41

Pharaoh’s Dreams

¹Then it came to pass, at the end of two full years, that ⚓Pharaoh had a dream; and behold, he stood by the river. ²Suddenly there came up out of the river seven cows, fine looking and fat; and they fed in the meadow. ³Then behold, seven other cows came up after them out of the river, ugly and gaunt, and stood by the other cows on the bank of the river. ⁴And the ugly and gaunt cows ate up the seven fine looking and fat cows. So Pharaoh awoke. ⁵He slept and dreamed a second time; and suddenly seven heads of grain came up on one stalk, plump and good. ⁶Then behold, seven thin heads, blighted by the ⚓east wind, sprang up after them. ⁷And the seven thin heads devoured the seven plump and full heads. So Pharaoh awoke, and indeed, it was a dream. ⁸Now it came to pass in the morning ⚓that his spirit was troubled, and he sent and called for all ⚓the magicians of Egypt and all its ⚓wise men. And Pharaoh told them his dreams, but there was no one who could interpret them for Pharaoh.
⁹Then the ⚓chief butler spoke to Pharaoh, saying: “I remember my faults this day. ¹⁰When Pharaoh was ⚓angry with his servants, ⚓and put me in custody in the house of the captain of the guard, both me and the chief baker, ¹¹⚓we each had a dream in one night, he and I. Each of us dreamed according to the interpretation of his own dream. ¹²Now there was a young ⚓Hebrew man with us there, a ⚓servant of the captain of the guard. And we told him, and he ⚓interpreted our dreams for us; to each man he interpreted according to his own dream. ¹³And it came to pass, just ⚓as he interpreted for us, so it happened. He restored me to my office, and he hanged him.”
¹⁴⚓Then Pharaoh sent and called Joseph, and they ⚓brought him quickly ⚓out of the dungeon; and he shaved, ⚓changed his clothing, and came to Pharaoh. ¹⁵And Pharaoh said to Joseph, “I have had a dream, and there is no one who can interpret it. ⚓But I have heard it said of you that you can understand a dream, to interpret it.”
¹⁶So Joseph answered Pharaoh, saying, ⚓“It is not in me; ⚓God will give Pharaoh an answer of peace.”
¹⁷Then Pharaoh said to Joseph: “Behold, ⚓in my dream I stood on the bank of the river. ¹⁸Suddenly seven cows came up out of the river, fine looking and fat; and they fed in the meadow. ¹⁹Then behold, seven other cows came up after them, poor and very ugly and gaunt, such ugliness as I have never seen in all the land of Egypt. ²⁰And the gaunt and ugly cows ate up the first seven, the fat cows. ²¹When they had eaten them up, no one would have known that they had eaten them, for they were just as ugly as at the beginning. So I awoke. ²²Also I saw in my dream, and suddenly seven heads came up on one stalk, full and good. ²³Then behold, seven heads, withered, thin, and blighted by the east wind, sprang up after them. ²⁴And the thin heads devoured the seven good heads. So ⚓I told this to the magicians, but there was no one who could explain it to me.”
²⁵Then Joseph said to Pharaoh, “The dreams of Pharaoh are one; ⚓God has shown Pharaoh what He is about to do: ²⁶The seven good cows are seven years, and the seven good heads are seven years; the dreams are one. ²⁷And the seven thin and ugly cows which came up after them are seven years, and the seven empty heads blighted by the east wind are ⚓seven years of famine. ²⁸⚓This is the thing which I have spoken to Pharaoh. God has shown Pharaoh what He is about to do. ²⁹Indeed ⚓seven years of great plenty will come throughout all the land of Egypt; ³⁰but after them seven years of famine will ⚓arise, and all the plenty will be forgotten in the land of Egypt; and the famine ⚓will deplete the land. ³¹So the plenty will not be known in the land because of the famine following, for it will be very severe. ³²And the dream was repeated to Pharaoh twice because the ⚓thing is established by God, and God will shortly bring it to pass.
³³“Now therefore, let Pharaoh select a discerning and wise man, and set him over the land of Egypt. ³⁴Let Pharaoh do this, and let him appoint officers over the land, ⚓to collect one-fifth of the produce of the land of Egypt in the seven plentiful years. ³⁵And ⚓let them gather all the food of those good years that are coming, and store up grain under the authority of Pharaoh, and let them keep food in the cities. ³⁶Then that food shall be as a reserve for the land for the seven years of famine which shall be in the land of Egypt, that the land ⚓may not perish during the famine.”

Joseph’s Rise to Power

³⁷So ⚓the advice was good in the eyes of Pharaoh and in the eyes of all his servants. ³⁸And Pharaoh said to his servants, “Can we find such a one as this, a man ⚓in whom is the Spirit of God?”
³⁹Then Pharaoh said to Joseph, “Inasmuch as God has shown you all this, there is no one as discerning and wise as you. ⁴⁰⚓You shall be over my house, and all my people shall be ruled according to your word; only in regard to the throne will I be greater than you.” ⁴¹And Pharaoh said to Joseph, “See, I have ⚓set you over all the land of Egypt.”
⁴²Then Pharaoh ⚓took his signet ring off his hand and put it on Joseph’s hand; and he ⚓clothed him in garments of fine linen ⚓and put a gold chain around his neck. ⁴³And he had him ride in the second ⚓chariot which he had; ⚓and they cried out before him, “Bow the knee!” So he set him ⚓over all the land of Egypt. ⁴⁴Pharaoh also said to Joseph, “I am Pharaoh, and without your consent no man may lift his hand or foot in all the land of Egypt.” ⁴⁵And Pharaoh called Joseph’s name Zaphnath-Paaneah. And he gave him as a wife ⚓Asenath, the daughter of Poti-Pherah priest of On. So Joseph went out over all the land of Egypt.
⁴⁶Joseph was thirty years old when he ⚓stood before Pharaoh king of Egypt. And Joseph went out from the presence of Pharaoh, and went throughout all the land of Egypt. ⁴⁷Now in the seven plentiful years the ground brought forth abundantly. ⁴⁸So he gathered up all the food of the seven years which were in the land of Egypt, and laid up the food in the cities; he laid up in every city the food of the fields which surrounded them. ⁴⁹Joseph gathered very much grain, ⚓as the sand of the sea, until he stopped counting, for it was immeasurable.
⁵⁰⚓And to Joseph were born two sons before the years of famine came, whom Asenath, the daughter of Poti-Pherah priest of On, bore to him. ⁵¹Joseph called the name of the firstborn Manasseh: “For God has made me forget all my toil and all my ⚓father’s house.” ⁵²And the name of the second he called Ephraim: “For God has caused me to be ⚓fruitful in the land of my affliction.”
⁵³Then the seven years of plenty which were in the land of Egypt ended, ⁵⁴⚓and the seven years of famine began to come, ⚓as Joseph had said. The famine was in all lands, but in all the land of Egypt there was bread. ⁵⁵So when all the land of Egypt was famished, the people cried to Pharaoh for bread. Then Pharaoh said to all the Egyptians, “Go to Joseph; ⚓whatever he says to you, do.” ⁵⁶The famine was over all the face of the earth, and Joseph opened all the storehouses and ⚓sold to the Egyptians. And the famine became severe in the land of Egypt. ⁵⁷⚓So all countries came to Joseph in Egypt to ⚓buy grain, because the famine was severe in all lands.

41

Giô-sép giải mộng cho Pha-ra-ôn

¹Hai năm sau, Pha-ra-ôn nằm mộng, thấy mình đứng bên bờ sông Nin. ²Chợt có bảy con bò đẹp đẽ, béo tốt từ dưới sông đi lên, gặm cỏ trong đám sậy. ³Tiếp đến lại có bảy con bò khác, xấu xí, gầy guộc từ dưới sông lên theo, đến đứng cạnh bảy con bò kia, trên bờ sông. ⁴Bảy con bò xấu xí, gầy guộc ăn thịt bảy con bò đẹp đẽ, béo tốt. Rồi Pha-ra-ôn tỉnh giấc.
⁵Vua lại ngủ tiếp và nằm mộng lần thứ nhì. Vua thấy bảy bông lúa chắc hạt và tốt tươi mọc chung trên một cọng lúa. ⁶Kế đó, có bảy bông lúa khác, lép hạt và héo úa vì gió đông, mọc theo bảy bông lúa kia. ⁷Bảy bông lúa lép hạt nuốt chửng bảy bông lúa chắc hạt. Pha-ra-ôn thức giấc, và thấy đó là một giấc mộng.
⁸Sáng hôm sau, tinh thần vua bị xao động, vua truyền gọi tất cả các thuật sĩ và các nhà hiền triết Ai Cập đến. Vua kể lại cho họ giấc mộng của mình, nhưng không một ai giải thích được ý nghĩa của giấc mộng đó cho vua cả.⚓
⁹Bấy giờ quan hầu rượu mới tâu với Pha-ra-ôn: “Hôm nay tôi nhớ lại những lầm lỗi của tôi. ¹⁰Trước đây, có lần bệ hạ nổi giận với quần thần, đã giam quan dâng bánh và tôi trong dinh của quan chỉ huy vệ binh. ¹¹Một đêm kia, ông ấy và tôi cùng nằm mộng, và mỗi giấc mộng có ý nghĩa khác nhau. ¹²Cùng bị giam chung với chúng tôi có một thanh niên người Hê-bơ-rơ, nô lệ của quan chỉ huy vệ binh. Chúng tôi đã kể lại cho anh ta giấc mộng của chúng tôi và anh ta đã giải thích ý nghĩa giấc mộng của mỗi người. ¹³Rồi mọi việc đã xảy ra đúng như lời anh ta giải thích: Tôi được phục hồi chức vụ, còn quan kia bị treo cổ.”
¹⁴Pha-ra-ôn truyền gọi Giô-sép. Người ta lập tức đưa chàng ra khỏi ngục, cạo mặt mày, thay áo xống, rồi vào chầu Pha-ra-ôn. ¹⁵Pha-ra-ôn nói với Giô-sép: “Trẫm có một giấc mộng mà không ai có thể giải thích được. Trẫm nghe nói rằng ngươi chỉ cần nghe kể lại giấc mộng là có thể giải nghĩa được.” ¹⁶Giô-sép thưa với vua: “Đó chẳng phải hạ thần mà là Đức Chúa Trời sẽ đem lời giải đáp an lành cho bệ hạ.” ¹⁷Pha-ra-ôn nói với Giô-sép: “Nầy, trong giấc mộng trẫm thấy mình đang đứng trên bờ sông. ¹⁸Từ dưới sông có bảy con bò đẹp đẽ, béo tốt đi lên và gặm cỏ trong đám sậy. ¹⁹Rồi lại có bảy con bò khác xấu xí, gầy guộc lên theo. Thật, trẫm chưa từng thấy trong cả xứ Ai Cập nầy có con bò nào xấu xí gầy guộc như vậy bao giờ. ²⁰Bảy con bò xấu xí gầy guộc đó ăn thịt bảy con bò béo tốt, ²¹nuốt chúng vào bụng mà trông như không nuốt, vì các con bò đó vẫn xấu xí gầy guộc như trước. Rồi trẫm tỉnh dậy. ²²Sau đó, trẫm lại thấy một giấc mộng khác, có bảy bông lúa chắc hạt, tốt tươi mọc chung trên một cọng lúa. ²³Rồi lại có bảy bông lúa lép hạt, khô héo, và cháy nám vì gió đông, mọc theo bảy bông lúa kia; ²⁴và bảy bông lúa lép đó lại nuốt chửng bảy bông lúa chắc hạt. Trẫm đã kể chiêm bao nầy cho các thuật sĩ, nhưng không ai có thể giải thích ý nghĩa cho trẫm được.”
²⁵Giô-sép tâu với Pha-ra-ôn: “Hai giấc mộng của bệ hạ có cùng một ý nghĩa. Đức Chúa Trời đã báo cho bệ hạ biết trước những việc Ngài sẽ làm. ²⁶Bảy con bò béo tốt đó là bảy năm, bảy bông lúa chắc hạt đó cũng là bảy năm; hai giấc mộng đó chỉ là một. ²⁷Bảy con bò xấu xí, gầy guộc đi lên sau bảy con bò kia tức là bảy năm; và bảy bông lúa lép bị héo úa vì gió đông cũng vậy, đó là bảy năm đói kém. ²⁸Như điều hạ thần đã tâu với bệ hạ: Đức Chúa Trời đã cho bệ hạ thấy những việc Ngài sẽ làm. ²⁹Khắp Ai Cập sẽ có bảy năm được mùa dư dật. ³⁰Nhưng tiếp theo bảy năm đó sẽ là bảy năm đói kém. Cả Ai Cập sẽ quên đi tất cả sự sung túc đã có, và nạn đói sẽ làm cho cả xứ kiệt quệ. ³¹Vì nạn đói tiếp theo nầy quá nghiêm trọng nên trong xứ sẽ không còn ai biết đến thời kỳ sung túc là gì nữa. ³²Giấc mộng của bệ hạ được lặp lại hai lần có nghĩa là Đức Chúa Trời đã quyết định điều đó rồi, và Ngài sẽ nhanh chóng thực hiện. ³³Vậy bây giờ bệ hạ nên chọn một người thông minh sáng suốt, và lập người ấy cai quản đất nước Ai Cập. ³⁴Xin bệ hạ tiến hành bổ nhiệm các viên chức trên khắp nước và thu một phần năm sản lượng của xứ trong bảy năm mùa màng sung túc. ³⁵Xin bệ hạ truyền cho họ thu góp tất cả lương thực của những năm được mùa sắp đến, và cho họ được quyền tồn trữ lúa mì trong các thành để làm lương thực. Họ có nhiệm vụ canh giữ các kho lương thực ấy. ³⁶Số lương thực nầy là để dự trữ cho bảy năm đói kém sẽ đến trong xứ Ai Cập, nhờ đó xứ nầy không bị tiêu diệt vì nạn đói.”

Giô-sép nắm giữ chức vụ cao tại Ai Cập

³⁷Lời đề nghị nầy làm hài lòng Pha-ra-ôn và các triều thần. ³⁸Pha-ra-ôn bàn với các triều thần: “Chúng ta tìm đâu ra một người như người nầy, một người có Thần của Đức Chúa Trời?” ³⁹Pha-ra-ôn nói với Giô-sép: “Vì Đức Chúa Trời bày tỏ cho ngươi biết tất cả những việc nầy, nên chẳng còn ai khôn ngoan sáng suốt hơn ngươi cả. ⁴⁰Vậy, ngươi sẽ cai trị nhà của trẫm, toàn dân của trẫm sẽ phục tùng mệnh lệnh của ngươi. Trẫm lớn hơn ngươi chỉ vì ngai vua mà thôi.”⚓ ⁴¹Pha-ra-ôn lại nói với Giô-sép: “Nầy, trẫm lập ngươi cai trị toàn cõi Ai Cập.” ⁴²Vua liền cởi chiếc nhẫn khỏi tay mình và đeo vào tay Giô-sép, truyền mặc cho ông y phục bằng vải gai mịn và đeo vòng vàng vào cổ.⚓ ⁴³Vua truyền cho ông ngồi trên chiếc xe dành cho nhân vật số hai sau vua và có người đi trước hô lên: “Hãy quỳ xuống!” Như vậy, Giô-sép được vua lập lên cầm quyền cả xứ Ai Cập. ⁴⁴Pha-ra-ôn lại nói với Giô-sép: “Trẫm là Pha-ra-ôn, nhưng nếu không có lệnh của ngươi, thì không ai trong cả đất Ai Cập nầy động đậy nổi tay chân.” ⁴⁵Pha-ra-ôn đặt tên cho Giô-sép là Xa-phơ-nát Pha-nê-ách,⚓ và gả Ách-nát, con gái của Phô-ti-phê-ra, thầy tế lễ thành Ôn, cho ông làm vợ. Giô-sép thường tuần hành khắp xứ Ai Cập.
⁴⁶Giô-sép được ba mươi tuổi khi ra mắt Pha-ra-ôn, vua Ai Cập. Ông từ giã Pha-ra-ôn để đi kinh lý toàn cõi Ai Cập. ⁴⁷Trong bảy năm được mùa, đất sinh hoa lợi dư dật. ⁴⁸Giô-sép thu góp tất cả lương thực của bảy năm được mùa tại Ai Cập, và trữ lại trong các thành. Lương thực thu hoạch được từ các đồng ruộng chung quanh thành nào thì ông cho chứa vào thành đó. ⁴⁹Giô-sép thu trữ lúa mì rất nhiều, nhiều như cát biển, đến mức ông không đong lường nữa, vì không thể đong lường nổi.

Giô-sép sinh Ma-na-se và Ép-ra-im

⁵⁰Trước năm đói kém, Ách-nát, con gái của Phô-ti-phê-ra, thầy tế lễ thành Ôn, sinh cho Giô-sép hai con trai. ⁵¹Giô-sép đặt tên cho con đầu lòng là Ma-na-se,⚓ và nói: “Đức Chúa Trời đã làm cho ta quên đi mọi gian khổ và cả nhà cha ta.” ⁵²Ông đặt tên cho con thứ nhì là Ép-ra-im,⚓ và nói: “Đức Chúa Trời làm cho ta được hưng thịnh trong xứ mà ta chịu nhiều khốn khổ.”

Cơn đói kém

⁵³Bảy năm được mùa dư dật tại Ai Cập chấm dứt ⁵⁴thì bảy năm đói kém bắt đầu, đúng như lời Giô-sép đã nói. Tất cả các xứ khác đều bị đói, nhưng trong toàn cõi Ai Cập thì có bánh ăn.⚓ ⁵⁵Rồi cả xứ Ai Cập cũng bị đói, dân chúng kêu xin Pha-ra-ôn cấp lương thực. Pha-ra-ôn nói với mọi người Ai Cập: “Hãy đến với Giô-sép và làm theo điều người chỉ bảo.”⚓ ⁵⁶Khi nạn đói lan rộng khắp xứ, Giô-sép mở các kho lúa mì và bán cho dân Ai Cập. ⁵⁷Các nước khác cũng kéo đến Ai Cập gặp Giô-sép để mua lúa mì, vì nạn đói hoành hành khắp nơi trên thế giới.