1

Tiểu dẫn

1 Châm-ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít,
 Vua Y-sơ-ra-ên:
2 Đặng khiến cho người ta hiểu biết sự khôn ngoan và điều khuyên dạy,
 Cùng phân biệt các lời thông sáng;
3 Để nhận lãnh điều dạy dỗ theo sự khôn ngoan,
 Sự công bình, lý đoán, và sự chánh trực;
4 Hầu cho người ngu dốt được sự khôn khéo,
 Gã trai trẻ được sự tri thức và sự dẽ dặt.
5 Kẻ khôn sẽ nghe và thêm lên sự học vấn,
 Người thông sáng sẽ được rộng mưu trí,
6 Để hiểu biết châm ngôn, thí dụ,
 Và lời của người khôn ngoan, cùng câu đố nhiệm của họ.

7 Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức;
 Còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.
8 Hỡi con, hãy nghe lời khuyên dạy của cha,
 Chớ bỏ phép tắc của mẹ con;
9 Vì ấy sẽ như một dây hoa trên đầu con,
 Giống như những vòng đeo quanh cổ của con.

Khuyên trốn hội gian ác

10 Hỡi con, nếu kẻ tội nhân kiếm thế quyến dụ con,
 Chớ khứng theo.
11 Nếu chúng nó nói: “Hãy đến cùng chúng ta, phục rình làm đổ huyết người,
 Núp đợi hại vô cớ kẻ chẳng tội;
12 Chúng ta sẽ nuốt sống chúng nó như Âm phủ,
 Và còn nguyên vẹn như kẻ xuống mồ mả;
13 Chúng ta sẽ được các thứ của báu,
 Chất đầy nhà chúng ta những của cướp;
14 Hãy lấy phần ngươi với chúng ta,
 Chúng ta cả thảy sẽ có một túi bạc mà thôi.”
15 Hỡi con, đừng đi đường cùng chúng nó;
 Hãy cầm giữ chân con, chớ vào lối của họ;
16 Vì chân chúng nó chạy đến sự ác,
 Lật đật làm đổ huyết ra.
17 Vì giăng lưới ra trước mặt các loài có cánh
 Lấy làm luống công thay;
18 Chánh những người ấy thật phục mưu làm đổ huyết mình ra,
 Và núp rình hại mạng sống mình.
19 Đó là đường của những kẻ tham lợi bất nghĩa;
 Lợi như thể đoạt lấy mạng sống của kẻ được nó.

Giảng về sự khôn ngoan

20 Sự khôn ngoan hô lên ngoài đường,
 Cất tiếng dội ra nơi phố chợ;
21 Khôn ngoan kêu la ở đầu đường rộn rực ồn ào;
 Tại cửa thành, và nội trong thành, người phán lời mình ra,
22 Mà rằng: Hỡi kẻ ngu dốt, các ngươi sẽ mến sự ngu dại cho đến bao giờ?
 Kẻ nhạo báng sẽ ưa sự nhạo báng,
 Và kẻ dại dột sẽ ghét sự tri thức cho đến chừng nào?
23 Nhân vì ta trách các ngươi, các ngươi khá trở lại;
 Kìa, ta sẽ đổ thần linh ta trên các ngươi;
 Ta sẽ làm cho các ngươi biết những lời của ta.
24 Bởi vì ta kêu gọi, mà các ngươi không khứng nghe,
 Ta giơ tay ta ra, lại chẳng có ai chú ý;
25 Nhưng các ngươi đã bỏ hết lời khuyên dạy ta,
 Không chịu lời quở trách ta;
26 Nên trong lúc các ngươi bị tai nạn, ta cũng sẽ chê cười,
 Khi sự sợ hãi giáng cho các ngươi, ắt ta sẽ nhạo báng;
27 Khi sự sợ hãi các ngươi xảy đến thình lình như gió bão,
 Tai nạn xông vào các ngươi như cơn trốt,
 Và sự ngặt nghèo, khốn cực giáng trên các ngươi.
28 Bấy giờ chúng nó sẽ kêu cầu cùng ta, nhưng ta sẽ không đáp lời;
 Sáng sớm chúng nó sẽ tìm ta, nhưng không gặp được.
29 Ấy bởi vì chúng nó ghét sự hiểu biết,
 Không chọn lấy sự kính sợ Đức Giê-hô-va,
30 Cũng không muốn theo sự khuyên dạy ta,
 Và chê bai các lời quở trách ta;
31 Vì vậy chúng nó sẽ ăn bông trái của đường lối mình,
 Và được no nê mưu chước của mình riêng.
32 Vì sự bội nghịch của kẻ ngu dốt sẽ giết chúng nó,
 Và sự yên ổn của kẻ dại dột sẽ làm hại cho chúng nó.
33 Nhưng ai khứng nghe ta ắt sẽ ở an nhiên vô sự,
 Được bình tịnh, không sợ tai họa nào.

1

Tơlơi Kơñăm Kơ Tơlơi Pơrơtưh

1Anai yơh jing khul tơlơi pơrơtưh pơtao Solomôn, jing ană đah rơkơi Dawid laih anŭn ăt jing pơtao ƀing Israel.
  2Ƀing ta dưi yua khul tơlơi pơrơtưh anai kiăng kơ mă tŭ tơlơi rơgơi laih anŭn tơlơi pơkhư̆ pơhrăm;
   kiăng kơ thâo hluh khul boh hiăp rơgơi;
  3laih anŭn kiăng kơ đuaĭ tui jơlan hơdră pơkhư̆ pơhrăm hăng răng pơñen,
   laih anŭn ngă hơget tơlơi jing djơ̆, tơpă hăng găl kơ rĭm mơnuih.
  4Khul tơlơi pơrơtưh ăt dưi pha brơi tơlơi răng pơñen mơ̆n kơ mơnuih aka thâo phe pho,
   jing tơlơi thâo pơmĭn laih anŭn tơlơi kơsem răng kơ pô hlak ai.

  5Brơi bĕ mơnuih rơgơi hơmư̆ khul tơlơi pơrơtưh anai hăng mă thim kơ tơlơi gơñu hrăm,
   laih anŭn brơi bĕ mơnuih thâo rơđah mă hơmâo tơlơi kơčrâo brơi,
  6kiăng kơ dưi thâo hluh tơlơi pơrơtưh laih anŭn tơlơi pơhơmutu,
   jing tơlơi pơhiăp laih anŭn tơlơi pơđao mơnuih rơgơi.

  7Tơlơi mơnuih huĭ pơpŭ kơ Yahweh jing blung hlâo kơ tơlơi ñu anŭn thâo pơmĭn,
   samơ̆ bơ kơ mơnuih mlŭk, ñu anŭn djik djak hĭ kơ tơlơi rơgơi hăng tơlơi pơkhư̆ pơhrăm.

Tơlơi Djru Pơmĭn Hiam Kơ Ƀing Hlak Ai

  8Ơ dăm, hơmư̆ bĕ kơ tơlơi kâo, jing ama ih anai, pơkhư̆ pơhrăm
   laih anŭn anăm đuaĭ lui hĭ ôh mơ̆ng tơlơi amĭ ih pơtô pơhrăm.
  9Hơdôm tơlơi pơtô anŭn či jing kar hăng sa boh kuăl bơnga hiam rô̆ ƀơi akŏ ih
   laih anŭn jing kar hăng sa ară añŭ hiam ƀơi tơkuai ih yơh.

  10Ơ ană kâo hơi, tơdah ƀing mơnuih soh sat pơhưč plư ih,
   anăm hơmư̆ tui ƀing gơñu ôh.
  11Tơdah ƀing gơñu laĭ tui anai, “Rai pơgop hrŏm bĕ hăng ƀing gơmơi;
   brơi ta dŏ krăp ngă tuh drah mơnuih bĕ,
   jing tơlơi pơrăm hĭ mơnuih anŭn wơ̆t tơdah ñu ƀu hơmâo ngă tơlơi soh ôh.
  12Kar hăng amăng pơsat lun ƀơ̆ng hĭ mơnuih hơdip brơi kơ ƀing ta ăt ngă bĕ tui hăng anŭn,
   laih anŭn kar hăng mơnuih lê̆ trŭn nao pơ amăng luh, brơi kơ ƀing gơñu lê̆ hlo̱m amăng tơngan ta.
  13Tui anŭn, ƀing ta dưi klĕ mă hĭ djŏp mơta khul dram gơnam yom
   kiăng kơ pơbă hĭ khul sang ta hăng gơnam sua mă.
  14Rai pơjing tơlơi pơgop bĕ hrŏm hăng ƀing gơmơi,
   tui anŭn ƀing ta či pơpha pơdơ̆ abih bang gơnam ƀing ta sua mă.”
  15Ơ ană kâo hơi, anăm nao pơgop hrŏm hăng ƀing gơñu ôh,
   anăm brơi tơkai ih yak nao amăng khul jơlan gơñu ôh;
  16yuakơ tơkai gơñu ječ ameč đuaĭ nao pơ tơlơi soh,
   ƀing gơñu tơlŭh nao tañ kiăng kơ ngă tuh drah.
  17Kar hăng djŏp mơta čim brĭm ƀuh
   samơ̆ mŭt djơ̆ hĭ amăng hơñuăl arăng dăng ƀơi anăp mơta gơñu yơh,
  18Tui anŭn, ƀing mơnuih sat ƀai anŭn ăt dŏ tơguan kơ drah gơñu pô mơ̆n;
   sĭt ƀing gơñu dŏ krăp kơnơ̆ng kơ gơñu pô đôč yơh!
  19Anŭn yơh jing bưng thut kơ abih bang ƀing hlơi pô ngă tuh drah arăng kiăng mă hĭ gơnam arăng;
   kar hăng ƀing gơñu mă pơđuaĭ hĭ tơlơi hơdip arăng, ƀing gơñu ăt či rơngiă hĭ tơlơi hơdip gơñu pô mơ̆n.

Anăm Hơngah Hĭ Boh Hiăp Rơgơi

  20Boh hiăp rơgơi kar hăng đah kơmơi hiam ur kraih ƀơi jơlan,
   ñu ur đĭ jua pơhiăp ñu amăng anih hơmâo lu mơnuih.
  21Ƀơi phŭn kơ khul jơlan ngañ bañ yơh ñu ur kraih,
   jĕ khul amăng ja̱ng plei yơh ñu pơhiăp nao tui anai:

  22“Ơ ƀing aka thâo phe pho ăh, hơbĭn sui dơ̆ng ƀing gih ăt či dŏ khăp kơ khul jơlan ƀu thâo phe pho gih lĕ?
   Ơ ƀing djik djak laih anŭn ƀing mlŭk, hơbĭn sui dơ̆ng ƀing gih ăt či dŏ mơak amăng tơlơi djik djak
   laih anŭn pơrơmut kơ tơlơi thâo pơmĭn lĕ?
  23Tơdah ƀing gih hơmâo hơmư̆ tui laih kơ tơlơi kâo ƀuăh pơkra,
   sĭt kâo či tuh tơbiă tơlơi pơmĭn kâo kơ ƀing gih
   laih anŭn brơi kơ ƀing gih thâo krăn khul tơlơi pơhiăp kâo yơh.
  24Samơ̆ ƀing gih hơngah hĭ laih kâo tơdang kâo iâu
   laih anŭn ƀu hơmâo hlơi pô hơmư̆ tui ôh tơdang kâo yơr đĭ tơngan kâo jak iâu ƀing gih.
  25Ƀing gih ăt ngă amơ̱ng mơ̆n kơ abih bang tơlơi kâo djru pơmĭn
   laih anŭn hơngah ƀu kiăng mă tŭ ôh tơlơi kâo ƀuăh pơtô.
  26Tui anŭn, kâo či klao tơdang tơlơi tơnap tap truh ƀơi ƀing gih,
   laih anŭn kâo či djik djak yơh tơdang tơlơi huĭ bra̱l rai ƀơi ƀing gih.
  27Sĭt kâo či djik djak yơh tơdang tơlơi huĭ bra̱l rai ƀơi ƀing gih kar hăng angĭn rơbŭ,
   tơdang tơlơi răm rai kih huet hĭ ƀing gih kar hăng angĭn huer,
   laih anŭn tơdang tơlơi gleh tơnap hăng tơlơi rŭng răng truh blai ƀơi ƀing gih.

  28“Hlak anŭn ƀing gơñu či iâu kwưh kơ kâo samơ̆ kâo ƀu či pơđi̱ng tơngia ôh;
   ƀing gơñu či hơduah sem kâo samơ̆ ƀu či hơduah ƀuh kâo ôh.
  29Ƀing gơñu pơrơmut hĭ laih nanao tơlơi thâo pơmĭn
   laih anŭn hơngah ƀu ruah mă tơlơi huĭ pơpŭ kơ Yahweh ôh.
  30Ƀing gơñu ăt hơngah ƀu mă tŭ ôh tơlơi kâo djru pơmĭn
   samơ̆ djik jăm hĭ kơ tơlơi kâo ƀuăh pơtô.
  31Tui anŭn, ƀing gơñu či ƀơ̆ng boh čroh mơ̆ng khul jơlan sat gơñu pô
   laih anŭn bă trơi hăng boh čroh mơ̆ng khul bruă mơneč ƀai gơñu yơh.
  32Sĭt tơlơi bruă pơkŭp pơđang mơnuih ƀu thâo phe pho či pơdjai hĭ gơñu pô,
   laih anŭn tơlơi pơhrăp pô mơnuih mlŭk či pơrai hĭ ƀing gơñu yơh.
  33Samơ̆ hlơi pô hơmư̆ tui kâo, ñu anŭn či hơdip rơnŭk rơnua
   laih anŭn dŏ pơdơi, ƀu huĭ kơ tơlơi răm truh ôh.”