1 Gia-cốp ở tại xứ của cha mình đã kiều ngụ, là xứ Ca-na-an. 2 Đây là chuyện dòng dõi của Gia-cốp. Giô-sép, tuổi mười bảy, chăn chiên với các anh mình; người đi kết bạn cùng con của Bi-la và con của Xinh-ba, hai vợ cha mình. Giô-sép thuật lại với cha các chuyện xấu của họ nói. 3 Vả, Y-sơ-ra-ên thương yêu Giô-sép hơn những con trai khác, vì là con muộn mình, nên may cho chàng một cái áo dài có nhiều sắc. 4 Các anh thấy cha thương Giô-sép hơn bọn mình, bèn sanh lòng ganh ghét, chẳng có thế lấy lời tử tế nói cùng chàng được.
Chiêm bao của Giô-sép
5 Giô-sép có nằm chiêm bao, thuật lại cho các anh mình nghe; họ càng thêm ganh ghét nữa. 6 Người nói rằng: Tôi có điềm chiêm bao, xin các anh hãy nghe tôi thuật: 7 Chúng ta đương ở ngoài đồng bó lúa, nầy bó lúa tôi đứng dựng lên, còn bó lúa của các anh đều đến ở chung quanh, sấp mình xuống trước bó lúa tôi. 8 Các anh người bèn đáp rằng: Vậy, mầy sẽ cai trị chúng ta sao? mầy sẽ hành quyền trên chúng ta sao? Họ càng ganh ghét hơn nữa, vì điềm chiêm bao và lời nói của chàng. 9 Giô-sép lại nằm chiêm bao nữa, thuật cùng các anh mình rằng: Tôi còn có một điềm chiêm bao nữa: Nầy mặt trời, mặt trăng, và mười một ngôi sao đều sấp mình xuống trước mặt tôi! 10 Chàng thuật chiêm bao đó lại cho cha và các anh mình nghe; nhưng cha chàng quở mà hỏi rằng: Điềm chiêm bao của mầy đó có nghĩa chi? Có phải tao, mẹ, và các anh mầy đều phải đến sấp mình xuống đất trước mặt mầy chăng? 11 Các anh lấy làm ganh ghét chàng; còn cha lại ghi nhớ lấy điều đó.⚓
Giô-sép bị các anh mình quăng xuống hố
12 Các anh chàng đi chăn chiên của cha tại Si-chem. 13 Y-sơ-ra-ên nói cùng Giô-sép rằng: Các anh con có chăn bầy chiên tại Si-chem chăng? Lại đây, đặng cha sai con đi đến chúng nó. Giô-sép đáp rằng: Có con đây. 14 Y-sơ-ra-ên biểu rằng: Con hãy đi, xem thử các anh con ra sao, và các bầy chiên thể nào; rồi đem tin về cho cha hay. Vậy, từ trũng Hếp-rôn, người sai Giô-sép đi đến Si-chem. 15 Có một người gặp chàng đi lạc trong đồng ruộng, liền hỏi và nói cùng chàng rằng: Ngươi tìm chi? 16 Đáp rằng: Tôi tìm các anh tôi. Xin hãy chỉ giùm tôi họ chăn bầy chiên nơi nào. 17 Người nói: Các anh ngươi ở đây đi rồi, vì tôi có nghe họ nói rằng: Ta hãy đi đến Đô-ta-in. Vậy, Giô-sép đi tìm các anh mình, gặp được tại Đô-ta-in. 18 Các anh thấy chàng đi ở đàng xa, chưa đến gần, thì đã lập mưu để giết chàng. 19 Chúng bèn nói nhau rằng: Kìa, thằng nằm mộng đến kia! 20 Bây giờ, nào! Chúng ta hãy giết nó đi, quăng xuống một cái hố nước nào đó; đoạn ta sẽ nói rằng nó đã bị thú rừng xé ăn, rồi sẽ xem các điềm chiêm bao của nó ra sao. 21 Ru-bên nghe qua lời đó, liền giải cứu chàng ra khỏi tay các anh mà rằng: Chúng ta đừng giết chết nó; 22 lại tiếp: Chúng ta chớ nên làm đổ máu ra; hãy liệng nó trong cái hố nước nơi đồng vắng kia, và đừng tra tay vào mình nó. Người nói vậy, có ý muốn giải cứu chàng khỏi tay họ, để trả chàng về cùng cha mình. 23 Vừa khi Giô-sép đến gần các anh, họ bèn lột áo chàng, là áo có nhiều sắc đương mặc trong mình; 24 rồi, bắt chàng đem quăng trong hố nước. Vả, hố khô cạn, chẳng có nước.
Giô-sép bị bán cho dân Ích-ma-ên đem qua Ê-díp-tô
25 Đoạn, họ ngồi lại ăn. Nhướng mắt lên chợt thấy một đoàn dân Ích-ma-ên ở phía Ga-la-át đi đến, trên lưng lạc đà họ chở đầy thuốc thơm, nhũ hương và một dược đương đem đi đến xứ Ê-díp-tô. 26 Giu-đa bèn nói cùng các anh em rằng: Giết em ta mà giấu máu nó, có dùng cho ta được việc chi? 27 Hè! Hãy đem bán nó cho dân Ích-ma-ên và đừng tra tay vào mình nó; vì nó là em, là cốt nhục của chúng ta. Các anh em đều nghe theo lời người nói. 28 Vả, khi những lái buôn Ma-đi-an đi ngang qua, các anh kéo Giô-sép lên khỏi hố nước, rồi bán chàng giá hai mươi miếng bạc cho dân Ích-ma-ên đem qua xứ Ê-díp-tô.⚓ 29 Ru-bên trở lại hố; nầy Giô-sép đâu mất rồi; bèn xé áo mình, 30 trở lại nơi các em mình mà nói rằng: Ôi! đứa trẻ đâu mất rồi! còn tôi, sẽ đi đâu?
Gia-cốp khóc, tưởng con út mình đã chết thiệt
31 Các anh giết một con dê đực rồi lấy áo Giô-sép nhúng vào trong máu; 32 đoạn, gởi cái áo nhiều sắc đó đem về cho cha mình và dặn nói rằng: Đây là vật chúng tôi đã kiếm được. Vậy, xin hãy nhìn coi, có phải áo của con trai cha chăng. 33 Gia-cốp nhìn và nói rằng: Ấy là áo của con trai ta đó; một thú dữ đã xé cấu nó! Quả thật Giô-sép đã bị phân thây rồi! 34 Người xé quần áo mình ra, lấy bao quấn ngang hông, và để tang lâu ngày cho con trai mình. 35 Hết thảy con trai, con gái hiệp lại an ủi người, nhưng không chịu; bèn nói rằng: Ta để tang luôn xuống chốn âm phủ cùng con ta! Ấy đó, cha Giô-sép khóc than chàng như vậy. 36 Các lái buôn Ma-đi-an đem Giô-sép đến xứ Ê-díp-tô, bán cho Phô-ti-pha, quan thị vệ của Pha-ra-ôn.
37
Y-Yôsep Jêh Ri Phung Oh Nâu Păng
1Y-Yakôb gŭ tâm n'gor mbơ̆ păng mâp gŭ jêh ƀât lât, tâm n'gor Kanaan. 2Aơ nau nkoch bri ma mpôl băl Y-Yakôb: Y-Yôsep geh jât ma pơh năm, chiă biăp ndrel ma phung nâu păng. Păng jêng bu klâu dôl dal ndăm gŭ ndrel ma phung kon bu klâu H'Bilha jêh ri H'Silpa, phung ur mbơ̆ păng. Y-Yôsep nkoch ma mbơ̆ khân păng nau mhĭk khân păng ƀư. 3Y-Israel rŏng Y-Yôsep âk lơn ma lĕ rngôch kon păng, yorlah păng jêng kon păng geh jêh păng ranh. Păng ƀư ma kon păng du blah ao jâr jong ti. 4Tơ lah phung nâu păng saơ mbơ̆ khân păng rŏng ma Y-Yôsep âk lơn ma lĕ rngôch phung oh nâu, khân păng tâm rmot ma Y-Yôsep jêh ri mâu dơi ngơi ueh đah Y-Yôsep ôh. 5Y-Yôsep geh nau mbơi, jêh ri tơ lah păng nkoch bri nau nây ma phung oh nâu păng, khân păng tâm rmot ma Y-Yôsep âk lơn. 6Păng lah ma phung oh nâu păng: "Khân may iăt hom nau gâp hŏ mbơi jêh. 7Aơ, he gŭ chăp ba tâm mir, jêh ri nchăp ba khân may gŭ dăp tring jŭm păng jêh chon mon mbah ta năp nchăp ba gâp." 8Phung nâu păng lah ma păng: "Ngăn lĕ may mra jêng Kôranh hên? Ngăn lĕ may mra chiă uănh hên?" Pô ri khân păng tâm rmot ma Y-Yôsep âk lơn yor nau mbơi jêh ri nau păng ngơi. 9Păng geh tay nau mbơl êng, jêh ri nkoch bri nau nây ma phung oh nâu păng, păng lah: "Aơ, gâp geh nau mbơi nar, khay, jêh ri jât ma nguay rplay mănh chon mon mbah ta năp gâp!" 10Păng nkoch bri nau nây ma mbơ̆ păng jêh ri ma phung oh nâu păng. Mbơ̆ păng nduyh păng, lah: "Moh nau mbơi may geh pô nây? Ngăn lĕ gâp, me may, jêh ri phung oh nâu may mra văch chon mon ta neh ta năp may?" 11Phung nâu păng mô nach ma păng, ƀiălah mbơ̆ păng ndjôt prăp nau ngơi nây tâm nau mĭn păng.
Bu Tăch Y-Yôsep Tâm N'gor Êjipt
12Phung nâu Y-Yôsep hăn chiă biăp mbơ̆ khân păng ta ƀon Sichem. 13Y-Israel lah, ma Y-Yôsep: "Mâu di hĕ phung nâu may chiă biăp ta ƀon sichem? Văch hom gâp mra njuăl may ta khân păng." Y-Yôsep lah ma păng: "Aơ ta aơ gâp." 14Păng lah ma Y-Yôsep: "Hăn hom, uănh gĭt lah phung nâu may jêh ri phung biăp geh nau ueh, jêh ri sĭt mbơh ma gâp. Păng njuăl Y-Yôsep hăn tă bơh rlŭng Hêbron, jêh ri păng tât ta ƀon Sichem. 15Geh du huê bunuyh tâm mâp đah păng dôl păng hiơt trong tâm mir. Bunuyh nây ôp păng: "Moh may joi?" 16Păng plơ̆ lah: "Gâp joi phung nâu gâp. Gâp dăn ma may, lah an ma gâp, mbah ntŭk khân păng chiăp biăp." 17Bunuyh nây lah: "Khân păng du jêh bơh aơ, yorlah gâp tăng khân păng lah, hôm he ta ƀon Dôthan." Pô ri Y-Yôsep hăn joi phung nâu păng jêh ri saơ khân păng ta ƀon Dôthan. 18Phung nâu păng, saơ păng bơh ngai, jêh ri êhŏ dăch tât, phung khân păng mĭn ŭch nkhĭt lơi Y-Yôsep. 19Khân păng tâm lah ndrăng khân păng; "Aơ bunuyh mbêch mbơi, 20pô ri, lŏng he, ăn he nkhĭt lơi păng, klŭp păng tâm ntu dak jêh ri he mra lah: "Du mlâm mpa bri sa jêh Păng? jêh ri he mra saơ moh nau mra tât ma nau păng mbơi." 21Ƀiălah tơ lah Y-Ruben saơ nau nây, păng nklaih an Y-Yôsep bơh ti phung nâu păng. Păng lah: "Lơi ta he nkhĭt păng ôh!" 22Y-Ruben lah ma khân păng: "Lơi nkhŭt mham ôh; klŭp păng tâm ntu dak, tâm ndrêch rdah aơ, ƀiălah lơi he ƀư ma păng ôh." 23Păng ŭch rklaih Y-Yôsep bơh ti phung nâu păng, khân păng doh ao jâr jong ti khân păng soh. 24Khân păng nhŭp Y-Yôsep nklăch tâm ntu dak. Ntu nây sơh mâu geh dak ôh. 25Khân păng gŭ mƀŏng ma sông sa, khân păng n'gơr măt uănh, jêh ri aơ geh du phung Ismaêl văch tă bơh n'gor Galaat, ncho seh samô rdeng ndơ ƀâu kah (mngưi), dak ƀâu kah, jêh ri dak si tăng ma n'gor Êjipt. 26Y-Yuda lah ma phung oh nâu păng: "Moh khlay nkhĭt lơi oh he jêh ri pôn mham păng? 27Lŏng he, tăch păng ma phung Ismaêl. Lơi he ƀư ma păng ôh, yorlah păng jêng oh he, nglay săk he nơm." Phung oh nâu păng tông nau nây. 28Jêh ri phung Midian tăch rgâl rgăn. Khân păng đŏt Y-Yôsep tă bơh ntu dak jêh ri tăch păng bar jât rlay prăk ma phung Ismaêl. Phung nây ndjôt Y-Yôsep leo ta n'gor Êjipt. 29Tơ lah Y-Ruben sĭt ta ntu nây jêh ri Y-Yôsep mâu gŭ ta nây ôh, păng nkhêk lơi kho ao păng. 30Păng sĭt ta phung oh păng jêh ri lah: "Bu klâu dôl dal ndăm mâu hôm saơ ôh, jêh ri mbah ntŭk gâp mra hăn?" 31Khân păng sŏk ao jâr Y-Yôsep, nkhĭt du mlâm be nkuăng jêh ri trăm ao jâr nây tâm mham. 32khân păng ndjôt ao jâr jong ti nây njŭm sĭt ta mbơ̆ păng, lah: "Hên saơ ndơ aơ, sek uănh hom, gĭt lah jêng ao jâr kon may?" 33Y-Yakôb năl ao nây jêh ri lah: "Ao jâr kon gâp yơh." Geh du mlâm mpa bri sa jêh păng. Nanê̆, Y-Yôsep hêk rai jêh." 34Y-Yakôb nkhêk kho ao păng jêh ri soh kpau jêh ri ndrê nglâng khĭt ma kon bu klâu păng jŏ nar. 35Lĕ rngôch phung kon bu klâu păng jêh ri lĕ rngôch phung kon bu ur păng hăn văch bonh leng păng; ƀiălah păng dun nau tâm bonh nây jêh ri lah; "Mâu!" Gâp mra jŭr hăn ta Ƀon Phung Khĭt ma kon gâp ma nau ndrê nglâng." Pô ri mbơ̆ păng nhĭm ma Y-Yôsep. 36Phung Midian tăch Y-Yôsep ta n'gor Êjipt ma Y-Pôtipar, Kôranh tahan phung gak.