1

Tiểu dẫn

1 Châm-ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít,
 Vua Y-sơ-ra-ên:
2 Đặng khiến cho người ta hiểu biết sự khôn ngoan và điều khuyên dạy,
 Cùng phân biệt các lời thông sáng;
3 Để nhận lãnh điều dạy dỗ theo sự khôn ngoan,
 Sự công bình, lý đoán, và sự chánh trực;
4 Hầu cho người ngu dốt được sự khôn khéo,
 Gã trai trẻ được sự tri thức và sự dẽ dặt.
5 Kẻ khôn sẽ nghe và thêm lên sự học vấn,
 Người thông sáng sẽ được rộng mưu trí,
6 Để hiểu biết châm ngôn, thí dụ,
 Và lời của người khôn ngoan, cùng câu đố nhiệm của họ.

7 Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức;
 Còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.
8 Hỡi con, hãy nghe lời khuyên dạy của cha,
 Chớ bỏ phép tắc của mẹ con;
9 Vì ấy sẽ như một dây hoa trên đầu con,
 Giống như những vòng đeo quanh cổ của con.

Khuyên trốn hội gian ác

10 Hỡi con, nếu kẻ tội nhân kiếm thế quyến dụ con,
 Chớ khứng theo.
11 Nếu chúng nó nói: “Hãy đến cùng chúng ta, phục rình làm đổ huyết người,
 Núp đợi hại vô cớ kẻ chẳng tội;
12 Chúng ta sẽ nuốt sống chúng nó như Âm phủ,
 Và còn nguyên vẹn như kẻ xuống mồ mả;
13 Chúng ta sẽ được các thứ của báu,
 Chất đầy nhà chúng ta những của cướp;
14 Hãy lấy phần ngươi với chúng ta,
 Chúng ta cả thảy sẽ có một túi bạc mà thôi.”
15 Hỡi con, đừng đi đường cùng chúng nó;
 Hãy cầm giữ chân con, chớ vào lối của họ;
16 Vì chân chúng nó chạy đến sự ác,
 Lật đật làm đổ huyết ra.
17 Vì giăng lưới ra trước mặt các loài có cánh
 Lấy làm luống công thay;
18 Chánh những người ấy thật phục mưu làm đổ huyết mình ra,
 Và núp rình hại mạng sống mình.
19 Đó là đường của những kẻ tham lợi bất nghĩa;
 Lợi như thể đoạt lấy mạng sống của kẻ được nó.

Giảng về sự khôn ngoan

20 Sự khôn ngoan hô lên ngoài đường,
 Cất tiếng dội ra nơi phố chợ;
21 Khôn ngoan kêu la ở đầu đường rộn rực ồn ào;
 Tại cửa thành, và nội trong thành, người phán lời mình ra,
22 Mà rằng: Hỡi kẻ ngu dốt, các ngươi sẽ mến sự ngu dại cho đến bao giờ?
 Kẻ nhạo báng sẽ ưa sự nhạo báng,
 Và kẻ dại dột sẽ ghét sự tri thức cho đến chừng nào?
23 Nhân vì ta trách các ngươi, các ngươi khá trở lại;
 Kìa, ta sẽ đổ thần linh ta trên các ngươi;
 Ta sẽ làm cho các ngươi biết những lời của ta.
24 Bởi vì ta kêu gọi, mà các ngươi không khứng nghe,
 Ta giơ tay ta ra, lại chẳng có ai chú ý;
25 Nhưng các ngươi đã bỏ hết lời khuyên dạy ta,
 Không chịu lời quở trách ta;
26 Nên trong lúc các ngươi bị tai nạn, ta cũng sẽ chê cười,
 Khi sự sợ hãi giáng cho các ngươi, ắt ta sẽ nhạo báng;
27 Khi sự sợ hãi các ngươi xảy đến thình lình như gió bão,
 Tai nạn xông vào các ngươi như cơn trốt,
 Và sự ngặt nghèo, khốn cực giáng trên các ngươi.
28 Bấy giờ chúng nó sẽ kêu cầu cùng ta, nhưng ta sẽ không đáp lời;
 Sáng sớm chúng nó sẽ tìm ta, nhưng không gặp được.
29 Ấy bởi vì chúng nó ghét sự hiểu biết,
 Không chọn lấy sự kính sợ Đức Giê-hô-va,
30 Cũng không muốn theo sự khuyên dạy ta,
 Và chê bai các lời quở trách ta;
31 Vì vậy chúng nó sẽ ăn bông trái của đường lối mình,
 Và được no nê mưu chước của mình riêng.
32 Vì sự bội nghịch của kẻ ngu dốt sẽ giết chúng nó,
 Và sự yên ổn của kẻ dại dột sẽ làm hại cho chúng nó.
33 Nhưng ai khứng nghe ta ắt sẽ ở an nhiên vô sự,
 Được bình tịnh, không sợ tai họa nào.

1

Cong-Mengh Waac Maaih Nyei Jaax

1Naaiv se Ndaawitv nyei dorn, I^saa^laa^en nyei hungh, Saa^lo^morn, nyei cong-mengh waac. Naaiv deix cong-mengh waac se
  2weic bun mienh hiuv duqv cong-mengh caux njaaux nyei jauv,
   yaac bieqc hnyouv tengx mienh mengh baeqc nyei waac.
  3weic njaaux mienh yiem naaiv seix zaangc longc cong-mengh,
   zoux duqv horpc, zoux duqv baengh fim, hnyouv zingx nyei,
  4weic bun maiv hiuv haaix nyungc nyei mienh haih guai,
   yaac bun mienh lunx mienh guai, maaih hnyouv haih samx duqv cuotv,
  5weic bun cong-mengh mienh muangx yaac haih jaa hoqc hiuv camv,
   bieqc hnyouv nyei mienh yaac haih maaih banh zeic,
  6weic bun mienh haih mengh baeqc cong-mengh waac caux meiv jienv gorngv nyei waac,
  yaac bieqc hnyouv cong-mengh mienh nyei waac
   caux ninh mbuo nyei waac-ormv.
  7Wuonh zaang nyei gorn se oix zuqc taaih Ziouv.
   Mienh hngongx mienh mangc piex cong-mengh caux njaaux nyei waac.

Kuinx Mienh Lunx Mienh Nyei Waac

  8Yie nyei dorn aah! Oix zuqc muangx meih nyei die kuinx nyei waac,
   yaac maiv dungx guangc meih nyei maa njaaux nyei jauv,
  9weic zuqc naaiv deix i nyungc benx nzueic haic nyei ningv ndongx jienv meih nyei m'nqorngv,
   yaac hnangv diuh jiem-limc dangh jienv meih nyei jaang nor.
  10Yie nyei dorn aah! Se gorngv zuiz-mienh yuoqc meih,
   maiv dungx gan ninh mbuo.
  11Se gorngv ninh mbuo gorngv, “Daaih maah!
   Caux yie mbuo mingh zuov jienv daix mienh,
   mbuo dangv jienv maiv zoux dorngc nyei mienh.
  12Mbuo oix zorqv ninh mbuo liemh nangh naqv hnangv njiec yiemh gen,
   oix zorqv ninh mbuo ziangh dauh naqv hnangv njiec ndo haic nyei kuotv wuov deix mienh.
  13Mbuo ziouc duqv nyungc-nyungc jaaix nyei ga'naaiv,
   yaac zorqv luv daaih nyei ga'naaiv dapv buangv mbuo nyei biauv.
  14Meih gunv caux yie mbuo maaih buonc,
   mbuo ziouc juangc yietc norm nyaanh mbuoqc.”
  15Yie nyei dorn aah! Maiv dungx gan ninh mbuo mingh!
   Maiv dungx bun meih nyei zaux caaiv ninh mbuo yangh nyei jauv,
  16weic zuqc ninh mbuo nyei zaux tiux mingh zoux orqv,
   ninh mbuo beqv jienv oix daix mienh, bun nziaamv liouc cuotv.
  17Norqc buatc jienv mienh zaeng mungz
   se maiv lamh longc.
  18Naaiv deix mienh zuov jienv bun ganh zuqc daic,
   ninh mbuo zaeng mungz zorqv ganh nyei maengc.
  19Da'faanh longc orqv nyei jauv lorz zinh nyaanh yaac hnangv naaiv nor,
   zungv hoic nyaanh ziouv guangc maengc.

Cong-Mengh Nyei Qiex Heuc

  20Cong-mengh se hnangv dauh m'sieqv dorn yiem jaai-horngc heuc,
   yiem domh zuangx zaamc ninh heuc qiex hlo nyei.
  21Ninh yiem nauc nyitc nyei jaai-daauh heuc,
   yaac yiem bieqc zingh gaengh nyei dorngx gorngv waac.
  22Ninh gorngv, “Meih mbuo maiv hiuv haaix nyungc nyei mienh aah!
   Meih mbuo oix a'hneiv maiv hiuv haaix nyungc taux haaix zanc?
  Huotv mienh nyei mienh a'hneiv huotv ndongc haaix lauh?
   Mienh hngongx mienh oix nzorng wuonh zaang ndongc haaix lauh?
  23Yie gorngv-njaaux meih mbuo, meih mbuo oix zuqc muangx,
   yie ziouc bun meih mbuo hiuv duqv yie hnamv nyei jauv,
   yaac bun meih mbuo hiuv duqv yie nyei waac.
  24Weic zuqc yie heuc meih mbuo, meih mbuo yaac maiv kangv muangx.
   Yie sung buoz yaapv,
   mienh yaac maiv guen maiv sic nyei.
  25Meih mbuo nqemh yie kuinx nyei yietc zungv waac.
   Yie gorngv-njaaux, meih mbuo yaac maiv kangv muangx.
  26Meih mbuo zuqc zeqc naanc yie ziouc jatv.
   Meih mbuo zuqc domh heiv sic haeqv meih mbuo, yie yaac huotv meih mbuo.
  27Meih mbuo zuqc domh heiv sic hnangv domh nziaaux,
   meih mbuo zuqc nyei zeqc naanc hnangv nziaaux-zunc.
   Meih mbuo zuqc kouv, zuqc hnyouv mun nyei ziangh hoc yie yaac huotv meih mbuo.
  28“Wuov zanc meih mbuo oix heuc yie, yie yaac maiv dau.
   Meih mbuo oix zimh lorz yie, yaac lorz maiv buatc,
  29weic zuqc meih mbuo nzorng wuonh zaang,
   meih mbuo yaac maiv ginv taaih Ziouv.
  30Yie kuinx nyei waac meih mbuo maiv muangx yietc deix,
   daaux nzuonx meih mbuo mangc piex yie gorngv-njaaux nyei yietc zungv waac.
  31Weic naaiv meih mbuo ziouc duqv puix meih mbuo zoux nyei sic,
   yaac zuqc ziux ganh daav nyei za'eix gaux haic aqv.
  32Maiv hiuv haaix nyungc nyei mienh nqemh cong-mengh ziouc zuqc daic,
   mienh hngongx mienh maiv guen maiv sic ziouc zuqc mietc.
  33Mv baac haaix dauh muangx yie, wuov dauh ziouc baengh orn nyei yiem.
   Ninh duqv yiem longx, maiv gamh nziex zuqc zeqc naanc.”