52

Phần phụ thêm về lịch sử: Sự lấy thành Giê-ru-sa-lem

¹ Khi Sê-đê-kia lên làm vua, có hai mươi mốt tuổi; trị vì mười một năm tại thành Giê-ru-sa-lem. Mẹ vua tên là Ha-mu-ta, con gái của Giê-rê-mi, người Líp-na. ² Vua ấy làm điều dữ trước mắt Đức Giê-hô-va, như mọi việc vua Giê-hô-gia-kim đã làm. ³ Vì cớ Đức Giê-hô-va nổi giận, thì điều đó xảy ra trong Giê-ru-sa-lem và Giu-đa, cho đến Ngài ném bỏ chúng nó khỏi trước mặt mình.
Sê-đê-kia dấy loạn nghịch cùng vua Ba-by-lôn. ⁴ Ngày mồng mười, tháng mười, năm thứ chín đời vua Sê-đê-kia, thì Nê-bu-cát-nết-sa, vua Ba-by-lôn, đem cả đạo binh mình đi đánh Giê-ru-sa-lem, đóng trại nghịch cùng nó, và chúng nó lập đồn vây lấy.⚓ ⁵ Thành bị vây mãi đến năm thứ mười một đời vua Sê-đê-kia. ⁶ Ngày mồng chín tháng tư, trong thành bị đói kém lắm, đến nỗi dân của đất nầy không có bánh nữa. ⁷ Vách thành bị phá vỡ, hết thảy những lính chiến bèn trốn ra khỏi thành lúc ban đêm, và do cửa ở giữa hai cái vách, gần vườn vua, mà đi ra; trong khi người Canh-đê đương vây thành, thì chúng nó chạy trốn hướng về A-ra-ba.⚓ ⁸ Nhưng đạo binh của người Canh-đê đuổi theo vua; khi đã đuổi kịp Sê-đê-kia tại đồng bằng Giê-ri-cô, thì quân vua chạy tan và bỏ vua lại. ⁹ Người Canh-đê bắt vua và dẫn đến cùng vua Ba-by-lôn, tại Ríp-la, trong đất Ha-mát, nơi đó vua bị vua Ba-by-lôn xử đoán. ¹⁰ Vua Ba-by-lôn khiến giết các con trai của Sê-đê-kia trước mắt người, cũng khiến giết mọi quan trưởng Giu-đa tại Ríp-la. ¹¹ Đoạn sai móc mắt Sê-đê-kia, lấy xiềng xiềng lại. Vua Ba-by-lôn đem Sê-đê-kia về Ba-by-lôn, khiến giam trong ngục cho đến ngày người chết.⚓
¹² Ngày mồng mười tháng năm, năm thứ mười chín về đời Nê-bu-cát-nết-sa, vua Ba-by-lôn, thì Nê-bu-xa-ra-đan, quan đầu thị vệ, hầu vua Ba-by-lôn, vào thành Giê-ru-sa-lem. ¹³ Người sai đốt nhà Đức Giê-hô-va, cung vua, và hết thảy nhà cửa trong thành Giê-ru-sa-lem. Mọi nhà lớn cũng đều phó cho lửa.⚓ ¹⁴ Rồi cả đạo binh của người Canh-đê thuộc quyền quan đầu thị vệ, phá hết thảy các vách thành chung quanh Giê-ru-sa-lem. ¹⁵ Những kẻ rất nghèo trong dân, với những kẻ sống sót đương ở trong thành, những kẻ đã đầu hàng vua Ba-by-lôn, và từ trong đám đông sót lại, thì Nê-bu-xa-ra-đan, quan đầu thị vệ, bắt đem đi làm phu tù hết thảy. ¹⁶ Nê-bu-xa-ra-đan, quan đầu thị vệ, chỉ để những người rất nghèo khó lại trong đất, đặng trồng vườn nho và làm ruộng.
¹⁷ Quân Canh-đê phá tan các cột đồng trong nhà Đức Giê-hô-va, cả đến đế tảng và biển đồng trong nhà Đức Giê-hô-va, rồi đem những đồng đó về Ba-by-lôn.⚓ ¹⁸ Những nồi, vá, kéo, chậu, thìa, cùng hết thảy khí mạnh bằng đồng về việc thờ phượng, chúng nó cũng đều đem đi nữa. ¹⁹ Quan đầu thị vệ lại khuân đi cả những chén, lư hương, chậu, nồi, chân đèn, thìa, và bát, phàm những đồ gì làm bằng vàng thì lấy vàng, đồ gì làm bằng bạc thì lấy bạc. ²⁰ Còn như hai cột đồng, biển đồng, và mười hai con bò đồng dùng làm đế nó, mà vua Sa-lô-môn đã chế tạo cho nhà Đức Giê-hô-va, đồng của những đồ ấy, thì không thể cân được. ²¹ Mỗi cột cao mười tám thước, chu vi mười hai thước; trong tầm phổng, dầy bằng bốn ngón tay. ²² Trên đầu cột có chóp đồng, cao năm thước, chung quanh chóp có lưới và trái lựu, đều bằng đồng cả. Cột kia giống như cột nầy, cũng có lưới và trái lựu. ²³ Bốn bề có chín mươi sáu trái lựu, và hết thảy những trái lựu đặt xung quanh lưới cộng là một trăm.
²⁴ Quan đầu thị vệ bắt Sê-ra-gia, thầy tế lễ cả, và Sô-phô-ni, thầy tế lễ phó, cùng ba người giữ cửa đền. ²⁵ Cũng bắt tại trong thành một hoạn quan coi lính chiến, bảy người cận thần của vua ở trong thành, một viên thơ ký của quan chánh lãnh binh, coi việc mộ dân trong đất, cùng sáu mươi người dân đất đó gặp tại trong thành. ²⁶ Nê-bu-xa-ra-đan, quan đầu thị vệ, đem hết thảy những tù ấy về cho vua Ba-by-lôn, tại Ríp-la. ²⁷ Vua Ba-by-lôn sai đánh và giết họ tại Ríp-la, trong đất Ha-mát.
Ấy vậy người Giu-đa bị điệu đi làm phu tù khỏi đất mình. ²⁸ Nầy là dân mà Nê-bu-cát-nết-sa đã đem đi làm phu tù: Năm thứ bảy, ba ngàn hai mươi ba người Giu-đa. ²⁹ Năm thứ mười tám đời Nê-bu-cát-nết-sa, từ thành Giê-ru-sa-lem bắt đi tám trăm ba mươi hai người. ³⁰ Năm thứ hai mươi ba đời vua ấy, Nê-bu-xa-ra-đan, quan đầu thị vệ, đem đi bảy trăm bốn mươi lăm người Giu-đa. Hết thảy là bốn ngàn sáu trăm người.
³¹ Năm thứ ba mươi bảy, sau khi vua Giu-đa là Giê-hô-gia-kin bị bắt, tức là năm đầu vua Ba-by-lôn là Ê-vinh-Mê-rô-đác mới lên ngôi, ngày hai mươi lăm tháng mười hai, vua nầy trả lại chức vua cho Giê-hô-gia-kin vua Giu-đa, và đem ra khỏi ngục; ³² lấy lời lành nói với, và lập ngôi người cao hơn ngôi các vua cùng ở với mình tại Ba-by-lôn. ³³ Lại sai đổi áo tù, Giê-hô-gia-kin được ngồi bàn với vua trọn đời mình. ³⁴ Giê-hô-gia-kin còn sống bao lâu, thì vua Ba-by-lôn ban đồ cần dùng hằng ngày cho mãi mãi, trọn đời người.

52

Se^nde^ki^yaa Nyei Hungh Hoc

(Beiv mangc 2 Hungh Douh 24:18-20; 2 Zunh Doic Douh 36:11-16)

¹Se^nde^ki^yaa faaux weic zoux hungh wuov zanc, ninh duqv nyic ziepc yietv hnyangx. Ninh yiem Ye^lu^saa^lem gunv ziepc yietv hnyangx. Ninh nyei maa nyei mbuox heuc Haa^mu^taan, se Lipv^naa Mienh, Ye^le^mi nyei sieqv. ²Ziux Ziouv mangc, Se^nde^ki^yaa zoux orqv sic, hnangv Ye^ho^yaa^kim zoux nyei yietc zungv. ³Ndongc haaix zungv se laaix Ziouv qiex jiez, yiem Ye^lu^saa^lem caux Yu^ndaa nyei sic cingx daaih hnangv naaiv nor. Ziouv zungv zunc ninh mbuo yiem ninh nyei nza'hmien cuotv mingh.

Ye^lu^saa^lem Mbaang

(Beiv mangc 2 Hungh Douh 24:20-25:7; Ye^le^mi 39:1-7)

Se^nde^ki^yaa yaac ngaengc Mbaa^mbi^lon hungh, Ne^mbu^katv^netv^saa.
⁴Se^nde^ki^yaa gunv da'juov hnyangx, ziepc hlaax saeng-ziepc wuov hnoi, Mbaa^mbi^lon nyei hungh, Ne^mbu^katv^netv^saa, caux ninh nyei zuangx jun-baeng daaih mborqv Ye^lu^saa^lem. Ninh mbuo weih gormx zingh ga'nyiec maengx yaac zoux mborqv jaax nyei jaa-sic weih gormx. ⚓ ⁵Naaiv norm zingh zuqc weih jienv taux Se^nde^ki^yaa zoux hungh ziepc yietv hnyangx wuov hnyangx.
⁶Taux feix hlaax saeng-juov yiem zingh gu'nyuoz nyei mienh maaih domh huaang domh ngorc kouv haic. Baeqc fingx maiv maaih haaix nyungc nyanc aqv. ⁷Zingh laatc ziouc zuqc mborqv tong mi'aqv. Yietc zungv baeng ziouc lungh muonz zanc yangh nitv hungh diex nyei huingx i kang zingh laatc mbu'ndongx nyei gaengh biaux cuotv maiv gunv Ken^ndie Mienh weih gormx zingh. Ninh mbuo hungx jienv Aa^laa^mbaa Deic mingh. ⚓ ⁸Mv baac Ken^ndie nyei jun-baeng zunc jienv hungh diex mingh ziouc yiem Ye^li^ko nyei ndau-baengh zunc zaaic. Gan Se^nde^ki^yaa nyei zuangx jun-baeng ziouc guangc jienv ninh, faatv nzaanx nyei biaux.
⁹Ken^ndie baeng ziouc zorqv jienv hungh diex, dorh ninh taux Haamatv Deic, Lipv^laa Zingh, Mbaa^mbi^lon hungh wuov. Mbaa^mbi^lon hungh ziouc dingc Se^nde^ki^yaa nyei zuiz. ¹⁰Mbaa^mbi^lon hungh dorng jienv Se^nde^ki^yaa daix ninh nyei dorn mbuo, yaac yiem Lipv^laa Zingh daix Yu^ndaa nyei yietc zungv jien. ¹¹Ninh gueix cuotv Se^nde^ki^yaa nyei m'zing, longc dongh siqv limc ndoh jienv ninh. Mbaa^mbi^lon nyei hungh ziouc dorh ninh mingh Mbaa^mbi^lon wuonx jienv loh taux ninh daic wuov hnoi. ⚓

Zaangc Ziouv Nyei Biauv Zuqc Mietc

¹²Mbaa^mbi^lon hungh, Ne^mbu^katv^netv^saa, zoux hungh ziepc juov hnyangx, hmz hlaax saeng-ziepc wuov hnoi, fu-sux Mbaa^mbi^lon hungh nyei sin-hlen mienh nyei baeng-bieiv, Ne^mbu^saa^laa^ndaan, bieqc Ye^lu^saa^lem. ¹³Ninh longc douz buov zaangc Ziouv nyei biauv caux hungh dinc caux Ye^lu^saa^lem nyei yietc zungv biauv. Norm-norm domh biauv ninh buov qui nzengc. ⚓ ¹⁴Gan jienv goux hungh nyei domh baeng-bieiv wuov deix Ken^ndie Mienh nyei yietc zungv jun-baeng ziouc caeqv weih gormx Ye^lu^saa^lem nyei zingh laatc mbaang nzengc. ¹⁵Goux hungh nyei domh baeng-bieiv, Ne^mbu^saa^laa^ndaan, zorqv gauh jomc jiex caux yiem zingh zengc njiec nyei baeqc fingx caux biaux cuotv weic bieqc Mbaa^mbi^lon hungh wuov bung, caux zengc njiec nyei zaangc mienh, guaatv ninh mbuo mingh. ¹⁶Mv baac goux hungh diex nyei domh baeng-bieiv, Ne^mbu^saa^laa^ndaan, liouh deix yiem deic-bung jomc jiex nyei mienh weic fioux a'ngunc huingx, zoux lingh zoux ndeic.
¹⁷Yiem zaangc Ziouv nyei biauv nyei dongh siqv ndiouh, caux zaangc Ziouv nyei biauv nyei dongh siqv dieh longz caux domh dongh siqv bunh. Ken^ndie Mienh mborqv huv benx yietc hlengx yietc hlengx, yaac bienh naaiv deix yietc zungv dongh siqv mingh Mbaa^mbi^lon. ⚓ ¹⁸Ninh mbuo yaac zorqv caeng, ga'naaiv-cenv, japv dang-cov nyei njiuv, bunh caux hung-louh, caux yiem wuov norm biauv longc nyei yietc zungv dongh siqv jaa-dorngx dorh mingh. ¹⁹Ninh mbuo yaac dorh nzormc-faix, siou douz nyei jei, bunh, caeng, dang-jaax, hung-louh caux longc ciev ziec nyei nzormc. Maiv gunv longc jiem zoux daaih nyei, goux hungh diex nyei domh baeng-bieiv dorh mingh weic benx jiem, longc nyaanh zoux nyei, dorh mingh weic benx nyaanh.
²⁰Saa^lo^morn zoux weic zaangc Ziouv nyei biauv wuov deix i norm domh ndiouh caux yietc norm domh bunh caux sengh domh bunh⚓ nyei ziepc nyeic dauh dongh siqv ngongh caux dieh longz nyei yietc zungv dongh siqv camv gau, nziang maiv hingh. ²¹Wuov deix i norm ndiouh, yietc norm hlang ziepc betv ndorqc, huing gormx ziepc nyeic ndorqc, biei ndoqv hoz, yaac njongz nyei. ²²Ndiouh dueiv-mueiz aengx borqv jienv, borqv yietc norm se biaa ndorqc hlang. Maaih mungz caux ziqc liouh biouv⚓ huing gormx. Yietc zungv longc dongh siqv zoux daaih. Da'nyeic norm ndiouh yaac maaih fih hnangv nyei, maaih ziqc liouh biouv. ²³Ndiouh nyei biei bung maaih juov ziepc luoqc norm ziqc liouh biouv, yaac maaih yietc baeqv norm ziqc liouh biouv yiem weih gormx wuov deix mungz.
²⁴Goux hungh diex nyei domh baeng-bieiv zorqv Se^lai^aa domh sai mienh caux zoux da'nyeic wuov dauh sai mienh, Se^fan^yaa, caux buo dauh zuov gaengh mienh. ²⁵Yiem wuov norm zingh ninh zorqv yietc dauh gunv mborqv jaax jun-baeng nyei domh baeng-bieiv, caux yiem wuov zingh buangh zuqc tengx hungh diex caangh laangh nyei siec dauh mienh caux dimv guoqv zaangc nyei baeqc fingx weic ginv zoux baeng wuov dauh baeng-bieiv nyei sou-biuv, caux yiem zingh gu'nyuoz lorz buatc nyei luoqc ziepc dauh baeqc fingx. ²⁶Goux hungh nyei domh baeng-bieiv, Ne^mbu^saa^laa^ndaan, dorh naaiv deix mienh mingh Lipv^laa Zingh, Mbaa^mbi^lon hungh wuov. ²⁷Yiem Haamatv Deic, Lipv^laa Zingh wuov Mbaa^mbi^lon hungh mborqv ninh mbuo, bun ninh mbuo zuqc daix daic
Yu^ndaa Mienh ziouc zuqc caangv mingh, leih nqoi ganh nyei deic-bung. ²⁸Naaiv se Ne^mbu^katv^netv^saa guaatv mingh nyei Yu^ndaa Mienh nyei soux mouc.
Da'cietv hnyangx maaih buo cin lengh nyic ziepc faam dauh.
²⁹Yiem Ne^mbu^katv^netv^saa zoux hungh ziepc betv hnyangx wuov hnyangx,
maaih yiem Ye^lu^saa^lem nyei betv baeqv faah ziepc nyeic dauh.
³⁰Taux Ne^mbu^katv^netv^saa zoux hungh nyic ziepc faam wuov hnyangx,
zuqc goux hungh diex nyei domh baeng-bieiv, Ne^mbu^saa^laa^ndaan,
guaatv mingh nyei Yiutai Mienh maaih cietv baeqv feix ziepc hmz dauh.
Yietc zungv maaih biei cin luoqc baeqv dauh.

Mbaa^mbi^lon Hungh Korv-Lienh Ye^ho^yaa^kin

(Beiv mangc 2 Hungh Douh 25:27-30)

³¹Yu^ndaa Hungh, Ye^ho^yaa^kin, zuqc guaatv mingh faah ziepc cietv hnyangx wuov hnyangx, ziepc nyeic hlaax nyic ziepc hmz, dongh Mbaa^mbi^lon nyei hungh, Ewin Me^lo^ndakc, faaux weic zoux hungh daauh hnyangx, ninh bungx ⚓ Yu^ndaa nyei hungh, Ye^ho^yaa^kin, cuotv loh, ³²aengx caux ninh gorngv longx yaac bun ninh nyei weic gauh hlang jiex lomh nzoih caux ninh yiem Mbaa^mbi^lon wuov deix zuangx hungh nyei weic. ³³Ye^ho^yaa^kin ziouc jaiv nqoi ninh yiem loh nyei lui-houx. Ninh ziangh seix nyei hnoi-nyieqc hnoi-hnoi yiem hungh diex nyei dieh nyanc hnaangx. ³⁴Gorngv taux ninh qiemx longc nyei ga'naaiv, da'faanh ninh ziangh seix taux ninh guei seix nyei hnoi, ninh zanc-zanc duqv longc hungh diex bun nyei, ziux ninh hnoi-hnoi qiemx longc nyei ga'naaiv.