2
Phần Lịch sử
(2:1 – 6:28)
Giấc chiêm bao thứ nhất của Nê-bu-cát-nết-sa
5Vua trả lời với những người Canh-đê: “Đây là điều trẫm đã quyết định: Nếu các ngươi không nói cho trẫm biết nội dung và lời giải thích giấc chiêm bao đó thì các ngươi sẽ bị xé ra từng mảnh, nhà các ngươi sẽ thành đống phân.⚓
6Nhưng nếu các ngươi nói cho trẫm rõ giấc chiêm bao và lời giải thích thì trẫm sẽ ban cho các ngươi quà tặng, phần thưởng và quyền cao chức trọng. Vậy hãy nói cho trẫm giấc chiêm bao đó và lời giải nghĩa đi.”
7Họ tâu lần thứ hai: “Xin bệ hạ thuật lại giấc chiêm bao cho các đầy tớ bệ hạ, và chúng tôi sẽ đưa ra lời giải nghĩa.”
8Vua đáp: “Trẫm biết các ngươi đang tìm cách kéo dài thời gian vì các ngươi biết điều trẫm đã quyết định:
9Nếu các ngươi không nói cho trẫm biết giấc chiêm bao thì chỉ có một án lệnh dành cho các ngươi thôi. Các ngươi âm mưu với nhau đem những lời giả dối bậy bạ nói với trẫm cho đến khi mọi việc thay đổi. Vậy, hãy nói cho trẫm giấc chiêm bao và trẫm sẽ biết rằng các ngươi có thể giải nghĩa được.”
10Những người Canh-đê tâu với vua: “Không một người nào trên thế gian nầy có thể đáp ứng yêu cầu của bệ hạ được, vì chẳng có vua nào, dù có uy quyền vĩ đại đến đâu đi nữa, lại đem việc như thế hỏi thuật sĩ, pháp sư hay người Canh-đê bao giờ.
11Việc bệ hạ đòi hỏi thật là khó khăn, không ai có thể tỏ cho bệ hạ được ngoại trừ các thần không ở chung với loài xác thịt.”
12Nghe vậy, vua nổi trận lôi đình và ra lệnh giết hết các nhà thông thái của Ba-by-lôn.
13Thế là lệnh giết các nhà thông thái được ban ra; người ta tìm Đa-ni-ên và các bạn của ông để giết.
14Bấy giờ, Đa-ni-ên cẩn thận dùng lời khôn khéo nói với A-ri-ốc, quan chỉ huy vệ quân của vua, đang trên đường đi giết các nhà thông thái của Ba-by-lôn.
15Đa-ni-ên hỏi A-ri-ốc, quan chỉ huy vệ quân của vua: “Tại sao vua lại ra lệnh khẩn cấp như vậy?” A-ri-ốc nói cho Đa-ni-ên biết rõ vấn đề.
16Đa-ni-ên lập tức vào xin vua cho thêm thời gian để giải thích giấc chiêm bao đó cho vua.
17Rồi Đa-ni-ên trở về nhà và nói rõ mọi việc cho các bạn mình là Ha-na-nia, Mi-sa-ên và A-xa-ria,
18và bảo họ cầu xin ơn thương xót của Đức Chúa Trời ở trên trời về điều bí nhiệm nầy, để Đa-ni-ên và các bạn không bị tiêu diệt chung với những nhà thông thái khác của Ba-by-lôn.
19Đêm ấy, điều bí nhiệm được bày tỏ cho Đa-ni-ên trong một khải tượng. Đa-ni-ên ca ngợi Đức Chúa Trời trên trời.
20Đa-ni-ên nói:
“Tôn ngợi danh Đức Chúa Trời đời đời vô cùng!
Vì mọi sự khôn ngoan và quyền năng đều thuộc về Ngài.
21Chính Ngài thay đổi thì giờ và mùa,
Phế lập các vua;
Ngài ban khôn ngoan cho người khôn ngoan
Và hiểu biết cho người hiểu biết.
22Chính Ngài bày tỏ những việc sâu xa bí ẩn;
Ngài biết những gì xảy ra trong bóng tối
Và ánh sáng ở với Ngài.
23Lạy Đức Chúa Trời của tổ phụ con,
Con cảm tạ và tôn ngợi Ngài,
Vì Ngài đã ban sự khôn ngoan và năng lực cho con,
Bây giờ, Ngài tỏ cho con biết điều chúng con cầu hỏi Ngài,
Vì Ngài tỏ cho chúng con biết vấn nạn của vua.”
Đa-ni-ên giải mộng cho vua
24Vậy, Đa-ni-ên đến nhà A-ri-ốc, là người vua đã giao việc tiêu diệt các nhà thông thái Ba-by-lôn, và nói: “Đừng diệt các nhà thông thái Ba-by-lôn; xin đưa tôi vào trước mặt vua thì tôi sẽ giải nghĩa điềm chiêm bao cho vua.”
25A-ri-ốc lập tức đưa Đa-ni-ên vào chầu vua và tâu với vua: “Hạ thần đã tìm được một người trong những người lưu đày từ Giu-đa có thể giải thích giấc chiêm bao của bệ hạ.”
26Vua hỏi Đa-ni-ên, cũng gọi là Bên-tơ-xát-sa, “Ngươi có thể tỏ cho trẫm biết giấc chiêm bao trẫm đã thấy cùng với lời giải thích được không?”
27Đa-ni-ên trả lời: “Không có một nhà thông thái, một pháp sư, thuật sĩ hay chiêm tinh nào có thể tỏ cho vua điều bí nhiệm mà vua đã hỏi cả.
28Nhưng Đức Chúa Trời ở trên trời là Đấng bày tỏ những điều bí nhiệm, sẽ cho vua Nê-bu-cát-nết-sa biết những gì sẽ xảy đến trong những ngày cuối cùng. Đây là giấc chiêm bao và các khải tượng đến trong tâm trí của vua khi vua nằm trên giường:
29Tâu đức vua, khi vua nằm trên giường suy nghĩ về việc sắp xảy đến thì Đấng bày tỏ điều bí nhiệm đã cho vua biết việc phải xảy đến.
30Về phần tôi, không phải tôi khôn ngoan hơn người khác, nhưng điều bí nhiệm đã tỏ ra cho tôi để tôi giải thích lại cho vua hiểu, nhờ đó vua biết những ý tưởng trong lòng mình.
31Tâu đức vua, nầy, vua đã thấy một pho tượng lớn. Pho tượng đó to lớn và vô cùng rực rỡ, đứng sừng sững trước mặt vua, hình thù rất dễ sợ.
32Đầu pho tượng nầy bằng vàng ròng; ngực và hai cánh tay bằng bạc; bụng và đùi bằng đồng;
33ống chân bằng sắt và bàn chân thì một phần bằng sắt một phần bằng đất sét.
34Khi vua đang mải nhìn pho tượng thì có một hòn đá chẳng phải bởi bàn tay loài người đục ra, đập vào bàn chân bằng sắt và đất sét của pho tượng, khiến chúng vỡ tan tành.
35Bấy giờ sắt, đất sét, đồng, bạc và vàng đều cùng vỡ vụn, giống như trấu trên sân đập lúa mùa hạ, và bị gió cuốn đi không để lại một dấu vết nào cả. Nhưng hòn đã đập vào pho tượng thì trở thành một hòn núi lớn, chiếm cả mặt đất.
36Đó là giấc chiêm bao. Bây giờ, chúng tôi xin giải thích cho vua ý nghĩa của nó.
37Tâu đức vua, ngài là vua của các vua; Đức Chúa Trời trên trời đã ban cho vua vương quốc, quyền uy, sức mạnh và vinh quang.
38Ngài đã trao vào tay vua con cái loài người, thú đồng và chim trời; dù chúng ở nơi nào Ngài cũng giao cho vua cai trị tất cả. Vậy, vua là cái đầu bằng vàng.
39Nhưng sau vua, sẽ xuất hiện một vương quốc khác, kém hơn vương quốc của vua; rồi một vương quốc thứ ba, là vương quốc bằng đồng, sẽ thống trị khắp đất.
40Lại có một vương quốc thứ tư, mạnh như sắt, vì sắt đập nát và phá tan tành mọi vật; và như sắt đập nát và phá tan tành mọi vật thể nào, thì vương quốc ấy cũng đập nát và phá tan tành các nước khác thể ấy.
41Như vua đã thấy, bàn chân và ngón chân, một phần bằng đất sét một phần bằng sắt, đó là một vương quốc bị phân chia, nhưng trong vương quốc đó sẽ có một phần sức mạnh của sắt, như vua đã thấy sắt trộn với đất sét.
42Những ngón chân một phần bằng sắt một phần đất sét nên vương quốc đó vừa mạnh vừa giòn.
43Như vua đã thấy sắt trộn với đất sét, các dân tộc trong vương quốc cũng pha trộn nhau nhưng không kết hợp nhau được, như sắt không thể pha trộn với đất sét được.
44Trong đời các vua nầy, Đức Chúa Trời trên trời sẽ lập một vương quốc không bao giờ bị tiêu diệt, chủ quyền của vương quốc đó sẽ không bao giờ rơi vào tay một dân tộc khác. Vương quốc đó sẽ đập tan và tiêu diệt tất cả các vương quốc khác, còn chính nó sẽ tồn tại đời đời.
45Như vua đã thấy, hòn đá đục ra từ núi không phải bởi bàn tay loài người, đã đập vỡ sắt, đồng, đất sét, bạc và vàng. Đức Chúa Trời cao cả đã cho vua biết việc gì sẽ đến. Giấc chiêm bao nầy là thật và lời giải thích trên là chắc chắn.”
46Bấy giờ, vua Nê-bu-cát-nết-sa sấp mặt xuống lạy Đa-ni-ên rồi truyền đem lễ vật và trầm hương dâng cho ông.
47Vua nói với Đa-ni-ên, “Thật, Đức Chúa Trời của các ngươi là Đức Chúa Trời của các thần, là Chúa của các vua, là Đấng mặc khải những điều bí nhiệm, nhờ Ngài mà ngươi có thể bày tỏ những điều bí nhiệm nầy.”
48Vua đặt Đa-ni-ên vào địa vị cao trọng và ban cho ông tặng phẩm quý giá. Vua lập ông cai trị toàn tỉnh Ba-by-lôn và đứng đầu các thủ lĩnh của các nhà thông thái Ba-by-lôn.
49Theo lời thỉnh cầu của Đa-ni-ên, vua bổ nhiệm Sa-đơ-rắc, Mê-sác và A-bết-nê-gô cùng cai quản tỉnh Ba-by-lôn; còn Đa-ni-ên thì túc trực trong cung vua.
2
Giấc mộng thứ nhất của Nê-bu-cát-nết-sa
1Năm thứ hai triều Nê-bu-cát-nết-sa, vua thấy một khải tượng nên tinh thần bối rối và mất giấc ngủ.
2Vua dậy sớm, ra lệnh triệu tập các nhà trí thức Ba-by-luân, các thuật sĩ, nhà chiêm tinh và các giáo sư khoa học huyền bí. Khi mọi người hội họp đông đủ,
3vua giải thích lý do: "Ta thấy một chiêm bao và tinh thần ta bối rối, muốn biết chiêm bao ấy có nghĩa gì."⚓
4Các học giả Ba-by-luân tâu bằng tiếng A-ram: "Hoàng đế vạn tuế! Xin bệ hạ thuật điềm chiêm bao rồi chúng tôi xin giải thích ý nghĩa."
5Vua đáp xẵng giọng: "Ta bảo thật, nếu các ngươi không thuật lại điềm chiêm bao ấy và giải thích nghiêm chỉnh, thì thân các ngươi sẽ bị lăng trì tùng xẻo, nhà cửa của các ngươi sẽ bị phá hủy tận nền móng.
6Còn ai thuật đúng điềm chiêm bao và giải thích cho chính xác, sẽ được ta cho nhiều tặng phẩm quý giá và được phong tước công, hầu. Các ngươi thuật cho ta nghe điềm chiêm bao đó và giải thích ngay đi!"
7Họ lại nài nỉ: "Xin bệ hạ thuật điềm chiêm bao trước, rồi chúng tôi mới giải nghĩa được!"
8Vua nói: "Ta biết thấu tim đen các ngươi! Các ngươi chỉ khéo tìm cách 'hoãn binh'! Ta đã nói ta quên hết rồi!
9Nay nếu các ngươi không thuật cho đúng chiêm bao của ta, thì ta chỉ còn một biện pháp. Trước nay các ngươi đã toa rập với nhau thêu dệt đủ những lối bàn mộng dối trá để chờ xem sự việc xảy ra thế nào rồi dựa vào đó mà tán hươu tán vượn! Chỉ có một phương pháp duy nhất để biết các ngươi có khả năng giải thích khải tượng hay không, là buộc các ngươi trước hết phải thuật cho ta điềm chiêm bao đó, xem có đúng không đã!"
10Các học giả Ba-by-luân than thở: "Đốt đuốc tìm khắp thế giới cũng chẳng thấy ai có khả năng thuật một điềm chiêm bao bệ hạ đã thấy! Đông tây kim cổ không bao giờ có bậc vua chúa nào hoặc lãnh tụ của nước nào lại bắt các học giả, thuật sĩ, chiêm tinh gia, giáo sư khoa học huyền bí phải làm việc ấy.
11Việc vua đòi thật là hi hữu, chưa từng có trên đời và không một người trần nào có thể thực hiện. Họa chăng chỉ có các vị thần linh mới làm nổi!
12Vua nổi giận lôi đình, ra lệnh xử tử tất cả các học giả Ba-by-luân.
13Lệnh vua vừa truyền xuống, công an lập tức bắt giam các học giả, lại tầm nã Đa-ni-ên và ba người bạn để xử tử luôn một thể.
14Đa-ni-ên khôn khéo tiếp xúc với⚓ tướng A-ri-ốc, tư lệnh quân đoàn Ngự lâm, là người được vua chỉ định thi hành bản án xử tử các học giả Ba-by-luân.
15Đa-ni-ên hỏi A-ri-ốc: "Tại sao đức vua ra lệnh xử tử chúng tôi khẩn cấp như thế?" A-ri-ốc liền thuật cho Đa-ni-ên nghe đầu đuôi câu chuyện.
16Đa-ni-ên lập tức vào chầu vua, xin vua triển hạn xử tử các học giả, để cho Đa-ni-ên có một thời gian ngắn tìm biết sự thật về khải tượng⚓ của nhà vua.
17Được vua chấp thuận, Đa-ni-ên về nhà riêng, trình bày vấn đề nan giải cho các bạn Ha-na-nia, Mi-sa-ên và A-xa-ria,
18và yêu cầu họ khẩn nguyện xin Chúa trên trời tỏ lòng thương xót, tiết lộ điều huyền nhiệm này để Đa-ni-ên và các bạn khỏi chết oan với các học giả Ba-by-luân.
19Chúa nhậm lời, tiết lộ cho Đa-ni-ên biết chiêm bao của vua Ba-by-luân trong một khải tượng ban đêm. Đa-ni-ên nức lòng ca ngợi Chúa trên trời:
20“Đáng ca ngợi danh Chúa đời đời mãi mãi, vì khôn ngoan và sức mạnh đều thuộc về Ngài!
21Chúa thay đổi thời kỳ, mùa tiết! Chúa phế lập các vua và lãnh tụ các nước. Chúa ban sự khôn ngoan cho người tìm kiếm Chúa và tỏ tri thức cho người có trí hiểu.
22Chúa tiết lộ những điều sâu xa, huyền nhiệm. Chúa thấy suốt cõi tối tăm dày đặc, và Chúa là Nguồn sáng muôn đời!
23Thưa Chúa, là Chân Thần của tổ phụ con, con cảm tạ và ca ngợi Chúa vì Ngài đã ban cho con đủ khôn ngoan và nghị lực, và tiết lộ cho con biết điều con cầu xin, tức là chiêm bao bí mật của nhà vua."
24Đa-ni-ên liền vào thăm tướng A-ri-ốc⚓, yêu cầu: "Xin đại tướng đừng xử tử các học giả Ba-by-luân! Đại tướng cứ đưa tôi vào triều, tôi sẽ trình bày chiêm bao và ý nghĩa đầy đủ cho đức vua!
25A-ri-ốc lập tức đưa Đa-ni-ên vào chầu vua, và báo cáo: "Muôn tâu, tôi đã tìm được một tên tù binh Giu-đa, nó sẽ tâu trình cho vua ý nghĩa chiêm bao đó!"
26Vua Nê-bu-cát-nết-sa cật vấn Đa-ni-ên, biệt hiệu là Bên-tơ-sát-xa: "Nhà ngươi thật có khả năng tiết lộ cho ta chiêm bao ta đã thấy và ý nghĩa của nó không?"
27Đa-ni-ên đáp: "Muôn tâu, vua đòi phải thuật lại điềm chiêm bao bí mật mà các học giả, thuật sĩ, nhà chiêm tinh, giáo sư khoa học huyền bí đã không tài nào biết được.
28Nhưng Chúa trên trời có quyền năng tiết lộ các huyền nhiệm. Ngài đã tiết lộ cho vua những việc tương lai trong ngày tận thế. Đây là chiêm bao và khải tượng vua đã thấy trên giường:
29“Muôn tâu, khi vua ngự trên giường, vua suy nghĩ về các diễn biến tương lai. Đấng tiết lộ các huyền nhiệm liền tỏ cho vua biết việc tương lai.
30Về phần tôi, Chúa tiết lộ huyền nhiệm này cho tôi không phải vì tôi khôn ngoan hơn người, nhưng mục đích để trình bày nghĩa chiêm bao cho vua và giúp vua thấu triệt các tư tưởng thầm kín⚓ của mình.
31“Muôn tâu, vua thấy một thần tượng vĩ đại. Thần tượng ấy đứng trước mặt vua, rực rỡ hào quang, nhưng hình thù thật dễ sợ.
32Đầu tượng bằng vàng ròng, ngực và cánh tay bằng bạc, bụng và đùi bằng đồng,
33ống chân bằng sắt, bàn chân bằng sắt trộn đất sét.
34Vua nhìn chăm thần tượng ấy cho đến khi một Tảng Đá siêu nhiên⚓ đập vào bàn chân tượng bằng sắt trộn đất sét, làm cho tượng đổ nát tan tành.
35Sắt, đất sét, đồng, bạc và vàng đều bị nghiền nát cả và biến thành như trấu trong sân đạp lúa mùa hè, bị trận gió đùa đi mất tăm. Tảng Đá đã đập vỡ thần tượng liền biến thành một ngọn núi lớn, đầy dẫy khắp địa cầu.
36“Đó là chiêm bao vua đã thấy. Đây, tôi xin trình bày ý nghĩa:
37Muôn tâu, vua là vua của các vua! Chúa trên trời đã ban cho vua đế quốc, uy quyền, lực lượng và danh dự.
38Chúa đã cho vua quyền cai trị loài người, cả đến các loài điểu, thú, côn trùng. Vậy, vua là cái đầu bằng vàng.
39Một đế quốc sẽ nổi lên thay thế vua, nhưng kém hơn vua, nhưng rồi đến lúc sẽ nhường chỗ cho đế quốc thứ ba cai trị thế giới đó là đế quốc bằng đồng.
40Đế quốc thứ tư mạnh như sắt. Như sắt thường đập vỡ, nghiền nát các vật khác, nước này sẽ đánh tan và nghiền nát các nước lân bang.
41Như vua đã thấy, bàn chân và ngón chân nửa bằng đất sét thợ gốm, nửa bằng sắt, đế quốc này sẽ bị phân chia làm nhiều nước, nhưng vẫn còn sức mạnh của sắt như vua đã thấy sắt trộn đất sét.
42Các ngón chân đều bằng sắt trộn đất sét thế nào, thì các nước này cũng nửa mạnh nữa dòn dễ bị sụp đổ.
43Sự kiện sắt trộn với đất sét còn có ý nghĩa các nước ấy sẽ cố gắng tăng cường liên minh bằng cách cưới gả với nhau, nhưng rồi cũng thất bại vì sắt không bao giờ trộn với đất sét được.
44Trong đời các vua và lãnh tụ sau cùng đó, Chúa trên trời sẽ thiết lập Nước Chúa là nước đời đời không bao giờ sụp đổ, hoặc bại trận. Nước Chúa sẽ đánh tan và tiêu diệt các đế quốc và quốc gia trên thế giới. Nước ấy sẽ trường tồn bất diệt.
45Đó là ý nghĩa của Tảng Đá siêu nhiên không do bàn tay người đục ra. Tảng Đá vô địch đã nghiền nát sắt, đồng, đất sét, bạc và vàng. Chân Thần Vĩ đại đã tiết lộ cho vua biết tương lai. Tôi thuật chiêm bao này đúng y sự thật thể nào thì lời giải thích cũng hoàn toàn chính xác thể ấy!”
Phản ứng của Nê-bu-cát-nết-sa
46,47Vua Nê-bu-cát-nết-sa nghe xong liền sấp mặt xuống đất, lạy Đa-ni-ên. Vua ra lệnh dâng lễ vật và đốt trầm trước mặt Đa-ni-ên. Vua tuyên bố: “Thần của ngươi thật là Thần của các Thần, Chúa Tể của các vua, Đấng có thẩm quyền tiết lộ những huyền nhiệm! Chỉ nhờ Thần ấy, ngươi mới biết và trình bày được huyền nhiệm này!”
48Vua thăng chức cho Đa-ni-ên và ban tặng nhiều phẩm vật rất giá trị. Vua cử Đa-ni-ên giữ chức tổng trấn tỉnh⚓ Ba-by-luân và thủ lãnh hội đoàn các học giả.
49Nhưng theo lời thỉnh cầu của Đa-ni-ên, vua bổ nhiệm Sa-đơ-rắc, Mê-sác và A-bết-nê-gô làm ty trưởng trong hệ thống hành chánh tỉnh Ba-by-luân, còn Đa-ni-ên chỉ phục vụ tại Tối cao Pháp đình.⚓