỏ tường về Đấng Christ phải chịu thương khó, rồi từ kẻ chết sống lại. Người nói rằng Đấng Christ nầy, tức là Đức Chúa Jêsus mà ta rao truyền cho các ngươi. 4 Trong bọn họ có một vài người được khuyên dỗ nối theo Phao-lô và Si-la, lại cũng có rất nhiều người Gờ-réc vẫn kính sợ Đức Chúa Trời, và mấy người đàn bà sang trọng trong thành nữa. 5 Nhưng người Giu-đa đầy lòng ghen ghét, rủ mấy đứa hoang đàng nơi đường phố, xui giục đoàn dân gây loạn trong thành. Chúng nó xông vào nhà của Gia-sôn, tìm bắt Phao-lô và Si-la đặng điệu đến cho dân chúng. 6 Tìm không được, bèn kéo Gia-sôn và mấy người anh em đến trước mặt các quan án trong thành mà la lên rằng: Kìa những tên nầy đã gây thiên hạ nên loạn lạc, nay có đây, 7 và Gia-sôn đã chứa chúng! Chúng nó hết thảy đều là đồ nghịch mạng Sê-sa, vì nói rằng có một vua khác, là Jêsus. 8 Bấy nhiêu lời đó làm rối động đoàn dân và các quan án. 9 Song khi các quan án đòi Gia-sôn và các người khác bảo lãnh rồi, thì tha cho ra.
Phao-lô tại Bê-rê
10 Tức thì, trong ban đêm, anh em khiến Phao-lô và Si-la đi đến thành Bê-rê. Đến nơi rồi, thì vào nhà hội người Giu-đa. 11 Những người nầy có ý hẳn hoi hơn người Tê-sa-lô-ni-ca, đều sẵn lòng chịu lấy đạo,⚓ ngày nào cũng tra xem Kinh thánh, để xét lời giảng có thật chăng. 12 Trong bọn họ có nhiều người tin theo, với mấy người đàn bà Gờ-réc sang trọng, và đàn ông cũng khá đông. 13 Nhưng khi người Giu-đa ở thành Tê-sa-lô-ni-ca hay Phao-lô cũng truyền đạo Đức Chúa Trời tại thành Bê-rê, bèn đến đó để rải sự xao xuyến rối loạn trong dân chúng. 14 Tức thì, anh em khiến Phao-lô đi phía biển, còn Si-la với Ti-mô-thê ở lại thành Bê-rê. 15 Những người dẫn Phao-lô đưa người đến thành A-thên; rồi trở về, đem lịnh cho Si-la và Ti-mô-thê phải đến cùng người cho gấp.
Phao-lô tại A-thên
16 Phao-lô đương đợi hai người tại thành A-thên, động lòng tức giận, vì thấy thành đều đầy những thần tượng. 17 Vậy, người biện luận trong nhà hội với người Giu-đa và người mới theo đạo Giu-đa; lại mỗi ngày, với những kẻ nào mình gặp tại nơi chợ. 18 Có mấy nhà triết học về phái Epicuriens⚓ và phái Stociens⚓ cũng cãi lẽ với người. Kẻ thì hỏi: Người già mép nầy muốn nói gì đó? Người thì nói: Người dường như giảng về các thần ngoại quốc (vì Phao-lô truyền cho chúng về Đức Chúa Jêsus và sự sống lại). 19 Chúng bắt người, đem đến nơi A-rê-ô-ba,⚓ mà hỏi rằng: Chúng tôi có thể biết được đạo mới nào mà ông dạy đó chăng? 20 Vì chưng ông giảng cho chúng tôi nghe sự lạ. Chúng tôi muốn biết ý nghĩa điều đó là gì. 21 Vả, hết thảy người A-thên và người ngoại quốc ngụ tại thành A-thên chỉ lo nói và nghe việc mới lạ mà thôi. 22 Bấy giờ, Phao-lô đứng giữa A-rê-ô-ba, nói rằng: Hỡi người A-thên, phàm việc gì ta cũng thấy các ngươi sốt sắng quá chừng. 23 Vì khi ta trải khắp thành các ngươi, xem xét khí vật các ngươi dùng thờ phượng, thì thấy một bàn thờ có chạm chữ rằng: Thờ Chúa không biết. Vậy, Đấng các ngươi thờ mà không biết đó, là Đấng ta đương rao truyền cho. 24 Đức Chúa Trời đã dựng nên thế giới và mọi vật trong đó, là Chúa của trời đất, chẳng ngự tại đền thờ bởi tay người ta dựng nên đâu.⚓25 Ngài cũng chẳng dùng tay người ta hầu việc Ngài dường như có cần đến sự gì, vì Ngài là Đấng ban sự sống, hơi sống, muôn vật cho mọi loài. 26 Ngài đã làm cho muôn dân sanh ra bởi chỉ một người và khiến ở khắp trên mặt đất, định trước thì giờ đời người ta cùng giới hạn chỗ ở, 27 hầu cho tìm kiếm Đức Chúa Trời, và hết sức rờ tìm cho được, dẫu Ngài chẳng ở xa mỗi một người trong chúng ta. 28 Vì tại trong Ngài, chúng ta được sống, động, và có, y như xưa một vài thi nhân của các ngươi có nói rằng: Chúng ta cũng là dòng dõi của Ngài. 29 Vậy, bởi chúng ta là dòng dõi Đức Chúa Trời, thì chớ nên ngờ rằng Chúa giống như vàng, bạc, hay là đá, bởi công nghệ và tài xảo của người ta chạm trổ nên. 30 Vậy thì, Đức Chúa Trời đã bỏ qua các đời ngu muội đó, mà nay biểu hết thảy các người trong mọi nơi đều phải ăn năn, 31 vì Ngài đã chỉ định một ngày, khi Ngài sẽ lấy sự công bình đoán xét thế gian, bởi Người Ngài đã lập, và Đức Chúa Trời đã khiến Người từ kẻ chết sống lại, để làm chứng chắc về điều đó cho thiên hạ… 32 Khi chúng nghe nói về sự sống lại của kẻ chết, kẻ thì nhạo báng, người thì nói rằng: Lúc khác chúng ta sẽ nghe ngươi nói về việc đó. 33 Vì vậy, Phao-lô từ giữa đám họ bước ra. 34 Nhưng có mấy kẻ theo người và tin; trong số đó, có Đê-ni, là một quan tòa nơi A-rê-ô-ba, và một người đàn bà tên là Đa-ma-ri, cùng các người khác.
17
Phao-lô đến Tê-sa-long-ca
1Phao-lô và Si-la đi qua Am-phi-bô-li và A-bô-lô-ni rồi đến Tê-sa-long-ca. Tại đây có một hội trường Do-thái. 2Theo thói quen, Phao-lô vào hội trường. Liên tiếp ba ngày thứ bảy, ông giảng luận Thánh kinh, 3giải thích và minh chứng Chúa Cứu Thế phải chịu thống khổ, chịu chết và sống lại. Ông nói: “Chúa Giê-xu mà tôi truyền giảng đây chính là Đấng Cứu Thế.” 4Nhiều người tin Chúa,⚓ đi theo Phao-lô và Si-la, gồm những người Hy-lạp kính sợ Chúa và các phụ nữ thượng lưu. 5Nhưng người Do-thái ghen ghét, cổ động bọn côn đồ trong chợ tập họp đông đảo làm náo loạn thành phố. Chúng kéo vào nhà Gia-sơn tìm hai ông để đưa ra Hội đồng thành phố xét xử. 6Tìm không được, chúng lôi Gia-sơn và mấy tín hữu khác đến trước Hội đồng thành phố và lớn tiếng tố cáo: “Mấy người cách mạng quốc tế⚓ đã xâm nhập thành phố! 7Gia-sơn làm nội ứng chứa chấp họ! Họ phản nghịch Hoàng đế,⚓ và tuyên truyền cho một vua mới là Giê-xu!” 8Dân chúng và các nhà chức trách nghe tin đều xôn xao. 9Nhưng khi Gia-sơn và các tín hữu nộp đủ số tiền bảo lãnh, liền được thả ra.
Thành Bê-rê
10Đêm đó, anh em đưa Phao-lô và Si-la đi gấp qua Bê-rê. Đến nơi, hai ông cũng vào thăm hội trường người Do-thái. 11Người Bê-rê lịch sự, cởi mở hơn người Tê-sa-long-ca, vui lòng nghe Đạo Chúa, hàng ngày nghiên cứu Thánh kinh để kiểm chứng lời giảng của Phao-lô và Si-la. 12Nhờ đó nhiều người tin Chúa, gồm những phụ nữ quỷ phái Hy-lạp, phía nam giới cũng đông. 13Nhưng người Do-thái ở Tê-sa-long ca nghe tin Phao-lô đang truyền bá Đạo Chúa tại Bê-rê, liền đến sách động quần chúng gây rối loạn. 14Lập tức anh em đưa Phao-lô ra miền biển, còn Si-la và Ti-mộ-thư ở lại Bê-rê. 15Vừa tới A-then, Phao-lô bảo các người dẫn đường quay về mời Si-la và Ti-mộ-thư đến gấp.
A-then, cố đô Hy-lạp
16Đang chờ đợi tại A-then, Phao-lô nhận thấy thành phố đầy dẫy thần tượng, nên tinh thần bị xúc động. 17ông thảo luận với người Do-thái và người Hy-lạp theo đạo Do-thái trong hội trường, và những người ông gặp hàng ngày tại trung tâm thành phổ.⚓18Các triết gia phái Hưởng-lạc và phái Khắc-kỷ⚓ cũng tranh luận với ông. Có người hỏi: “Con vẹt kia muốn nói gì đây?” Người khác đáp: “Hình như nó tuyên truyền cho các thần⚓ ngoại quốc” vì Phao-lô đang giảng giải về Chúa Cứu Thế và sự sống lại. 19Họ đưa Phao-lô lên ngọn đồi Hỏa thần,⚓ rồi yêu cầu: “Xin ông thuyết trình triết lý mới mẻ đó! 20Vì ông đề cập những chuyện mới lạ nên chúng tôi muốn biết ý nghĩa ra sao.” 21(Toàn dân A-then và kiều dân trong thành chuyên nói và nghe tư tưởng mới lạ). 22Phao-lô đứng trên đồi Hỏa-thần tuyên bố: “Thưa quý thính giả A-then. Tôi nhận thấy quý vị có tinh thần tín ngưỡng cao độ trong mọi lĩnh vực. 23Khi đi dạo xem những nơi thờ phượng khắp thủ đô, tôi thấy một bàn thờ khắc dòng chữ: Thờ Thần Không Biết.’ Thần quý vị không biết mà vẫn thờ kính đó chính là Thần tôi đang truyền giảng. 24“Thượng Đế, Đấng sáng tạo vũ trụ và vạn vật, là Chúa của trời đất nên không ngự trong đền thờ do tay người xây dựng. 25Chúa không thiếu thốn gì hết, không cần loài người phục dịch, vì chính Ngài ban sự sống, hơi thở và mọi vật cho mọi người. 26Chúa tạo nên loài người, sinh thành mọi chủng tộc khắp mặt đất cùng một giòng máu, ấn định thời gian và ranh giới lãnh thổ cho họ sinh hoạt. 27Chúa đã tạo điều kiện cho con người tìm kiếm Ngài và cố gắng vươn lên để tìm gặp Ngài.⚓ Tuy nhiên, Chúa chẳng cách xa ai cả, 28vì ‘trong Chúa chúng ta được sống, hoạt động và hiên hữu,’ như vài thi sĩ của quỷ vị đã viết: ‘chúng ta cũng là dòng dõi của Ngài.’ 29“Đã là dòng dõi của Thượng Đế, chúng ta đừng lầm tưởng Thượng Đế giống như vàng, bạc hoặc đá, được chạm trổ do nghệ thuật và sáng kiến của loài người. 30Trước kia loài người không biết Chúa, Ngài đã rộng lòng tha thứ, nhưng bây giờ Chúa truyền cho mọi người khắp thế giới phải ăn năn thờ phượng Ngài. 31Vì Thượng Đế đã ấn định ngày xét xử cả nhân loại cách công minh, do Người Ngài tuyển chọn. Thượng Đế đã xác nhận uy quyền của Người bằng cách cho Người sống lại.” 32Nghe nói người chết sống lại, nhiều người chế giễu, nhưng những người khác yêu cầu: “Chúng tôi muốn nghe thêm chuyện ấy.” 33Phao-lô từ giã họ ra đi, 34nhưng một nhóm người theo ông và tin Chúa, trong số có Đê-ni, thẩm phán Tối cao Pháp viện, bà Đa-ma-ri cùng nhiều người khác.