1 Châm-ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, Vua Y-sơ-ra-ên:⚓ 2 Đặng khiến cho người ta hiểu biết sự khôn ngoan và điều khuyên dạy, Cùng phân biệt các lời thông sáng; 3 Để nhận lãnh điều dạy dỗ theo sự khôn ngoan, Sự công bình, lý đoán, và sự chánh trực; 4 Hầu cho người ngu dốt được sự khôn khéo, Gã trai trẻ được sự tri thức và sự dẽ dặt. 5 Kẻ khôn sẽ nghe và thêm lên sự học vấn, Người thông sáng sẽ được rộng mưu trí, 6 Để hiểu biết châm ngôn, thí dụ, Và lời của người khôn ngoan, cùng câu đố nhiệm của họ.
7 Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; Còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.⚓ 8 Hỡi con, hãy nghe lời khuyên dạy của cha, Chớ bỏ phép tắc của mẹ con; 9 Vì ấy sẽ như một dây hoa trên đầu con, Giống như những vòng đeo quanh cổ của con.
Khuyên trốn hội gian ác
10 Hỡi con, nếu kẻ tội nhân kiếm thế quyến dụ con, Chớ khứng theo. 11 Nếu chúng nó nói: “Hãy đến cùng chúng ta, phục rình làm đổ huyết người, Núp đợi hại vô cớ kẻ chẳng tội; 12 Chúng ta sẽ nuốt sống chúng nó như Âm phủ, Và còn nguyên vẹn như kẻ xuống mồ mả; 13 Chúng ta sẽ được các thứ của báu, Chất đầy nhà chúng ta những của cướp; 14 Hãy lấy phần ngươi với chúng ta, Chúng ta cả thảy sẽ có một túi bạc mà thôi.” 15 Hỡi con, đừng đi đường cùng chúng nó; Hãy cầm giữ chân con, chớ vào lối của họ; 16 Vì chân chúng nó chạy đến sự ác, Lật đật làm đổ huyết ra. 17 Vì giăng lưới ra trước mặt các loài có cánh Lấy làm luống công thay; 18 Chánh những người ấy thật phục mưu làm đổ huyết mình ra, Và núp rình hại mạng sống mình. 19 Đó là đường của những kẻ tham lợi bất nghĩa; Lợi như thể đoạt lấy mạng sống của kẻ được nó.
Giảng về sự khôn ngoan
20 Sự khôn ngoan hô lên ngoài đường, Cất tiếng dội ra nơi phố chợ;⚓ 21 Khôn ngoan kêu la ở đầu đường rộn rực ồn ào; Tại cửa thành, và nội trong thành, người phán lời mình ra, 22 Mà rằng: Hỡi kẻ ngu dốt, các ngươi sẽ mến sự ngu dại cho đến bao giờ? Kẻ nhạo báng sẽ ưa sự nhạo báng, Và kẻ dại dột sẽ ghét sự tri thức cho đến chừng nào? 23 Nhân vì ta trách các ngươi, các ngươi khá trở lại; Kìa, ta sẽ đổ thần linh ta trên các ngươi; Ta sẽ làm cho các ngươi biết những lời của ta. 24 Bởi vì ta kêu gọi, mà các ngươi không khứng nghe, Ta giơ tay ta ra, lại chẳng có ai chú ý; 25 Nhưng các ngươi đã bỏ hết lời khuyên dạy ta, Không chịu lời quở trách ta; 26 Nên trong lúc các ngươi bị tai nạn, ta cũng sẽ chê cười, Khi sự sợ hãi giáng cho các ngươi, ắt ta sẽ nhạo báng; 27 Khi sự sợ hãi các ngươi xảy đến thình lình như gió bão, Tai nạn xông vào các ngươi như cơn trốt, Và sự ngặt nghèo, khốn cực giáng trên các ngươi. 28 Bấy giờ chúng nó sẽ kêu cầu cùng ta, nhưng ta sẽ không đáp lời; Sáng sớm chúng nó sẽ tìm ta, nhưng không gặp được. 29 Ấy bởi vì chúng nó ghét sự hiểu biết, Không chọn lấy sự kính sợ Đức Giê-hô-va, 30 Cũng không muốn theo sự khuyên dạy ta, Và chê bai các lời quở trách ta; 31 Vì vậy chúng nó sẽ ăn bông trái của đường lối mình, Và được no nê mưu chước của mình riêng. 32 Vì sự bội nghịch của kẻ ngu dốt sẽ giết chúng nó, Và sự yên ổn của kẻ dại dột sẽ làm hại cho chúng nó. 33 Nhưng ai khứng nghe ta ắt sẽ ở an nhiên vô sự, Được bình tịnh, không sợ tai họa nào.
1
1The proverbs of Solomon son of David, king of Israel: 2for gaining wisdom and instruction; for understanding words of insight; 3for receiving instruction in prudent behavior, doing what is right and just and fair; 4for giving prudence to those who are simple,⚓ knowledge and discretion to the young— 5let the wise listen and add to their learning, and let the discerning get guidance— 6for understanding proverbs and parables, the sayings and riddles of the wise.⚓
7The fear of the Lord is the beginning of knowledge, but fools⚓ despise wisdom and instruction.
Prologue: Exhortations to Embrace Wisdom
Warning Against the Invitation of Sinful Men
8Listen, my son, to your father’s instruction and do not forsake your mother’s teaching. 9They are a garland to grace your head and a chain to adorn your neck.
10My son, if sinful men entice you, do not give in to them. 11If they say, “Come along with us; let’s lie in wait for innocent blood, let’s ambush some harmless soul; 12let’s swallow them alive, like the grave, and whole, like those who go down to the pit; 13we will get all sorts of valuable things and fill our houses with plunder; 14cast lots with us; we will all share the loot”— 15my son, do not go along with them, do not set foot on their paths; 16for their feet rush into evil, they are swift to shed blood. 17How useless to spread a net where every bird can see it! 18These men lie in wait for their own blood; they ambush only themselves! 19Such are the paths of all who go after ill-gotten gain; it takes away the life of those who get it.
Wisdom’s Rebuke
20Out in the open wisdom calls aloud, she raises her voice in the public square; 21on top of the wall⚓ she cries out, at the city gate she makes her speech:
22“How long will you who are simple love your simple ways? How long will mockers delight in mockery and fools hate knowledge? 23Repent at my rebuke! Then I will pour out my thoughts to you, I will make known to you my teachings. 24But since you refuse to listen when I call and no one pays attention when I stretch out my hand, 25since you disregard all my advice and do not accept my rebuke, 26I in turn will laugh when disaster strikes you; I will mock when calamity overtakes you— 27when calamity overtakes you like a storm, when disaster sweeps over you like a whirlwind, when distress and trouble overwhelm you.
28“Then they will call to me but I will not answer; they will look for me but will not find me, 29since they hated knowledge and did not choose to fear the Lord. 30Since they would not accept my advice and spurned my rebuke, 31they will eat the fruit of their ways and be filled with the fruit of their schemes. 32For the waywardness of the simple will kill them, and the complacency of fools will destroy them; 33but whoever listens to me will live in safety and be at ease, without fear of harm.”