1 Châm-ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, Vua Y-sơ-ra-ên:⚓ 2 Đặng khiến cho người ta hiểu biết sự khôn ngoan và điều khuyên dạy, Cùng phân biệt các lời thông sáng; 3 Để nhận lãnh điều dạy dỗ theo sự khôn ngoan, Sự công bình, lý đoán, và sự chánh trực; 4 Hầu cho người ngu dốt được sự khôn khéo, Gã trai trẻ được sự tri thức và sự dẽ dặt. 5 Kẻ khôn sẽ nghe và thêm lên sự học vấn, Người thông sáng sẽ được rộng mưu trí, 6 Để hiểu biết châm ngôn, thí dụ, Và lời của người khôn ngoan, cùng câu đố nhiệm của họ.
7 Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; Còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.⚓ 8 Hỡi con, hãy nghe lời khuyên dạy của cha, Chớ bỏ phép tắc của mẹ con; 9 Vì ấy sẽ như một dây hoa trên đầu con, Giống như những vòng đeo quanh cổ của con.
Khuyên trốn hội gian ác
10 Hỡi con, nếu kẻ tội nhân kiếm thế quyến dụ con, Chớ khứng theo. 11 Nếu chúng nó nói: “Hãy đến cùng chúng ta, phục rình làm đổ huyết người, Núp đợi hại vô cớ kẻ chẳng tội; 12 Chúng ta sẽ nuốt sống chúng nó như Âm phủ, Và còn nguyên vẹn như kẻ xuống mồ mả; 13 Chúng ta sẽ được các thứ của báu, Chất đầy nhà chúng ta những của cướp; 14 Hãy lấy phần ngươi với chúng ta, Chúng ta cả thảy sẽ có một túi bạc mà thôi.” 15 Hỡi con, đừng đi đường cùng chúng nó; Hãy cầm giữ chân con, chớ vào lối của họ; 16 Vì chân chúng nó chạy đến sự ác, Lật đật làm đổ huyết ra. 17 Vì giăng lưới ra trước mặt các loài có cánh Lấy làm luống công thay; 18 Chánh những người ấy thật phục mưu làm đổ huyết mình ra, Và núp rình hại mạng sống mình. 19 Đó là đường của những kẻ tham lợi bất nghĩa; Lợi như thể đoạt lấy mạng sống của kẻ được nó.
Giảng về sự khôn ngoan
20 Sự khôn ngoan hô lên ngoài đường, Cất tiếng dội ra nơi phố chợ;⚓ 21 Khôn ngoan kêu la ở đầu đường rộn rực ồn ào; Tại cửa thành, và nội trong thành, người phán lời mình ra, 22 Mà rằng: Hỡi kẻ ngu dốt, các ngươi sẽ mến sự ngu dại cho đến bao giờ? Kẻ nhạo báng sẽ ưa sự nhạo báng, Và kẻ dại dột sẽ ghét sự tri thức cho đến chừng nào? 23 Nhân vì ta trách các ngươi, các ngươi khá trở lại; Kìa, ta sẽ đổ thần linh ta trên các ngươi; Ta sẽ làm cho các ngươi biết những lời của ta. 24 Bởi vì ta kêu gọi, mà các ngươi không khứng nghe, Ta giơ tay ta ra, lại chẳng có ai chú ý; 25 Nhưng các ngươi đã bỏ hết lời khuyên dạy ta, Không chịu lời quở trách ta; 26 Nên trong lúc các ngươi bị tai nạn, ta cũng sẽ chê cười, Khi sự sợ hãi giáng cho các ngươi, ắt ta sẽ nhạo báng; 27 Khi sự sợ hãi các ngươi xảy đến thình lình như gió bão, Tai nạn xông vào các ngươi như cơn trốt, Và sự ngặt nghèo, khốn cực giáng trên các ngươi. 28 Bấy giờ chúng nó sẽ kêu cầu cùng ta, nhưng ta sẽ không đáp lời; Sáng sớm chúng nó sẽ tìm ta, nhưng không gặp được. 29 Ấy bởi vì chúng nó ghét sự hiểu biết, Không chọn lấy sự kính sợ Đức Giê-hô-va, 30 Cũng không muốn theo sự khuyên dạy ta, Và chê bai các lời quở trách ta; 31 Vì vậy chúng nó sẽ ăn bông trái của đường lối mình, Và được no nê mưu chước của mình riêng. 32 Vì sự bội nghịch của kẻ ngu dốt sẽ giết chúng nó, Và sự yên ổn của kẻ dại dột sẽ làm hại cho chúng nó. 33 Nhưng ai khứng nghe ta ắt sẽ ở an nhiên vô sự, Được bình tịnh, không sợ tai họa nào.
1
Mở đầu: Mục Ðích và Chủ Ðề
1Châm ngôn của Sa-lô-môn, Con của Ða-vít, vua I-sơ-ra-ên, 2Ðể giúp người ta biết lẽ khôn ngoan và lời giáo huấn, Cùng hiểu được những lời lẽ uyên thâm, 3Ðể họ lãnh hội những lời chỉ dạy hầu biết cư xử khôn ngoan, Sống ngay lành, thực thi công lý, và thể hiện sự bình đẳng, 4Ðể ban khôn ngoan cho người ngây thơ khờ khạo, Ban kiến thức và sáng suốt cho người trẻ tuổi, 5Ðể người khôn ngoan lắng nghe và gia thêm tri thức, Còn người thông sáng có lời hướng dẫn khôn ngoan, 6Ðể người ta hiểu thấu những câu châm ngôn và ẩn dụ, Cùng lời nói và câu đố của những người khôn ngoan.
7Kính sợ CHÚA là khởi đầu của tri thức, Chỉ kẻ dại mới khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.
Hãy Nghe Lời Khuyên Dạy của Cha Mẹ
8Con ơi, hãy lắng nghe lời khuyên dạy của cha con; Chớ lìa bỏ những lời răn bảo của mẹ con. 9Chúng sẽ như vòng hoa tươi đẹp trên đầu con, Như dây chuyền đẹp đẽ nơi cổ con.
Hãy Tránh Xa Kẻ Xấu
10Con ơi, nếu những kẻ xấu xa tội lỗi dụ dỗ con, Con chớ nghe theo chúng. 11Nếu chúng nói, “Hãy theo chúng tôi, Chúng ta sẽ nằm đây rình làm đổ máu người ta; Chúng ta sẽ phục kích và giết hại những người vô tội; 12Chúng ta sẽ nuốt sống họ giống như âm phủ nuốt người; Nuốt nguyên vẹn như huyệt mả nuốt người chết. 13Rồi chúng ta sẽ chiếm đoạt những vật có giá trị; Nhà chúng ta sẽ chứa đầy những đồ cướp được đem về. 14Chúng ta sẽ chia nhau những của cướp đó, Rồi hết thảy chúng ta sẽ cùng xài chung một túi tiền.” 15Con ơi, đừng nghe theo lời chúng nói, Ðừng đặt chân con vào những lối chúng đi; 16Vì chân chúng vội vàng đi vào tội lỗi, Chúng nhanh chân đi làm đổ máu người ta. 17Giăng lưới bắt chim đang khi chim nhìn thấy quả là uổng công. 18Nhưng bọn đó mai phục để làm đổ máu chính mình; Chúng phục kích để giết hại chính mạng sống của chúng. 19Sự cuối cùng của kẻ tham lợi bất nghĩa là như thế; Thứ lợi ấy sẽ giết hại chính người chiếm được nó.
Sự Khôn Ngoan Mời Gọi
20Sự khôn ngoan reo lên ngoài đường phố, Nàng hô vang giữa các quảng trường; 21Nàng rướn cổ kêu to nơi đầu đường náo nhiệt; Nơi cổng thành nàng trỗi tiếng kêu vang: 22“Hỡi những kẻ khờ dại! Các ngươi cứ yêu mến sự khờ khạo cho đến bao giờ? Sao những kẻ ưa nhạo báng cứ đam mê nhạo báng? Sao những kẻ điên rồ cứ mãi ghét khôn ngoan? 23Nếu các ngươi trở lại khi nghe Ta quở trách, Nầy, Thần Ta ắt sẽ đổ xuống trên các ngươi; Ta sẽ làm cho các ngươi hiểu biết lời Ta. 24Nhưng vì Ta mời gọi mà các ngươi từ chối; Ta dang tay đón mời nhưng các ngươi cứ phớt tỉnh làm ngơ. 25Vì các ngươi không màng đến lời Ta khuyên bảo, Không muốn nghe những lời khuyến cáo của Ta, 26Nên Ta sẽ cười khi các ngươi lâm nạn; Ta sẽ làm ngơ khi cơn khủng hoảng giáng xuống các ngươi, 27Khi nỗi kinh hoàng của các ngươi ập đến như bão tố, Khi tai ương của các ngươi dồn dập tợ cuồng phong, Khi khổ đau và hoạn nạn ập đến trên các ngươi tới tấp. 28Bấy giờ họ sẽ kêu cầu Ta, nhưng Ta chẳng đáp lời; Họ sẽ chăm chỉ tìm Ta, nhưng họ chẳng tìm được Ta; 29Bởi vì họ đã ghét tri thức, Và chẳng chọn sự kính sợ CHÚA. 30Bởi vì họ chẳng chấp nhận lời Ta khuyên bảo; Họ chê bai mọi lời khuyến cáo của Ta, 31Vì thế họ phải chuốc lấy hậu quả của đường lối mình; Họ sẽ được no nê bằng hậu quả của các mưu đồ mình. 32Vì sự ương ngạnh của những kẻ dại sẽ giết hại chúng, Sự tự mãn của những kẻ ngốc sẽ tiêu diệt chúng. 33Nhưng ai nghe lời Ta sẽ được sống bình an vô sự, Người ấy sẽ sống an lành, chẳng sợ tai họa hiểm nguy.”