15
1Lời đáp êm dịu làm nguôi cơn giận,
nhưng lời đáp cộc cằn khiến cơn giận phừng thêm lên.
2Lời nói của người khôn làm cho sự hiểu biết được chấp nhận,
nhưng kẻ ngu dại tuôn ra sự ngu xuẩn mình.
3Mắt Chúa thấy hết mọi điều;
Ngài trông chừng kẻ ác cùng người thiện.
4Lời lành là cây ban sự sống,
nhưng lời dối trá đè bẹp tâm linh,
5Kẻ ngu dại gạt bỏ lời cha mẹ khuyên răn,
nhưng ai chịu nhận sửa dạy là người khôn.
6Trong nhà người công chính có nhiều của cải,
còn kẻ ác chẳng nhận được gì ngoài chuyện lôi thôi.
7Người khôn dùng lời nói mình rao truyền tri thức,
nhưng đầu óc của kẻ ngu dại không thể tin cậy được⚓.
8Chúa ghét của lễ của kẻ ác dâng lên,
nhưng Ngài ưa thích lời cầu khẩn của người ngay thật.
9Chúa ghét hành vi kẻ ác,
nhưng Ngài thích kẻ theo đuổi sự chính trực.
10Kẻ từ bỏ điều phải sẽ bị trừng phạt nặng nề,
Vì kẻ ghét sửa dạy sẽ bị tiêu diệt.
11CHÚA biết thế giới của kẻ chết,
Ngài cũng rõ tư tưởng của kẻ sống.
12Kẻ kiêu căng không thích được sửa dạy;
và chẳng thèm hỏi ý người khôn.
13Hạnh phúc khiến mặt mũi tươi vui,
nhưng buồn rầu khiến tinh thần lụn bại.
14Người hiểu biết muốn thêm tri thức,
còn kẻ ngu dại chỉ thích điều dốt nát.
15Kẻ khốn khó chịu vất vả mỗi ngày,
nhưng lòng vui mừng giống như tiệc tùng không dứt.
16Thà nghèo khổ mà kính sợ Chúa,
hơn là giàu có mà gặp lôi thôi.
17Thà ăn rau cùng với người yêu thích mình,
còn hơn ăn thịt ngon với kẻ ghét mình.
18Người nóng tính gây chuyện cãi cọ,
nhưng ai trầm tĩnh ngăn được cuộc cãi vã.
19Lối đi của kẻ lười biếng bị gai gốc ngăn chận,
còn lối đi của người công chính như đường lộ bằng phẳng.
20Con khôn ngoan làm cho cha vui,
nhưng con dại dột khinh rẻ mẹ mình.
21Kẻ thiếu hiểu biết thích chuyện ngu dại,
nhưng người khôn ngoan làm điều ngay thẳng.
22Chương trình bị thất bại vì thiếu ý kiến,
nhưng kế hoạch thành tựu do sự góp ý của nhiều người.
23Biết cách đối đáp khiến cho con người vui thích.
Lời đáp đúng lúc thật tuyệt diệu.
24Lối đi của người khôn dẫn đến sự sống,
để họ tránh được âm phủ⚓.
25Chúa phá sập nhà kẻ tự phụ,
nhưng Ngài bảo vệ tài sản của người góa bụa.
26Chúa gớm ghét các tư tưởng bậy bạ,
nhưng ưa thích lời nói nhân hậu.
27Kẻ tham lam mang họa cho gia đình,
nhưng người ghét của hối lộ sẽ được sống.
28Người nhân đức suy nghĩ trước khi trả lời,
còn miệng kẻ ác tuôn ra điều ác.
29Chúa tránh xa kẻ ác,
nhưng Ngài nghe lời khẩn nguyện của người ngay thẳng.
30Nụ cười⚓ khiến người khác vui mừng.
Tin vui làm cho thân thể thêm sức lực.
31Nếu con nghe lời sửa dạy bổ ích,
thì con sẽ sống giữa vòng người khôn ngoan.
32Ai gạt bỏ sự sửa dạy ghét bản thân mình,
nhưng ai nghe lời khuyên răn tiếp nhận sự hiểu biết.
33Kính sợ Chúa khiến con khôn ngoan.
Đức khiêm nhường đi trước sự tôn trọng.
15
1Lu lug teb mog muas paab kuas
kev npau tawg pluj taag,
tassws lu lug nruj lug tswv zwg kuas chim.
2Tug muaj tswvyim tug nplaig
nthuav kev txawj ntse tuaj,
tassws tug ruag lub qhov ncauj
nchuav kev ruag tawm lug.
3Yawmsaub lub qhov muag saib ntsoov txhua qhov,
hab zuv rawv cov tuabneeg phem
hab cov tuabneeg zoo.
4Tug nplaig kws has lug zoo
kuj yog tsob ntoo kws pub txujsa,
tassws tug nplaig ntxeev ntxag
ua rua lub sab lwj taag.
5Tug kws ruag saib tsw taug
leej txwv tej lug qhuab qha,
tassws tug kws noog tej lug qhuab ntuag
yog tug paub taab.
6Tug ncaaj nceeg lub tsev muaj nyaj txag ntau,
tassws cov tuabneeg limham tej nyaj txag
coj kev ceblaaj lug.
7Cov muaj tswvyim daim tawv ncauj
nthuav kev txawj ntse,
tassws cov ruag lub sab tsw ua le ntawd.
8Tej kws cov tuabneeg limham muab xyeem
mas Yawmsaub ntxub kawg le,
tassws nwg zoo sab rua
cov ncaaj nceeg tej lug thov.
9Cov tuabneeg limham txujkev
mas Yawmsaub ntxub kawg le,
tassws nwg hlub tug kws ua lawv le
txujkev ncaaj nceeg.
10Tug kws tso txujkev zoo tseg
yuav raug nplawm qhuab qha nyaav,
tug kws ntxub tej lug qhuab ntuag yuav tuag.
11Tub tuag teb hab qhov puam tsuaj,⚓
nthuav hlo tsua Yawmsaub pum,
yog le nuav nwg yimfuab pum
huv tuabneeg lub sab hab.
12Tug kws muab hlub
tsw nyam luas qhuab ntuag,
nwg tsw moog nrhav tug muaj tswvyim.
13Lub sab zoo mas ua rua lub ntsej muag luag,
tassws kev tu sab ua rua tug ntsuj plig yaaj taag.
14Tug kws paub qaabhau lub sab
nrhav kev txawj ntse,
tassws tug ruag lub qhov ncauj noj txujkev ruag.
15Cov tuabneeg kws raug kev txom nyem
lub naj xyoo puavleej phem,
tassws cov kws lub sab xyiv faab
muaj kev paam noj paam haus tsw tu le.
16Muaj nyaj txag tsawg los fwm
hab paub ntshai Yawmsaub,
kuj zoo dua le kws muaj tej nam txhaab nyaj
los tseed muaj kev ceblaaj nrug nraim.
17Noj zaub tsuag nyob sws hlub
zoo dua noj nyuj rog nyob sws ntxub.
18Tug kws lub sab kub
tshaum kuas muaj lug sws caav sws tshe,
tassws tug kws tsw chim sai tswj tau
kev sws caav sws tshev kuas tug.
19Tug tuabneeg cis nkeeg txujkev
mas muaj xuav paug tuaj puv nkaus,
tassws tug ncaaj nceeg txujkev
yog txuj nam kev taj.
20Tug tub kws muaj tswvyim
ua rua leej txwv zoo sab,
tassws tug kws ruag saib tsw taug leej nam.
21Txujkev ruag ua rua tug kws tsw thoob tswb
zoo sab xyiv faab,
tassws tug kws paub qaabhau
kuj taug txujkev ncaaj.
22Yog tsw muaj chaw sablaaj
daag num yuav nplaam,
tassws yog muaj ntau leej taw qha
mas daag num tav.
23Yog teb tau raug mas ua rua yug zoo sab,
hab ib lu lug kws has raug qhov cheem tsum
mas zoo tshaaj plawg le.
24Tug muaj tswvyim txujkev
coj nce moog txug txujsa,
puab txhad tsw poob rua huv tub tuag teb.
25Yawmsaub rhuav tshem
tug tuabneeg khaav theeb lub tsev,
tassws nwg tsom kwm
tug puj ntsuag le nrwm teb.
26Tej kws cov tuabneeg limham xaav
mas Yawmsaub ntxub kawg le,
tassws cov tuabneeg dawb huv tej lug⚓
txaus nwg lub sab.
27Tug kws nrhav nyaj txag
ntawm tej kev tsw ncaaj
kuj ua rua nwg tsev tuabneeg raug kev ceblaaj,
tassws tug kws ntxub tej nyaj xab
yuav tau txujsa.
28Tug ncaaj nceeg lub sab
xaav saib yuav teb le caag,
tassws tug tuabneeg limham lub qhov ncauj
nchuav nthwv kev phem tawm lug.
29Yawmsaub nyob deb
ntawm cov tuabneeg limham,
tassws nwg nov cov ncaaj nceeg tej lug thov.
30Ntsej muag luag ntxhw ua rua yug zoo sab,
tej xuv zoo ua rua tej txhaa swb quas laag.
31Tug kws lub qhov ntsej noog
tej lug qhuab qha zoo
yuav nrug nraim cov kws muaj tswvyim nyob ua ke.
32Tug kws tsw quav ntsej tej lug qhuab qha
kuj yog nwg rov saib tsw taug nwg,
tassws tug kws noog tej lug qhuab ntuag
kuj tau kev txawj ntse.
33Qhov kws fwm hab paub ntshai Yawmsaub
yog qhov kawm paub tswvyim,
xub txu fwjchim le maav tau koob meej.