30
Châm Ngôn Và Lời Cầu Nguyện Của A-gu-rơ
1Các lời của A-gu-rơ, con trai Gia-kê;
Châm ngôn⚓ người ấy nói cùng Y-thi-ên,
Y-thi-ên và U-canh.⚓
2Thật, tôi ngu dại hơn người thường,
Và tôi không có sự sáng suốt như người thường.
3Tôi chưa học được sự khôn ngoan,
Cũng không có sự hiểu biết của Đấng Thánh.
4Ai đã lên trời rồi trở xuống?
Ai đã góp gió trong lòng bàn tay mình?
Ai đã bọc nước trong áo mình?
Ai đã lập các đầu cùng của đất?
Tên của người ấy là gì? Tên của con trai người ấy là chi?
Nếu ngươi biết?
5Mọi lời của Đức Chúa Trời đều tinh khiết;
Ngài là cái khiên cho những người trú ẩn nơi Ngài.
6Chớ thêm vào lời của Ngài;
E rằng Ngài sẽ quở trách ngươi và ngươi bị coi là kẻ nói dối.
7Hai điều con cầu xin Ngài;
Xin Ngài chớ từ chối trước khi con chết:
8Xin cho con cách xa gian xảo và dối trá;
Xin đừng cho con nghèo khổ hay giàu có,
Xin cho con đủ thực phẩm cần dùng.
9Kẻo khi dư thừa con sẽ từ khước Ngài
Mà bảo CHÚA là ai?
Hoặc khi nghèo khổ con đi ăn cắp
Và làm nhục danh Đức Chúa Trời con.
10Chớ nói xấu đầy tớ với chủ nó;
E rằng nó sẽ rủa sả con và con phải mắc tội.
11Có loại người rủa cha mình,
Và không chúc phước mẹ mình.
12Có loại người cho rằng mình trong sạch;
Nhưng chưa được thanh tẩy sự dơ bẩn của mình.
13Có loại người mắt thật kiêu hãnh;
Mí mắt thật tự cao.
14Có loại người răng như lưỡi gươm,
Răng hàm như dao;
Chúng ăn nuốt người nghèo khổ trên đất
Và người cùng khốn giữa loài người.
15Con đỉa có hai con gái;
Chúng kêu lên: Hãy cho, hãy cho.
Có ba điều không bao giờ thỏa mãn;
Bốn điều không bao giờ nói: Đủ.
16Âm Phủ, dạ son sẻ,
Đất không bao giờ đủ nước,
Và lửa không bao giờ nói: Đủ rồi.
17Con mắt chế nhạo cha,
Khinh bỉ việc vâng lời mẹ,
Sẽ bị quạ nơi thung lũng móc mắt đi,
Và diều hâu ăn thịt.
18Có ba điều quá kỳ diệu cho tôi,
Bốn việc tôi không hiểu nỗi:
19Con đường của chim ưng bay trên trời;
Con đường của rắn bò trên đá;
Con đường tàu chạy giữa biển;
Và con đường một người nam phối hiệp với người nữ.
20Đây là con đường của một phụ nữ ngoại tình:
Nàng ăn rồi chùi miệng
Và nói: tôi có làm gì tội lỗi đâu.
21Có ba điều làm trái đất rung chuyển
Và bốn điều nó không chịu nổi:
22Một tên nô lệ lên làm vua;
Kẻ ngu có đầy dẫy thực phẩm;
23Một người đàn bà đáng ghét lấy chồng,
Và một cô tớ gái thay thế bà chủ.
24Có bốn vật nhỏ trên trái đất
Nhưng chúng cực kỳ khôn ngoan:
25Kiến là loài không có sức mạnh,
Nhưng chúng dự trữ thực phẩm cho mình trong mùa hè.
26Thỏ là loài sức yếu
Nhưng chúng làm ổ trong đá.
27Cào cào không có vua
Nhưng tất cả đều tiến lên theo hàng lối.
28Thằn lằn người ta có thể lấy tay bắt
Nhưng nó lại ở trong đền vua.
29Có ba con vật có dáng đi đẹp,
Có bốn con vật có bước oai vệ:
30Sư tử là loài dũng mãnh nhất giữa vòng các loài thú;
Nó không lùi bước trước một loài nào.
31Con gà trống vươn cao cổ, con dê đực;
Và vị vua khi thống lĩnh quân đội mình.
32Nếu con dại dột tự tôn;
Nếu con âm mưu điều ác;
Hãy lấy tay bịt miệng lại.
33Vì ép sữa làm ra bơ;
Bóp mũi ra máu;
Chọc giận sinh ra cãi lộn.
30
Tơlơi Agur Pơhiăp
1Anai jing boh hiăp rơgơi Agur, ană đah rơkơi Yakeh,
pơhaih laih kơ Ithiel,
sĭt anŭn jing wơ̆t kơ Ithiel laih anŭn kơ Ukal yơh tui anai:
2“Kâo kơnơ̆ng jing sa drơi hlô mơnơ̆ng đôč yuakơ kâo jing pơtŏ̱ hloh kơ abih bang mơnuih mơnam,
kâo ƀu hơmâo tơlơi thâo hluh kar hăng mơnuih mơnam ôh.
3Kâo ƀu hơmâo hrăm kơ tơlơi rơgơi ôh
laih anŭn kâo ăt kŏn thâo pơmĭn kơ Pô Rơgoh Hiam lơi.
4Hlơi jing pô hơmâo đĭ nao laih pơ adai adih laih anŭn trŭn rai ră ruai kơ tơlơi ñu ƀuh laih pơ anŭn lĕ?
Hlơi jing pô hơmâo hơñăk mă hĭ laih angĭn amăng plă̱ tơngan ñu lĕ?
Hlơi jing pô hơmâo đŭng hĭ laih ia amăng khul kơthul kar hăng amăng ao jao ñu lĕ?
Hlơi jing pô hơmâo pơkơjăp laih abih bang guai lŏn tơnah lĕ?
Hơget jing anăn ñu lĕ?
Hơget jing anăn ană đah rơkơi ñu lĕ?
Ruai kơ kâo bĕ yuakơ ih thâo laih!
5“Rĭm tơlơi Ơi Adai ƀuăn rơ̆ng, Ñu ăt ngă pơgiŏng hĭ yơh.
Ñu jing khiơl pơgang kơ ƀing hlơi nao pơ Ñu kiăng kơ dŏ rơnŭk rơnua.
6Anăm pơhiăp ôh hơget tơlơi Ñu ƀu pơhiăp ôh,
huĭdah Ñu či ƀuăh kơ ih laih anŭn laĭ kơ ih jing mơnuih ƀlŏr.
7“Dua tơlơi kâo rơkâo mơ̆ng Ih, Ơ Yahweh ăh;
rơkâo kơ Ih anăm hơngah hĭ ôh dua tơlơi anai mơ̆ng kâo hlâo kơ kâo djai:
8Tal sa, mă pơđuaĭ ataih hĭ bĕ mơ̆ng kâo tơlơi wĕ wŏ laih anŭn tơlơi pleč ƀlŏr.
Laih anŭn tal dua, anăm pha brơi kơ kâo tơlơi ƀun rin ôh kŏn tơlơi pơdrŏng săh lơi,
samơ̆ pha brơi bĕ kơ kâo gơnam ƀơ̆ng djŏp kơ rĭm hrơi.
9Kơđai glaĭ, huĭdah kâo hơmâo lu mŭk dram đơi hăng hơngah hĭ Ih
laih anŭn laĭ tui anai, ‘Kâo ƀu thâo krăn Yahweh ôh!’
Ƀôdah huĭdah kâo jing hĭ ƀun rin hăng klĕ dŏp yơh,
laih anŭn tơlơi bruă kâo ngă anŭn pơmlâo hĭ anăn Ơi Adai kâo.
10“Anăm pơhiăp rơkŭt kơ sa čô ding kơna hăng khua gơ̆ ôh,
huĭdah ding kơna anŭn či hơtŏm păh ih laih anŭn glăm mă tơlơi răm anŭn yơh.
11“Hơmâo ƀing mơnuih hơtŏm păh kơ ama gơñu pô,
laih anŭn ƀu bơni hiam kơ amĭ gơñu ôh.
12Ăt hơmâo mơ̆n ƀing yap gơñu pô jing agaih jơngeh yơh
samơ̆ ƀing gơñu ƀu rơgoh ôh mơ̆ng tơlơi soh grĭ grañ gơñu pô.
13Ăt hơmâo mơ̆n ƀing hơmâo mơta pơgao ang,
laih anŭn tơlơi lăng gle̱ng gơñu jing tơlơi mưč mač yơh.
14Ăt hơmâo mơ̆n ƀing hơmâo tơgơi kar hăng đao gưm
laih anŭn tơgơi kơham gơñu kar hăng khul thŏng
kiăng kơ lun ƀơ̆ng ƀing ƀun rin mơ̆ng lŏn tơnah,
jing ƀing kơƀah kơƀap mơ̆ng djuai mơnuih mơnam yơh.
15“Rơtăh hơmâo dua boh amăng bah hrip drah.
Kar hăng dua boh amăng bah anŭn, ƀing ten hơnen pơhiăp kraih tui anai, ‘Pha brơi bĕ! Pha brơi bĕ!’
Ăt hơmâo mơ̆n klâo mơta tơlơi phara jing tơlơi ƀu či djŏp hrăp ôh,
sĭt hơmâo pă̱ mơta tơlơi ƀu či laĭ ôh ‘Djŏp laih!’ tui anai:
16Anih ƀing djai, đah bơnai ƀu hơmâo ană bă,
lŏn thu mơhao ia,
laih anŭn apui ƀu či laĭ ôh tui anai, ‘Djŏp laih!’
17“Mơta mơnuih pă djik djak kơ ama ñu
laih anŭn hơngah ƀu tui gưt ôh kơ amĭ ñu,
khul čim ak mơ̆ng dơnung či khoĕk⚓ hĭ mơta anŭn,
laih anŭn khul čim grư̆ yơh či ƀơ̆ng hĭ drơi jan pô anŭn.
18“Hơmâo klâo mơta tơlơi jing tơlơi hli̱ng hla̱ng biă mă kơ kâo,
sĭt hơmâo pă̱ mơta tơlơi kâo ƀu thâo hluh ôh tui anai:
19Anŭn jing hiư̆m čim si̱ng pŏr amăng adai adih,
hiư̆m ala rui ƀơi boh pơtâo,
hiư̆m sŏng prŏng đuaĭ ƀơi ia rơsĭ,
laih anŭn hiư̆m đah rơkơi pơkhăp hăng đah kơmơi.
20“Hiư̆m sa čô bơnai klĕ pyu ngă ăt jing hli̱ng hla̱ng mơ̆n tui anai:
Ñu đih hrŏm hăng đah rơkơi pơkŏn giŏng anŭn nao mơnơi
laih anŭn pơmĭn tui anai, ‘Kâo ƀu hơmâo ngă tơlơi soh sat hơget ôh.’
21“Klâo mơta bruă anai yơh ngă kơ lŏn tơnah tơtư̆ tơtơ̆ng,
sĭt hơmâo pă̱ mơta bruă anai yơh ƀing ană plei lŏn tơnah ƀu anăm tŭ ôh tui anai:
22Bruă sa čô hlŭn jing hĭ pơtao,
bruă sa čô mơnuih mlŭk jing hĭ pơdrŏng,
23bruă sa čô đah kơmơi arăng ƀu pơyom samơ̆ ăt hơmâo rơkơi mơ̆n,
laih anŭn bruă sa čô ding kơna đah kơmơi pơala kơ khua đah kơmơi ñu.
24“Pă̱ djuai mơnơ̆ng amăng lŏn tơnah anai jing anet,
samơ̆ gơñu jing rơgơi biă mă tui anai:
25Anŭn jing khul hơdŏm jing djuai mơnơ̆ng tơdu,
samơ̆ kar hăng mơnuih mơnam rơgơi yơh gơñu pơkom pioh gơnam ƀơ̆ng gơñu amăng bơyan pha̱ng.
26Khul tơkuih glai jing djuai mơnơ̆ng ƀu hơmâo tơlơi dưi kơtang ôh,
samơ̆ gơñu pơkra anih dŏ gơñu amăng boh pơtâo.
27Khul kơtop ƀu hơmâo pơtao ôh,
samơ̆ gơñu kơsung nao kar hăng tơpul ling tơhan yơh.
28Čăng čă arăng dưi mă hăng tơngan,
samơ̆ arăng ƀuh ñu dŏ amăng rĭm sang wơ̆t hăng sang pơtao mơ̆n.
29“Hơmâo klâo djuai mơnơ̆ng jing hiam hiut amăng kơnuih rơbat,
sĭt pă̱ djuai mơnơ̆ng hơmâo yak rơbat kơdrưh kơang:
30Anŭn jing sa drơi rơmung dŭl, jing kơtang biă mă, hloh kơ abih bang hlô mơnơ̆ng glai,
jing hlô ƀu či huĭ kơdŭn đuaĭ hĭ mơ̆ng anăp hlô pă ôh;
31sa drơi mơnŭ tơno rơbat nao, sa drơi bơbe tơno ba akŏ kơ tơpul ñu,
laih anŭn sa čô pơtao kơsung nao hơmâo ƀing ling tơhan đuaĭ tui ñu.
32“Tơdah ih pơgao pơang ih pô kar hăng mơnuih mlŭk mơgu,
ƀôdah ih hơmâo pơkra laih hơdră sat ƀai,
pioh tơngan ih go̱m hĭ bĕ amăng bah ih!
33Tơdah ih kuôr rơmuă ia tơsâo yơh pơtơbiă rai ƀơr kiăng kơ ƀơ̆ng,
laih anŭn tơdah ih taih ƀơi adŭng arăng, drah či ƀlĕ rai yơh.
Tui anŭn, mơ̆n, tơdah ih čôih rai tơlơi hil, ih či ba rai tơlơi pơrơjăh pơrơsua yơh.”