25

Năm sa-bát

¹ Đức Giê-hô-va cũng phán cùng Môi-se tại trên núi Si-na-i rằng:⚓ ² Hãy truyền cho dân Y-sơ-ra-ên rằng: Khi các ngươi đã vào xứ ta sẽ ban cho rồi, thì đất phải nghỉ, giữ một lễ sa-bát cho Đức Giê-hô-va. ³ Trong sáu năm, ngươi sẽ gieo ruộng và hớt nho mình, cùng thâu hoạch thổ sản. ⁴ Nhưng năm thứ bảy sẽ là năm sa-bát, để cho đất nghỉ, tức là một năm sa-bát cho Đức Giê-hô-va; ngươi chẳng nên gieo ruộng mình hay là hớt nho mình; ⁵ chẳng nên gặt lại những chi đã tự mọc lên sau khi mùa màng, và đừng hái nho của vườn nho không hớt sửa: ấy sẽ là một năm cho đất nghỉ. ⁶ Phàm vật gì mà đất sanh sản trong năm sa-bát: sẽ dùng làm đồ ăn cho ngươi, cho tôi trai tớ gái ngươi, cho kẻ làm thuê của ngươi, và cho kẻ ngoại bang kiều ngụ với ngươi; ⁷ cùng luôn cho lục súc và thú vật ở trong xứ ngươi nữa; hết thảy thổ sản dùng làm đồ ăn vậy.

Năm hân hỉ

⁸ Ngươi cũng hãy tính bảy tuần năm, tức bảy lần bảy năm; thì giờ của bảy tuần năm nầy sẽ là bốn mươi chín năm; ⁹ rồi đến ngày mồng mười tháng bảy, tức là ngày chuộc tội, các ngươi phải thổi kèn vang trong khắp xứ. ¹⁰ Các ngươi phải làm cho năm thứ năm mươi nên thánh, và rao truyền sự tự do cho hết thảy dân trong xứ. Ấy sẽ là năm hân hỉ cho các ngươi; ai nấy đều được nhận lại cơ nghiệp mình, và ai nấy đều trở về gia quyến mình. ¹¹ Năm thứ năm mươi nầy là một năm hân hỉ cho các ngươi, không nên gieo, không nên gặt vật chi đất tự sanh sản, và cũng chẳng nên hái nho không có hớt sửa, ¹² vì là một năm hân hỉ, sẽ làm thánh cho các ngươi; phải ăn những thổ sản. ¹³ Trong năm hân hỉ nầy, các sản nghiệp đều sẽ trở về nguyên chủ.

Về việc bán và chuộc các sản nghiệp

¹⁴ Nếu các ngươi bán hay là mua vật chi với kẻ lân cận mình, thì chớ lận anh em mình. ¹⁵ Ngươi sẽ cứ lấy số năm từ sau năm hân hỉ mà mua với kẻ lân cận mình; còn người, cứ lấy theo số năm có hoa lợi mà bán. ¹⁶ Tùy theo số năm sau năm hân hỉ, ngươi sẽ bù thêm giá; tùy theo số năm ít, ngươi sẽ giảm bớt giá; vì theo số mùa gặt mà người bán cho ngươi. ¹⁷ Chớ ai trong vòng các ngươi làm lận kẻ lân cận mình; nhưng hãy kính sợ Đức Chúa Trời, vì ta là Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của các ngươi.
¹⁸ Các ngươi khá làm theo mạng lịnh ta, gìn giữ luật pháp ta và noi theo, như vậy sẽ được ăn ở bình yên trong xứ. ¹⁹ Đất sẽ sanh sản hoa lợi cho các ngươi, các ngươi sẽ ăn no và được ở bình yên trong xứ. ²⁰ Ví các ngươi nói rằng: Nếu chúng tôi chẳng gieo, chẳng gặt mùa màng, thì trong năm thứ bảy sẽ lấy chi mà ăn? ²¹ Năm thứ sáu, ta sẽ giáng phước cho các ngươi, và năm ấy sẽ trúng mùa bù ba năm. ²² Năm thứ tám, các ngươi sẽ gieo và ăn hoa lợi của mùa màng cũ cho đến mùa màng mới của năm thứ chín.
²³ Đất không được đoạn mãi; vì đất thuộc về ta, các ngươi ở cùng ta như kẻ khách ngoại bang và kẻ kiều ngụ. ²⁴ Trong khắp xứ mà các ngươi sẽ được làm sản nghiệp, hãy cho phép chuộc đất lại. ²⁵ Nếu anh em ngươi trở nên nghèo, và bán một phần sản nghiệp mình, thì người bà con gần có quyền chuộc lại, phải đến chuộc phần đất anh em người đã bán. ²⁶ Nếu người nào không có ai được quyền chuộc lại, nhưng tự lo cho có chi chuộc lại được, ²⁷ thì phải tính từ năm đã bán bồi số trội cho chủ mua, rồi người sẽ được nhận sản nghiệp mình lại. ²⁸ Nếu nguyên chủ không tìm đủ giá đặng trả cho, đất bán sẽ thuộc về người chủ mua cho đến năm hân hỉ; đoạn đất sẽ ra khỏi tay chủ mua và về nguyên chủ.
²⁹ Nếu người nào bán một cái nhà ở trong thành có vách bọc, thì có được phép chuộc lại cho đến giáp một năm sau khi bán; phép chuộc lại của người chỉ trong một năm trọn vậy. ³⁰ Còn nếu không chuộc lại trước khi giáp hạn một năm trọn, thì nhà ở trong thành có vách bọc đó sẽ về chủ mua và dòng dõi người mãi mãi; đến năm hân hỉ nhà đó không ra khỏi tay họ. ³¹ Nhưng các nhà ở nơi hương thôn không có vách bọc lấy, thì kể như ruộng đất; chủ bán có phép chuộc lại; đến năm hân hỉ nhà sẽ về nguyên chủ. ³² Còn về các thành của người Lê-vi, và về các nhà của họ ở trong thành đó, thì người Lê-vi luôn luôn có quyền chuộc lại. ³³ Ai mua của người Lê-vi một cái nhà tại trong thành người Lê-vi, đến năm hân hỉ nhà đó sẽ về nguyên chủ; vì các nhà cửa tại trong những thành người Lê-vi là sản nghiệp của họ giữa dân Y-sơ-ra-ên. ³⁴ Những ruộng đất thuộc về thành người Lê-vi không phép bán, vì là sản nghiệp đời đời của họ.

Về người nghèo khổ

³⁵ Nếu anh em ở gần ngươi trở nên nghèo khổ, tài sản người lần lần tiêu mòn⚓, thì hãy cứu giúp người, mặc dầu là kẻ khách kiều ngụ, hầu cho người cứ ở cùng ngươi.⚓ ³⁶ Chớ ăn lời, cũng đừng lấy lợi người; nhưng hãy kính sợ Đức Chúa Trời mình, thì anh em ngươi sẽ ở cùng ngươi. ³⁷ Chớ cho người vay bạc ăn lời và đừng cho mượn lương thực đặng lấy lời.⚓ ³⁸ Ta là Giê-hô-va, Đức Chúa Trời các ngươi, Đấng đã đem các ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô, đặng ban cho các ngươi xứ Ca-na-an, và làm Đức Chúa Trời của các ngươi.

Về tôi mọi

³⁹ Nếu anh em ở gần ngươi trở nên nghèo khổ, đem bán mình cho ngươi, chớ nên bắt người làm việc như tôi mọi;⚓ ⁴⁰ người ở nhà ngươi như kẻ làm thuê, người ở đậu, sẽ giúp việc ngươi cho đến năm hân hỉ: ⁴¹ đoạn người và con cái người thôi ở nhà ngươi, trở về nhà và nhận lấy sản nghiệp của tổ phụ mình. ⁴² Vì ấy là những tôi tớ ta mà ta đã đem ra khỏi xứ Ê-díp-tô; không nên bán họ như người ta bán tôi mọi. ⁴³ Ngươi chớ lấn lướt mà khắc bạc họ, nhưng phải kính sợ Đức Chúa Trời ngươi. ⁴⁴ Còn tôi trai tớ gái thuộc về ngươi, thì sẽ do các dân chung quanh mình mà ra; ấy do nơi những dân đó mà các ngươi mua tôi trai tớ gái. ⁴⁵ Các ngươi cũng có phép mua tôi mọi trong bọn con cái của kẻ khách kiều ngụ nơi mình và của họ hàng chúng nó sanh ra trong xứ các ngươi; vậy họ sẽ làm sản nghiệp của các ngươi. ⁴⁶ Các ngươi để họ lại làm cơ nghiệp cho con cháu mình; hằng giữ họ như kẻ tôi mọi. Nhưng về phần anh em các ngươi, là dân Y-sơ-ra-ên, thì không ai nên lấn lướt mà khắc bạc anh em mình. ⁴⁷ Khi một khách ngoại bang hay là một người kiều ngụ nơi ngươi trở nên giàu, còn anh em ngươi ở cùng họ lại nên nghèo, đem bán mình cho kẻ khách ngoại bang kiều ngụ nơi ngươi, hay là cho một người nào trong nhà kẻ khách ngoại bang ấy, ⁴⁸ sau khi đã đem bán mình rồi, thì sẽ có phép chuộc lại: một anh em người được chuộc người lại, ⁴⁹ hoặc bác chú, hoặc con của bác chú; hoặc một người thân thích cũng được chuộc người lại; hay là nếu người có thế, thì chính người phải chuộc mình lấy. ⁵⁰ Người sẽ tính cùng chủ mua từ năm nào mình đã bán mình cho đến năm hân hỉ; và giá bán sẽ tính theo số năm nhiều, hay ít: tức là tính như ngày công của người làm thuê vậy. ⁵¹ Nếu còn nhiều năm, thì hãy cứ số năm nầy, cân phân theo giá đã bán mình mà chuộc lại; ⁵² nếu đến năm hân hỉ còn ít năm, thì hãy tính với chủ mua cứ theo số năm nầy mà thối hồi số mua mình lại. ⁵³ Họ đối cùng chủ như một người làm thuê năm, chủ không nên lấn lướt mà khắc bạc người trước mặt ngươi. ⁵⁴ Nếu người không được chuộc lại bởi các thế ấy, đến năm hân hỉ người và các con trai người sẽ được ra tự do. ⁵⁵ Vì dân Y-sơ-ra-ên là tôi tớ ta, tức các tôi tớ ta đã đem ra khỏi xứ Ê-díp-tô. Ta là Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của các ngươi.

25

Năm Sa-bát

¹ CHÚA phán với Mô-sê trên núi Si-nai, ² “Hãy nói với dân I-sơ-ra-ên và bảo họ rằng: Khi các ngươi đã vào trong xứ Ta ban cho, các ngươi hãy để cho đất được nghỉ vào năm Sa-bát để tôn kính CHÚA. ³ Ngươi sẽ canh tác ruộng đất mình trong sáu năm, ngươi sẽ trồng tỉa vườn nho mình trong sáu năm và thâu hoạch hoa màu, ⁴ nhưng đến năm thứ bảy, ngươi phải để đất được nghỉ, đó là năm Sa-bát để tôn kính CHÚA. Ngươi sẽ không canh tác ruộng rẫy hay trồng tỉa vườn nho. ⁵ Ngươi sẽ không tổ chức việc gặt hoa màu mọc lên tự nhiên sau mùa gặt, và cũng không tổ chức việc hái trái của vườn nho không tỉa sửa. Ðó phải là một năm để đất nghỉ hoàn toàn. ⁶ Nhưng ngươi có thể được ăn những gì do đất tự nhiên sinh ra trong năm Sa-bát, ngươi và các tôi trai tớ gái của ngươi, những người làm thuê cho ngươi, và những kiều dân sống giữa các ngươi. ⁷ Súc vật của ngươi và các thú hoang sống trong đất ngươi được ăn mọi thứ hoa màu mọc lên tự nhiên trong đó.

Năm Hoan Hỉ

⁸ Ngươi hãy tính số năm theo đơn vị bảy Sa-bát, bảy lần bảy năm, vậy thời kỳ cho bảy Sa-bát của bảy năm là bốn mươi chín năm. ⁹ Các ngươi sẽ cho thổi kèn vang dậy vào ngày mười tháng Bảy năm ấy, tức ngày lễ chuộc tội; các ngươi hãy thổi kèn vang lên trong khắp xứ. ¹⁰ Các ngươi hãy biệt riêng ra thánh năm thứ năm mươi và tuyên bố cho mọi người sống trong toàn xứ biết đó là năm toàn xá, để mọi người được hưởng tự do. Ðó sẽ làm năm hoan hỉ cho các ngươi. Ai nấy trong các ngươi sẽ được trở về với sản nghiệp của mình; ai nấy trong các ngươi đều sẽ được trở về với gia đình mình. ¹¹ Năm thứ năm mươi sẽ là năm hoan hỉ cho các ngươi. Các ngươi sẽ không gieo và không gặt hoa màu mọc lên tự nhiên, hoặc tổ chức việc hái trái trong những vườn nho không tỉa sửa, ¹² vì đó là năm hoan hỉ, một năm thánh cho các ngươi. Các ngươi sẽ ăn những hoa màu do đất đai tự động sinh ra. ¹³ Vào năm thứ năm mươi, ai nấy trong các người sẽ trở về với sản nghiệp của mình.

Mua Bán Ðất Ðai

¹⁴ Khi các ngươi bán thứ gì cho ai, hoặc mua thứ gì từ tay người khác, chớ lường gạt nhau. ¹⁵ Khi mua đất của người khác, ngươi sẽ trả tiền tính theo số năm kể từ năm hoan hỉ; người bán cũng sẽ chỉ tính tiền theo số năm còn lại có thể thu hoạch hoa màu. ¹⁶ Nếu số năm còn nhiều, ngươi sẽ mua với giá cao; nếu số năm còn ít, ngươi sẽ mua với giá thấp; căn cứ vào số năm có thể thu hoạch hoa màu mà người ta bán cho ngươi. ¹⁷ Các ngươi chớ lường gạt nhau, nhưng phải kính sợ Ðức Chúa Trời, vì Ta là CHÚA, Ðức Chúa Trời của các ngươi. ¹⁸ Các ngươi phải làm theo luật lệ Ta và trung tín vâng giữ mạng lịnh Ta, để các ngươi sẽ sống an toàn trong xứ. ¹⁹ Ðất sẽ sinh sản hoa màu. Các ngươi sẽ ăn no nê và sống an toàn trong xứ. ²⁰ Có lẽ các ngươi sẽ thắc mắc, ‘Chúng tôi sẽ lấy gì mà ăn trong năm thứ bảy, nếu không gieo và không gặt hoa màu?’ ²¹ Ta sẽ truyền cho phước hạnh của Ta đến với các ngươi trong năm thứ sáu, để các ngươi được trúng mùa, và hoa màu sẽ đủ sống cho ba năm. ²² Khi các ngươi gieo trong năm thứ tám, các ngươi sẽ tiếp tục ăn hoa màu cũ; đến năm thứ chín, khi các ngươi thu hoạch hoa màu mới, các ngươi vẫn còn hoa màu cũ để ăn.
²³ Các ngươi không được bán vĩnh viễn đất mình, vì đất là của Ta; đối với Ta các ngươi chỉ là những kiều dân và những kẻ tạm trú. ²⁴ Trong toàn xứ các ngươi sẽ được quyền sở hữu, các ngươi phải cho nguyên chủ có quyền chuộc lại đất của họ.
²⁵ Nếu có người bà con nào của các ngươi lâm vào cảnh túng thiếu đến nỗi phải bán một phần đất của mình, thì người bà con nào gần nhất với người ấy phải đến và chuộc lại phần đất mà người bà con mình đã bán. ²⁶ Nếu người bán đất không có bà con nào để chuộc lại miếng đất mình đã bán, nhưng chính đương sự sau đó được thịnh vượng và có đủ tiền chuộc lại miếng đất của mình, ²⁷ thì người ấy phải căn cứ vào số năm kể từ khi bán, rồi tính ra số sai biệt để trả tiền lại cho người mình đã bán miếng đất; sau đó miếng đất được trả về cho đương sự. ²⁸ Nhưng nếu đương sự không có đủ tiền để chuộc lại miếng đất ấy, miếng đất ấy vẫn thuộc quyền sở hữu của người mua cho đến năm hoan hỉ. Trong năm hoan hỉ, miếng đất ấy sẽ ra khỏi tay người mua và trở về với nguyên chủ.
²⁹ Nếu người nào bán một căn nhà trong thành có tường thành bao bọc, người ấy có thời hạn một năm để chuộc lại căn nhà kể từ ngày bán. Quyền chuộc lại nhà có thời hạn một năm. ³⁰ Nếu sau một năm trọn mà người bán không chuộc lại căn nhà, căn nhà ở trong thành có tường thành bao bọc ấy sẽ vĩnh viễn thuộc quyền sở hữu của người mua và dòng dõi người ấy; đến năm hoan hỉ, căn nhà ấy sẽ không ra khỏi quyền sở hữu của họ. ³¹ Nhưng những căn nhà trong các làng mạc không có tường thành bao bọc sẽ được xem như đồng trống; người ta có thể chuộc lại những căn nhà ấy; đến năm hoan hỉ những căn nhà ấy phải được trả về nguyên chủ.
³² Ðối với các thành của người Lê-vi, người Lê-vi luôn luôn có quyền chuộc lại căn nhà của họ tọa lạc trong các thành của họ. ³³ Ai mua căn nhà của người Lê-vi trong các thành của họ thì phải trả nhà đó về nguyên chủ trong năm hoan hỉ, vì nhà của người Lê-vi là sản nghiệp của họ giữa dân I-sơ-ra-ên. ³⁴ Các đồng ruộng chung quanh thành của họ sẽ không được phép bán đi, vì đó là sản nghiệp vĩnh viễn của họ.

Cách Ðối Xử với Người Nghèo

³⁵ Nếu ngươi có anh chị em nào lâm vào cảnh túng thiếu, không nuôi sống mình được, đến nỗi phải nhờ vả đến ngươi, ngươi hãy giúp đỡ người ấy. Người ấy sẽ sống với ngươi và sẽ được đối đãi ít nữa cũng giống như một kiều dân hay một người tạm trú. ³⁶ Ðặc biệt, ngươi không được tính lãi hay lấy lời những gì ngươi cho người ấy vay, nhưng hãy kính sợ CHÚA, để người ấy có thể sống với ngươi. ³⁷ Ngươi không được tính lãi khi cho người ấy vay tiền, và không được lấy lời khi cho người ấy vay lương thực. ³⁸ Ta là CHÚA, Ðức Chúa Trời của các ngươi, Ðấng đã đem các ngươi ra khỏi đất Ai-cập, để ban cho các ngươi đất Ca-na-an, và để làm Ðức Chúa Trời của các ngươi.
³⁹ Nếu anh chị em nào trong các ngươi nghèo khó đến độ phải bán chính mình để làm nô lệ cho ngươi, ngươi không được đối xử với người ấy như nô lệ. ⁴⁰ Ngươi phải xem người ấy như người làm thuê hoặc như một kiều dân lao công. Người ấy sẽ làm việc cho ngươi đến năm hoan hỉ. ⁴¹ Bấy giờ người ấy và gia đình người ấy sẽ thoát ra khỏi quyền của ngươi; họ sẽ trở về với gia tộc của họ và với sản nghiệp của tổ tiên họ. ⁴² Vì họ là các tôi tớ Ta, những người Ta đã đem ra khỏi đất Ai-cập, nên ngươi không được bán họ như bán các nô lệ. ⁴³ Ngươi chớ đối xử với họ cách hà khắc, nhưng phải kính sợ Ðức Chúa Trời của ngươi.
⁴⁴ Về những tôi trai tớ gái mà các ngươi có thể có, chúng sẽ do các dân sống chung quanh các ngươi cung cấp; các ngươi có thể mua các tôi trai tớ gái từ các dân ấy. ⁴⁵ Các ngươi cũng có thể mua các tôi trai tớ gái từ những kiều dân sống giữa các ngươi, hoặc từ các con cái chúng sinh ra trong xứ các ngươi, và chúng có thể trở thành những người thuộc quyền sở hữu của các ngươi. ⁴⁶ Các ngươi có thể để chúng lại làm di sản cho con cháu các ngươi. Con cháu các ngươi được quyền thừa hưởng chúng và có thể giữ chúng làm nô lệ mãi mãi. Các ngươi có thể giữ những người ấy làm nô lệ, nhưng về phần anh chị em các ngươi là người I-sơ-ra-ên, không ai được quyền đối xử với họ cách hà khắc.
⁴⁷ Nếu một kiều dân hay một ngoại kiều ở giữa các ngươi trở nên giàu có, trong khi một người trong anh chị em các ngươi lại ra nghèo khó, đến nỗi phải bán chính mình cho kiều dân hay ngoại kiều đó, hoặc cho người nào trong gia đình của họ, ⁴⁸ thì sau khi đã bán mình rồi, người ấy có quyền được chuộc lại. Bất cứ người nào trong các anh chị em người ấy đều có quyền chuộc người ấy lại; ⁴⁹ chú hay bác của người ấy, hoặc con của chú hay bác người ấy đều có quyền chuộc người ấy lại, hoặc bất cứ người nào là bà con ruột thịt với người ấy đều có quyền chuộc người ấy lại, hoặc chính người ấy, khi có khả năng, người ấy có quyền chuộc lại chính mình. ⁵⁰ Người ấy sẽ tính với người đã mua mình số năm kể từ khi người ấy đã bán mình cho đến năm hoan hỉ; giá bán sẽ căn cứ vào số năm mà tính; thời gian người ấy ở với chủ sẽ được tính theo thời giá trả công cho một người làm thuê. ⁵¹ Nếu số năm còn nhiều, người ấy phải trả số tiền chuộc tương xứng với số năm, theo giá người ấy đã được mua. ⁵² Nếu tính tới năm hoan hỉ mà số năm còn ít, thì cứ theo số năm ấy mà tính theo thời giá để trả tiền chuộc cho người đã mua mình. ⁵³ Người ấy phải được chủ đối xử như một người đi làm thuê từng năm một, và các ngươi phải để ý, hầu chủ của người ấy không đối xử hà khắc với người ấy.
⁵⁴ Nếu người ấy không được chuộc lại bằng một trong những cách trên, thì đến năm hoan hỉ, người ấy và các con cái người ấy sẽ được ra đi tự do. ⁵⁵ Vì dân I-sơ-ra-ên là các tôi tớ Ta, tức những tôi tớ Ta đã đem ra khỏi đất Ai-cập. Ta là CHÚA, Ðức Chúa Trời của các ngươi.