1 Gia-cốp ở tại xứ của cha mình đã kiều ngụ, là xứ Ca-na-an. 2 Đây là chuyện dòng dõi của Gia-cốp. Giô-sép, tuổi mười bảy, chăn chiên với các anh mình; người đi kết bạn cùng con của Bi-la và con của Xinh-ba, hai vợ cha mình. Giô-sép thuật lại với cha các chuyện xấu của họ nói. 3 Vả, Y-sơ-ra-ên thương yêu Giô-sép hơn những con trai khác, vì là con muộn mình, nên may cho chàng một cái áo dài có nhiều sắc. 4 Các anh thấy cha thương Giô-sép hơn bọn mình, bèn sanh lòng ganh ghét, chẳng có thế lấy lời tử tế nói cùng chàng được.
Chiêm bao của Giô-sép
5 Giô-sép có nằm chiêm bao, thuật lại cho các anh mình nghe; họ càng thêm ganh ghét nữa. 6 Người nói rằng: Tôi có điềm chiêm bao, xin các anh hãy nghe tôi thuật: 7 Chúng ta đương ở ngoài đồng bó lúa, nầy bó lúa tôi đứng dựng lên, còn bó lúa của các anh đều đến ở chung quanh, sấp mình xuống trước bó lúa tôi. 8 Các anh người bèn đáp rằng: Vậy, mầy sẽ cai trị chúng ta sao? mầy sẽ hành quyền trên chúng ta sao? Họ càng ganh ghét hơn nữa, vì điềm chiêm bao và lời nói của chàng. 9 Giô-sép lại nằm chiêm bao nữa, thuật cùng các anh mình rằng: Tôi còn có một điềm chiêm bao nữa: Nầy mặt trời, mặt trăng, và mười một ngôi sao đều sấp mình xuống trước mặt tôi! 10 Chàng thuật chiêm bao đó lại cho cha và các anh mình nghe; nhưng cha chàng quở mà hỏi rằng: Điềm chiêm bao của mầy đó có nghĩa chi? Có phải tao, mẹ, và các anh mầy đều phải đến sấp mình xuống đất trước mặt mầy chăng? 11 Các anh lấy làm ganh ghét chàng; còn cha lại ghi nhớ lấy điều đó.⚓
Giô-sép bị các anh mình quăng xuống hố
12 Các anh chàng đi chăn chiên của cha tại Si-chem. 13 Y-sơ-ra-ên nói cùng Giô-sép rằng: Các anh con có chăn bầy chiên tại Si-chem chăng? Lại đây, đặng cha sai con đi đến chúng nó. Giô-sép đáp rằng: Có con đây. 14 Y-sơ-ra-ên biểu rằng: Con hãy đi, xem thử các anh con ra sao, và các bầy chiên thể nào; rồi đem tin về cho cha hay. Vậy, từ trũng Hếp-rôn, người sai Giô-sép đi đến Si-chem. 15 Có một người gặp chàng đi lạc trong đồng ruộng, liền hỏi và nói cùng chàng rằng: Ngươi tìm chi? 16 Đáp rằng: Tôi tìm các anh tôi. Xin hãy chỉ giùm tôi họ chăn bầy chiên nơi nào. 17 Người nói: Các anh ngươi ở đây đi rồi, vì tôi có nghe họ nói rằng: Ta hãy đi đến Đô-ta-in. Vậy, Giô-sép đi tìm các anh mình, gặp được tại Đô-ta-in. 18 Các anh thấy chàng đi ở đàng xa, chưa đến gần, thì đã lập mưu để giết chàng. 19 Chúng bèn nói nhau rằng: Kìa, thằng nằm mộng đến kia! 20 Bây giờ, nào! Chúng ta hãy giết nó đi, quăng xuống một cái hố nước nào đó; đoạn ta sẽ nói rằng nó đã bị thú rừng xé ăn, rồi sẽ xem các điềm chiêm bao của nó ra sao. 21 Ru-bên nghe qua lời đó, liền giải cứu chàng ra khỏi tay các anh mà rằng: Chúng ta đừng giết chết nó; 22 lại tiếp: Chúng ta chớ nên làm đổ máu ra; hãy liệng nó trong cái hố nước nơi đồng vắng kia, và đừng tra tay vào mình nó. Người nói vậy, có ý muốn giải cứu chàng khỏi tay họ, để trả chàng về cùng cha mình. 23 Vừa khi Giô-sép đến gần các anh, họ bèn lột áo chàng, là áo có nhiều sắc đương mặc trong mình; 24 rồi, bắt chàng đem quăng trong hố nước. Vả, hố khô cạn, chẳng có nước.
Giô-sép bị bán cho dân Ích-ma-ên đem qua Ê-díp-tô
25 Đoạn, họ ngồi lại ăn. Nhướng mắt lên chợt thấy một đoàn dân Ích-ma-ên ở phía Ga-la-át đi đến, trên lưng lạc đà họ chở đầy thuốc thơm, nhũ hương và một dược đương đem đi đến xứ Ê-díp-tô. 26 Giu-đa bèn nói cùng các anh em rằng: Giết em ta mà giấu máu nó, có dùng cho ta được việc chi? 27 Hè! Hãy đem bán nó cho dân Ích-ma-ên và đừng tra tay vào mình nó; vì nó là em, là cốt nhục của chúng ta. Các anh em đều nghe theo lời người nói. 28 Vả, khi những lái buôn Ma-đi-an đi ngang qua, các anh kéo Giô-sép lên khỏi hố nước, rồi bán chàng giá hai mươi miếng bạc cho dân Ích-ma-ên đem qua xứ Ê-díp-tô.⚓ 29 Ru-bên trở lại hố; nầy Giô-sép đâu mất rồi; bèn xé áo mình, 30 trở lại nơi các em mình mà nói rằng: Ôi! đứa trẻ đâu mất rồi! còn tôi, sẽ đi đâu?
Gia-cốp khóc, tưởng con út mình đã chết thiệt
31 Các anh giết một con dê đực rồi lấy áo Giô-sép nhúng vào trong máu; 32 đoạn, gởi cái áo nhiều sắc đó đem về cho cha mình và dặn nói rằng: Đây là vật chúng tôi đã kiếm được. Vậy, xin hãy nhìn coi, có phải áo của con trai cha chăng. 33 Gia-cốp nhìn và nói rằng: Ấy là áo của con trai ta đó; một thú dữ đã xé cấu nó! Quả thật Giô-sép đã bị phân thây rồi! 34 Người xé quần áo mình ra, lấy bao quấn ngang hông, và để tang lâu ngày cho con trai mình. 35 Hết thảy con trai, con gái hiệp lại an ủi người, nhưng không chịu; bèn nói rằng: Ta để tang luôn xuống chốn âm phủ cùng con ta! Ấy đó, cha Giô-sép khóc than chàng như vậy. 36 Các lái buôn Ma-đi-an đem Giô-sép đến xứ Ê-díp-tô, bán cho Phô-ti-pha, quan thị vệ của Pha-ra-ôn.
37
Yauxej Thiab Nws Cov Tijlaug
1Yakhauj tseem nyob hauv tebchaws Kana-as uas nws txiv ibtxwm nyob thaum ub los lawm, 2zaj no yog hais txog Yakhauj tsevneeg lub neej. Yauxej yog ib tug tub hluas uas hnubnyoog muaj kaum xya xyoo, nws mus yug yaj thiab tshis nrog nws cov tijlaug uas yog Npilehas thiab Xilepas uas yog nws txiv ob tug niamyau cov tub. Yauxej pheej coj tej yam tsis zoo uas nws cov tijlaug ua los piav qhia rau nws txiv mloog. 3Tagnrho Yakhauj cov tub, mas Yakhauj hlub Yauxej tshaj cov huv tibsi, rau qhov nws muaj Yauxej thaum uas nws laus heev lawm. Nws xaws tau ib lub tsho ntev rau Yauxej hnav. 4Thaum Yauxej cov tijlaug pom hais tias, lawv txiv hlub Yauxej tshaj li hlub lawv lawm, lawv thiaj ntxub lawv tus kwv kawg nkaus li, thiab ua rau lawv tsis xav hais ib lo lus zoo rau Yauxej. 5Muaj ib zaug Yauxej txawm ua npau suav, thiab thaum nws qhia zaj npau suav ntawd rau nws cov tijlaug mloog tas, ua rau lawv yimhuab ntxub nws heev. 6Yauxej hais tias, “Kuv yuav piav kuv zaj npau suav rau nej mloog. 7Peb sawvdaws puavleej pav peb cov tes nplej hauv teb, thaum pav tau lawm, kuv tes nplej txawm sawv nres nroos. Ces nej cov tes nplej sawv los vij kuv tes thiab cia li nyo zom zaws los pe kuv tes nplej.” 8Nws cov tijlaug nug hais tias, “Koj xav hais tias, koj yuav tau ua vajntxwv kav peb no los?” Yog li ntawd, lawv thiaj yimhuab ntxub nws heev, vim zaj npau suav thiab tej lus uas nws piav rau lawv mloog ntawd. 9Ces Yauxej rov ua ib zaj npau suav dua thiab nws qhia rau nws cov tijlaug mloog hais tias, “Kuv ua dua ib zaj npau suav, kuv pom lub hnub, lub hli thiab kaum ib lub hnubqub pe kuv zom zaws.” 10Nws piav zaj npau suav no rau nws txiv mloog huv tibsi thiab, nws txiv txawm yws nws hais tias, “Ua cas koj yuav txawj ua npau suav ua luaj li? Koj xav hais tias koj niam wb thiab koj cov tijlaug, peb sawvdaws yuav tau los txhos caug pe koj no los?” 11Yauxej cov tijlaug yimhuab khib heev, tiamsis nws txiv xav ntsoov zaj npau suav ntawd rau nruab siab.
Muag Yauxej Mus Rau Tebchaws Iziv
12Muaj ib hnub Yauxej cov tijlaug mus yug lawv txiv pab tsiaj rau pem Sekhees, 13Yakhauj hais rau Yauxej hais tias, “Kuv yuav txib koj mus pem Sekhees, qhov chaw uas koj cov tijlaug yug tsiaj.” Yauxej teb hais tias, “Aw! Kuv mam mus!” 14Nws txiv hais rau nws hais tias, “Koj cia li mus saib, yog koj cov tijlaug noj qab nyob zoo thiab tej tsiaj los nyob txhij txhua, ces koj rov qab los qhia rau kuv paub.” Yog li ntawd, nws txiv thiaj tso nws sawv kev hauv lub Hav Henploos mus lawm. Yauxej mus txog pem Sekhees, 15thiab nws ncig mus ncig los ntawm roob mojsab, muaj ib tug txivneej pom nws thiab nug nws hais tias, “Koj nrhiav dabtsi?” 16Yauxej teb hais tias, “Kuv tuaj nrhiav kuv cov tijlaug uas lawv tuaj yug lawv cov tsiaj, koj puas paub lawv nyob qhov twg thov koj qhia rau kuv?” 17Tus txivneej ntawm teb hais tias, “Lawv tsis nyob ntawm no lawm. Kuv hnov lawv hais tias, lawv yuav mus rau tom lub nroog Dauthas.” Yog li ntawd, Yauxej thiaj raws cov tijlaug qab mus thiab pom lawv nyob tom Dauthas. 18Thaum Yauxej cov tijlaug pom Yauxej tuaj txog puag tim ub, coj tijlaug txawm tuavhauv tua Yauxej povtseg. 19Lawv ib leeg hais rau ib leeg hais tias, “Tus uas txawj ua npau suav ntawd tuaj lawm. 20Zaum no, peb muab nws tua povtseg thiab muab nws coj mus pov rau hauv cov qhovtshij qhuav no ib lub. Peb mam dag hais tias yog tsov tom nws lawm. Saib nws tej npau suav yuav muaj dabtsi tshwm tuaj.” 21Thaum Lunpees hnov lawv hais li ntawd, nws nrhiav tswvyim pab cawm Yauxej, nws thiaj hais tias, “Cia peb tsis txhob muab Yauxej tua povtseg. 22Peb cia li muab nws pov rau hauv lub qhovtshij uas nyob ntawm roob mojsab qhua no xwb, tsis txhob ua kom nws nqaij ntuag ntshav nrog.” Lunpees hais li no, rau qhov nws xav pab kom Yauxej dim ntawm lawv thiab tso nws rov mus cuag nws txiv. 23Thaum Yauxej tuaj txog ntawm cov tijlaug lawm, lawv txawm sau nthwv los ntes nws thiab muab nws lub tsho ntev hle hlo. 24Ces lawv txawm coj nws mus pov rau hauv lub qhovtshij uas tsis muaj dej. 25Thaum lawv tseem tabtom noj mov, lawv txawm pom ib pab neeg Yisamayees taug kev pem lub nroog Nkile-as tuaj mus rau nram tebchaws Iziv. Lawv cab ntxhuav thauj tej tshuaj tsw qab thiab txujlom mus muag. 26Yudas hais rau nws cov kwvtij hais tias, “Yog peb muab peb tus kwv tua povtseg thiab npog txojkev tua neeg no cia, peb yuav tau tus dabtsi? 27Peb muab nws muag rau cov neeg Yisamayees ntawd ntshai yuav zoo dua. Ces peb tsis txhob ua rau nws nqaij ntuag ntshav nrog, rau qhov nws yeej yog peb tug kwv thiab nrog peb koom roj koom ntshav.” Nws cov kwvtij kuj pom zoo li nws hais, 28thaum cov tub lag tub luam uas yog neeg Midias tuaj txog, cov tijlaug thiaj li rub Yauxej tawm hauv lub qhovtshij los thiab muab nws muag rau cov Yisamayees ua nees nkaum daim nyiaj. Luag thiaj coj Yauxej mus rau nram tebchaws Iziv lawm. 29Thaum Lunpees rov qab mus xauj hauv lub qhovtshij tsis pom Yauxej nyob hauv lawm, nws ntxhov siab heev thiab dua rhe nws lub tsho povtseg. 30Nws rov qab los cuag nws cov kwv thiab hais rau lawv hais tias, “Tsis pom Yauxej nyob hauv lub qhovtshij lawm, xyov kuv yuav ua li cas lauj?” 31Ces lawv txawm muab ib tug tshis tua thiab muab Yauxej lub tsho ntev mus raus rau hauv cov ntshav tshis. 32Lawv nqa lub tsho ntev ntawd mus qhia rau lawv txiv thiab hais tias, “Peb khaws tau lub tsho no. Koj sim xyuas saib puas yog koj tus tub lub tsho los tsis yog?” 33Yakhauj nco tau lub tsho ntawd zoo thiab hais tias, “Yog tiag, lub tsho no yog Yauxej lub! Tej tsiaj nyaum yeej muab kuv tus tub tom lawm tiag. Kuv tus tub Yauxej tau raug dua ua tej daim lawm lauj!” 34Yakhauj dua rhe nws lub tsho povtseg thiab muab ntaubtsaj los npua, ua kev tu siab quaj ntsuag. Nws quaj nco txog nws tus tub tau ntev loo. 35Tagnrho nws tej tub tej ntxhais puavleej los nplig nws siab, tiamsis nws yeej tsis mloog leejtwg hais thiab nws hais tias, “Kuv yuav quaj ntsuag kuv tus tub li no mus txog thaum kuv txojsia tu mus nrog nws nyob.” Yog li ntawd, nws pheej quaj nws tus tub Yauxej li. 36Thaum cov tub lag tub luam uas yog neeg Midias mus txog nram tebchaws Iziv lawm, lawv txawm muab Yauxej muag rau Pautifas uas yog Falaus ib tug thawj tubrog saib cov tubrog uas zov Falaus lub loog.