1 Gia-cốp ở tại xứ của cha mình đã kiều ngụ, là xứ Ca-na-an. 2 Đây là chuyện dòng dõi của Gia-cốp. Giô-sép, tuổi mười bảy, chăn chiên với các anh mình; người đi kết bạn cùng con của Bi-la và con của Xinh-ba, hai vợ cha mình. Giô-sép thuật lại với cha các chuyện xấu của họ nói. 3 Vả, Y-sơ-ra-ên thương yêu Giô-sép hơn những con trai khác, vì là con muộn mình, nên may cho chàng một cái áo dài có nhiều sắc. 4 Các anh thấy cha thương Giô-sép hơn bọn mình, bèn sanh lòng ganh ghét, chẳng có thế lấy lời tử tế nói cùng chàng được.
Chiêm bao của Giô-sép
5 Giô-sép có nằm chiêm bao, thuật lại cho các anh mình nghe; họ càng thêm ganh ghét nữa. 6 Người nói rằng: Tôi có điềm chiêm bao, xin các anh hãy nghe tôi thuật: 7 Chúng ta đương ở ngoài đồng bó lúa, nầy bó lúa tôi đứng dựng lên, còn bó lúa của các anh đều đến ở chung quanh, sấp mình xuống trước bó lúa tôi. 8 Các anh người bèn đáp rằng: Vậy, mầy sẽ cai trị chúng ta sao? mầy sẽ hành quyền trên chúng ta sao? Họ càng ganh ghét hơn nữa, vì điềm chiêm bao và lời nói của chàng. 9 Giô-sép lại nằm chiêm bao nữa, thuật cùng các anh mình rằng: Tôi còn có một điềm chiêm bao nữa: Nầy mặt trời, mặt trăng, và mười một ngôi sao đều sấp mình xuống trước mặt tôi! 10 Chàng thuật chiêm bao đó lại cho cha và các anh mình nghe; nhưng cha chàng quở mà hỏi rằng: Điềm chiêm bao của mầy đó có nghĩa chi? Có phải tao, mẹ, và các anh mầy đều phải đến sấp mình xuống đất trước mặt mầy chăng? 11 Các anh lấy làm ganh ghét chàng; còn cha lại ghi nhớ lấy điều đó.⚓
Giô-sép bị các anh mình quăng xuống hố
12 Các anh chàng đi chăn chiên của cha tại Si-chem. 13 Y-sơ-ra-ên nói cùng Giô-sép rằng: Các anh con có chăn bầy chiên tại Si-chem chăng? Lại đây, đặng cha sai con đi đến chúng nó. Giô-sép đáp rằng: Có con đây. 14 Y-sơ-ra-ên biểu rằng: Con hãy đi, xem thử các anh con ra sao, và các bầy chiên thể nào; rồi đem tin về cho cha hay. Vậy, từ trũng Hếp-rôn, người sai Giô-sép đi đến Si-chem. 15 Có một người gặp chàng đi lạc trong đồng ruộng, liền hỏi và nói cùng chàng rằng: Ngươi tìm chi? 16 Đáp rằng: Tôi tìm các anh tôi. Xin hãy chỉ giùm tôi họ chăn bầy chiên nơi nào. 17 Người nói: Các anh ngươi ở đây đi rồi, vì tôi có nghe họ nói rằng: Ta hãy đi đến Đô-ta-in. Vậy, Giô-sép đi tìm các anh mình, gặp được tại Đô-ta-in. 18 Các anh thấy chàng đi ở đàng xa, chưa đến gần, thì đã lập mưu để giết chàng. 19 Chúng bèn nói nhau rằng: Kìa, thằng nằm mộng đến kia! 20 Bây giờ, nào! Chúng ta hãy giết nó đi, quăng xuống một cái hố nước nào đó; đoạn ta sẽ nói rằng nó đã bị thú rừng xé ăn, rồi sẽ xem các điềm chiêm bao của nó ra sao. 21 Ru-bên nghe qua lời đó, liền giải cứu chàng ra khỏi tay các anh mà rằng: Chúng ta đừng giết chết nó; 22 lại tiếp: Chúng ta chớ nên làm đổ máu ra; hãy liệng nó trong cái hố nước nơi đồng vắng kia, và đừng tra tay vào mình nó. Người nói vậy, có ý muốn giải cứu chàng khỏi tay họ, để trả chàng về cùng cha mình. 23 Vừa khi Giô-sép đến gần các anh, họ bèn lột áo chàng, là áo có nhiều sắc đương mặc trong mình; 24 rồi, bắt chàng đem quăng trong hố nước. Vả, hố khô cạn, chẳng có nước.
Giô-sép bị bán cho dân Ích-ma-ên đem qua Ê-díp-tô
25 Đoạn, họ ngồi lại ăn. Nhướng mắt lên chợt thấy một đoàn dân Ích-ma-ên ở phía Ga-la-át đi đến, trên lưng lạc đà họ chở đầy thuốc thơm, nhũ hương và một dược đương đem đi đến xứ Ê-díp-tô. 26 Giu-đa bèn nói cùng các anh em rằng: Giết em ta mà giấu máu nó, có dùng cho ta được việc chi? 27 Hè! Hãy đem bán nó cho dân Ích-ma-ên và đừng tra tay vào mình nó; vì nó là em, là cốt nhục của chúng ta. Các anh em đều nghe theo lời người nói. 28 Vả, khi những lái buôn Ma-đi-an đi ngang qua, các anh kéo Giô-sép lên khỏi hố nước, rồi bán chàng giá hai mươi miếng bạc cho dân Ích-ma-ên đem qua xứ Ê-díp-tô.⚓ 29 Ru-bên trở lại hố; nầy Giô-sép đâu mất rồi; bèn xé áo mình, 30 trở lại nơi các em mình mà nói rằng: Ôi! đứa trẻ đâu mất rồi! còn tôi, sẽ đi đâu?
Gia-cốp khóc, tưởng con út mình đã chết thiệt
31 Các anh giết một con dê đực rồi lấy áo Giô-sép nhúng vào trong máu; 32 đoạn, gởi cái áo nhiều sắc đó đem về cho cha mình và dặn nói rằng: Đây là vật chúng tôi đã kiếm được. Vậy, xin hãy nhìn coi, có phải áo của con trai cha chăng. 33 Gia-cốp nhìn và nói rằng: Ấy là áo của con trai ta đó; một thú dữ đã xé cấu nó! Quả thật Giô-sép đã bị phân thây rồi! 34 Người xé quần áo mình ra, lấy bao quấn ngang hông, và để tang lâu ngày cho con trai mình. 35 Hết thảy con trai, con gái hiệp lại an ủi người, nhưng không chịu; bèn nói rằng: Ta để tang luôn xuống chốn âm phủ cùng con ta! Ấy đó, cha Giô-sép khóc than chàng như vậy. 36 Các lái buôn Ma-đi-an đem Giô-sép đến xứ Ê-díp-tô, bán cho Phô-ti-pha, quan thị vệ của Pha-ra-ôn.
37
Giấc mộng của Giô-sép
1Gia-cốp định cư tại xứ Ca-na-an, noi cha mình đã cư ngụ. 2Giô-sép, con Gia-cốp, đã lên mười bảy, thường đi chăn chiên cho cha mình với các anh, là con của Bi-la và Xinh-ba. Giô-sép thường mách cho cha biết các việc xấu họ làm. 3Giô-sép là con cưng số một của Gia- cốp, vì sinh ra lúc Gia-cốp đã cao tuổi. Một hôm, Gia-cốp cho Giô-sép món quà đặc biệt: một cái áo choàng nhiều màu sặc sỡ. 4Các anh Giô-sép ganh tỵ vì thấy cha thiên vị nên họ không còn dịu ngọt với Giô-sép nữa. 5Một đêm, Giô-sép nằm mộng, sáng dậy liền thuật cho các anh nghe, nên càng bị họ ganh ghét: 6“Xin các anh nghe đây! 7Tối qua, tôi nằm mộng thấy anh em chúng ta đang bó lúa ngoài đồng. Bó lúa của tôi đứng thẳng lên, còn những bó lúa của các anh đều xúm quanh, cúi mọp xuống trước bó lúa tôi."8Các anh mỉa mai: "Thế là mày muốn làm vua chúng tao sao?" Họ càng ganh ghét vì câu chuyện chiêm bao và vì lời nói thiếu dè dặt của Giô-sép. 9Giô-sép lại nằm mộng và thuật cho các anh: "Các anh hãy nghe chiêm bao sốt dẻo của tôi đây: Tôi thấy mặt trời, mặt trăng và mười một ngôi sao đều cúi mọp trước mặt tôi!" 10Nhưng lần này, cha quở trách Giô- sép: "Mộng mị gì quái gở thế! Không lẽ cha mẹ, anh em đều phải cúi mọp trước mặt mày sao?" 11Các anh càng căm tức nhưng cha lại lưu ý tìm hiểu ý nghĩa giấc mộng ấy.
Âm mưu thủ tiêu Giô-sép
12Một hôm, các anh Giô-sép dắt các bầy vật đến đồng cỏ Si-chem. 13,14Y-sơ-ra-ên bảo Giô-sép: "Các anh con đang chăn bầy tại Si- chem phải không? Con đi thăm xem chúng nó mạnh giỏi thế nào, bầy vật ra sao rồi về cho cha biết." Giô-sép thưa: "Vâng ạ, con đi ngay!" Từ Hếp-rôn, Giô-sép lên đường qua Si-chem,15nhưng đi lạc vào một khu đồng không mông quạnh. Một người bắt gặp, hỏi Giô- sép: "Cậu đi tìm ai?" 16Giô-sép đáp: "Tôi đi tìm các anh tôi. Xin ông cho biết họ chăn bầy tại đâu." 17Người ấy nói: "Họ đi nơi khác rồi. Tôi nghe họ rủ nhau đi Đô-than." Giô-sép tìm đến Đô-than để gặp các anh. 18-20Thấy Giô-sép còn ở đàng xa, các anh âm mưu giết nó. Họ bàn tính với nhau: "Kìa thằng chuyên nằm mộng sắp đến đây. Ta hãy giết nó đi, vất xác dưới đáy giếng rồi báo cáo cho cha rằng nó bị cọp ăn, để xem các giấc mộng của nó có thành không?" 21,22Nhưng Ru-bên muốn cứu Giô-sép, liền bàn ra: "Đừng giết nó! Đổ huyết nó ra làm chi? Chỉ quăng nó vào giếng cạn là nó chết queo rồi!" Thật ra, Ru-bên lập mưu cứu em để đưa nó về với cha an toàn. 23Giô-sép vừa đến nơi, các anh xúm nhau lột chiếc áo choàng sặc sỡ 24và quăng Giô-sép vào một cái giếng cạn, không có một giọt nước.
Giô-sép bị bán làm nô lệ
25Các anh của Giô-sép đang ngồi ăn, chợt thấy một đoàn lái buôn Á-rập⚓ cỡi lạc đà chở nhũ hương, dầu thơm và nhựa thơm từ xứ Ga-la-át thẳng tiến xuống Ai-cập. 26,27Giu-đa đề nghị: "Đem bán quách nó đi cho bọn lái buôn Á-rập⚓ là lợi nhất! Chứ giết nó rồi tìm cách phi tang⚓ khéo đến mấy cũng chẳng ích gì! Anh em đừng giết nó vì nó là đứa em ruột thịt!" Họ đều chấp thuận đề nghị ấy. 28Khi các lái buôn Á-rập" đến nơi, họ kéo Giô-sép lên khỏi giếng và bán em cho người Á-rập⚓ được 20 lạng bạc. Giô- sép bị đem xuống Ai-cập. 29Ru-bên không hay biết vụ bán em nên quay lại giếng cạn tìm Giô-sép. 30Không thấy em đâu cả, Ru-bên thất vọng, xé áo, chạy đến bảo các em: "Đứa bé mất tích rồi! Biết làm sao bây giờ!"⚓31Các anh em chọc huyết một con dê, nhúng áo choàng của Giô-sép vào huyết 32và gửi áo về cho cha với lời báo cáo: "Chúng con tìm được chiếc áo này. Xin cha xem có phải áo của Giô-sép không?" 33Gia-cốp nhận ra áo của con nên than rằng: "Đúng là áo của con ta! Một con thú dữ đã xé xác và ăn thịt nó rồi!" 34Gia-cốp xé toạc áo xống, mặc bao gai và để tang cho con mình một thời gian dài. 35Các con trai, con gái cố gắng an ủi cha, nhưng cha họ gạt đi: "Không! Cha cứ khóc nó cho đến ngày xuôi tay nhắm mắt!" Gia-cốp thương tiếc con đứt ruột. 36Trong khi đó, bọn lái buôn Á-rập xuống Ai-cập bán Giô-sép cho Phô-ti-pha, tướng chỉ huy lữ đoàn thị vệ của vua Ai-cập.