4
尼布甲尼撒的第二个梦
1尼布甲尼撒王对住在全地各方、各国、各族的人说：“愿你们大享平安！
2我乐意宣扬至高上帝向我所行的神迹奇事。
3他的神迹何其大！
他的奇事何其盛！
他的国度存到永远；
他的权柄存到万代！
4“我－尼布甲尼撒安居在家中，在宫里享受荣华。
5我做了一个梦，使我惧怕。我在床上的意念和脑中的异象，使我惊惶。
6因此我降旨召巴比伦的智慧人全都到我面前，要他们将梦的解释告诉我。
7于是那些术士、巫师、迦勒底人、观兆的都进来，我将那梦告诉他们，他们却不能把梦的解释告诉我。
8最后，但以理，就是按照我神明的名字称为伯提沙撒的，来到我面前，他里头有神圣神明的灵，我将梦告诉他：
9‘术士的领袖伯提沙撒啊，我知道你里头有神圣神明的灵，什么奥秘都不能为难你。现在你要把我梦中所见的异象和梦的解释告诉我⚓。’
10“我在床上脑中的异象是这样：我观看，看哪，大地中间有一棵树，极其高大。
11那树渐长，而且茁壮，高得顶天，从地极都能看见，
12叶子华美，果子甚多，可作所有动物的食物；野地的走兽卧在荫下，天空的飞鸟宿在枝上，凡有血肉的都从这树得食物。
13“我观看，我在床上脑中的异象是这样，看哪，有守望者，就是神圣的一位，从天而降，
14大声呼叫说：‘砍倒这树！砍下枝子！拔掉叶子！抛散果子！使走兽逃离树下，飞鸟躲开树枝。
15树的残干却要留在地里，在田野的青草中用铁圈和铜圈套住。任他让天上的露水滴湿，和地上的走兽一同吃草，
16使他的心改变，不再是人的心，而给他一个兽心，使他经过七个时期⚓。
17这是众守望者所发的命令，是众圣者所作的决定，好叫世人知道至高者在人的国中掌权，要将国赐给谁就赐给谁，并且立极卑微的人执掌国权。’
18“这是我－尼布甲尼撒王所做的梦。伯提沙撒啊，你要说明这梦的解释；我国中所有的智慧人都不能把梦的解释告诉我，惟独你能，因你里头有神圣神明的灵。”
但以理解梦
19于是称为伯提沙撒的但以理惊骇片时，心意惊惶。王说：“伯提沙撒啊，不要因梦和梦的解释惊惶。”伯提沙撒回答说：“我主啊，愿这梦归给恨恶你的人，这梦的解释归给你的敌人。
20你所见的树渐长，而且茁壮，高得顶天，全地都能看见，
21叶子华美，果子甚多，可作所有动物的食物；野地的走兽住在其下，天空的飞鸟宿在枝上。
22“王啊，这成长又茁壮的树就是你。你的威势成长及于天，你的权柄达到地极。
23王既看见一位神圣的守望者从天而降，说：‘将这树砍倒毁坏，树的残干却要留在地里，在田野的青草中用铁圈和铜圈套住。任他让天上的露水滴湿，与野地的走兽一同吃草，直到经过七个时期。’
24“王啊，梦的解释就是这样：临到我主我王的事是出于至高者的命令。
25你必被赶出离开世人，与野地的走兽同住，吃草如牛，让天上的露水滴湿，且要经过七个时期，直等到你知道至高者在人的国中掌权，要将国赐给谁就赐给谁。
26这使树的残干存留的命令，是要等你知道天在掌权，你的国必定归你。
27王啊，求你悦纳我的谏言，以施行公义除去罪过，以怜悯穷人除掉罪恶，或者你的平安可以延长。”
28这些事都临到尼布甲尼撒王。
29过了十二个月，他在巴比伦王宫顶上散步。
30王说：“这大巴比伦岂不是我用大能大力建为首都，要显示我威严的荣耀吗？”
31这话还在王口中的时候，有声音从天降下，说：“尼布甲尼撒王啊，有话对你说，你的国离开你了。
32你必被赶出离开世人，与野地的走兽同住，吃草如牛，且要经过七个时期；等你知道至高者在人的国中掌权，要将国赐给谁就赐给谁。”
33当时这话就应验在尼布甲尼撒身上，他被赶出离开世人，吃草如牛，身体被天上的露水滴湿，头发长得像鹰的羽毛，指甲长得像鸟爪。
尼布甲尼撒颂赞上帝
34“时候到了，我－尼布甲尼撒举目望天，我的知识复归于我，我就称颂至高者，赞美尊敬活到永远的上帝。
他的权柄存到永远，
他的国度存到万代。
35地上所有的居民都算为虚无；
在天上万军和地上居民中，
他都凭自己的旨意行事。
无人能拦住他的手，
或问他说，你在做什么呢？
36“那时，我的知识复归于我，威严和光荣也复归于我，使我的国度得荣耀，我的谋士和大臣也来朝见我。我又重建我的国度，更大的权势加添在我身上。
37现在我－尼布甲尼撒赞美、尊崇、恭敬天上的王，因为他所行的全都信实，他所做的尽都公平。那行事骄傲的，他能降为卑。”
4
Nabũ-canêt-sa Mpáu Trỗ Bar
1Puo Nabũ-canêt-sa cơiq choâiq thỡ yỗn pỡ cũai dũ tỗp, dũ cruang, cớp dũ parnai chũop nheq tâng cốc cutễq nâi. Bữn santoiq neq: “Sễq yỗn nheq tữh anhia ỡt bán sũan ien khễ níc!
2Cóq anhia tamứng máh santoiq pau tễ ranáq salễh lứq tâng mứt pahỡm cứq, la ranáq Yiang Sursĩ ca sốt clữi nheq tễ canŏ́h sapáh yỗn cứq dáng.
3Yiang Sursĩ apáh yỗn hái bữn hữm tễ máh ŏ́c toâr cớp ranáq salễh dớt lứq ki! Ranáq salễh Yiang Sursĩ táq la toâr lứq! Yiang Sursĩ la puo ca sốt mantái níc.
4“Ma nhũang cứq bữn ỡt ien khễ tâng dống cứq, ki cứq sâng bũi lứq tễ máh sanốc ntữn cứq.
5Ma cứq rláu mpáu croŏq pứt mứt tháng, cớp hữm ranáq liaq ca o ễ ngcŏh bo cứq bếq langêt.
6Chơ cứq ớn nheq tữh cũai rangoaiq ca cứq dốq sarhống tâng cruang Ba-bulôn, yỗn toâq ramóh cứq, cớp aloŏh ngê tễ rláu mpáu ki.
7Máh tỗp mo mumưl, mo mantaih, cớp mo parnân, nheq tữh alới toâq ramóh cứq. Cứq sarŏh loah parnáu cứq mpáu yỗn alới tamứng, ma alới tỡ dáng aloŏh ngê tễ parnáu ki.
8Vớt ki, Daniel toâq ramóh cứq. (Daniel bữn ramứh Bel-tasat-sar ễn puai ramứh yiang cứq.) Án bữn raviei tễ máh yiang blễng lứq ỡt cớp án. Yuaq ngkíq, cứq atỡng ŏ́c cứq mpáu yỗn án dáng neq:
9Ơ Bel-tasat-sar ơi! Mới la cũai bữn chớc hỡn tễ máh cũai mo canŏ́h. Cứq dáng chơ raviei máh yiang blễng ỡt cớp mới, ngkíq mới dáng nheq máh ŏ́c cartooq. Anâi la parnáu cứq rláu mpáu; sễq mới atỡng cứq tễ ngê ki la ntrớu.
10“Bo cứq bỡiq padếh bếq, cứq hữm sapáh baih samoât nỡm aluang sarỡih tũaiq-lũaiq tâng mpứng dĩ cốc cutễq nâi.
11Nỡm aluang nâi cỡt sarỡih achỗn tớt paloŏng, cớp dũ náq tâng cốc cutễq nâi têq hữm aluang ki.
12Sala án ramoong o lứq, cớp bữn palâi cốc lứq tễ cỗiq toâq nỡm, têq dũ yỗn nheq tữh cũai tâng cốc cutễq nâi cha. Máh charán ỡt cupua nhưp abễng án; máh chớm táq sóh ratul-ratêl tâng abễng án, cớp dũ ramứh tamoong bữn cha, nhơ tễ palâi aluang nâi.
13“Bo cứq ỡt chanchớm tễ ŏ́c sapáh ki, cứq hữm manoaq ranễng ca bữn chớc lứq sễng tễ paloŏng.
14Ranễng nâi pau atỡng casang neq: ‘Cóq anhia tamư chíq nỡm aluang ki, cớp cứl táh chíq máh abễng án; sot táh nheq sala án cớp táq yỗn palâi án satooh sa-ar tháng. Cóq anhia atũih nheq máh charán nhưp aluang ki, dếh máh chớm tâng abễng aluang ki hỡ.
15Ma dŏq ống rangứl án sâng tâng cutễq; chơ sacáp rangứl ki toâq sarcáp tac cớp sapoan, cớp dŏq án ỡt mpứng dĩ ruang bát.⚓
“‘Ma sanua cóq táh án yỗn dỡq latac sễng púh án, cớp yỗn án ỡt cha bát parnơi cớp máh tỗp charán.
16Tâng tapul cumo án tỡ bữn bữn noâng mứt samoât cũai, ma án bữn mứt samoât charán.
17Bữn máh ranễng ca bữn chớc lứq pau atỡng tễ ŏ́c nâi. Ngkíq nheq tữh cũai dũ ntốq têq dáng Yiang ca sốt clữi nheq tễ canŏ́h cỡt sốt nheq cruang cũai, án têq chiau máh cruang cutễq nâi pỡ cũai án rưoh, tam cũai ki la cũai miat sâng.’
18“Máh ki toâp la parnáu cứq mpáu! Chơ sanua, Bel-tasat-sar ơi, sễq mới aloŏh ngê tễ parnáu nâi yỗn cứq dáng. Máh cũai rangoaiq tâng cruang cứq chanchớm tỡ loŏh tễ ngê mpáu nâi. Ống mới toâp têq atỡng cứq, yuaq raviei máh yiang blễng ỡt cớp mới.”
Daniel Aloŏh Ngê Tễ Rláu Mpáu Ki
19Chơ Daniel ca bữn ramứh Bel-tasat-sar hỡ, án sâng dớt cớp án sâng croŏq lứq, lốh án tỡ têq pai ntrớu noâng. Puo pai chóq án neq: “Bel-tasat-sar ơi! Chỗi yỗn ŏ́c mpáu ki tỡ la ngê tễ ŏ́c mpáu ki táq yỗn mới croŏq.”
Bel-tasat-sar ta‑ỡi neq: “Puo hếq ơi! Hếq ễq ŏ́c mpáu ki, cớp ngê tễ ŏ́c mpáu ki toâq pỡ cũai par‑ũal anhia, ma tỡ cỡn anhia.
20Anhia hữm nỡm aluang sarỡih tớt paloŏng, cớp dũ náq cũai tâng cốc cutễq nâi bữn hữm nheq.
21Sala aluang ki ramoong o lứq, cớp máh palâi dũ yỗn nheq tữh cũai tâng cốc cutễq nâi cha. Máh charán cruang bữn ỡt cupua nhưp abễng aluang ki, cớp máh chớm táq sóh tâng abễng aluang ki.
22“Cucốh puo ơi, nỡm aluang ki la sacâm tễ anhia toâp, yuaq anhia la sarỡih cớp bán rêng. Ŏ́c sốt toâr anhia sarỡih tớt paloŏng cớp chớc anhia parhan chũop ntốq tâng cốc cutễq nâi.
23Chơ tễ ŏ́c anhia hữm bữn muoi noaq ranễng sễng tễ paloŏng, cớp pai neq: ‘Cóq anhia tamư chíq nỡm aluang ki cớp talốh táh chíq, dŏq ống rangứl sâng tâng cutễq. Chơ ĩt sarcáp tac cớp sapoan sacáp dŏq, cớp táh dŏq án tâng mpứng dĩ ruang bát. Yỗn dỡq latac sễng púh án, cớp yỗn án ỡt parnơi cớp máh charán cruang dũn tapul cumo.’
24“Cucốh puo hếq ơi! Anâi la ngê tễ parnáu anhia rláu mpáu, cớp Yiang Sursĩ ca sốt clữi nheq tễ canŏ́h pai ranáq nâi ễ toâq pỡ anhia.
25Nỡ‑ra noau tuih anhia tễ ntốq cũai ỡt, chơ anhia lứq pỡq ỡt cớp máh charán cruang. Anhia lứq cha bát machớng ntroŏq cớp bếq yáng tiah; bữn dỡq latac sễng púh anhia dũn tapul cumo. Moâm ki anhia lứq dáng samoât samơi, Yiang Sursĩ ca sốt clữi nheq tễ canŏ́h têq nhêng nheq máh cruang cũai, cớp yỗn cũai án rưoh ndỡm cruang ki.
26Ranễng Yiang Sursĩ ớn dŏq ống rangứl sâng tâng cutễq; ŏ́c nâi atỡng yỗn anhia dáng la chumát anhia cỡt puo loah, toâq anhia noap samoât Yiang Sursĩ la án ca sốt nheq cốc cutễq nâi.
27Yuaq ngkíq, puo ơi, sễq anhia noap samoât lứq santoiq hếq catoaih atỡng nâi. Cóq anhia chỗi táq lôih noâng, ma táq ống ranáq pĩeiq sâng. Chỗi táq ranáq sâuq noâng, ma sarũiq táq máh cũai túh cadĩt. Khân anhia táq ngkíq, cŏh lơ moac moai dỡi tamoong anhia cỡt o níc ariang sanua nâi.”
28Dũ ramứh ki lứq toâq pỡ puo Nabũ-canêt-sa.
29Toâq vớt muoi chít la bar casâi ễn, bo án ntôm tayáh tâng pỡng mpuol tapín dống puo tâng vil Ba-bulôn,
30án pai neq: “Nhêng vil Ba-bulôn nâi, toâr cớp o lứq! Cứq nâi ơiq táq yỗn án cỡt vil toâr, dŏq yỗn dũ náq cũai têq dáng cứq bữn chớc sốt lứq cớp bữn chớc ang‑ữr.”
31Bo puo táq ntỡng tỡ yũah sốt santoiq, chơ bữn muoi samữong sabau tễ paloŏng neq: “Puo Nabũ-canêt-sa ơi! Cóq mới tamứng máh santoiq cứq ễ pai sanua nâi neq: Chớc puo khoiq pứt chơ tễ mới.
32Lứq noau tuih mới tễ ntốq cũai ỡt, chơ mới pỡq ỡt cớp máh charán cruang ễn. Mới lứq cha bát machớng ntroŏq dũn tapul cumo. Chơ mới dáng samoât samơi Yiang Sursĩ ca sốt clữi nheq tễ canŏ́h toâp nhêng salĩq máh cruang cũai tâng cốc cutễq nâi; cớp án yỗn cũai án rưoh ndỡm cruang ki.”
33Ranáq ki lứq cỡt bo ki toâp. Noau tuih puo Nabũ-canêt-sa loŏh tễ ntốq cũai ỡt, cớp án cha bát machớng ntroŏq. Dỡq latac sễng púh án; sóc án cỡt satững machớng sóc calang crức, cớp crễh án choong machớng crễh calang tê.
Puo Nabũ-canêt-sa Khễn Yiang Sursĩ
34Puo Nabũ-canêt-sa pai neq: “Toâq vớt tapul cumo, cứq Nabũ-canêt-sa tapoang achỗn chu paloŏng, cớp mứt cứq cỡt o loah patoat tiaq. Cứq khễn Yiang Sursĩ ca sốt clữi nheq tễ canŏ́h, cứq yám noap cớp sa‑ỡn án ca tamoong mantái níc.
“Yiang Sursĩ lứq sốt mantái níc, cớp cruang án noâng níc sốt dỡi lơi cumo.
35Yiang Sursĩ nhêng chu máh cũai tâng cốc cutễq nâi; alới tỡ bữn khlữr ntrớu. Máh cũai tâng cốc cutễq nâi cớp máh ranễng Yiang Sursĩ tâng paloŏng la ỡt tâng chớc Yiang Sursĩ nheq.
“Tỡ bữn noau têq catáng ngê Yiang Sursĩ, tỡ la rablớh tễ ranáq Yiang Sursĩ táq.
36“Toâq mứt cứq khoiq cỡt ien khễ loah patoat tiaq, chơ dũ ramứh chớc toâr cớp ŏ́c yám noap la noau chiau loah yỗn cứq. Máh tỗp ayững atĩ cứq cớp tỗp cũai sốt toâr tabỡp cớp roap chỗm loah cứq, cớp chớc cứq la toâr clữi tễ nhũang ễn.
37Sanua, cứq Nabũ-canêt-sa khễn cớp yám noap Yiang Sursĩ, la Puo ca ỡt tâng paloŏng. Dũ ranáq án táq la tanoang o cớp pĩeiq lứq, cớp án lứq alíh máh cũai ỗt.”