1 Châm-ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, Vua Y-sơ-ra-ên:⚓ 2 Đặng khiến cho người ta hiểu biết sự khôn ngoan và điều khuyên dạy, Cùng phân biệt các lời thông sáng; 3 Để nhận lãnh điều dạy dỗ theo sự khôn ngoan, Sự công bình, lý đoán, và sự chánh trực; 4 Hầu cho người ngu dốt được sự khôn khéo, Gã trai trẻ được sự tri thức và sự dẽ dặt. 5 Kẻ khôn sẽ nghe và thêm lên sự học vấn, Người thông sáng sẽ được rộng mưu trí, 6 Để hiểu biết châm ngôn, thí dụ, Và lời của người khôn ngoan, cùng câu đố nhiệm của họ.
7 Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; Còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.⚓ 8 Hỡi con, hãy nghe lời khuyên dạy của cha, Chớ bỏ phép tắc của mẹ con; 9 Vì ấy sẽ như một dây hoa trên đầu con, Giống như những vòng đeo quanh cổ của con.
Khuyên trốn hội gian ác
10 Hỡi con, nếu kẻ tội nhân kiếm thế quyến dụ con, Chớ khứng theo. 11 Nếu chúng nó nói: “Hãy đến cùng chúng ta, phục rình làm đổ huyết người, Núp đợi hại vô cớ kẻ chẳng tội; 12 Chúng ta sẽ nuốt sống chúng nó như Âm phủ, Và còn nguyên vẹn như kẻ xuống mồ mả; 13 Chúng ta sẽ được các thứ của báu, Chất đầy nhà chúng ta những của cướp; 14 Hãy lấy phần ngươi với chúng ta, Chúng ta cả thảy sẽ có một túi bạc mà thôi.” 15 Hỡi con, đừng đi đường cùng chúng nó; Hãy cầm giữ chân con, chớ vào lối của họ; 16 Vì chân chúng nó chạy đến sự ác, Lật đật làm đổ huyết ra. 17 Vì giăng lưới ra trước mặt các loài có cánh Lấy làm luống công thay; 18 Chánh những người ấy thật phục mưu làm đổ huyết mình ra, Và núp rình hại mạng sống mình. 19 Đó là đường của những kẻ tham lợi bất nghĩa; Lợi như thể đoạt lấy mạng sống của kẻ được nó.
Giảng về sự khôn ngoan
20 Sự khôn ngoan hô lên ngoài đường, Cất tiếng dội ra nơi phố chợ;⚓ 21 Khôn ngoan kêu la ở đầu đường rộn rực ồn ào; Tại cửa thành, và nội trong thành, người phán lời mình ra, 22 Mà rằng: Hỡi kẻ ngu dốt, các ngươi sẽ mến sự ngu dại cho đến bao giờ? Kẻ nhạo báng sẽ ưa sự nhạo báng, Và kẻ dại dột sẽ ghét sự tri thức cho đến chừng nào? 23 Nhân vì ta trách các ngươi, các ngươi khá trở lại; Kìa, ta sẽ đổ thần linh ta trên các ngươi; Ta sẽ làm cho các ngươi biết những lời của ta. 24 Bởi vì ta kêu gọi, mà các ngươi không khứng nghe, Ta giơ tay ta ra, lại chẳng có ai chú ý; 25 Nhưng các ngươi đã bỏ hết lời khuyên dạy ta, Không chịu lời quở trách ta; 26 Nên trong lúc các ngươi bị tai nạn, ta cũng sẽ chê cười, Khi sự sợ hãi giáng cho các ngươi, ắt ta sẽ nhạo báng; 27 Khi sự sợ hãi các ngươi xảy đến thình lình như gió bão, Tai nạn xông vào các ngươi như cơn trốt, Và sự ngặt nghèo, khốn cực giáng trên các ngươi. 28 Bấy giờ chúng nó sẽ kêu cầu cùng ta, nhưng ta sẽ không đáp lời; Sáng sớm chúng nó sẽ tìm ta, nhưng không gặp được. 29 Ấy bởi vì chúng nó ghét sự hiểu biết, Không chọn lấy sự kính sợ Đức Giê-hô-va, 30 Cũng không muốn theo sự khuyên dạy ta, Và chê bai các lời quở trách ta; 31 Vì vậy chúng nó sẽ ăn bông trái của đường lối mình, Và được no nê mưu chước của mình riêng. 32 Vì sự bội nghịch của kẻ ngu dốt sẽ giết chúng nó, Và sự yên ổn của kẻ dại dột sẽ làm hại cho chúng nó. 33 Nhưng ai khứng nghe ta ắt sẽ ở an nhiên vô sự, Được bình tịnh, không sợ tai họa nào.
1
Tầm quan trọng của Châm ngôn
1Sau đây là những châm ngôn của Sô-lô-môn, con Đa-vít, vua Ít-ra-en 2để dạy sự khôn ngoan và tiết độ; giúp con chấp nhận sự sửa dạy, am hiểu những lời thông sáng. 3Không những chúng dạy con tiết độ và khôn ngoan mà còn biết làm điều phải, công bằng và chính trực. 4Những lời ấy khiến kẻ mộc mạc, chất phác trở nên khôn ngoan, và giúp người trẻ tuổi thêm hiểu biết và dè dặt. 5Kẻ khôn ngoan có thể nghe và học hỏi! Người thông minh cũng tìm được ý tưởng hay. 6Ai nấy có thể hiểu biết lời lẽ và truyện tích khôn ngoan, cùng những lời của người khôn và câu đố của họ. 7Kính sợ Chúa là khởi điểm của sự hiểu biết, còn kẻ ngu dại ghét sự khôn ngoan và tiết độ.
Lời khuyên con
8Con ơi⚓, hãy nghe lời dạy dỗ của cha con, đừng quên lời khuyên răn của mẹ con. 9Những lời dạy bảo ấy như hoa cài trên tóc, như vòng xuyến đeo quanh cổ con. 10Con ơi, nếu tội nhân tìm cách dẫn con vào lối lầm lạc, thì đừng nghe theo. 11Chúng sẽ nói, “Hãy cùng chúng ta rình rập giết hại kẻ khác; hãy tấn công người nào đi ngang qua. 12Hãy ăn tươi nuốt sống chúng nó như sự chết; hãy nuốt sống chúng nó như mồ mả. 13Chúng ta sẽ cướp mọi của báu, và chất của ăn cắp đầy nhà chúng ta. 14Hãy đến nhập bọn với chúng ta. Chúng ta sẽ chia của ăn cắp⚓ với anh.” 15Con ơi, chớ nhập bọn với chúng theo con đường ấy, hãy tránh lối đi của chúng. 16Chúng vội vàng làm điều ác, và nhanh tay giết người. 17Giăng lưới mà để chim nhìn thấy được thì thật vô ích. 18Nhưng chúng lại tự giăng bẫy cho mình, và rình rập mình. 19Đó là phần số của những kẻ tham lam; Chúng sẽ chết vì tính tham lam của mình.
Sự khôn ngoan lên tiếng
20Sự khôn ngoan⚓ lên tiếng nơi đường phố; nàng⚓ lên tiếng chỗ công cộng. 21Nàng kêu lên trong đường phố ồn ào, và la lên nơi cửa thành như sau: 22“Hỡi kẻ ngu dại, các ngươi sẽ chuộng sự ngu dại cho đến chừng nào? Các ngươi sẽ chế giễu sự khôn ngoan, và ghét sự thông sáng cho đến bao giờ? 23Nếu các người chịu nghe khi ta sửa dạy các ngươi, thì ta sẽ cho các ngươi biết tư tưởng của ta; ta hẳn đã cho các ngươi biết ý nghĩ trong trí ta. 24Tuy nhiên vì ta kêu mà các ngươi chẳng trả lời; ta giơ tay ra mà các ngươi không thèm để ý. 25Các ngươi chẳng thèm nghe lời khuyên ta, và không đếm xỉa khi ta sửa dạy. 26Cho nên khi các ngươi gặp khốn khó ta sẽ chế diễu các ngươi. Ta sẽ chế diễu khi thảm hoạ chụp bắt các ngươi. 27Khi thảm họa đến với các ngươi như giông bão, khi khốn khó lao vào ngươi như gió lốc, khi sự đau đớn và khốn khó chụp lấy ngươi, 28Lúc ấy, chúng nó sẽ cầu cứu ta nhưng ta sẽ không trả lời. Chúng nó sẽ tìm kiếm ta nhưng không gặp. 29Vì chúng đã gạt bỏ sự hiểu biết và không kính sợ Chúa. 30Chúng không thèm nghe lời khuyên ta, bỏ ngoài tai mọi sự sửa dạy ta. 31Cho nên chúng sẽ lãnh hậu quả của hành động mình; chúng sẽ lãnh lấy những điều chúng dành cho kẻ khác. 32Những kẻ ngu dại sẽ chết vì tính nết hư hỏng, chúng sẽ bị tiêu diệt vì tính tự mãn. 33Nhưng ai nghe lời ta sẽ sống an toàn, bình an vô sự, không sợ hãi điều gì.”