1

Tiểu dẫn

1 Châm-ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít,
 Vua Y-sơ-ra-ên:
2 Đặng khiến cho người ta hiểu biết sự khôn ngoan và điều khuyên dạy,
 Cùng phân biệt các lời thông sáng;
3 Để nhận lãnh điều dạy dỗ theo sự khôn ngoan,
 Sự công bình, lý đoán, và sự chánh trực;
4 Hầu cho người ngu dốt được sự khôn khéo,
 Gã trai trẻ được sự tri thức và sự dẽ dặt.
5 Kẻ khôn sẽ nghe và thêm lên sự học vấn,
 Người thông sáng sẽ được rộng mưu trí,
6 Để hiểu biết châm ngôn, thí dụ,
 Và lời của người khôn ngoan, cùng câu đố nhiệm của họ.

7 Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức;
 Còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.
8 Hỡi con, hãy nghe lời khuyên dạy của cha,
 Chớ bỏ phép tắc của mẹ con;
9 Vì ấy sẽ như một dây hoa trên đầu con,
 Giống như những vòng đeo quanh cổ của con.

Khuyên trốn hội gian ác

10 Hỡi con, nếu kẻ tội nhân kiếm thế quyến dụ con,
 Chớ khứng theo.
11 Nếu chúng nó nói: “Hãy đến cùng chúng ta, phục rình làm đổ huyết người,
 Núp đợi hại vô cớ kẻ chẳng tội;
12 Chúng ta sẽ nuốt sống chúng nó như Âm phủ,
 Và còn nguyên vẹn như kẻ xuống mồ mả;
13 Chúng ta sẽ được các thứ của báu,
 Chất đầy nhà chúng ta những của cướp;
14 Hãy lấy phần ngươi với chúng ta,
 Chúng ta cả thảy sẽ có một túi bạc mà thôi.”
15 Hỡi con, đừng đi đường cùng chúng nó;
 Hãy cầm giữ chân con, chớ vào lối của họ;
16 Vì chân chúng nó chạy đến sự ác,
 Lật đật làm đổ huyết ra.
17 Vì giăng lưới ra trước mặt các loài có cánh
 Lấy làm luống công thay;
18 Chánh những người ấy thật phục mưu làm đổ huyết mình ra,
 Và núp rình hại mạng sống mình.
19 Đó là đường của những kẻ tham lợi bất nghĩa;
 Lợi như thể đoạt lấy mạng sống của kẻ được nó.

Giảng về sự khôn ngoan

20 Sự khôn ngoan hô lên ngoài đường,
 Cất tiếng dội ra nơi phố chợ;
21 Khôn ngoan kêu la ở đầu đường rộn rực ồn ào;
 Tại cửa thành, và nội trong thành, người phán lời mình ra,
22 Mà rằng: Hỡi kẻ ngu dốt, các ngươi sẽ mến sự ngu dại cho đến bao giờ?
 Kẻ nhạo báng sẽ ưa sự nhạo báng,
 Và kẻ dại dột sẽ ghét sự tri thức cho đến chừng nào?
23 Nhân vì ta trách các ngươi, các ngươi khá trở lại;
 Kìa, ta sẽ đổ thần linh ta trên các ngươi;
 Ta sẽ làm cho các ngươi biết những lời của ta.
24 Bởi vì ta kêu gọi, mà các ngươi không khứng nghe,
 Ta giơ tay ta ra, lại chẳng có ai chú ý;
25 Nhưng các ngươi đã bỏ hết lời khuyên dạy ta,
 Không chịu lời quở trách ta;
26 Nên trong lúc các ngươi bị tai nạn, ta cũng sẽ chê cười,
 Khi sự sợ hãi giáng cho các ngươi, ắt ta sẽ nhạo báng;
27 Khi sự sợ hãi các ngươi xảy đến thình lình như gió bão,
 Tai nạn xông vào các ngươi như cơn trốt,
 Và sự ngặt nghèo, khốn cực giáng trên các ngươi.
28 Bấy giờ chúng nó sẽ kêu cầu cùng ta, nhưng ta sẽ không đáp lời;
 Sáng sớm chúng nó sẽ tìm ta, nhưng không gặp được.
29 Ấy bởi vì chúng nó ghét sự hiểu biết,
 Không chọn lấy sự kính sợ Đức Giê-hô-va,
30 Cũng không muốn theo sự khuyên dạy ta,
 Và chê bai các lời quở trách ta;
31 Vì vậy chúng nó sẽ ăn bông trái của đường lối mình,
 Và được no nê mưu chước của mình riêng.
32 Vì sự bội nghịch của kẻ ngu dốt sẽ giết chúng nó,
 Và sự yên ổn của kẻ dại dột sẽ làm hại cho chúng nó.
33 Nhưng ai khứng nghe ta ắt sẽ ở an nhiên vô sự,
 Được bình tịnh, không sợ tai họa nào.

1

Kia Tễ Santoiq Pali Panha

1Nâi la máh santoiq pali panha Sa-lamôn, con samiang Davĩt, puo cũai I-sarel. 2Tâng saráq nâi bữn santoiq pali panha yỗn anhia dáng raloaih tễ kia ŏ́c rangoaiq cớp tễ santoiq tĩeih atỡng yarũ lứq, dŏq chuai yỗn anhia dáng raloaih tễ ŏ́c yarũ ki. 3Máh santoiq pali panha arĩen yỗn anhia dáng tễ táq pỡq yỗn rangoaiq tâng dỡi tamoong anhia, cớp cỡt cũai tanoang tapứng, táq ranáq pĩeiq o, cớp ranáq tanoang o. 4Santoiq pali panha táq yỗn cũai tỡ bữn rien têq dáng, cớp táq yỗn cũai póng dáng táq ranáq yỗn carsĩat o.
5Máh santoiq pali panha nâi têq chuai cũai rangoaiq yỗn dáng sa‑ữi lứq ễn, cớp sadoi rana yỗn cũai ca dáng sa‑ữi 6dŏq alới têq dáng raloaih ŏ́c yarũ tễ santoiq pali panha cớp ŏ́c sacâm satếh; cớp yỗn alới dáng máh santoiq cartooq tễ santoiq cũai rangoaiq atỡng.

Santoiq Tĩeih Atỡng Máh Cũai Póng

7Nỡm ŏ́c roan rangoaiq la yám noap Yiang Sursĩ. Ma máh cũai sacũl tỡ bữn ramíng loâng tễ ŏ́c roan rangoaiq, cớp alới tỡ ễq rien.
8Con cứq ơi! Cóq mới trĩh máh santoiq mpoaq patâp, cớp chỗi táh máh santoiq mpiq mới atỡng. 9Máh santoiq alới atỡng mới cỡt samoât khán nêuq noau apưng tâng plỡ, tỡ la riang chúc acuac raléh-yéh tâng tacong mới.
10Con cứq ơi! Khân máh cũai lôih ễ radững mới, mới chỗi táq puai machớng alới. 11Dốq alới radững neq: “Pỡq cớp hếq núh! Pỡq crŏ́q táq máh cũai khũn mantoat, cớp cachĩt alới yỗn thrưong mứt hái! 12Hái lứq lưn mumoong alới, cớp cutớl alới tâng prúng sarŏ́ng. 13Tỗp hái lứq ramóh máh crơng bữn kia sa‑ữi, chơ pũr achu yỗn poân dống hái. 14Pỡq ỡt cớp hếq núh! Hếq lứq tampễq crơng hếq tuoiq yỗn mới hỡ.”
15Con cứq ơi! Mới chỗi pỡq cớp alới; cóq mới viaq yơng tễ ranáq alới. 16Alới coâp lứq ễ táq ranáq sâuq. Alới hớl tháng ễ cachĩt cũai. 17Khân yoang alieiq dŏq to chớm, ma chớm hữm nhũang, ki alieiq tỡ bữn cỡt kia ntrớu. 18Máh cũai táq ranáq ngkíq, ĩn alới to rêu dŏq sarớt tacong alới bữm. 19Machớng ki tê, cũai tuoiq crơng cũai canŏ́h, dỡi tamoong án cỡt pứt.

Sưong Tễ Ŏ́c Roan Pau Atỡng Tâng Máh Rana

20Cóq tamứng nơ! Sưong tễ ŏ́c rangoaiq pau tâng máh rana cớp tâng dỗng. 21Sưong ki ralông toâq máh ngoah toong viang vil, pỡ ntốq cũai proai dốq rôm cớp tampống parnơi, pai neq:
22“Máh cũai sacũl ơi! Noâng dũn máh léq anhia cỡt sacũl? Noâng dũn máh léq anhia yoc ễ saryễ tỡ ễq rien yỗn cỡt rangoaiq? 23Cóq anhia tamứng toâq cứq catoaih atỡng; cứq ễ tĩeih ŏ́c o yỗn anhia, cớp ễ sacrai ŏ́c rangoaiq yỗn anhia. 24Cứq khoiq arô anhia, cớp mơi yỗn anhia toâq, ma anhia tỡ bữn ta‑ỡi; cứq cuvoiq ớn anhia toâq, ma anhia tỡ bữn ramíng loâng. 25Anhia táq ngứl-ngungứl tháng tễ santoiq cứq tĩeih atỡng, cớp tỡ ễq yỗn cứq nhoac-anhoai anhia. 26Yuaq ngkíq, toâq anhia ramóh túh coat, cứq lứq cacháng ayê chóq anhia. Toâq anhia ngcŏh ayín, cứq atữl anhia. 27Máh ŏ́c cuchĩt pứt toâq pỡ anhia ariang cuyal rapuq, cớp ŏ́c rúng pứt tamplán tháng toâq pỡ anhia ariang cuyal avêng; anhia lứq bữn ŏ́c túh ngua cớp ŏ́c túh coat. 28Bo ki anhia lứq arô cứq, ma cứq tỡ ễq ta‑ỡi; anhia chi-chuaq cứq dũ ntốq, ma anhia tỡ bữn tamóh. 29Anhia tỡ ễq rien, cớp anhia tỡ ễq trĩh Yiang Sursĩ. 30Anhia tỡ ễq tamứng loâng santoiq cứq tĩeih atỡng, cớp anhia tỡ bữn míng loâng toâq cứq sưoq anhia. 31Cỗ tian ngkíq, anhia lứq bữn roap cóng puai máh ranáq sâuq anhia khoiq táq. 32Máh cũai sacũl cuchĩt cỗ tian alới ŏ́q ŏ́c rangoaiq; ŏ́c cuchĩt pứt toâq pỡ alới cỗ tian alới tỡ bữn ramíng ntrớu. 33Ma cũai aléq trĩh cứq, cũai ki bữn ỡt plot ien. Án tỡ bữn clơng ngcŏh ŏ́c croŏq criat toâq pỡ án.”